Një bisedë miqësore jashtë pyetjeve rreth profesionit, me këngëtaren e mirënjohur Alida Hisku/
-Shqipëria duhej të ishte një Zvicër e vogël, por është bërë një kafene e madhe/
-Shqiptarët duhet të punojnë më shumë dhe të bëjnë më pak politikë/
-Disa politikanë gënjeshtrën dhe mashtrimin e kanë kthyer në art/
-Ne mendojmë se jetën tonë e kanë në dorë politikanët dhe jo duart tona/
-Edi Rama duhet të ndërtojë shtetin e së drejtës, vetëm kështu do shpëtojmë/
- Sot populli shqiptar më duket i varfër si në luftë./
-Kam punuar si muratore, bojaxhie, por edhe si kuzhiniere/
- Ata që morën lekët në piramidat e 1997-s, e çuan popullin tonë në kafene/
- Syri i shqiptarit tashmë nuk duhet të shikojë kurrë nga arma, por nga libri/
- Lekët e çdo shqiptari të vijnë nga puna dhe jo nga droga/
Nga Albert Z. ZHOLI/
Bisedat e mia me Alidën për mëse 16 vjet janë të përditshme me anë të cel, biber, FB, e-mail etj.. Te kjo këngëtare gjej portretizimin më sinjifikativ të femrës shqiptare, e fortë dhe e brishtë, e sertë dhe e dashur, vitale dhe kërkuese, punëtore e thjeshtë dhe këngëtare e madhe, nevrike dhe e qetë, por mbi të gjitha një shqiptare e madhe. Ndoshta do të jetë nj rast i rrallë që një grua shqiptare e martuar me një Profesor gjerman në fushën e okulistikës, të jetë aq e dashuruar me atdheun dhe pse ka rreth 26 vjet larg në Gjermaninë e ftohtë. Me ter fëmijë ajo flet shqip madje dhe vajzës emrin ja ka vendosur me domethënie shqiptare Alina, që tingëllon bukur. Në shtëpi flet gjithmonë shqip, me fëmijët vetëm shqip dhe mund të them se dhe Tomi, bashkëshorti ka mësuar shumë fjalë shqip. Ka vite që Alida ka marrë një lokal dhe atë lokal dhe hotel ajo e ka lyer vetë, e ka rregulluar vetë së brendshmi, duke suvatuar vetë, gatuan vetë me kuzhinë shqiptare sigurisht dhe disa orë në këtë lokal-hotel- këndon dy orë këngë shqiptare. Në çdo televizion që ftohet për vetë aktivitetin e madh si ambasadore e vetëdëshiruar lëvizëse shqiptare, ajo flet për Shqipërinë, propagandon bukurinë dhe resurset e saj si dhe bën prezente se çfarë ofron Shqipëria. Dhe pse me tërë fëmijë dhe pse administron një lokal, patjetër ajo do gjejë kohë të vijë në Shqipëri, pasi këtu merr adrenalinën e munguar që e shfrytëzon në Gjermaninë e ftohtë. Në çantë, në veshje, në çelësa, kudo ajo do të mbajë sende dhe veshje me simbole shqiptare. Tani shishet e saj me mesazhe të hedhura nga korçierët e disa vendeve Evropiane ndoshta kanë pushtuar botën, pasi ato i kanë kaluar të 100 shishet. Në ‘to ka mesazhe për Shqipërinë dhe brenda simbole shqiptare.

Këtë radhë s’të lanë televizionet, të zunë me radhë. Si u ndjeve?
Erdha për pushime në fakt. Ti e di shumë mirë që është muaji i pushimit për mua tetori. Por u lodha. S’e di se si më kapën të gjithë. Një intervistë te një televizion të nesërmen ftesa të panumërta. Më vinte keq tua prishja. Gazetari kërkon, gjurmon, do diçka ndryshe dhe mbase duke qenë për vite larg dhe vij njëherë në vit në Shqipëri ndoshta nuk jam konsumuar në përditshmëri. Por kërkesat këtë radhë i kaluan parashikimet, ku pas disa ditëve u detyrova të mbyllja celularin dhe të shkoja me të afërmit në Durrës. Më duket se do përsërisja veten dhe këtë s’e pranoj. Ka një limit çdo bisedë apo intervistë pasi pyetjet e përsëritura, kur ike, me kë ike, sa vite ke jashtë etj janë tejet ët konsumuara. Sot kërkohen gjerë të tjera, integrimi, vetëbesimi, përparimi, bashkëjetesa mlutietnike, rregullat e lojës në një shoqëri demokratike etj.. Këto duhet të jenë në fokusin e çdo problematike televizive apo shkrimet e gazetarëve. Sot Shqipëria ka shumë probleme, si papunësia, varfëria, rendi, pozicionimet e pamerituara në administratë, rrugët e nde në mëshirë ta fatit, rendi që po vendoste etj.. Këto dua të jenë pjesë dhe në bisedat e mia televizive.

Si e gjete këtë vit Shqipërinë?
Më mirë. Dua të theksoj se ndihem mirë që sot Kryeministër në Shqipëri është një artist, një njeri nga familje artistësh, vizionar. Nuk e di se si do vazhdoj, por e them me bindje që sot Rama po punon, ka vizion dhe po bën ndryshime drastike. Po shoh ndryshime. Dikush më tha se po prishen shumë lokale. Dhe unë i thashë : E drejtë janë prishur dhe po prishen dhe duhet të prishen. S’do të isha dakort nëse do prisheshin nëse janë bërë me leje konform rregullave dhe konform ligjeve të urbanistikës, por kur sheh se i kanë ngushtuar rrugët sikur do kalojnë karroca dore, apo sikur do kalojnë bagëtitë, them se është e drejtë. Në fillim duket sikur po bëhet hataja, por pas disa ditësh kur shumë familje marrin frymë, kur lëvizet lirisht, kur shihet se po rregullohet ambienti, atëherë mendimi ndryshon. Por Shqipëria po ndryshon edhe në formë edhe në përmbajtje. Po zbatohen dhe po vendosen ligje të rrepta të domosdoshme. Dhe qëllimi im i radhës në atdhe është të shoh se si ecën vendi im, si përparon, si zhvillohet, si po i bashkohet Europës. Nuk kanë asgjë më shumë kombet apo shtetet e tjera vetëm se kanë më shumë disiplinë dhe rregulla. N.q.s ekzzistojnë këto atëherë arrihet çdo gjë. Ne duhet të tregohemi se jemi një komb i lashtë me cilësi dhe virtyte që me të vërtetë duhen vlerësuar. Por ai duhet të këmbënguli tek shteti i së drejtës. Ndryshon shteti i së drejtës nga shteti ligjor. Ligje ka shumë, bëhen shumë, ndryshohen shumë, por ato duhet të zbatohen drejt.
Si mund të zbatohet shteti i së drejtës?
Me luftë kundër korrupsionit, kundër vjedhjeve, kundër drogës. Të sekuestrohen pasuritë e të dyshuarve. Eshët fare lehtë. Ku i gjen x person makinën 200 mijë euro, apo shtëpitë luksoze në disa vende të Shqipërisë? Është fare e lehtë të gjendet. Po të jetë dëshira e mirë, shteti i së drejtës vendoset thjeshtë. Kontrolli financiar duhet të fillojë nga politikanët. Si ka mundësi që shumë politikanë kanë vila, makina luksoze, shëtisin në gjithë botën kur rroga e tyre është mjaft simbolike në raport me shpenzimet e luksit?
Çfarë vë re më shumë kur je në Shqipëri nëpër biseda të ndryshme?
Vë re atë që se ne merremi shumë me politikë. Madje, dhe fëmijët kur shohin “x” apo “y” politikanë pozicionohen menjëherë. Edhe fëmijët merren me politikë, kur duhet të merren me lodra, me mësime, me përralla. Për më tej çdo ditë nga mëngjesi deri në darkë kafenetë i sheh plotë, plotë. Habitem. Aty ku banoj as i mendoj kafenetë plot paradite, aq më tepër ditët e javës. Në çdo bisedë që kam bërë kur jam ulur, me miq, shoqe, me të afërm, gjysma e bisedës do të bëhet për politikë. Madje, arrihet deri aty sa edhe të ngarrohen me fjalë. Simpatizantë fanatik të njërës parti apo të tjetrës ashtu sikundër të një “x” apo “y” politikani. Gjithkush, di gjithë jetën e politikanëve dhe mendojnë se jetën e tyre e kanë në dorë ata dhe vetëm ata, politikanët. Ëndrra ime të shkurtohen disnivelet ekonomike midis njerëzve. Këtu ka njerëz që ende marrin bukë me borxhe, ka njerëz që flenë pa ngrënë bukë. Ka fëmijë që nuk gëzojnë lodrat, etj.. Këto probleme nuk ekzistojnë në Europë pasi të gjithë familjet e varfra kanë asistencë dhe jetojnë në kushte normale. Kjo as që mund të mendohet sot në Shqipëri. Sot populli shqiptar më duket i varfër si në luftë. Ata që morën lekët në piramidat e 1997 e çuan popullin tonë në kafene. Syri i shqiptarit tashmë nuk duhet të shikojë kurrë nga arma, por nga libri. Lekët e çdo shqiptari të vijnë nga puna dhe jo nga droga.
Ju tashmë administroni një lokal-hotel tuajin në Gjemani. Si ju duket vetja si administratore?
Lokali që unë kam kërkon një punë pa pushim. Deri sa të arrija në hapjen e tij, duheshin bërë shumë meremetime të brendshme dhe lyerje të cilat donin muaj të tërë me punë. Dhe ju s’mund ta besoni, por edhe ato pjesë të suvasë që kishin rënë edhe lyerjen që ishte e domosdoshme unë e kam bërë vetë. Me imagjinatë dhe duke parë këto punë nuk përtova. Duhet të dish se ato punë meremetime dhe lyeje kërkonin mijëra eruo. Them mijëra pasi zanatçiu aty paguhet shumë. Pra m’u desh të bëja punën edhe të muratores, por edhe të bojaxhiut. Këto punë i bëra me shumë dashuri, ishte një eksperiencë e bukur, shumë interesante, por edhe e lodhshme. Por e bëra me shuam dashuri dhe me shumë dëshirë. Por për më tej duhet mbajtur, duhet pastruar, por edhe duhet gatuar. Mund të them se pjesën më të madhe të kuzhinës e bëj vetë. Pra gatuaj vetë gjellë tradicionale shqiptare që tashmë frekuentuesit e lokalit tim i pëlqejnë shumë. Mund të them se pjesën dërrmuese të gjellëve në restorant i gatuaj vetë. Gjellë tradicionale shqiptare, por edhe gjermane. Një miks që funksionon shumë bukur.
Kënga pjesë e lokalit. A këndon Alida?
Sigurisht. Ju do të thoni që edhe gatuaj. Por unë gatimet i bëj më parë. Afër mbrëmjes thuajse i kam bërë gati gatimet shqiptare sa vjen kuzhinierja gjermane. Gjatë darkës unë këndoj rreth dy orë, këngë shqiptare vetëm këngë shqiptare. Kjo tashmë është bërë si zakon aty. Klientët tanë janë të njohur se çfarë i ofron lokali ynë. Kënga shqiptare është bërë e pëlqyeshme dhe shumë e dashur. Ndërsa për këngët gjermane ftoj këngëtarë të ndryshëm nga krahina të ndryshme. Pra, gjatë gjithë mbrëmjes bëhet gërshetimi i këngës shqiptare me këngën gjermane. Kalon një mbrëmje shumë harmonike, dy gjuhë të ndryshme pro me muzikë që pëlqehen nga të gjithë. Ndoshta se besoni, por ka raste që këngët shqiptare kthehen disa herë. Kryesisht këngët e muzikës së lehtë janë më të pëlqyerat.
Ju në çdo lëvizje me vapor apo me kroçerë, hidhni në det shishet e lajmësit, e mesazheve. Çfarë janë për ju këto shishe dhe kur e keni filluar këtë hob?
Unë këtë hob e kam filluar qysh në vitin 1993, kur kam bërë lëvizjen e parë me det me një vapor gjerman në brigjet e Europës Perëndimore. Ishte një ide që më lindi rastësisht, kur gjatë lëvizjes në det shikoja shishe të ndryshme që notonin në ujë. Shishen e parë e kam hedhur në këtë vit, ku brenda kam shkruar një fjalë të urtë shqiptare: “Duajeni atdhenë, si shqiponja folenë”. Kjo ishte shishja lajmëtare e parë, ku në fund shkruajta emrin dhe Albania. Sa herë marr udhëtime detare patjetër do të hedh në det shishe të tilla me mesazh të qartë. Dhe gjithmonë në letër shkruaj një fjalë të urtë shqiptare dhe patjetër emrin e bukur Albania. Deri sot për 31 vjet mund të kem hedhur rreth 200 shishe. Ato besoj kanë shkuar në të katër anët e globit, pasi e tillë ka qenë shpërndarja e tyre. Kushdo që do t’i marrë në duar dhe do t’i hapë do të marrë në duar një copëz Shqipërie.
Ju jeni pjesë e shumë aktiviteteve kulturore me Shoqatën Gruaja Shqiptare në botë. Cili është qëllimi i kësaj shoqate dhe çfarë përcjell puna juaj këtu?
Ne kemi zhvilluar aktivitete kulturore thuajse në të gjithë Europën. Qëllimi ynë apo dhe i imi personal është që të propagandojmë vlerat e gruas shqiptare nëpërmjet artit. Gratë apo femrat shqiptare janë ato, të cilat, sot, kanë pushtuar skenat e botës në opera, këngë lirike, si balerina, si modele, si intelektuale, si biznesmenë. Por ne këmbëngulim më shumë në art, pasi arti, kultura kanë shumë interes publik në Europë. Ne po i bëjmë prezent arritjet tona, ku theksojmë me mburrje se jemi ndër më të spikaturat në botë në fushën e artit dhe të kulturës, sopranot, mexosopranot, modelet tona, balerinat tona janë me emër dhe i kanë dhënë emër Shqipërisë. Mundohem së bashku me shoqet e mia të jem një ambasadore e kulturës shqiptaret bëj atë prezente sa të mundem, të propagandoj Shqipërinë time si vend turistik. Shumë mikesha të miat, kur e kanë njohur nga afër Shqipërinë janë habitur dhe me të drejtë. Dihet shumë pak për Shqipërinë, dihet shumë pak për resurset turistike të vendit tonë. Për këtë duhet të punojmë të gjithë edhe në mënyrë individuale.

Nga BEQIR SINA, New York/
MIDTOWN NEW YORK CITY : Një takim për mbledhjen e fondeve, u mbajt natën e fundit për Kongresmenin Jerry Nadler (D-NY), në lokalin e njohur Columbus Club, në Manhattan – New York City. Liga Qytetare Shqiptaro-Amerikane, me në krye ish– Kongresistin e Nju Jorkut – presidentin e saj – zotin Joseph DioGuardi, dhe disa anëtarët e Bordit Faik Lita, dhe vajza e saj, Siana, Rifat Memeti , Oliver Perpanike dhe Bujar Gjata, si dhe NadlerStafi dhe mbështetës të tij nga komunitetet e tjera në zonë lektorale ku ai shërben morën pjesë në Fundraiser rritjen e fondeve për kongresmeni Jerry Nadler, në këtë fushat e cila përfundon të martën më 4 nëntor . Jerry Nadler është Kongresmeni demokrat amerikan i cili përfaqësonë pjesë e poshtme të qytetit të Manhattanit dhe jugun e qytetit të Brooklynit.
Kongresmeni Jerrold “Jerry”, Nadler përfaqëson Qarkun numër 10-të, të Kongresit në zonën elektorale të Nju Jorkut, e cila përfshin pjesën më të madhe në anën perëndimore të Manhattanit, përfshirë edhe Qarkun Financiar dhenjë numër të lagjeve të ndryshme në jugperëndim të Brooklynit. Ai e filloi karrierën e tij politike në vitin 1976 në Asamblenë e shtetit të Nju Jorkut, ku ai shërbeu për 16 vjet. Në vitin 1992, pas vdekjes së kongresistit TedWeiss, Nadler u zgjodh në Dhomën e Përfaqësuesve në një zgjedhje të posaçme dhe ka shërbyer në Kongres në çdo ligjistaturë që nga viti 1992.
Ai u rizgjodh në mandatin e tij të njëmbëdhjetë në zgjedhjet e vitit 2012, duke marrë mbi 80 për qind të votave.
Dje, ai foli për një mbështetje të asaj që thirret NetNeutrality në Nju Jork flet: për të drejtat e qytetarëve për të u lidhë dhe të komunikojnë nëpërmjet NetNeutrality . Nadler sipas postimit të tij në facebook thuhet se ka thënë se :”FCC nuk mund të lejojë një internet pay-to-game, që do të ndalë risitë dhe të çojë në sjellje anti-konkurruese. Kompanitë e vogla dhe ato të reja në treg nuk duhet të jenë në mënyrë të padrejtë në disavantazh. Gjithkush e meriton të ketë një qasje të barabartë në shpejtësi – dhe të mos bllokohet në asnjë mënyrë duke u diskriminuar -çdo padrejtësi nuk duhet të tolerohet”, tha z. Nadler.
Jerry Nadler falenderoj Shqiptarët për angazhimin e tyre në Luften e Dyte Botërore, dhe tha se do të shkruaj një letër në muzeumin Yad Veshemit për ti dhënë më shumë njohje të Shqiptarëve, për atë sakrificën e madhe që bënë për mbrojtjen e hebrenjëve.
Kongresmeni Nadler më pasë faleminderojë grupin e shqiptarëve, për mbështetjen e tyre, “Unë dua të them faleminderit shqiptarëve nga Lidhja Qytetare Shqiptaro-Amerikane, të cilët udhëhiqen nga miku im ish– kongresistin – dhe Presidentin e LQSHA, z Joseph DioGuardi, dhe anëtarët e bordit të cilët gjithashtu kan ardhur në këtë veprimtari për të më mbështetur, në fushatën time, për rritjen e fondeve”, u shpreh kongresisti Nadler.
Pjesëmarrës, nga ky takim në rrjetin social facebook, kan postuar fotografitë nga takimi që u mbajt në Columbus Club, në Manhattan. Ata thonë se dhjetëra mbështetës, shumica e tyre Shpqiptar por dhe një grup nga komuniteti i biznesmenve Kinez- Amerikan ishin duke mbështeur në këtë tubim, kongresistin Nadler.
Kurse, DioGuardi, thuhet se foli për çeshtjen Shqiptare , aktualisht, për atë sot në Balkan dhe për historinë e Shqiptareve, gjithmonë duke vënë në pah edhe një herë, atë të mikpritjes dhe shpetimin e Hebrejve, gjatë LDB nga shqiptarët. Ndërkohë, që me këtë rast, thuhet se është shfaqur edhe një video e cila tregon për një deshmi të DioGuardit në Kongresin Amerikan në vitin 1990.

Kohët e fundit në Bibliotekën e VATRËS,ku ndodhen mijëra vëllime,botuar gjatë 102 viteve, kanë ardhur libra të rinj.
Shkrimtari Sokrat Shyti nga Tirana ka sjellë romanet:
1- NATA FANTAZMË
2-ZHGËNJIMI
3- MADAM DOKTORESHA
4- PËRMBLEDHJEN”NËPËR LABIRINTET E MORALIT”.etj.
Romani “NATA E FANTAZMËS” e shkrimtarit të talentuar Sokrat Shyti, “panjohuri i madh” , sic e epiteton shkrimtari Agron Tufa, është një kryevepër e Letërsisë së pas shembjes së diktaturës komuniste. S. Shyti është autor i romaneve në dorëshkrime që presin të botohen si: “PËRTEJ MISTERIT”, ” MES TUNDIMIT DHE VORBULLËS”, ” GËRRYERJET E MAKTHIT”, “HIJA E TURPIT DHE E VDEKJES”, ” KOLONELI KRYEDHJAK”, ” SHPRESAT E NËMURA”, ” PËSHTJELLIMET E FATIT I, II”,etj.
Shkrimtari Agron Tufa, na sjell plot entuziazëm zbulimin e vonshëm të këtij shkrimtari, i cili me romanin “Nata fantazmë”, ka arritë kulmin e krijimtarisë. Tufa shkruan: Mund të them se asnjë roman shqiptar deri më sot, nuk ka arritur të prek në mënyrë aq kaleidoskopike shtresat e realitetit shqiptar të kohës së diktaturës. Në sfondin e tejngopur me intriga të mëdha politike të përmasave perandorake, në një pezhishkë të botës, frymon e regëtin “njeriu i vogël”, “njeriu i tepërt”, fati i të cilit rrokulliset nga njëra gjysmëperëndi politike tek tjetra. Por jeta, përditshmëria që konfigurohet mes presave të egra e ingranazheve, fatet e hipertrofizuara që rrëkëllehen nga ankthi në ankth nën syrin survejues të diktaturës, ka gjetur shprhjen e saj autentike në qindra faqe tek romani “Nata fantazmë”. Në faqet e romanit ndjehen ngërçet dhe paralizat e këtyre fateve të njerëzve të vegjël, sikundërse drithërimat e drejtorëve, shefave, ministrave: askush nuk është i sigurtë për fatin e tij, për ekzistencën e tij. Planet e romanit janë të gjera, të tipit tolstojan, por bota, psikika emocionale, komplekset dhe përjetimet metafizike të personazheve që popullojnë romanin janë të frymës dostojevskiane. Ky roman, fatmirësisht ndodhet tash në bibliotekën e Vatrës dhe lexuesi mund ta tërheqë me të drejtë kthimi.
***
Një ndër librat që solli këto ditë vatrani Teki Gjonzeneli nga Vlora, ish i burgosur politik, janë dy kopje të Librit” të Gëzim Ziles”Çështja Çame- Mision i{Pa}mundur 1920-2014″.
Informojmë të intersuarit se libri mund të merret për t’u lexuar nga biblioteka e VATRES, natyrisht me të drejtë kthimi.Autori Zilja, i njohur si deputet dhe kryebashkiak i Vlorës- si dhe në publicistikë, veçanërisht pas ngjarjeve të vitit tragjik të shqiptarëve, 1997, ka qenë kurajoz dhe denoncues i së keq, denoncues i ashpër i skenarëve që sollën vitin tragjik.Libri i tij”Unë e pashë kush e dogji Vlorën’ botuar në vitin 2000, është jo vetëm një dëshmi dhe denoncim kundër antikombëtarëve, por edhe një traktat kurajoz patriotik.
***
“SHËN PALI PUNOI DHE NE BRIGJET E ADRIATIKU”, me autor studiuesin Prof. Dr.Thanas L. Gjika, botuar nga OMSCA-1, Tiranë 2014, arriti me 20 tetor në bibliotekën e Vatrës, me shënimin e autorit”Bibliotekës së Shoqërisë VATRA me respekt për veprimtarinë e shquar në shërbim të Atdheut e të komunitetit shqiptar në SHBA. Librit i paraprinë një parathënie nag autori, që parapërgatit lexuesin për jetën dhe misionin e Apostullit Pal; vijon me një Hyrje, të shkruar nga akademik, Prof. Dr. Jorgo Bulo, për t’ia lënë radhën studimeve Paliane, dhe jetës, udhëtimeve etj.
Libri ka 500 faqe.
***
Po ashtu ka mbërritë nga San Diego edhe libri “Paqe dhe Dashuni” i autorit Tony Ndoj Prendushi në shqip dhe anglisht”Pace and Love”.
***
“ME SYTË E SË VËRTETËS”, një libër me poezi i autorit Vehip Sadiku, u dorëzua në bibliotekën e Vatrës nga Nazo Veliu. Libri ka 206 poezi.
Autori Vehap Sadiku, i lindur në Lushnjë me 5 Maj 1948, përmes vargut dhe ndjenjës përcjell mesazhe shpirti.
***
Vatrani Teki Gjonzeneli, kur u kthye nga pushimet që kaloi në Atdhe këtë Verë, solli në bibliotekën e Vatrës, edhe dy libra:
1- Faik Konica”C’është Liria” , libër me esse të Faik Konicës, përzgjedhur nga Vasilika Sherifi si dhe:
2-Librin e gazetarit Nebil Cika (i riu)”Diktatura e Dosjeve”.
***
Z. Myzafer Cela me banim në Boston, na dërgoi dy kopje të librit të tij me poezi” ISHTE KOHË E LUMTUR AJO”.
Autori ka publikuar më parë vëllimin me lirika”Lule nën Diktaturë”(2005), ndërsa “”Ishte kohë e lumtur ajo” u botua gajtë vitit 2013.
***
Nga Berati ka mbërritur në Bibliotekën e Vatrës edhe libri” Toponimet e Beratit’ me autor Ajet Nallbani, i cili është botuar që në vitin 2006.
***
Vatrani dhe anëtari i Këshillit të Vatrës, z. Uka Gjonbalaj, solli në bibliotekën e Vatrës dy kopje të librit “Reprizë Kohe” të autores Havaja Prelvukaj nga Plava, botuar në Prishtinë më 2014. Vëllimi poetik i Prelvukaj është i ndarë në cikle dhe secili prej tyre qëndron më vete, por i bashkon ndjenja dhe shpirti poetik. Lulebora në Akull; Do të Flas një ditë; Shtegëtimi i dallëndysheve; Shtigjeve të mbyllura; Buzëqeshje e humbur, Nga Ditari i një jete; Pikturë në imazhin tënd, Reprizë Kohe; janë titujt e cikleve që përbëjnë këtë vëllim të bukur poetik.
Në shënimin përcjellës poetja shkruan:
“VATRËS;
Me respekt të vecantë për Ju që mbani ndezur flakën për cështjen Kombëtare atje larg, përtej Oqeanit që prej një shekulli!
Havaja Prelvukaj
Plavë, Gusht 2014.
***
“Bajraktar Prengë Marka Prenga, Flamurtar i Mirditës” është libri i autorit Nikollë Loka, i botuar në Tiranë gjatë vitit 2014.
Libri sic e përcjell titulli, është monografi që i kushtohet Bajraktarit Prengë Marka Prenga , udhëheqës i betejave trimërore; drejtues Kuvendesh, burrë i idealeve atdhetare dhe sakrificave njerëzore.
Libri është i pasur në ngjarje dhe shoqërohet me fotografi. Sponsor i librit është Zef Ndue Prengë Bajraktari, që jeton në Nju Jork. Ai është nip i Bajraktarit të Oroshit. Edhe ky libër i është dhuruar bibliotekës së Vatrës.
***
Vatarni Halit Neza solli në Bibliotekën e Vatrës librin e Ganimete Thaci me titull” Ali Ibra-Zëri i Atdheut”, një antologji poetike, ku nuk mungon edhe proza. Interesin për këtë libër e shtojnë edhe krijimet e posaçme të 18 poetëve, nga krahina të ndryshme të vendit. Ata i kanë thurur vargje të frymëzuar luftëtarit trim, për lirinë e pavarësinë e Atdheut, Ali Ibër Nezajt. Emrat e këtyre autorëve janë: Nehat Jahiu (Kumanovë), Ilmi Dervishi (Tiranë), Lekë Prenga Gjeçi (Lezhë), Pëllumb Xhafer Alia (Tepelenë), Mevlud Buci (Dibër), Ganimete Thaçi (Has), Hazbi Dida (Kukës), Qazim Shehu (Librazhd), Luanda Hajdari (Kukës), ckël poetik nga Gani Qarri (Gjermani), Agim Desku (Pejë),Sejdullah Martinaj(Hollandë), Halil Haxhosaj (Gjakovë), Bledar Tafaj (Shkodër) Sali Mandri (Dibër), Sinan Isufi dhe Esat Bytyçi (Kukës) etj.
***
Adresa
VATRA
2437 Southern BLVD
BRONX, NY 10458
USA

Këto ditë, i biri i z. Esat Coku, Francesku, solli në Vatër bibliotekën e familjes. Krahas mijëra librave të dhuruara përgjatë 102 vite me radhë, në Bibliotekëne themeluar nga Fan S. Noli dhe Faik Konica, do të jenë në dispozicion të lexuesëve dhjetëra vëllime të dhuruara nga Familja Coku. Ka aty libra histroikë, bibliografikë, letërsi artistike etj.
Z. Esat Coku, tash është në Shqipëri. Kuvendi i Vatrës e ka zgjedhur atë si Advisory board të Vatrës. Ai është një ndër katër pjestarët e familjes Coku, të dënuar së toku me 70 vite burgu.
Dhurimi i bibliotekës familjare në Vatër është shenjë e fisnikërisë së trasheguar. Faleminderit!

Shqiptarët në Staten Island dhe Brooklyn, mbështetje për Michael Grimm/
Shqiptarët që jetojnë në Staten Island dhe në Brooklyn të Shtetit të Nju Jorkut, po i japin mbështeje të gjërë kandidatit republikan për në Kongres Michael Grimm, i cili ka mdhe një mbështetje masive nga komuniteti italian. Kandidati republikan Grimm, ka moto të fushatës”Michael Grimm- Has Our Back!”. Flayeri i tij elektoral u publikua këtë javë në Gazetën më të vjetër të Shqiptarëve të Amerikës, 105 vjecares”DIELLI”.

PRISHTINË, 31 Tetor/- Sportistja shqiptare nga Kosova, kampionia e botës në xhudo, Majlinda Kelmendi, pozicionohet e para në klasifikimin botëror të xhudos për femra.
Në tabelën e publikuar së fundmi në faqen zyrtare të xhudos, krenaria e sportit kosovar dhe në përgjithësi e sportit shqiptar, është e para në klasifikim me 3730 pikë, 300 më shumë sesa konkurrentja në pozitën e dytë, raporton Koha.net.
Në vendin e dytë gjendet holandezja Kim Polling me 3360 pikë, ndërsa në vendin e tretë pozicionohet Clarisse Agbegnenou e Francës me 3330 pikë.
Kelmendi që është në finale të “Grand Slamit” në Abu Dhabi është lidere edhe në kategorinë 52 kilogramë me po aq pikë.
Kryeministri i Kosovës Hashim Thaçi e vlerësoi Mbretëreshë e sportit kosovar dhe evropian.”10 medale të arta për 2 vite”, shprehet sonte kryeministri i Kosovës, Hashim Thaçi, pasi xhudistja shqiptare nga Peja, fitoi edhe medaljen e artë në turneun prestigjioz “Grand Slam” në Abu Dhabi.(Kortezi-Maela Martini)

Kontribut gjerman në trashëgiminë e kulturës europiane – zbulohet tërësisht teatrit 2400 vjeçar i Apollonisë. Teatri si një nga ndërtesat kryesore të qytetit antik deri tani është zbuluar vetëm në 10% të tij.
Manuel Fiedler flet me entuziazëm për rezultatet e gërmimeve për të nxjerrë në dritë teatrin antik të Apollonisë. Për arkeologun nga Berlini të jetë në Apolloni, si anëtar i ekipit gjermano- shqiptar të arkeologëve dhe studiuesive të Lashtësisë, është shansi i madh në jetën e tij profesionale. “Është një nga teatrot më të mëdha të antikitetit në gjithë pellgun e Mesdheut me 15 mijë vende, i krahasueshëm për nga dimensionet me amfiteatrin e Durrësit, më të madhin e lashtësisë në Shqipëri. Për mua është një mundësi e jashtëzakonshme profesionale”, thotë për DW Manuel Fiedler.
Ndodhem në Apolloni me një grup gazetarësh, vizitë e mundësuar nga Ambasada gjermane, nën kujdesin e Ambasadorit Helmut Hoffman, në kuadër të Tetorit Gjerman. Ka gjallëri këtë muaj vjeshte me diell në Apolloni: krahas anëtarëve te ekipit gjermano-shqiptar ka studentë të arkeologjisë dhe punëtorë që kryejnë gërmime, turistë të huaj që shkrepin pa ndërprerje aparatet fotografike. Nga kodra e lartë, zotëruese, ku shtrihet ne 140 hektare, qyteti antik i Apollonisë, syri të kap një pamje mahnitëse bukurish natyrore, deri në detin Adriatik, të kombinuar me atmosferën e vecantë që krijojnë monumentet, mes të cilave edhe teatri antik. Gërmimet për zbulimin e tij të plotë u bënë të mundura në vitin 2006, kur nisi edhe bashkëpunimi gjermano – shqiptar në fushën e arkeologjisë. Atë vit Instituti i Arkeologjisë Klasike pranë Universitetit të Këlnit dhe Instituti i Arkeologjisë në Tiranë lidhën marrëdhënie bashkëpunimi, që u konkretizuan në projekte të përbashkëta për zbulime të reja arkeologjike në qytetin antik Lissus ( Lezha e sotme) dhe në teatrin e lashtë, në qytetin antik të Apollonisë. Me një financim të përbashkët prej 1 milion Eurosh ekipi gjermano- shqiptar po nxjerr në dritë një nga monumentet më të spikatura të botës antike në Shqipëri dhe gjithë Mesdheun.
Teatri është një nga ndërtesat kryesore të qytetit antik të Apollonisë, i cili deri tani është zbuluar vetëm në 10% të tij. Prof. Dr. Bashkim Lahi, bashkëdrejtues i projektit gjermano- shqiptar thotë për DW: “Qyteti antik i Apollonisë u themelua në shek VII para Krishtit nga kolonë grekë prej Korinthit. Por në Apolloni u zhvillua një kulturë me fizionomi të spikatur orgjinale, si pasojë e ndikimit të kulturës vendase, asaj ilire. Jo më kot, në pellgun e Mesdheut ku kishte 30 qytete antike me të njëjtin emër, ky qytet njihej si ”Apollonia e Ilirisë”, thotë Prof.Dr.Bashkim Lahi, bashkëdrejtues i ekipit gjermano-shqiptar.Historia e lulëzimit, rënies dhe zbulimit të Apollonisë i ngjan fatit të shumë qyteteve të botës së lashtë, që vendosej nga rrethana gjeo-politike dhe fenomene të natyrës: tërmete, vullkane apo përmbytje. Apollonia arriti kulmin e lulëzimit të saj në shek IV para Krishtit kur fitoi statusin e një qytet të lirë romak si shpërblim për aleancës që bëri me Jul Çezarin, në luftën kundër Pompeit. Ajo u shndërrua në një nyje të rëndësishme trans- ballkanike shkëmbimesh ekonomike, kulturore dhe vend i Arteve dhe kurseve të Oratorisë. Fama e qytetit tërhoqi shumë personalitete të Perandorisë Romake. Filozofi dhe oratori i shquar Ciceroni, në Filipiket e tij, – seria e fjalimeve kundër Mark Antonit – e quan Apolloninë “ një qytet të madh, të rëndësishëm dhe hijerëndë”. Në vitin 234 para Krishtit, një tërmet i fuqishëm dhe pushtimi nga gotët ishin shkaqet kryesore për rrënimin dhe braktisjen e qytetit. Ai mbeti për shekuj të tërë i pahulumtuar. Për herë të parë për atë shkruajti studiues francez Pouqueville në vitin 1806. Në vitin 1824 një mision arkeologjik francez i drejtuar nga Leon Rey, nxorri në dritë një kompleks monumentesh në qëndër të qytetit antik. Gjatë Luftës së Parë Botërore arkeologët austriakë Praschniker dhe Shober zbuluan muret rrethuese të qytetit dhe botuan në vitin 1919 dhe 1920 rezultatet e gërmimeve të tyre në serinë akademike austriake me titujt “Archäologische Forschungen in Albanien und Montenegro.”
Vlera që i përkasin historisë europiane – kontributi gjermano-shqiptar
Në këtë traditë të vëmendjes së arkeologëve europianë për historinë e lashtë të Ballkanit vijnë si një kontribut i ri edhe zbulimet e ekipit gjermano – shqiptar. Manuel Fiedler thotë për DW: “Jemi përqëndruar në zbulimin e plotë të teatrit antik të Apollonisë, Gërmimet e deritanishme kanë nxjerrë në dritë shumë detaje të ndërtesës jashtezakonisht te madhe dhe arkitekturës së saj si koha e ndërtimit, shkallët ku rrinin spektatorët,vendi i orksestres. Teatri pësoi ndryshime të mëdha gjatë kohës së perandorisë romake, kur u ndërtua arena për ndeshje me gladiatorët. Ai ka qënë i famshëm edhe për vendet e tjera të Mesdheut, që ndërtuan teatro sipas modelit të tij. Jemi shume të kënaqur me rezultatert , here – herë është shumë e vështirë pasi në shekujt XIII-XIV me gurët e marra nga ndërtesa e teatrit u ndërtuan kisha, manastire, ndërtesa private, por besojmë fort se do t’ ia dalim “, thotë Manuel Fiedler. Në ekipin gjermano-shqiptar veë arkeologëve dhe studiuesve të lashtësisë ka edhe arkitektë. “Kemi një bashkëpunim shumë të frytshëm me koleget gjermane. Shpresoj që në gërmimet e ardhshme të kemi një tablo më të qartë lidhur me rikonstruksionin e teatrit. E kam fjalën së pari për rikonstruksionin grafik dhe në varësi të elementëve arkitekturorë, që fitohen gjatë gërmimit, mund të arrijmë ta rikonstruktojmë plotësisht teatrin, ashtu siç ka qenë “, thotë Prof. Dr. Prof. Dr. Bashkim Lahi
Gjithë ky proces do të marrë jetë gjatë punës studimore të ekipit më muajt e dimrit kur puna në terren do të ndërpritet. Por nuk mjafton pasioni dhe dedikimi profesional. Ne lojë futet sigurimi i fondeve. Manuel Fiedler dhe Bashkim Lahi thonë që “vazhdimi i punës në terren kërkon fonde të reja dhe një vëmendje europiane për të nxjerrë të plotë në dritë një trashëgimi europiane si qyteti antik i Apollonisë”.(kortezi: DW)

Me objketivin e shpallur, për t’i njohur zgjedhjet e separatistëve në Donjeck dhe në Luhanks, Kremlini përforcon ndarjen e Ukrainës duke shtuar rrezikun për një luftë të re të ftohtë, mendon Ingo Mannteufel.
Rusia do të jetë i vetmi vend i rëndësishëm, që do të njohë zgjedhjet e planifikuara për më 2 nëntor prej separatistëve në Donjeck dhe në Luhansk. Por Moska synon më shumë, se sa vetëm shprehjen e legjitimitetit për krijesat e reja politike.
Para së gjithash pritet, që Rusia të marrë përsipër furnizimin e këtyre pjesëve të vendit të shkëputura prej Kievit dhe do t’u ndihmojë njerëzve të dërmuar prej luftës që të përballojnë dimrin. Kjo për arsye humanitare është e drejtë, por nuk duhet të harrojmë, se politika ruse është shkaku kryesor, që u arrit deri tek veprimet luftarake.
“Një konflikt i ri i ngrirë”
Me zgjedhjet në republikat e vetëshpallura popullore në Donjeck dhe në Luhansk separatistët duan të sigurojnë pushtetin që e kanë fituar me luftë. Shkëputja nga Kievi duhet legjitimuar dhe pozicioni në bisedime kundrejt qeverisë ukrainase, por edhe kundrejt BE-së dhe SHBA-së duhet të forochet. Si rrjedhojë – me komandimin e Moskës – përfundimisht në lindje të Ukrainës krijohet një “konflikt i ri i ngrirë”, e të tillë ka mjaft në hapësirën post-sovjetike: Deri më sot ekzistojnë krijesat separatiste në Transnistri, Abkazi, në Osetinë Jugore dhe në Berg-Karabah.
Për politikën ruse të tilla “konflikte të ngrira” janë një terren i njohur dhe tek e fundit edhe të mirëpritura. Sepse përmes këtyre strukturave përfaqësuese mund të mbrohen në mënyrë të rafinuar interesat ruse përmes negociatave të pafundme diplomatike.
Por jo vetëm kaq: Konfliktte territoriale destabilizojnë vendet e kërcënuara prej shkëputjes në tërësi. Përmes politikës kulaçi e kërbaçi Moska mund ta influencojë frymën shoqërore që të japë efekt në politikën e brendëshme. Moldavët dhe gjeorgjianët kanë vite që po vuajnë prej kësaj.
Paaftësia e Kievit
Udhëheqja ukrainase tani për tani nuk është në gjendje t’i kundërvihet kësaj politike agresive ruse: Krimenë Kievi e dorëzoi pa luftë në pranverë. Përpjekja ukrainase për ta ndaluar me forcën e armëve shkëputjen e Donjeckut dhe Luhanskut, dështoi në verë pas humbjeve të rënda ushtrake. Në marrëveshjen e armëpushimit në Minsk presidentit Poroschenko iu desh faktiktikisht ta njohë status quo-në e krijuar në lindje të Ukrainës.
Për këtë ai u detyrua jo vetëm prej dobësisë ushtarake, por më shumë prej sfidave të mëdha politike, ekonomike e financiare, para të cilave ndodhet Ukraina. Vetëm përmes ndihmave e kredive ndërkombëtare – më saktë europiane – Ukraina do të jetë në gjendje të mbledhë shumat miliardëshe, për të cilat ajo është zotuar t’i shlyejë në marrëveshjen paraprake me Rusinë për zgjidhjen e grindjes mbi gazin. Krimeja dhe Ukraina lindore janë vetëm dy nga shumë problemet, me të cilat përballet udhëheqja ukrainase.
Mbrojtje nga rreziqet në vend të partneritetit
Po ashtu si Ukraina as shtetet e BE-së dhe as SHBA-ja nuk do t’i njohin zgjedhjet në republikat e vetëshpallura në Donjeck dhe në Luhansk. Por faktikisht atyre u duhet ta pranojnë situatën e re të krijuar atje. Megjithatë përkundër shpresës që ndoshta ka Kremlini, Perëndimi nuk do t’i rikthehet rutinës e të qëndrojë indiferent – siç bëri në 2008 pas luftës në Gjeorgji.
Kriza e Ukrainës dhe politika ruse sivjet kanë hapur një kapitull të ri në poliitkën europiane të sigurisë. Në vend të partneritetit me Rusinë tani sërish po vihet në qendër të vëmendjes mbrojtja nga rreziqet. Kjo ka si pasojë përforcimin me qëllim të kapaciteteve mbrojtëse në shtetet europiane të NATO-s. Skuadriljet ushtarake ruse, që fluturojnë pa paralajëmrim mbi Detin e Veriut dhe mbi Detin Balltik, të forocojnë përshtypjen, që kjo është e nevojshme. Një garë e re armatimesh mund të parashikohet.
Në vend të besimit mbizotëron mesobesimi. Në vend të një bashkëpunimi të gjerë mes Europës dhe Rusisë në të ardhmen do të ketë sanskione paralele dhe një bashkëpunim të kufizuar. Qoftë në tregti, në fushën e shkencës, atë të fluturimeve në hapësirë apo edhe në çështjet e politikës së jashtme – kudo mund të pritet, që kontaktet të reduktohen. Përfaqësuesit e vijës së fortë nga të dyja palët e kërkojnë këtë.
E rëndësishme është që të mos lejohet krijimi i një luftë të re të ftohtë. Megjithatë rreziku ekziston, që politika ruse e ndarjes së Ukrainës – ashtu si në Gjermani në fillim të luftës (së parë) të ftohtë – të provokojë një konfrontim të ri Lindje – Perëndim. Çdo ditë e më shumë që kalon do të jetë më e vështirë për ta ndaluar atë.(kortezi-DW)

Arti dhe kostumet e Halloween në Historinë e Kohëve Moderne/
Nga Rafael Floqi/Michigan/
Sot, kam bërë pazar të minutës fundit për të gjetur një kostum për vajzën time tre vjeçare. Si unë po shtyhesha përmes rreshtave rreshtave të boas gëzof rozë dhe maskave maces me xixa Kitty dhe kostumit te saj prej pirateje mendoja në lidhje me idenë sesi Halloweeni na ofron mundësinë për të trokitje e lehtë në atë kafshën e vogël krijuese brenda nesh.
Dhënë, disa prej nesh e kapërcejnë këtë mundësi duke gjetur kostumin e gatshëm, te prodhuar në masë superhero, ose heroina ,. sepse unë kam qenë shumë i zënë për të qepur një kostum si ai i vajzës sime 10 vjeçare me teme pokemonash, apo këtij viti tw krijuar falë përfytyrimit të gruas sime të një pipi çorapegjata moderne, edhe pse personazhi është kaq klasik tani si atëherë kur qe një personazh i vajze çamarroke të rinisë sonë.
Në përgjithësi, Halloween-i na fton për të gjetur artistin brenda nesh . Për Halloween, ne kemi mundësi për t’u treguar njerëzve se çfarë ne jemi të aftë për të krijuar. Pasi unë i dorëzova arkëtares dollarët dola para shkëlqimit të njohur fluoreshent të dyqaneve plot kuti të mëdha, dhe pyeta veten, si kemi ardhur ne si amerikanë në këtë vend, gjer tek koncepti Halloween-i. Cila është historia prapa kostumeve të Halloween-it, dhe çfarë bën historia sa të themi se kush jemi sot?
Kur u ktheva në shtëpi, i hyra historisë së Halloween- it. Sipas këtij artikullit të National Geographic, origjina Halloween datojnë më shumë se 2.000 vjet. Në atë që ne e konsiderojmë më 1 nëntor kur popujt keltë të Evropës festonin Dita e tyre të Vitit të Ri, të quajtur Samhain (SAH-win). On Samhain eve, ajo që ne e dimë si Halloween-të dehur për të ecur nëpër Tokë si ata udhëtonin për jetën e përtejme. Perritë , demonët dhe krijesa të tjera janë gjithashtu te importuara nga popujt e tjerë.
Keltët shpesh veshin gëzofë të kafshëve për ngatërruar shpirtrat, ndoshta për të mos u pushtuar syresh, sipas Qendrës amerikane Folklife në Bibliotekën e Kongresit amerikan. “Festivali përkonte me përfundimin e të korrave dhe kur kafshët ishin shëndoshur. Është thënë se fshehja brenda lëkurave të bagëtive dhe të kafshëve të therura në këtë kohë, kur ishin veshur ritualisht gjatë festimeve që ka gjasa te lidhen sërish me besimet pagane madje edhe më herët.
Shkrimtarët e lashtë romake vinin në dukje se fiset në atë vend , ku tani ndodhet Gjermania dhe Franca zhvillonin ceremoni të tërbuara, ku vishnin kokat dhe lëkurët e gjitarëve të egër, si kostume të lidhur me shpirtrat e kafshëve. Duke veshur maska ,ose duke nxirë fytyrat e tyre, keltët mendohet të kenë imituar gjithashtu edhe paraardhësit e tyre të vdekur.
Nata e Samhain ishte një festë e te vdekurve, një herë për çdo vit kur shpirtrat besohet se ecnin në mesin e të gjallëve. Ritualet e hershme nuk janë të njohura në detaje, por në shekujt e fundit, familjet vazhdojnë të vënë edhe ushqime të përcaktuara edhe lenë vende shtesë në tavolinë për paraardhësit e tyre, gjatë Samhain. Samhain ishte gjithashtu një natë kur njerëzit të veshur me kostume për të ngatërruar të keqen, thotë Bettina Arnold e Qendrës për Studime kelte në Universitetin e Wisconsin-Milwaukee.
Në Samhain, kufiri mes të gjallëve dhe të vdekurve ishte zhdukur, dhe kështu ishte kufiri në mes të gjinive. Të rinjtë meshkuj do të visheshin si vajza dhe anasjelltas, duke shënuar një ndarje e përkohshme të ndarjeve normale sociale.
Kjo është një formë të hershme të trick-or-treat- it. Keltët e veshur me kostume si shpirtrat besohet të kenë shkuar nga shtëpia në shtëpi të angazhohen në veprime të trashanike në këmbim për ushqimit dhe pijeje, një praktikë e frymëzuar ndoshta nga një porosi më të hershme për të lënë ushqimin dhe pijen jashtë si ofertat për qenie mbinatyrore. Por cili është ndikimi Kristian në Halloween?
Samhain më vonë është transformuar po ashtu si klerikët e krishterë që kooptuan festat pagane. Në shekullin e shtatë Papa Boniface IV dekretoi 1 Nëntorin si “Ditën ose të gjithë Shenjtërve ‘gjithë shenjtorëve, në ditën para se natës Samhain qw vazhdoi të respektohej me zjarre, kostume, dhe parada, edhe pse nën një emër të ri : All Hallows’ Eve—më vonë “Halloween.” “.
Por si mbërriti Halloween në Amerikë?
Ishin emigrantët evropianë që e sollën Halloween në Shtetet e Bashkuara, dhe festimi me të vërtetë u erdhi tok me avulloret në vitet 1800, kur imigracioni irlandezo-amerikane, shpërtheu. Unë kam qenë i befasuar kur mësova se si nisën festat me maska në Shtetet e Bashkuara, të cilat ishin shumë më të zakonshme njëqind vjet më parë, kur njerëzit visheshin jo vetëm për Halloween, por edhe për disa festa të tjera, duke përfshirë edhe ditën e Shën Valentinit dhe të Vitit të Ri, sipas Lesley Bannatyne, autore e librit të ardhshëm “Kombi i Halloween-it. Prapa skenave të natës të frikshme te Amerikës. “

Nga 1930, kostume Halloween lëvizen përtej qenieve tradicionale frikshme mbinatyrore. Njerëzit gjithashtu filluan të veshur me kostume të bazuar në karaktere në masmedia si filma, letërsi, dhe radio. Në këtë kohë, kostumet e Halloweenit filluan të prodhohen në masë dhe shiten në dyqane.
Sot, ne shohim një shumëllojshmëri e kostumesh Halloween-i. Kostume historike e frikshme janë ende rreth, por dhe te ëmblat, karakteret e fantazisë si princesha, engjëjt dhe janë të njohura veçanërisht në mesin e vajzave të vogla. Superheronjtw, politikanë, çifte të koordinuara, kostume të zgjuara apo qesharake dhe kostume seksi kanë zgjeruar kategoritë e njohur. Kulturën pop dhe ngjarjet aktuale të ushtrojë një ndikim të madh mbi kostume moderne Halloweenit,
Gjatë zgjedhjeve presidenciale, ka pasur një kulm në kostume e tanishme ngjarjeve që lidhen. Këtë vit, kostume tradicionale do qeverisjen e ditës, sipas një Federata Kombëtare Shitje me pakicë (NRF) sondazh. Më shumë se pesë milionë e të rriturve amerikanë kanë në plan të marr pjesë në maskaradë te veshur si magjistare Halloween.
Çfarë ndryshimi ka ne zgjedhjet tona te kostumeve të festës të Halloweenit në krahasim me amerikanët e hershëm? Ashtu si ata, ne qëndrojmë idesë se Halloween është një ditë për të kapërcyer kufijtë. Për ta, Samhain ishte një ditë në të cilën hiqej veli. Kjo ishte një kohë kur botët mes të vdekurve dhe të gjallëve bashkoheshin. Kufijtë mes gjinive janë fshiheshin, si edhe, përzierja ishte një pjesë e kësaj feste. Ai ishte gjithashtu një ditë për rrengje dhe paudhësira.
Sot, shumë prej nesh nuk e mendojnë apo kuptojnë pse ne bëjmë atë që bëjmë për Halloween (edhe pse disa ende i njohin praktikat e lashta dhe të respektojë Samhain). Shumë prej nesh kanë humbur kontaktin me kuptimet e lashtë dhe kanë harruar ose lidhjen me të, ose mohojnë ekzistencën e botës së shpirtrave.
Halloween, atëherë, është bërë, një nga festat me të mëdha, ditën e parafundit të vitit për gaz dhe hare. Ne të vërtetë nuk e di se pse ne duam të jemi me të lirshëm dhe të veshin veshjet që s’ përputhen me veshjen tonë të përditshme. Kjo është një ditë kur të gjithë mund të ndjehen të lirë për të shprehur plotësisht vetveten me anë të rrobave. Për Halloween, ne mund të jemi diçka apo dikush.
Tradita ligësi-marrje ka kryer gjatë nga kohët e vjetra, si edhe. Makina dhe njerëzit janë nxitur për Halloween, kuti postare janë shkatërruar , sa shtëpi janë djegur në Detroit dhe disa prej nesh pinë më shumë se ne zakonisht .
Edhe pse nuk është një tërësi shumë të kuptimit të bashkangjitur në ditën moderne Halloween, kjo është një ditë e vitit në të cilin ne djegur kujtime të ndritshme. Fëmijët tanë kujtojnë vetëm në lidhje me çdo kostum Halloween ç’kanë ngrënë ndonjëherë. Ne kujtojmë karamele mirë. Ne kujtojmë herë humorin me miqtë tanë dhe familjen. Këto kujtime të mira janë kuptimi i mirëfilltë i Halloween.
Halloween është gjithashtu festë e rëndësishme sepse ajo frymëzon shumë prej nesh pwr një jetë e artistike. Kërkojnë një marrëveshje më të madhe të krijimtarisë, dhe vënë së bashku kostumet të cilat nuk janë të para-paketuar na kërkon që ne të angazhohemi me ndjenjën tonë të estetikë. Anembanë vendit, gara kostumeve i shtyn njerëzit të mendojnë me shumë dhe të shkojnë sa më larg modës. Sot, Halloween ka humbur vlerën e tij shpirtërore, por ka fituar rëndësi si një ditë të vetë-shprehjes së lirë, krijimtarisë dhe argëtimit. Shumë prej nesh nuk i takojnë një kulture të vetme. Ne jemi pjesë e një shoqërie individualiste. Individualizmi ynë është shpallur në shumëllojshmërinë e kostumeve që ne veshim në Halloween, në krahasim me një qasje më të unifikuar, të kostumeve të Samhain në kohët e vjetra. Ne mund të shpërblehemi me lavdërim (dhe nganjëherë me shpërblime) për konceptet unike te kostumeve. Ndërsa kostumet e Samhain, kishin për qëllim të fshihnin identitetin e individit, kostumet e Halloween janë të dizajnuara shpesh për të nxjerrë në pah dhe për të sjellë vëmendje tek aspektet unike apo talentet artistike të identitetit individual.

*NË 8153 COPA! 760 RRUGË PËR KONSERVIMIN E SAJ! PUNË NË MË SHUMË SE 20 VJET! KOSTOJA: MË TEPËR SE 10000000 LEKË! NJË PUNË MIDIS PASIONIT DHE KËMBËNGULJES PROFESIONALE!/
Shkruan: Frederik Stamati/
Viti 1983 i dhuroi Apollonisë një pasuri të rrallë arkeologjike: në tumat e fshatit Kryegjat arkeologu Vangjel Dimo zbuloi një varr që ngriti mëndjen e të gjithë specialistëve të fushës. Në varr ndodhej një mburojë prej bronzi, e mbi të skëleti i shtrirë anash i të zotit të saj. Objekte të tjerë, të rrallë për nga forma dhe dekoracionet interesante gjindeshin përgjatë mbeturinave kockore të trupit të dikurshëm: një përkrenare e pa parë, po prej bronzi, një shpatë hekuri së bashku me gjurmat e këllëfit të zhdukur, katër enë prodhim vendas në qeramikë, sandale prej metali, thika, kruajtëse, etj, etj dhe gozhdat me të cilat ishin mbërthyer fort dërrasat e qivurit të madh. Thuajse të gjithë arkeologët e antikitetit shkuan nga dita në ditë për të parë zbulimin e rrallë. Kuriozitetin më të lartë e krijonte mburoja, forma e shkatarruar e së cilës lindëte diskutime jo pa hamendësi.
Unë shkova kur mburoja ishte nxjerrë nga toka, ishte transportuar dhe mbahej në ruajtje të sigurtë në magazinat e muzeumit. Ah, e sigurtë! Një pjesë e saj, rreth një e treta, në mos më shumë, ishte shembur së bashku me dheun nën të, duke u kthyer në thërrmija të vërteta! Por për hir të së vërtetës duhet thënë se edhe pjesa tjetër e saj, ajo që kishte shpëtuar nga shembja nuk ishte më mirë: vetëm një mori thërrmijash dhe diku më shumë, por të organizuara në një rrafsh, ku nuk merrej vesh thuajse asgjë. Tetëmijë e njëqint e pesdhjetë e tre copa!
Që në njohjen e parë lindi e vërteta për vështirësinë e ringritjes së saj. Konsulltat pa fund nuk ipnin zgjidhje. Një rebus? Nuk është asgjë! Isha si mbi det, ku lëkundesha nga tallazet e mendimeve të ndryshme. Jo me orë, as me ditë dhe as me javë, por me muaj të tërë kam qëndruar mbi coprat e mburojes për të gjetur lidhjet midis tyre dhe zhvillimin e motiveve zbukuruese, tashmë të prishura. Vëzhgoja gjithshka në stereomikroskop. Mundohesha të kapja edhe shenjën më të vogël që do të orientonte lidhjet. Pashë të gjithë relievet me mburoja dhe të gjitha statujat luftarake në muzeumet e Shqipërisë për të kuptuar të kaluarën e panjohur nga ne. Sot, kur e shikon të restauruar, është e lehtë të flasësh, por nuk duhet harruar se ajo ka njëzet vjet punë dërmuese të trupëzuar në vetvete.
Thanë që ta restauronin diku jashtë, si për më mirë, por askush nuk e mori përsipër. I mbeti laboratorit tonë. Përpunova dhe eksperimentova shtatëqint e gjashtëdhjetë rrugë dhe nga ato përzgjodha atë që do ta çonte punën deri në fund, duke dhënë garanci absolute. Absolutisht asnjë mëdyshje për ta “parë më konkretisht kur të vinte momenti”, gjithshka e parapërcaktuar dhe ashtu u veprua pa asnjë problem deri në fund.
E kam tepër të vështirë të paraqes në një shkrim gazete punën e kryer. Jo vetëm se ka qenë një rrëmujë e vërtetë. Ajo nuk kishte rend, por kryhej ashtu siç e ipte rasti, e fundit në fillim dhe anasjelltas dhe e gjitha e bashkalidhur për të dhënë të tërën. Prandaj po e shmang këtë pjesë që zorr se i intereson kujt dhe po mundohem te shkruaj nëpërmjet të konkluzioneve.
Pësëri e kam të vështirë. Ndoshta do të jetë e mira që ta fillojmë nga fundi, pra nga mburoja e restauruar dhe që aty të depërtojmë në njohjen e saj dhe në punën e bërë.
Fotot dhe skicat që shoqërojnë botimin do të na ndihmojnë në shtjellimin e temës. E shoh të domosdoshme edhe paraqitjen në skicë të prerjes tërthore. Është në shtatë nivele: 1-Meduza, prej bronzi, 2-fleta metalike e sipërme, po prej bronzi, 3- material i zi lidhës dhe mbushës, 4-dru, 5-përsëri material lidhës, 6-lëkurë, 7-elementë bronzi, që shërbenin për ta mbajtur si dhe gjatë ecjes. Diametri: 72 cm. Trashësia në qendër rreth 2,5 cm, anash rreth 4 mm. Lartësia e kurbaturës nga plani 11-13 cm.
Gjëja e parë dhe mbi të gjitha ishte përfytyrimi i saj në lashtësi. Këtu nuk po i ipnim “kon”. U konsulltova disa herë në Gjermani, në Hungari dhe në Greqi. Vetvetiu që literatura e pasur …
Krahas përpjekjeve për konceptimin e mburojes, u punua edhe për njohjen e materialeve me të cilat ishte ndërtuar. Të gjitha pjesët metalike u analizuan për përbërjen kimike, mineralogjike dhe kristaline në Institutin e fizikës bërthamore, në Institutin e gjeologjisë, në atë te Kërkimeve ushtarake dhe në Fakultetin e shkencave të natyrës. Rezultatet e pritura me padurim treguan mjeshtërinë e prodhimit. Teknologji tepër e lartë për kohën e atëhershme! Mjeshtra të një përvoje të përzgjedhur gjatë viteve! Bronzi kishte përbërjen të tillë në bakër dhe kallaj që lejonte goditje të forta me çekiç pa dëmtuar fletën metalike. Tjetër ishte përbërja e elementëve konstruktivë, pjesë të sistemit të mbajtjes dhe tjetër përbërja e gozhdave. Sikur të ishin sot!
Materiali i zi lidhës dhe mbushës u analizua në Institutin Mbretëror të Pasurive Artistike Kombëtare në Bruksel, institut me famë botërore dhe rezultoi të ishte një masë bituminoze me vaj gjysëm të thatë, ku ishte shtuar edhe rrëshirë pishe.
Po në këtë institut u kontrollua në se ka qenë e lyer me ndonjë bojë lëkura dhe rezultoi që jo. E bëmë këtë kontroll sepse në literaturë thuhet se herë-herë lëkura në pjesën e mbrapme të mburojes lyhej me bojë të kuqe. Në rastin tonë nuk u gjet asnjë element kimik, që të përdorej në lashtësi në formë komponimesh, e që jep ngjyrë të kuqe. Veçse në ka qenë e ngjyer me të kuqen e purpurit! Ajo kur shpëbëhet nuk lë asgjë për ta identifikuar. Kështu na mbetet që të pranojmë faktin. Lëkura e përdorur ka qenë lëkurë nga bagëtitë e trasha dhe pikërisht lëkurë kau.
Në Universite Paris-Sud, në Laboratorin e hidrologjisë izotopike dhe në Laboratorin e datimeve me karbon 14 në Saklei si dhe në Institutin e fizikës bërthamore në Tiranë u përcaktua mosha. Po, është e periudhës së Aleksandrit të Madh!
Dhe këtu na u ngrit mëndja!
Mburoja është e tipit maqedonas. Të gjithë ata që mendojnë se është ilire, gabohen. Gabohen sepse forma dhe ndërtimi janë krejtësisht të mburojes maqedonase te shekullit te katërt para Krishtit. Vërtet që rrathët koncentrikë i gjejmë edhe në monedha ilire, por ky huazim nuk është pasaportë për të kaluar kufijtë e kulturave. Në mes të mburojes është koka e Meduzës. Mitologjia e shpjegon në një formë shumë tërheqëse. Perseu, mbasi ja preu kokën, e futi në një thes dhe i a dhuroi Athinasë, e cila e vendosi në qendër të mburojës së saj. Dhe kudo që ta shohësh Athinanë me mburojë, gjithmonë do të dallosh kokën e Meduzës në qendër të mburojës. Me sa duket Athinaja e bëri këtë me që koka e Meduzës kishte vetinë që të kthente në gur çdo njeri që do ta shikonte. Aleksandri i Madh ishte shumë i dhënë mbas këtij miti dhe dha urdhër që të gjitha mburojat në ushtrinë e tij, të kishin në qendër të tyre kokën e Meduzës.
E me që jemi tek Medusa, po merremi pak edhe me Meduzën e mburojës tonë. Ajo është realizuar në një fletë metalike dhe kapej me pesë gozhda në bazamentin nën të. Motivet janë punuar me dalta tepër të holla dhe të vogla, 2 mm të trasha. Ja, këto dalta i kanë kaluar nëpër vrraga për të krijuar flokët në formë gjarpërijsh, vetullat, etj. Si nuk kanë përtuar! Gjuha ka qenë e ngjitur me kallaj. Sytë e bardhë janë prej guri gëlqeror në formën e cilindrave të hollë, që ngjiteshin me kushedi se çfarë në pjesën metalike. Zakonisht përdornin dyllra bimorë. Edhe Meduza erdhi copë në laborator, por në foto është mbas përfundimit të punimeve.
Fleta e sipërme e mburojes është një e vetme dhe e shtrirë me rrahje. Mirëpo një studim në laboratoret e “Strukturës së materies” në Fakultetin e shkencave natyrore na detyron të biem në mendime. Në qendër ka një brimë. Aty ajo ka pas qenë mbërthyer përkohësisht gjatë punës në negativin e formës të saj. Ky negativ duhet të ketë qenë prej materiali jo shumë të fortë. Nga mbrapa është gërvishur e gjithë skema e zbukurimit. Pastaj zbukurimi është realizuar me rrahje, duke i dhënë profilin e ullukut. Në shtatë vende metali është çarë. U gjetën shtatë arna të ngjitura me kallaj.
Dekoracioni është nga ata që gjinden rëndom në lashtësi: rrathë koncentrikë dhe themtha. Për organizimin e dekoracionit kanë pas përdorur koefiçentin tre. Ashtu punonin në lashtësi, me koefiçentë të një munuri të përzgjedhur. Po ta shikoni me kujdes do të vëreni se gjithshka është tre, ose shumëfishi. Tre rrathë koncentrikë, gjashtë grupe gjithsej, tre themtha, (themthat janë ato si gjysëm sfera), madje edhe hapja këndore në themtha dhe në rrathët kocentrikë është 120 gradë.
Pra, dekoracionet janë në reliev. Kjo do të thotë që mburoja nuk është luftarake. Ato luftaraket nuk janë me reliev, sepse do t’u ipnin më shumë mundësi shigjetave. Luftaraket ishin të lëmuara, në mënyrë që të rrëshqisnin shigjetat. Dekoracionet i pikturonin me bojë të kuqe. Dhe vërtet kërkuam, por nuk gjetëm asnjë shenjë ku mund të ishte ngulur ndonjë shigjetë.
Rezulton që mburoja të jetë ceremoniale. Ai që e ka patur këtë mburojë ka qenë një njeri i rëndësishëm në Apolloni! Dhe kjo na e fut më tepër mëndjen në labirinthet e kuriozitetit. Por këtë çështje do ta shtjellojmë në fund.
Dy kanë qenë format e mburojeve maqedonase në atë kohë: me buzë dhe pa buzë. Kjo e jona është pa buzë. Gjatë marshimit ato me buzë vareshin në sup, këto të tjerat kishin nga mbrapa rrypin me lëkurë ku futej krahu dhe një spango paksa të lëvizëshme që kapej në grusht, e tërhiqej për ta tendosur. Spangoja kalonte nëpër tetë udhëzues, katër prej të cilëve në rastin tonë kanë në palmeta tipin e zbukurimeve më të arrira në atë shekull. Njëra u gjet e thyer dhe me mungesa. Nuk u gjet edhe njëri nga të katërt udhëzuesit e tjerë në formë rrethi. Kishte rënë kushedi se kur dhe ishte zëvendësuar me një të një lloji tjetër, por jo të panjohur në ato kohëra. Kuptohet se një mburojë nuk mund ta bënte një njeri i vetëm, sepse duheshin disa mjeshtëri. Ato prodhoheshin në punishte të specializuara dhe kjo është edhe një nga arsyet përse elementë të ndryshëm janë të njësuar.
Pjesa më e qëndrueshme e mburojës ishte ajo e brendëshmja, prej druri, ku montoheshin të gjithë elementët e tjerë përbërës të saj. Nuk e gjetëm, ishte zhdukur gjatë kohës së qëdrimit në tokë. Me këtë pjesë fillonte puna. Në anën e prapme ngjitej lëkura me materialin e zi bituminoz. Pastaj mbërtheheshin me gozhda elementët udhëzues për spangon dhe rrypi prej lëkure ku futej krahu. Në qendër ka patur gjithmonë një kuti prej argjendi, në të cilën futej ndonjë lutje për luftëtarin. Pra, ishte si punë hajmalie. Kjo pjesë nuk është gjetur, veçse në fletën prej metali duken gjurmat e ngjitjes me kallaj të një kutije katrore me brinjë rreth 5 cm.
Pastaj i vinte rradha montimit të fletës së sipërme. Edhe ajo pozicionohej me ndihmën e masës bituminoze, që luante edhe rolin e mbushësit për ulluqet e dekoracioneve, që ata të mos shtypeshin. Kjo fletë mbërthehej anash me 98 gozhda prej bakri, të gjitha të përthyera në të njëjtin drejtim. Së fundmi buza e mburojes qarkohej me një fashetë bronzi në formën e germës U, që e lidhte përfundimisht.
Tani, mbasi e përshkruam, po themi edhe disa pak fjalë për punën që mori vite të tëra, e që u shtri në periudhën kohore nga 1983, e deri në 2011, por jo pa ndërprerje. Realisht mori pak më tepër se njëzet!
Restaurimi i saj ishte një shartim i idesë dhe faktit. Edhe e kundërta: fakti drejt idesë. Është e vështirë t’i ndash. Për njëzet vjet ata kryqëzoheshin me njëri tjetrin në një rrjetë imagjinatash. Idetë qëndrojnë në ajër. Vite të tëra imazhi i saj qëndronte përpara syve, në hapësirë, në një lëvizje të papërcaktuar. Luhatje në mendime dhe imazhe! Dhe këto duhej të thëthiteshin nga rrëmuja e materialit, ose materiali të gjente vend në ide dhe imazh. Ka qenë e vështirë, tepër e vështirë! Kushedi se sa herë kjo lojë e papërcaktuar u përzie edhe me mjekun e urgjencës nga rritja e tensionit… Ndoshta, pa shumë filozofi, mund të thomi se me kohë u formua një si forcë centripetale që bashkoi imagjinatën me faktin. Aty filloi edhe puna konkrete, që zgjati aq shumë.
Gjithshka u pastrua nga papasteritë dhe mineralet e korrozionit deri në atë siperfaqe ku këto produkte korrozioni formonin atë që quhet patinë fisnike, një shtresë minerale sa më pranë asaj origjinale. Është si të thuash një harmoni midis ruajtjes dhe prishjes, midis asaj që ka mbetur dhe tendencës së transformimit natyror drejt niveleve më të ulta energjitike. Sot, të gjithë muzeumet e botës e kanë kthyer në postulatë këtë ekuilibër të brishtë. Ai nuk mund të mbahet vetë, do ta detyrosh. Do ta detyrosh nëpërmjet të reaksioneve kimike dhe pasivizimit të transformimeve. Nuk është e lehtë, jo vetëm nga rrethanat që krijohen si rrjedhojë e “plakjes” në tokë. Kimikatet që përdoren për këtë punë janë helme dhe njëkohësisht kancerogjenë. Do mendosh jo vetëm për objektin, por edhe për kokën. Të tilla ndërhyrje janë bërë në këtë mburojë. Vitet e kaluara gjatë qëndrimit në laborator dhe fakti që nuk u çfaq asnjë problem qëndrueshmërie vërtetuan se qëllimi ishte arritur. Mirëpo çështja nuk mbyllet me kaq. Do të duhet të mendosh edhe për personelin e muzeumit që do ta marri nëpër duar dhe për vizitorët. Edhe këto janë marrë parasysh. Qëndron më ndryshe puna e pasivizimit të disa reaksioneve kimike. Transformimet në tokë janë të tilla që krijojnë disa lloje mineralesh të qëndrueshëm në vetvete, por që kthehen në pluhur kur lagështia në mjedis është e lartë. Kësaj pune nuk ka se çfarë t’i bëjë laboratori, ajo krijohet në vitrinë, apo në sallat e muzeut nëpërmjet të ushqyerjes me ajër të kondicionuar, me kondicionerë jo nga ata që përdoren nëpër shtëpi, por profesionalë. Por puna është se muzeumet e Shqipërisën janë të pa paisur me teknologjinë e përshtatshme, kështu që rreziku i riprishjes mbetet “mbas derës”.
Më kujtohet se ka qenë tepër e vështirë, por jo problematike, lëvizja në bllok e fragmenteve deri në thërrime, sa nga një suport në një tjetër, pa ndryshuar asgjë nga pzicioni i gjetjes fillestare, përmbysja, organizimi i të tërës, pozicionimi, imprenjimi me lëndë forcuese.
U ndërtua një bazament sektori sferik, (po i bie shkurt, sepse ai ishte mjaft i komplikuar), mbi të cilin u “transferua me rregull” e gjithë moria e çrregullsisë së fargmenteve. Aty, për vite të tëra mburoja u formua në pozitivin e saj, që ka formën e saçit. Pastaj erdhi momenti më emocional, kur u shkëput me ngritje nga bazamenti. Mrekulli! E plotë, pa asnjë dëmtim! Që njëzetë e ca vjet më parë ishte parashikuar ky çast kaq delikat! Kishim dëshirë që në vend të drurit të munguar të formonim një strukturë të njëjtë në formë, por që të ishte e tejdukshme, në mënyrë që të ipte një strukturë hapsinore, ku të dallohej qartë ajo çfarë kishte mbetur dhe mënyra se si ishte ndërtuar mburoja. Por sado që kërkuam nëpër Evropë një material të tillë plastik, fillimisht të lëngshëm, e që pastaj të ngurtësohej, nuk e gjetëm dot. Kështu që u detyruam të përdornim rezinë poliester, në të cilën u trupëzuan shtresa prej tekstili xhami. Në këtë moment futa në masën akoma të pa forcuar të materialit plastik një pllakë prej bakri, në të cilën kam shkruar me gërvishje me dorën time një mesazh për restauruesit e vitit 2311, si dhe një foto. Mora të gjitha masat që ato të qëndrojnë të paprishura gjatë tre shekujve të ardhshëm. Kështu, pllaka prej bakri është amalgamuar me zhivë dhe pastaj është veshur me një shtresë argjendi dhe mbi të një shtresë ari. Që të mos lidhet me rrëshirën sintetike e dyllosa me dyll mikrokristalin në të nxehtë. Edhe fotoja gjithashtu. Gjatë punës u mendua edhe për ndonjë ndërhyrje të papritur. Për këtë arsye të gjithë elementët e mburojës nuk u lidhën pazgjidhshmërisht me rrëshirën: ata mund të smontohen lehtësisht.
Më në fund u bë edhe integrimi në ngjyrë i masës plastike, e cila e lënë në një nivel paksa më të ulët dallon realen nga e shtuara. Mbetej edhe tre ditë punë, gjthsej edhe tre ditë nga njëzet e ca vjet! Do të përurohej Muzeu i Apollonisë. U thashë të gjithë atyre që merreshin me përgatitjet që të mos e merrnin mburojën: ajo le të ekspozohej më vonë. Një ditë të shtunë e morën fshehurazi dhe e çuan në Apolloni, ku qëndron e ekspozuar si saç televizori në një vitrinë krejtësisht të papërshtatshme dhe jashtë projektit konservues, të llogaritur që në fillim.
Më kot kërkova nga Ministria e Turizmit, Kulturës Rinisë dhe Sporteve që ta kthente disa ditë në Tiranë mburojën, aq sa për të mbyllur punimet. Ndërsa ministria pyeste ata që nuk kanë punuar kurrë me të në se kanë përfunduar apo jo punimet! Sidoqoftë mburoja i bëri ndonja dy xhiro andej nga Italia dhe Kosova…
Kam patur rastin që të prezantoj punën në vazhdim e sipër në aktivitet të ndryshme, sidomos në ato të organizuara nga Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë Atomike. Kurioziteti në sallë ka vazhduar me biseda edhe më vonë në “coffee break”. E gjithë vëmendja përqëndrohej në kapërcimin e problemeve pa fund. E kuptoja se ishte më tepër nga një shkollë. Gjithashtu ka patur raste kur këtë mburojë e kanë vizituar në punë e sipër studiues në rang botëror nga shtete të ndryshme të Evropës. Mbas shpjegimit kam ndëgjuar pak fjalë: “Puuu! Frederik, kjo është çmenduri!” Ndërsa ndonjë nga kolegët e punës: “E mor, sikur çfarë ke bërë! Shumë e ke zgjatur!”
Mirë, tani le të kthehemi tek dy pyetjet më kurioze: kush ka qenë mbajtësi i saj dhe në se mund të lidhet me Aleksandrin e Madh.
Dihet që Aleksandri i Madh thërriste në fushatat luftarake të gjithë shtetasit e vet. Në këtë rast edhe apolloniatët. Që poseduesi i kësaj mburoje ka qenë në fushatat e Aleksandrit zorr se mund të kundërshtohet. Armatimi i gjetur në varr, sidomos i shpatës jep edhe më shumë argumente bindëse. Këllëfi i shpatës kishte elementë kockorë tipikë të Lindjes. Por ka edhe dëshmi të tjera. Fatkeqësisht shumë objekte të këtij varri u vodhën në vitin 1992 dhe sot nuk i “thërrasim” dot në diskutim. (Shpesh herë kam menduar me keqardhje se pse nuk i mora në laborator të gjithë ato objekte që përbënin inventarin e varrit). Do të thoni se nga Lindja mund t’i ketë sjellë dhe tregëtia? Po, por është e vështirë të grumbullohen në një varr të gjithë ato lloj armësh që përbënin arsenalin e luftëtarit të asaj kohe dhe që mund të kenë preiardhje nga tokat përtej kufijve të Maqedonisë së atëhershme. Vite më parë, kur ndodhesha për një specializim në Muzeun numizmatik të Athinës, drejtori i atij muzeu, që ishte veçanërisht i interesuar për objektet metalike që u gjetën nga ushtarët dhe zboristët në atë varrin e pasur pranë Bellshit, më tregoi disa botime të ilustruar me foto, ku pashë forma krejtësisht të njëjta me ato të objekteve të Bellshit, që i pata restauruar dikur. Ai më shpjegoi se enët metalike që shihja në foto ishin nga Lindja dhe se Aleksandri i Madh i lejonte ushtarët e tij që të përvetësonin të gjithë plaçkën e gjetur në qytetet e pushtuara dhe kur nuk kishte aq plaçkë për të grabitur, ai u ipte si shpërblim ushtarëve materiale nga thesari i tij.
Armatimi i gjetur në varrin “e mburojës” është armatimi bazë, por gjithsesi jo i plotë i ushtarit të falangave. Kallçitë përshembull mungojnë. Pse? Nuk e thomi dot. Pra i varrosuri nuk ka qenë hoplit, por falangist. Me falangat e Aleksandrit të Madh duhet të ketë luftuar ai! Fantazinë dhe gjykimin na e shtyn më tej mburoja. Ajo, siç edhe e thamë më lart, është ceremoniale dhe jo luftarake. A mund ta konsiderojmë në mënyrë figurative si gradë, apo shpërblim? Pra ky ka qenë një njeri i rëndësishëm, ndoshta një prijës që ka komanduar ushtarët apolloniatë. Në mbyllje po thomi se ishte edhe i pasur. Veç të tjerave këtë e dëshmojnë sandalet metalike, që mund t’i mbanin vetëm të pasurit. Lëre pastaj objektet e tjerë aq të rrallë dhe cilësorë!
Akoma edhe diçka: a u varros thjeshtë dhe pa lënë asnjë shenjë përkujtimore, përshmembull një stelë? Këtë nuk e dimë, por në fund të murit të dhomës së vogël anësore të kishës së Apollonisë, pikërisht mbi themel, shihet një bllok i madh prej guri, në të cilin është gdhendur një mburojë e tipit pa buzë, një përkrenare dhe një shpatë. Të treja këto janë prishur më vonë, duke u goditur me daltë. Në muret e kishës dhe të manastirit dallohen dhjetra gurë me motive të marrë në rrënojat e Apollonisë. Guri me mburojën e gdhendur në të, në mos qoftë stela e varrit të “prijësit” tonë, na bën zë që në të ardhmen të zbulohet në Apolloni edhe një e dytë!
# # #
Ky është objekti më i vështirë që është restauruar, apo më mirë, konservuar, ndonjëherë në Shqipëri. Një punë e shtrirë në më shumë se njëzet vjet! Më tepër se dhjetë milionë lekë, në se do të bazoheshim në koston e së sotmes! A ja vlejti e gjitha kjo? Mburojen sot e ka jo vetëm Shqipërija, por e gjithë bota! Po mua, çfarë më mbeti nga i gjithë ky stërmundim? Mua? Asgjë!

Një cerekshekulli më parë, pikërisht më 2 nëntor 1989, ranë heroikisht në Prishtinë në luftë me policinë serbe Fahri Fazliu dhe Afrim Zhitia./
Nga Skender Haliti/
Pas 11 marsit të vitit 1981 kur rinia studentore dhe masat e gjera popullore u hodhën në revoltë të hapur kundër politikave diskriminuese dhe ckombtarizuese serbe, Lëvizja Kombëtare për Clirim që në gjirin e saj tubonte formacione të ndryshme politike ilegale, shpeshherë pa kontakte të mirëfillta organizative mes veti për shkak të rethanave të vështira të veprimit në ilegalitet të thellë, gjithnjë e më tepër po e shqyrtonte mundësinë e organizimit të një qëndrese të armatosur kundër represionit policoro-ushtarak të Serbisë. Shumë organizata ilegale kishin filluar të mendonin edhe për armët që nuk gjindeshin leht, gjë që tregon se ideja e luftës së armatosur, ende në embrion, po rrekej të kalonte në një stadium tjetër. Një mundësi tjetër clirimi, duke e njohur natyrën dhe synimet historike të politikës serbe, nuk mund të merrej seriozisht në konsiderim, sepse një zgjidhje paqësore e konfliktit serbo-shqiptar, e provuar më herët pa sukses nga komunistët shqiptarë, ishte thjesht një iluzion politik në konstelacionet e atëhershme. Edhe sot kur statusi ndërkombëtar i kombit shqiptar ka ndryshuar esencialisht për të mirë, në Serbinë e dobësuar në cdo drejtim nuk ka ndryshuar asgjë në këtë pikë. Racizmi antishqiptar është ai që e njihnim dikur: tepër primitiv. Sigurisht në ato vite të flisje hapur për një rezistencë të armatosur në stil të gjerë jo vetëm ishte një punë me rrezik të madh nga ata që ishin në përgjim të farkatores historike tek shqiptarët, por edhe tek njerëzit e tu rrezikoje të quheshe një lloj don Kishoti, përfshirë këtu edhe skeptizicmin shpërfillës në qarqet ilegale. Kjo mundësi e dëbimit të Serbisë nga Kosova konsiderohej e parakohshme për shkak të konjunkturave ndërkombëtare që nuk e favorizonin ndryshimin e strategjisë së Lëvizjes tonë Kombëtare për Clirim. Dhe këto konjunktura për pesimistët që atëherë nuk ishin të pakët, ishin të përjetshme. Sidomos fakti që aleatja më e madhe e serbëve, Rusia sovjetike, ishte ende një faktor determinues i politikës botërore e bënte një shestim të tillë për shumë shqiptarë më tepër një dëshirë mendjelehtë sesa një mundësi reale. Megithatë këta skeptikë harronin dicka krejt të thjeshtë dhe nuk mund ta merrnin me mend se konjunktura ekzistuese, padyshim disfavorizuese për ide të tilla, mund të ndryshonin shumë shpejtë, madje edhe brenda një nate sic do të tregojë më së miri shembja e Murit të Berlinit saktësisht një javë pas rënjes se Fahriut dhe Afrimit. Sidoqoftë shembujt e qëndresës së armatosur nuk kanë munguar edhe në mesin e atyre që ishin të organizuar politikisht në ilegalitet dhe që i përmbaheshin relativisht në mënyrë të rreptë linjës së veprimit të politik pa iu përgjigjur dhunës shtetërore serbe me të njejtën monedhë. Qëndresa e armatosur e Tahir Mehajt në maj të vitit 1981 ishte një shenjë e qartë se shqiptarët nuk do ta duronin dhunën e shtetit jugosllav pa një reagim të vendosur, mirëpo ajo ishte, në anën tjetër, e një natyre tjetër, një instinkt spontan vetëmbrojtës shqiptar kundër sundimit të huaj që në rrjedhën e shekujve kurrë nuk ishte shuar ndër shqiptarë dhe kishte bërë që shqiptarët të mbeteshin shqiptarë. Rezistenca e armatosur e Bajram Bahtirit, Rexhep Malajt dhe Nuhi Berishës në vitin 1984, përfaqësuesit më promimentë të organizatave ilegale politike që vepronin atëbotë në Kosovë, tregonte ndërkaq se koha e një lufte të armatosur kundër pushtuesit nuk do të vononte shumë. Por në atë kohë ende ishte vështirë të jepej ndonjë parashikim se kurdo të fillonte dhe sesa e gjatë dhe e mundimshme do të ishte kjo luftë. Dhe cilët konkretisht do të ishin aleatët tanë, për të cilët nuk dyshonim se i kishim në Perëndim, edhepse sot nuk mungojnë segmente shoqërore që përpiqen të na bindin për të kundërtën.

Si shok i jetës ilegale i Fahri Fazliut mund të them pa hezitim se ai dhe Afrim Zhitia përfaqësonin atë fraksion në Lëvizjen Ilegale Shqiptare që cështjen e rezistencës së armatosur nuk e shihnin vetëm si një mundësi teorike në një të ardhme të papërcaktuar, por si dicka shumë praktike, për të cilën duhej menduar seriozisht dhe me urgjencë qysh tani, d.m.th. qysh në vitet 1980 deri në momentin e rënjes së tyre, kur themelet e rendit botëror që dolën nga Lufta e Dytë Botërore ishin tronditur dhe kur Muri i Berlinit pak më vonë sa hap e mbyll sytë po kthehej në një fantazmë të një kohe tjetër të frikshme të ndarjes së botës në blloqe armiqësore, kur Jugosllavia kishte hyrë në një fazë dekompozimi politik dhe shtetëror të përshpejtuar, cështja e ndeshjes finale me serbët më shumë se teori ishte kthyer në një cështje imediate praktike. Rënja e tyre pas një lufte burrnore me serbët e dëshmon më së miri këtë që them. Bashkë me Afrim Zhitinë, Fahri Fazliu do duhej të konsiderohej njëri nga ushtarët e parë pararendës të UCK-së, e cila tashmë e kishte hedhur hijen e saj në Prishtinë. Gjashtë vite më vonë bashkëluftëtarët të mëvonshëm të armëve të Fahriut dhe Afrimit do ta arrinin me aksionet e tyre të armatosura edhe kryeqytetin e Kosovës dhe tre vite më vonë së bashku me NATO-n do të hynin si fitimtarë në kryeqendrën e dikurshme të organizimit ilegal.

Kush ishte Fahri Fazliu?

Fahri Fazliu lind më 24.02.1963 në Llaushë në një familje me tradita atdhetare. Ende pa shkuar në shkollë ai e kishte mësuar në oda faktet themelore të historisë së popullit të tij, në rrëfimet e të rriturëve që e kishin përjetuar dhunën dhe terrorin serb, i cili më shumë se në kudo tjetër i kishte gjurmët e tij ende të freskëta në këtë kraninë kufitare, në Llap. Jeta më vonë do t’ia bëjë një gjë mëse të qartë: liria kombëtare nuk do të bëhej realitet kurrë përderisa njerëzit nuk do të mendonin për të si për cështjen e bukës së përditshme. Të mendonin kështu dhe të ishin të gatshëm për sakrifica supreme.
Me këto mendime dhe qëndrime ai do të bëhet pastaj një protagonist i shquar i veprimit të pakompromis kundër pushtuesit serb. Shpejt do të kycet në strukturat ilegale dhe do të shquhet si një njeri tepër i vendosur. Spektri i veprimtarisë së tij ishte i gjerë. Nuk do të kishte asnjë lloj veprimi sado i rrezikshëm të ishte që ai nuk do ta ndermerrte, nëse shokët do t’ia ngarkonin. Shpërndarje traktesh, literature ilegale, ndihmonte shokët ilegalë dhe familjet e të burgosurëve politikë, etj. gjithë jeta e tij në thelb kishte vetëm atë përmbajtje që mishëronte rezistencën. Ai ishte një organizator me talent të madh, gjë që do të tregohej në demonstratat studentore dhe popullore ku ai ishte organizator dhe pjesëmarrës aktiv. Ishte një njeri jo vetëm i guximshëm, por edhe shumë i zgjuar dhe i palodhshëm. Që në momentin kur e njoha më ra në sy karakteri i tij i jashtëzakonshëm i arketipit të luftëtarit kombëtar, një lloj kreshniku modern që kishte zbritur nga eposi I lashtësisë shqiptare në realitetin tonë të trishtë të pushtimit për të na dhënë zemër, për të na thënë dhe treguar me shembullin e tij se robëria nuk është fat i përjetshëm për ata që nuk e pranojnë atë si fatalitet. Kjo ndjenjë më shoqëroi vazhdimisht saherë e takoja, saherë e shihja këtë gjigand të atdhetarisë. Si bashkëveprimtar politik të bënte të entuziazmoheshe dhe të besoje se edhe përkundër represionit të pashembullt shtetëror dhe peshës së rëndë të robërisë që po rritej nga dita në ditë agimi i lirisë nuk do të ishte i largët. Ai ishte ëndrrimtar dhe realist në të njejtën kohë. Ai e ëndrronte atë që do të vinte dhe megjthatë nuk mbetej brenda ëndrrës, por si realist që ishte luftonte atë që kishte përpara dhe që ishte barriera e madhe drejt të ardhmes pa prangat e robërisë. Fahri Fazliu e dinte dhe nuk trembej aspak faktit se liria rrugën e ka të shtruar me gjak. Ai ishte i gatshëm për të gjitha flijimet e mundshme. 2 nëntori i vitit 1989 e tregoi se ai i kishte hyrë luftës për clirim pas asnjë iluzion, pa asnjë lloj frike, me vendosmërinë e kreshnikëve të eposit që e bënin luftën me krajla në mënyrën e tyre që në shekuj u nderua si shkëlqim i racës sonë. Shpallja e tij hero i kombit nga ana e presidentes Jahjaga para disa vitesh është një nder që i bëhet atij që në jetë vërtet kishte qenë i tillë. Kështu ai nga një vdekatar i zakonshëm u shndërrua në një yll të përjetshëm që ndricon në qiellin e ndërgjegjes dhe kujtesës sonë kombëtare. Unë e kam ndjerë atëherë, në kohën e veprimit ilegal, dhe e kam ndjerë pastaj edhe më intenzivisht veten të privilegjuar që pata rastin të njihem me të, të veprojë për shumë vjet bashkë, të kujtoj pastaj gjatë gjithë këtyre viteve se pa njerëz të tillë si Fahri Fazliu kombi ynë do të ishte zhdukur prej kohësh në terrin e shekujve.

Nga Fahri Xharra/
“Dosja e hapur” ,roman i Jusuf Buxhovit , një vepër që të lë gojëhapur dhe të futë thellë në çështjen ende të pazgjidhur shqiptare . A duhet të mëndojmë se me të vërtetë
ne jemi në një situate ku ende qëndrojmë peng i të kaluarës sonë ,asaj pjese të turpshme?
“Dosja e hapur “ roman ndryshe nga të tjerët por që në të vërtëtë e spjegon mos aftësinë tonë për të parë të vërtetën në sy , dhe mos dëshirën tonë që njëherë e përgjithmonë të mbyllim dosjen tonë tëcilën të tjerët nuk duan ta mbyllin. E ne iu ndihmojmë!
Dosja e hapur…”Në vitin 1958 njëfarë Ivan Popoviçi (Slaven und Albaner in Albanien und Montenegro) e ”zbulon” se duke u mbështetur kryesisht në ”argumentime” gjuhësore , i paraqet shqiptarët si popullsi e ardhur në trojet e sotme të tyre në një kohë të pa përcaktur në mesjetë ,por sipas tij gjithësesi pas sllavëve.
Pse e gjithë kjo luftë , pse i gjithë ky ngulm gati dyqind vjeçar i fqinjve që të na “gjejnë kohën se kur kemi ardhë “këndejpari ,dhe të “ nderojnë “ edhe me vendin se nga “ishim”?
Historia është shkencë egzakte dhe nuk duron “ mrekullira” se e vërteta qëndron edhe nën tokë e edhe në ujë , asaj ne duhet t´i japim gjuhën dhe te flet.
“Në malet ,mbi zonën e banuar me sllavë dhe protoromanë mbeti një popullsi blegtorale që mund të cilësohen si protoshqiptarë” thoshte Ivan Popoviçi.
Objekti dhe qëllimi i i pikëpamjeve që e kundërshtojnë autoktoninë e shqiptarëve është i qartë (N.Çabej, Ilirët që mbijetuan) , të gjëndet një vend nga dikur jofortlargënë histori. shqiptarët të kenë ardhur. .Por, kot. “Mrekullitë” nuk i duron shkenca e historisë.
Por ka edhe nga ata , që nuk i bishtnojnë fakteve dhe e thonë atë që duhet thënë se në burimet historike nuk bëhët fjalë për ndonjë megrim të shqiptarëve.Andaj është e natyrshme që shqipja është folur , që nga kohët e lashta në ato vende ku flitet edhe sot, pa i llogaritur vendet tjera ku iu kanë humbur gjuhën..Gjuhëtari Radoslav Katiqiç: “ grupe shqipëfolëse ka në Epir , në pjesën perendimore të Maqedonisë dhe në lindje të Malit të Zi. Në Kosovë ,popullsia është kryesisht shqiptare.(Katiqiq, Ancien Lanuages of the Balkans) dhe përfundon që kjo zone e banuar me folës të shqipës gjendet thuajse terësisht mbrenda territorit të lashtë të Ilirëve.Për këtë arsye ai e sheh normale dhe të natyrshme gjuhën shqipe si pasardhëse moderne të ilirishtes.(fxh)”
Dosja e hapur.. “Në një blog serb lexova ku thuhet se shqiptarët e Kosovës nuk kanë aspak lidhëshmëri me ne dhe ata janë ta ashtu si e thoshte plaku shqiptar ne nje Tv-intervju :” ne jemi ilirë’ ,ky nuk është vendi i serbëve, ne gjithëmonë kemi qenë këtu, kjo është e jona, kjo është e jona…” (Albanci sa Kosova naravno nemaju aspolutno nikakve veze sa nama i oni su kako kaze drtavi starac koga su intervjuisali na TV-u “mi smo Iljiri, ovo nee srbska zemlja, mi smo od uvek bili ovde, ovo nasho, sve ovo nasho…” (fxh)
Dosja e hapur …..” Ky popull asht bash ai populli i vogël shqiptar, aq pak i njohun dhe aq zi i gjykuem në Europë. I vjetër sa fosilet, sa stalaktitat e shpellave jehuese të maleve të veta vigane, dhe i lindun të thuesh prej vetë rrenjeve të vjetra, ai asht sot zot autokton i pakundershtueshëm i tokave të veta.(At Gjergj Fishta ,1939).” (fxh)
“-Zoti Strauss, faleminderit që pranuat intervistën. Kur babai juaj vizitoi Shqipërinë për herë të parë në 1984, unë kam qenë e vogël, por e kujtoj zhurmën që u bë, veçanërisht më pas, pas viteve të para të rënies së komunizmit. Ju ishit me të në Shqipëri, si e kujtoni atë vizitë?
-Ende e mbaj mend. Në fillim përgatitjet, u ulëm bashkë në zyrën e babait tim, për të bërë planet për vizitën, dhe ai planifikoi një vizitë pushimesh dhe jo një takim zyrtar dhe më pas u shndërrua në një çështje shtetërore, vizitë shtetërore. Ne hymë nga Hani i Hotit dhe ndoshta isha numri dy që hyja në Shqipëri pas babait tim.
-Ju thatë se ishte një vizitë private por në ato vite, pikërisht disa vite më vonë ra Muri i Berlinit si dhe komunizmi në vendet e lindjes. A nuk ishte një përpjekje për vendosur marrëdhënie diplomatike midis Gjermanisë dhe Shqipërisë?” ….Dosja ende e hapur
Dhe Jusuf Buxhovi romanin e tij “Dosja e Hapur” (faqe 482) e përfundon kështu:”Autori: -Meqë ishte kështu, atëherë pse duhejtë vritej kur ai ndodhej para vetëvrasjes?
Gjenerali Josip Paleviq :- Kësaj petjeje duhet t`i japin përgjigje vetë shqiptarët, nëse nuk dëshirojnë të mbeten edhe më tutje pjesë e dosjes së hapur….”

Mo` zo` më keq për ne !(fxh)

Fahri Xharra
01.11.14 , Gjakovë

VAZHDIMI I MENTALITETIT KOMUNIST NE NEOKOMNISTET QE I LENE STAFETEN NJERI TJETRIT/
Opinion nga AJET DELAJ/ NEW YORK/
Nese i referohemi zhvillimeve te fundit dhe krejt punes se qeverise Rama pergjate nje viti e ca ne pushtet ndryshimi i vetem me qeverine para ardhese te z Berisha eshte se nen qeverine Berisha ishte leshur cdo gje pa duar duke vjedhur kudo dhe ne cdo gje nen qeverisjen e Rames kemi aksione e propogande revolucionare me produktivitet 00000000 .
Per te ilustruar gjendjen aktuale te politikes e qeverisjes aktuale, gjeja e pare qe me shkoje ne mendje kure degjova nje minister te qeverise ne studio me nje eksponent te opozites ishte nje e forte e emisionit “fix fare” para dy vjetesh kur nje pacient shkoje te doktori pasi i leshonte gazrat pa vullnet. Pasi doktori e vizitoje natyrisht qe i dha edhe ca ilace. Pas ca kohesh doktori takon pacientin dhe e pyet se si ndihej. Pacienti ja kthen doctor tani jam rehat se lirohem e nuk kam turp fare.
Pra politikanet e qeveritaret shqiptare jo vetem jane te papergjegjshem ne ato cfare thone e bejne por edhe nuk kane me frike askend e dalin para publikut pa asnje problem per injorancen dhe poshtersine qe mbartin ne vtevete.
Pa u skuqur e pa u zverdhur fare opozitaret deklaronin se prokuroria e shtetit i kishte pushuar akuzen ndaj rrezimit te pallatit te vjeherrit te kryetarit te opozites kurse ministria e qeverise jo vetem nuk guxonte te shprehej per ligjshmerine e ndertimit te bashkeparlamentarit te saje ne Himare por deklaronte se pallati i opozitareve ishte ndertuar me dokumenta te fallsifikuara se kete e kishin thene gazetat.
Asnjera pale nuk i zuri me goje 5 milon dollare qe kane dale nga thesari i shtetit pra nga taksat e qytetareve shqiptare per nje rrezim pallati qe eshte bere me vendim qeverie e jo me vendim gjykate se nuk po flasim per te ndeshkuar qe minimalisht kane shkaktuar nje dem prej miljona dollare vlere monetare e mjedis.
Vetem shtetet diktatoriale qeveria shemb pronen e tjetrit dhe ndane pronat e qytetareve per partiaket e tije dhe te jeni te sigurte opozitare e qeveritare shqiptare se kurdo ta dergoje ne Strasburg pronaret e ish-pallatit te Vlores xhepat tuaj do te paguajne edhe me se pakti edhe 35 milion euro te tjera.
Cfare u be me aksionin e mbylljes se lojrave te fatit ne gjithe Shqiperine dhe sa eshte numri I tyre sot pasi gojet e liga thone se jane rihapur ato qe u mbyllen dhe ca te tjera me shume.
Cfare po behet me ata e jane larguar nga puna me nje vendim administrativ te Qeverise Rama antikushtetues dhe cfare po behet me inukun e qeverise po antikushtetues te shpallur me vendim nga Gjykata Kushtetuese e Shqiperise. Po ashtu sa eshte demi i shkakuar prones se qytetareve shqiptare nga ndarja e copave te letrave kryq e terthor fshatrave te shqiperise si Enveri ne 1946 dhe sa kane shkuar gjer tani kostua e demit te shkaktuar nga qeverite shqiptare ne 24 vitet e fundit e llogaritur nga Gjykata e Strasburgut.
Vijme tek aksioni per prerjen dhe ndeshkimin e e atyre qe vjedhin energjine qe 24 vjet ku qeverite e meparshme kane abuzuar ne menyren me te pafytyre me qindra milon dollare ku shumicen i vidhnin vete e therrimet i villte populli sa per te ngjyer gishtin.
Jam 100% me ndalimin e kesaj baterdie e ndeshkimin te tere atyre qe kane abuzuar me energjine ne teritorin e Repuplikes se Shqiperise por nuk jam me vrullin revolucionar e propoganden e qeverise Rama. Nese Rama do ishte serioz do e kishte filluar me abuzuesit e medhenj te energjise shqiptare nafte, gaz, elektrik e deri tek mineralet duke ngritur edhe sistemin e siguracioneve ne tere aktivitetin e kesaje dege te rendesishme te ekonomise shqiptare .
Pasi ti kishte ndeshkuar ne menyre ekzemplare keta abuzues se bashku me nje megaplan te studjuar te merrte masa per stopim radikal me abuzuesit privat te energjise ne banesa e biznese duke perfshire dhe distrubutoret e energjise ne tersi por edhe duke menduar per shtimin e burimeve te energjise e ndihmen e shtresave ne nevoje per te perballuar jeten.
E njejta gje ne fushen e menaxhmit e transportit rrugore e rregullave te qarkullimit ne teritorin e repuplikes se Shqiperise. Te fillohej me sinjalistiken qe eshte per ibret e te vazhdohej liberalizimin e modernizimin e kontrollit teknik te atomjeteve qe vazhdojne akoma koloudimin si para 30 vjetesh kur dihet tani se pjesaderrmuese e atomjeteve jane elektronike permiresimin e sistemit te licensimit dhe cordinimin ndermjet ministris se brendshme , asaj te transportit e gjykates administrative se bashku me ndryshimet ne kodin penal per ata qe demtojne pronen e tjetrit apo marrin jeten e tjetrit se bashku me rritjen e efikasitetit te sherbimeve te emergjences e pastaj te kalohet tek paketa e ndihmes se shpejte apo trekendeshi sinjalizues.
Nese keto te fundit jane vendour pasi kete biznes e ka marre babai i ministrit te brendeshem sic po thuhet atehere ministri duhet te largohet brenda dites per te shpetuar Kryeministrin kesaje radhe.
Flasin opozitaret per parlament halabakesh gje qe eshte e vertete dhe nuk e thone nje fjale te vetme se kush e mbushi parlamentin me halabake e injorante e nuk guxojne te thone nje gjysme fjale per origjinen e ketij parlamenti qe e ka ne marveshjen Brenda nates te 2008 ndermjet Berishes e Rames
Kjo eshte pak a shume resumeja e punes se kesaje qeverie qe per mua eshte totalisht jashte misionit te saje per te cilen eshte votuar e kane shpresuar shqiptaret aq sa eshte respektuar vendi i tyre dhe po vazhdoj keshtu po ju garantoj se nese shqiptaret do presin 2017 te jeni te bindur se shqiptaret do jene me keq se ne 2013 ashtu sic jane sot me keq se ne 2009ten .
Shoqerite e lira demokratike e kane te papranueshme madje eshte e rrezikshme ne te tera planet filozofia dhe praktikat komuniste e aq me keq akoma kur keto praktika aplikohen nga qeveritaret shqiptare pergjate 24 viteve te fundit duke proklamuar per shqiptaret demokracine alla-shqiptare qe nuk eshte gje tjeter vec vazhdimsi neokomuniste kriminale.
Kete radhe nuk u fokusova sesi duhet dale ngakjo gjendje por vec evidentova ca gjera te vogla ne morine e zullumeve qeveritare e ish-qeveritare me shpresen se po ndikoj sado pak ne shperndarjen e mjegulles se propogandes komuniste megjithse neokomunistet kane uzurpuar edhe mediat ashtu sic kane marre peng jeten e cdo qytetari shqiptar qe jeton sot ne Shqiperi..

Shkruajne: Dr. Rovena VATA& Sokol DEMAKU*/
Ujdhesa e re/
Aty afër qytetit Kalmar, por në det, shtrihet ujdhesa Öland. Öland-in, ndryshe e thërrasin “Ujdhesa e diellit dhe e erës”, përndryshe kjo është një rrafsh, pra një ujdhesë në rrafsh, ku ka erëra të forta dhe me shumë rreze dielli se në çdo pjesë tjetër të vendit. Edhe bregdeti i saj e bën Öland një vend me mjaft popullaritet që njerëzit të kalojnë pushimet e tyre të verës. Është karakteristike se në ishull gjatë sezonit së dimrit jetojnë për afërsisht diku 25 000 banor, ndërsa në sezone të verës në ishull mund të këtë diku mbi 2 milionë turistë.
Në të dy skajet e ishullit ka nga një Fener. Ai në veri quhet Feneri i Erikut të gjatë, ndërsa ai në jug quhet Feneri i Janit të gjatë.
Në vjeshtë zona ajrore për rreth Fenerit të Janit të gjatë është e populluar me shpendë. Shumë shpend shtegtarë pushojnë këtu para se të marrin rrugën për në vendet e ngrohta në jug. E njëjta gjë ndodh edhe kur ato kthehen në pranverë në Suedi. Valët e detit hedhin në breg shumë peshq, me të cilët do të ushqehen shpendët shtegtarë para se të marrin udhëtimin e gjatë vjeshtor.
Era këtu është një motor që vë në lëvizje shumëçka dhe syri i njeriut has në çdo vend Mulli ere. Njeriu këtu në këto vise të njëjtit i ka përdorur për të bluar drithërat në kohët e shkuara. Krahët gjigantë të mullinjve i vinte në lëvizje era e fuqishme dhe ata rrotullonin gurët e mëdhenj të mullinjve, të cilët thyenin kokrrat e drithërave dhe i bënin miell.
Sot këtu njerëzit nuk ndërtojnë më mullinj ere, por ata në këtë fushë të gjerë ndërtojnë Centrale elektrike me fuqi ere për prodhim të energjisë elektrike në ishull e këtu sot ka mbi 40 sish në veprim.
Öland është i njohur edhe me prodhimin e luleshtrydheve, e këtë ia mundëson klima, pra dielli dhe lagështia e bollshme në këtë vend.
Öland është parajsa e Suedisë dhe suedezëve. Këtë ishull e bënë të njohur Ura mbi det, flora dhe fauna e saj, mullinjtë e erës që ishin atraksion një kohë në këtë vend, qytet e saja të lashta me arkitekturën e tyre, gurët gëlqeror në çdo cep të saj, me një karakteristikë të veçantë pasi këta gurë gëlqeror janë përdorur në ndërtim thuajse në gjithë vendin.
Me një florë mjaft të pasur e sidomos me Arkaide, të cilat këtu janë ndër lulet më të kërkuara dhe me të pëlqyera. Këtu është edhe Vila Mbretërore e pushimeve verore të familjes Mbretërore Suedeze e ngritur në vitin 1906, që është mjaft e vizituar gjatë gjithë vitit nga turistë. Mullinjtë e erës të ndërtuar nga një stil i veçantë kryesisht me dru janë një atraksion i vërtetë i Öland edhe sot e që mendohet të jenë diku mbi njëqind sosh në këtë ujdhesë. Qytetet më karakteristike dhe joshëse për vizitoret janë Färjestaden, Borgholm.
Borgholm është qytet i vetëm në ishull, ku pranë tij qëndrojnë muret e qytetit të lashtë mbi 200 vjet, që në atë kohë ishte shkatërruar nga zjarri. Në sezone të verës në gërmadha të qytetit antik organizohen koncerte verore. Nga Borgholm nuk është larg as Rezidenca Mbretërore në Soliden, ku Mbreti dhe Mbretëresha kalojnë pushimet verore dhe se kjo rezidencë vizitohet edhe nga turistët të cilët kalojnë pushimet në ishull.
Öland është ishulli i dytë më i madhi Suedisë dhe Provinca më e vogël. Ai është i vendosur në lindje të Detit Baltik dhe krahinës Småland, nga e cila është ndarë nga ngushtica Kalmar. Ishulli është që nga viti 1972 i lidhur me kontinent nëpërmjet urës Öland. Ndërtimi i urës Oland ka filluar në janar në vitin 1968. Ura Öland u inaugurua në 30 shtator 1972.
Öland është gjeologjikisht një ishull shumë i ri. Ishulli është i përbërë nga gurë gëlqerorë, të ndryshëm nga gjeologjia kontinentale e Småland. Portet dhe shumica e ndërtesave ndodhen në anën perëndimore të ishullit, sepse janë më të mbrojtur dhe në kontaktet me qytetin Kalmar.
Fillimisht ka qenë zgjidhja më e rëndësishme përgjatë bregdetit lindor të ishullit, me Köping në anën perëndimore, si vendi kryesor gjatë mesjetës së hershme. Banorët e Öland e kishin të ndaluar më vonë që të angazhohen në tregtinë, por e gjithë tregtia e tyre duhej të kalonte nëpër Kalmar.
Nga 1569-1801, i gjithë ishulli Oland, i ngritur si kopsht mbretëror, u bë edhe parku i gjuetisë së Mbretërisë Suedeze.
Kur qyteti i Borgholm u ndërtua me dekret mbretëror në 1816, u bë një ringjallje e tregtisë në Öland edhe nëpërmjet lundrimit të anijeve.
Ndërtimi i urës mes Kalmar – Öland, i dha fund shërbimit të trageteve në mes të qytetit Färjestaden në Öland, me Kalmar.
Në Öland, ka kohë që jeton dhe vepron patrioti, poeti, përkthyesi, shkrimtari, leksikografi i njohur shqiptar Sadulla Zendeli Daja, cili me dashamirësi tregon:
Pas diplomimit të shkollës së lartë të bibliotekarisë, duhej të punësohesha. Si vend për të jetuar zgjodha ishullin Öland. Më tepër e kam zgjedhur si një ishull shqiptar, se kështu e paramendoja. Edhe shenjtorja Birgita (Härliga Birgita) e ka kështjellën këtu. Ajo, kur ka shkuar në Itali, e gjeti një ishull si Ölandin dhe mbeti atje. Përmendorja i është ndërtuar në këtë ishull, aty afër shtëpisë verore, mbretërore.
Motivi ka qenë se, duke qenë larg Atdheut, mërgimtarët tanë i pret pashmangshëm asimilimi i pjesshëm ose ai i plotë. Ajo, që brengos çdo njeri, në rrethanat e jetës jashtë atdheut, është ruajtja e gjuhës. Mendoja se detyra e secilit intelektual ishte t´u ndihmonte shqiptarëve në mërgim.
Këtu është një nga urat më të gjata në Europë. Ky ishull më solli frymëzime… Siç e thashë më lart, Ölandin më tepër e kam zgjedhur si një ishull shqiptar. I pata thënë vetës: Unë do të shkoj në një ishull. Deti Baltik është i madh, sigurisht edhe një pikë e këtij deti piqet me detin Adriatik. Kjo ishte ujdhesa ime dhe e Shqipërisë sime. Ky ishte mendimi im. Dhe këtu më lindën shumë frymëzime… Këtu është jeta ime dhe shtëpia ime, në Fërjestaden. Nuk është vetëm shtëpi e flamurit dhe shqiponjës. Ajo është një bibliotekë e pasur, ku u shkruan mijëra fjalë shqip. Një shtëpi botuese dhe një shtëpi drite në ujdhesë.
Fati më ndihmoi që të ma zbuste këtë dhimbje, duke më çuar në pllajat nordike të Suedisë. Kam prekur tokën e ftohtë, me besimin se ëndrra ime për arsim dhe liria e popullit tim do të realizohen.
Bregdet me rërë të cekët apo vendeve gurore të thella, trotuar gëlqeror ose pyje të dendur e të gjelbër, arti modern apo klasik, zejtaria, këto janë karakteristikat kryesore të Öland dhe kësaj oaze magjike, e cila shtrihet pra në pjesën jug-lindore të Suedisë.
Pastaj në fshatrat e këtushme me varre Vikingësh, kopshteve zoologjike ose edhe ambiente joshëse për të huaj, turistë dhe fëmijë. Pra diçka në Öland për shijen e të gjithëve. Bimësia në pyje, livadhe dhe në kënetë, shumë tërheqëse për fëmijët që duan të luajnë në breg ose në qoftë se ju doni të hidheni në ujë menjëherë, pastaj arti dhe vepra artizanale për të gjitha shijet, historinë suedeze dhe skandinave dhe argëtuese nga kopshte dhe në klube nate.
Tërë rajoni i Mbretërisë së Kristaltë dhe rajoni i qytetit të lashtë Kalmar lidhen nëpërmjet urës së bukur në tokat jugore dhe pastaj rruga vazhdon deri në veri, edhe me provincat lindore të vendit. Dyqanet, kampingjet, hotelet ose bujtinat, në të dy anët e ujdhesës, fushat e rërës, fushat madhështore të golfit, vendet arkeologjike, kalërime me kuaj të vegjël, parqet karakteristike të këtyre anëve, kjo është e gjitha atje!
Me siguri edhe dielli ka zgjedhur Öland si në peizazhin e tij të preferuar suedez në nxehtësi dhe me dritë. Këtu është dielli dhe ditët janë të ngrohta. Këtu rëra është e bardhë. Deti ka ngjyrë blu dhe i jep një gjallëri jetës, natyrës në Öland, e bën këtë vend edhe më tërheqës për vizitorët e, sidomos, për ata të cilët janë për herë të parë në këtë ujdhesë.
*(Marrë nga libri me te njejtin titull dalë nga shtypi këto ditë në Tiranë dhe që do botohet në vazhdime e që ka fillua që ka kohë më këtë)

KUSH QËLLOI MBI RAMADAN PERHATIN?/
Shkruan: Ing.Ahmet Ҫollaku/ Pensilvania/
Ka kohëqë për naftën Shqiptare nuk shkruhen dy rreshta. Ebola Shqiptare na ka rrëzuar të gjithëve. Serbija e ndeshjes së fundit, ajo e Iҫive-ve, akoma ngrohet me naftën tonëdhuruar nga Sali Berisha. Përbindsha vëndas dhe të huaj nuk ngopen me naftën Shqiptare, pinë naftën dhe shtyjnë për së gjalli në varreza naftëtarët kudo ndodhur, herë me harresë, herë me sensualizëm demokrato-socialisto-LSI-ste. Gjithmonë do krijohen sensacione të eklipsojnë naftën dhe naftëtarët, ca ngjarje të shpikura, ca të dhuruara nga Europa apo fqinjët tanë tinzarë, pervers të klasit të pare.
Vini re, asnjë qeveri dhe qeveritarë nuk kujtohet për ikonën e naftës Shiptare për të urtin Ramadan Perhati. Kur kujtoj qytetin e Shkodrës, më vijnë ndër mënd fizikanti Nikolin Leka, që shpërthente së qeshuri si një ujvarë, asgani Beqir Aliaj, I urti Ramiz Xhabija, I drojturi Eqerem Beci…Tani kujtoj Ramadanin Perhatin dhe bie ne mendime therse… E mbaj mënd të ri, riosh. Atëhere në vitet ’70 të shekullit që shkoi, ai ishte topolak, një meteor rënë nga qielli. Burrë me një trup mezatarë, gjithnjë i ngacmuar nga puna, veshur me kostum të erret, me nur të madh. Atëhër ishte e thënë që njerzit e mirë të ngacmoheshin dhe të qëlloheshi, nga llojë-llojë sejmenësh.Ca thonë kjo ishte sindromëe sistemit, unë them se ishte virusI atyre istruktorëve me sy tinzar si thelpërat, tinzar deri ne mëkaturi. Prof. Ramadani sado që lakmohejnuk harrihej, prandaj ziliqarët I digjënin atij ҫdo vlerë të mire.
Ai burrë serioz, veshur me një kostum të errët, nxitonte në dimër, në verë,herë për në zyrë për në puse. Ramadani ishte drejtor I Drejtorisë për shpimet e puseve të naftës dhe gazit po edhe studjues, ai studionteteknologjinë e shpimeve të puseve dhe lëngjet larse, parametrat që përcaktoheshin nga Institute Teknollogjik i Patosit. Tani këtij institucioni nuk do ti gjeni as muret.Lëngu larës I pusit është gjaku I puseve të naftës.Edhe puset preken nga Diabeti, prandaj janë në kontroll të rrepët.Njohja e veprimit të këtij solucioni (të parametrave fizik dhe kimik) nëbashkëveprimin me ndërtimi litologjik të shtresave të nëntokës,është mjaftë e rëndësishëmë, pamvarsisht se në ballëluftën e bënëdalta me diamant dhe hekuri. Fontanat si përbindësha rrinëepërgjojnë poshtë, ndër kohë qe ҫensura komuniste bënë sofizma apo farsa në shesh të pusit me fjalët partia, klasa punëtore, naftëtarët, flete-rrufe, teknokratë, sabotatorë, e më the e të thashë…
Ai studjonte natën dhe aplikonte ditën, kështu me punë hekurash dhe solucionesh gjeti metoda origjinale per të kapercyer nderlikimet gjeologjike.Ka shkenca që merren me llafe, llallalla dhe shkenca konkrete.Ai ishte pjellë I shkencave konkrete.Problemet e nëntokës tek ne kanë specifika e veta, ndryshe nga bota, arsyeton ai. Kjo meritë I takon Prof. Ramadanit, sepse ai pasururoi teknologjinëe shpimeve shqipatre. Edhe tani, pas shumë vitesh, ai lutet, “Do të isha shumë I lumtur të mëjepej mundësia që këto studime ti vija ne zbatim… Unë mendoj dhe ëndërroj për naftën. Unë dëshiroj që kjo pasuri, të shërbëjë për lumturinëe begatinë tonë…”Po kabashët nuk e dëgjojnë.

Në vitin 1975 partia e shkarkoi nga gjithë detyrat dhe e ҫoi per riedukim (!?), duke I hequr të drejtën e profesionit, titujtë shekncor, atë të botimit, po nuk e divorcoj dotë nga puna dhe nga gruaja e tij e shënjtë, Nezihaja! Prof. Ramadani është një personalitet I kompletuar, simpatik dhe I dhëmbshëm.Feniks.I vetëmi! Ai nuk shtiret, sikurse bëjmë ne të gjithë. Sado që shteti hesht dhe nuk shkruan, aimë shumë shënjëtohet si njeri,si specialist dhe si atdhetar… Cili është atdhetarë më shumë se Prof. Ramadan Perhati?!
Ai shkruan dhe boton libra. Në një letër që më drejton më thotë : “…Po ju shkruaj duke ia diktuar këto rreshta nipit tim Mesed Bajraktarit se ju e dini se unë kam vite nuk shoh për të shkruar…”
Ne jetuam bashkëmjaftë kohë në qytetin e Fierit dhe Patosit të cilët I ruajmë dhe I kujtojmë me dhëmbje, por ne u pamë shumë pak, kalimthi, jo më shumë se tre-katër herë. Unë në sizmik, ai ne shpim, ai shumë larte, unë në oborrin dhe borderone shefave. Jemi këmbyer ne rrugë apo pranë dyerëve të ndërmarrjeve. Prof. Ramadani ka zënë një vend dinjitoz në elitën e naftës shqiptare, ai është një ortek I madh I kompletuar në sajë të pasionit të tij vigan. Ai ka moral të lartë, është I thjeshtë,prandaj kështu magjishëm ka zunë vend në naftën shqiptare, shtyllë mermeri që zorë se e rrëzon dikush. Ramadani pikoi nga një krahinë shqiptare e pastër që kërkon qëndresë, qëka uri per dije,jopër tym duhani, apo hashash rrugësh…
Po cili qëlloi mbi Ramadanin?Cili?Pyesni të gjithë ata që ishin afër me novatorin e madh, specialistin Ramadan Perhatin, a do tu thonë gjë?!Ata rrufjanë-sharmë shtiren të ngrirë. Pa dyshim mbi të qëlloi politika moniste nëpërrmjetë cinizmit tonë shqiptarë. U qëllua urtësia dhe ndershëmëria, u godit një statijë qelqi.Po ainuk uthye! Ai idi cilët eqëlluan po ai hesht, sepse është shënjëtor, ai I njeh të gjithë ata që e qëlluan, ata janë këtu rrotull konvertuar në demokratë, që sot shtiren gjoja se e duan shumë Danen. Si vetë shteti ynë edhe ata janë në kolaps. Skuadra e kukusklanëve nuk mundet të fsheh hipokrizinë, koha i stazhonon më, ata kanë erë të keqe, ata vrasin edhe sot, më qëllojnë mua, ty, atë atje larg… Kishte shumë nga ata që e kishin frikë Ramandanin, seata nuk donin që ai te ngjtej latë, se po të ngjitej lartë, do tu zinte vëndin, prandaj e piketuan dhe e qëlluan me ideologji. Ideologjia është më keq se plumbi! Atëhere njerzit e mirëngacmoheshin dhe qelloheshin me fjalë, cinikët dhe istruktorët bënin kërdinë sepse ishte koha e tyre.Sharmë.Në socializëm karrierizmi patetik dhe partiak digjte vlerat profesionale dhe shoqërore, ishte një lumë nënujor që ujiste shefat.Këtë kod e mbante ne sirtarë edhe ai drejtori im korofillak I cili tani shëtit rrigeve të Athinës me pensionin e majmë Shqiptaro-Grek.
Prof. Ramadaani shkruan libra per naften.Libri tij“Një jetë për arin e zi”, shkruar tani së fundi është një libër original, libër shkencor, ku ndërthuren formulat dhe novatorizmi krijueI një shkencëtari real. Në këtë libër nuk derdhen bojrat per humor, aty vizatohen kollona dhe dalta, jepen koeficienta teknik, libri ne fakt është një patentë që nënkupton vlera të mëdha ekonomik. Ka shumë skolastikë që nuk thonë asgjë për naftën tone.Cinizmi shqipatrë është biologjik, apo diҫka më shumë. Meskinët duan ta ngrijnë dhe ta lënë në heshtur Ramadanin, këtë skofiar të shënjtë. Por nafta dhe puset jane dëshmitarë të përjetshëm tëpunës së tij…
Ramadani ishte aplikativ, ai ndërthurte teorinë me praktikën, punaetij ështënëpër fushat dhe kodrat e naftës, puset e naftës jane pemët e tij. Ai punoi, studjoje, krikoi, ndihmoi, udhezoi, përqafoi, ai I donte njerzit, dikur në rini mendonte të behej shkrimtarë. Ata pseudo shkencëtare që kishte dikur afër,rritur në hijen e tij, tani mezi thone dy fjalëtë vetëme. Janë ata të cilët e qelluan në ato mbledhje partije dhe analizash. Ai u dënua kot, me loje fjalësh, jonga njerëz anonim, por real. Njëri nga ata ishte ai saldatori që u bë ideolog. Nje gomar.Me pasRamadanin eҫuan për riedukim nëpër parcelat e kopshtit te tij të naftës, po dinjiteti iu ndez si një fontanëe larte nafte që përhap dritë. Ai ka dhënë disa intervista, pra, ka pasur rastin të shfryjë kundër armiqëvë të tij, po ai nuk e bënë këtë, ai nuk përmend emëra, nuk kërkon hakmarrje, ai është shënjëtor.
Prof. Ramadani Perhati është dekoruar shtatë herë, ai mban disa Urdhëra dhe Ҫmime Republike.Po kalon të tëtëdhjëtat. Rrudhat nuk I shtohen nga mosha, por kur shikon si gremiset nafta jonë, kjo pasuri shqipatre e pa rinovuesheme. Prof. Ramadan Perhati, nënkupton një fond teorok dhe praktik më vehte, unik në vlera të mëdha monetare kombëtare, po kush do të ia dijë në Shqipëri? Asnjë!Shqiptarët turren të gjykojnë Fullanë, apo një ndeshje fotbolli, po kurrë ҫfarë bëhet me vajgurin shqiptare. Koha nuk ndryshon thote nje I urtë, ndryshojmë ne. Po si I bëhet puna që këto qeveri që ndryshojnë për ditë nuk kujtohen për Prof. Dr. Ramadan Perhatin, për shënjëtorin e fundit të naftës shqiptare atje në qytetin e Shkodrës? Ata të djeshmit e vranë Profesorin,dhe sot fshihen, këta të soҫmit e mbulojnë me heshtje. Po, zakonisht, shënjëtorët flasin me heshtje! Seneka thote, “ Të jetosh do të thotë të jesh I dobishëm për të tjerët”. Kjo I takon Prof Dr. Ramadani Perhatit.
Ne Foto: Prof. Dr. Ramadan Perhati

Nga Aurel Dasareti*/
Uh! Evropë, ti kurva e motit – janë gjyshërit e juaj që e copëtuan dhe viktimizuan Shqipërinë tonë, për të afruar Serbinë dhe larguar nga vetvetja Rusinë. E tani, ju nipërit e të mallkuarve, si “demokratë” dhe “luftëtarë për të drejtat e njeriut” që qenkeni, nuk i përmirësoni por vazhdoni mëkatet e tyre. Diskriminoni, ofendoni dhe nënçmoni gjithçka shqiptare, na trajtoni si qytetarë të dorës së dytë, dhe kur na nënçmoni dhe ofendoni thoni “kjo është liria e shprehjes,” dhe kur ne e ngremë zërin e mbrojtjes thoni se ajo ishte “gjuha e urrejtjes”.
Këto janë porosi të hipokrizisë, këto janë standardet e dyfishta, kjo është një përpjekje e përhershme e tyre për robërimin e mëtejshëm tonin. Për ne një standard, për pushtuesit sllavo-ortodoks dhe grek një standard tjetër. Racizmi i tyre i fundit nëpërmjet vendimit skandaloz të UEFA-s kinse shqiptarët ishin fajtorë për terrorizmin serb duhet të na bashkon.
***
Albanophobia:
Tregon armiqësinë shekullore apo urrejtjen patetike të fqinjëve sllavo-ortodoks ndaj Shqiptarëve dhe Shqipërisë; paragjykimet, diskriminimin dhe keqtrajtimin, veçanërisht ndaj shqiptarëve të okupuar. Ajo ka formën e racizmit të egër dhe fashizmit; është e lidhur me besimin se shqiptarët janë një lloj race më e ulët, inferiore. Ndjenjat antishqiptare te serbët dhe “maqedonët” janë reflektuar edhe në përdorimin e emrit “Shiptari” (në vend të “Albanci”), e cila konsiderohet ofenduese për shkak të konotacioneve negative në gjuhët e tyre.
Albanophobia në Serbi filloi të ritet në fillim të shekullit 20 dhe është e lidhur ngushtë me qëllimet e politikës së jashtme të Mbretërisë Serbe që përmes territorit shqiptar (Porti i Durrësit) të dal në detin Adriatik.
Për këtë qëllim, shtypi serb kishte përhapur dezorientime për shqiptarët, si “të egër” të paaftë për jetë shtetërore të pavarur. Edhe shumë shkencëtarë serbë përpara krijimit të Shqipërie së pavarur në 1912, u përpoqën për të treguar paaftësinë e shqiptarëve për të krijuar shtetin e tyre, duke argumentuar se “fiset” shqiptare nuk kanë nevojë për shtet dhe as aftësinë për të ruajtur popullin e tyre dhe për këtë arsye ata kanë nevojë për tutor (mbikëqyrës). Konsideronin se vetëm ndikimet kolonialiste, apo me përfshirjen e shqiptarëve dhe të territoreve të tyre në shtetin serb, do të mundësoheshe trajnimi i tyre për jetën e civilizuar. Gjatë Luftërave Ballkanike, shtypi racist në Serbi me muaj dhe vite përhapi mendime të shtrembëruara ndaj popullit shqiptar, duke nxitur te serbët urrejtjen kundër “Arnautëve të egër”, duke fshehur barbarizmat që ushtria serbe ka kryer kundër tyre…
Pas trazirave në Kosovë në vitin 1981, Serbia filloi një propagandë të organizuar gjoja të gjenocidit ndaj serbëve në Kosovë (Raportet e përdhunimit masiv të femrave serbe, emigrimit serb nga Kosova etj). Fashistët serb, largimin e vullnetshëm të serbëve nga Kosova e shfaqën si rezultat i presionit dhe si konfirmimin e padrejtësive të mëdha që kinse shqiptarët kryejnë ndaj tyre. Në mes të viteve 1980, gjuha e urrejtjes në mediat serbe fokusohet mbi shqiptarët. S`bashku me emrin shqiptar përdorin fjalët plotësuese: “gjenocid”, “shtypja”, “banditizmi”, “përdhunim”, kështu që përmendjes së shqiptarëve në fjalimin privat i jepej një konotacion negativ.
Në vitin 1986 u bë publikimi i Memorandumit të Akademisë Serbe të Arteve dhe Shkencave, e cila demonstratat e shqiptarëve në Kosovë të vitit 1981 i quajtën “agresioni neo fashist” dhe thekson se mbi popullatën serbe në Kosovë zhvillohet gjenocidi “fizik, politik, juridik dhe kulturor.”
Që nga viti 1990, në sajë të propagandës së regjimit të Millosheviqit, shqiptarët bëhen “armiq” të serbëve. Intelektualët serb shkruanin kryesisht kinse “tiparet” dominuese te shqiptarët janë “primitivizmi” dhe “grabitjet-vjedhjet”.
Numri më i madh i mediave të shkruara dhe elektronike në Serbi vazhdon në mënyrë të njëpasnjëshme përhapjen e gjuhës së urrejtës ndaj shqiptarëve. Me kohën, urrejtja e tyre nuk zvogëlohet por shtohet. Dhe, kjo egërsi është ngritur mbi gjuhën e urrejtës e cila është në rritje edhe te organizatat e shumta neo-fashiste dhe grupe tifozësh.
Urrejtja barbare ndaj shqiptarëve (me miratimin e qeverisë) shprehet publikisht në tubimet e organizatave të shumta pro-fashiste në formën e sloganeve: “Vritini, i masakroni që Shqiptari të mos ekzistoj”, “Serbia për Serbët, sëpata për Shqiptarët” etj. Këto kërcënime dhe nxitje për terrorizëm dëgjohen edhe në stadiumet e futbollit, nga të gjithë tifozët, psh Beograd 14-10-2014. Futbollistët e Kombëtares rastësisht i shpëtuan vdekjes në atë natën e tmerrit…
***
Shteti Shqiptar duhet të raporton në OKB për ushtrimin e dhunës, nxitje për terrorizëm dhe kërcënimet e Serbisë zyrtare ndaj jetës së shqiptarëve, ashtu që të ngrihet akuza për veprën penale:
Kërkesë (nxitje), rekrutimi dhe trajnimi për terrorizëm
a) Inkurajimin publikisht për të zbatuar një vepër penale
b) Rekrutimin e dikujt për të kryer një krim
***
Serbët, urrejtjen e tyre ndaj nesh e kanë bërë si pjesë qendrore se kush janë ata, të identitetit të tyre kombëtar.
Urrejtja është një forcë e fuqishme në shumë kontekste, gjithashtu kur është fjala për të formuar dhe për të ruajtur identitetet individuale dhe kolektive. Jo më pak, mundet që përveç identiteteve etnike edhe identitetet fetare të kalojnë në urrejtje.
Nga njëra anë, të urrehen veprat e këqija mund të jetë shembullore, veçanërisht në qoftë se ne mundemi ta duam keqbërësin pavarësisht nga veprat e tij të liga. Nga ana tjetër, urrejtja serbe është drejtuar shpesh drejt qenieve të pafajshme njerëzore. Në kohët e fundit kemi parë sërish se si shqiptarët kanë qenë objekt i urrejtjes, sepse ata në sytë e urrejtësve përfaqësojnë ose edhe personifikojnë vlerat e urrejtjes – apo mëkatin.
Duket qartë se urrejtja e tyre ndaj nesh është qëllimi i orientuar. Kjo nuk është një ndjenjë spontane, por një pasion, një gjendje shpirtërore e çoroditur drejtuar kundër një “objekti”. Ky “objekt” mund të jetë një person, një grup, një institucion apo diçka tjetër, por për serbët, “objekti” i urrejtjes patetike janë të gjithë shqiptarët, gjithçka shqiptare.
***
Urrejtja si e tillë është një vlerësim, një vlerësim i mjedisit dhe e të drejtës dhe të gabuarës. Edhe pse urrejtja është një “ndjenjë” e fortë, ose gjendje shpirtërore, ajo nuk është e paarsyeshme. Në shumë mënyra kjo është e kundërta. Gjendjet tona shpirtërore dhe pasionet janë të përfshira në Toolbox-in e “instrumenteve” që ne kemi për të vlerësuar apo gjykuar rrethinën tonë. Prandaj urrejtja – dhe veçanërisht atë që ne urrejmë – përbëjnë se kush jemi. Ajo na ndihmon për të na dhënë identitetin.
Identiteti është edhe për barazi dhe respekt, sidomos me kalimin e kohës. Ne jemi identik me veten, pjesërisht për shkak se kemi memorie dhe kujtime, dhe për shkak se ne mendojmë për të ardhmen. Por identiteti është gjithashtu në lidhje me dallimin, se ne jemi të ndryshëm nga të tjerët. Identiteti mund të kuptohet si një proces i vazhdueshëm në krijim, por një ndryshim që ende ruan dhe mban lidhje me të kaluarën dhe të ardhmen. Identiteti është diçka që ne e zhvillojmë, individualisht dhe kolektivisht, dhe gjithashtu atribuohet edhe nga të tjerët. Identiteti krijohet dhe ndryshohet me anë të shoqërizimit dhe ndikimit kulturor. Prandaj, edhe feja është një element i rëndësishëm në zhvillimin e identitetit të shumë njerëzve.
Që të mos e humbim identitetin pellazg/ilir/shqiptar duhet të zbehim ndjenjat fetare dhe forcojmë ato kombëtare; për të mos u përçarë sepse në shumë fe jemi të ndarë.
***
Pushtuesit e tokave arbërore që theksojnë urrejtjen kundër “tjetrit” urrejtjen e bëjnë një element kyç të identitetit individual dhe grupor.
Nëpërmjet vëzhgimit të qëndrimeve të urryera, të vrasjeve të tmerrshme dhe shprehjeve groteske, këta egërsira të çmendura padyshim do të ballafaqohen me një kurs mbi-urrejtjeje, urrejtje ndaj padrejtësisë praktike dhe të keqes. Një situatë e tillë urrejtjeje të ndërsjellë është një garanci për konflikt.
***
Urrejtja mund të drejtohet kundër padrejtësive dhe së keqes. Kjo është një urrejtje e ligjshme dhe një vlerësim i duhur etik kundër fëlliqësive moralisht të dënueshme. Ndërkaq, urrejtja kundër njerëzve të “tjerë”, dinjitetit të tyre njerëzor dhe të drejtave themelore, është e tmerrshme.
Unë veprojë si një mjek i cili nuk do të gënjejë pacientin. Doktrina ushtarake konfirmon se asnjë kapitullim nuk ishte vullneti i të mundurit. Pasi identiteti i dikujt është themeluar dhe mirëmbahet mbi bazën e urrejtjes ndaj kombeve apo feve të tjera, siç e kemi parë gjatë gjithë historisë, është e nevojshme për ta luftuar urrejtjen e tillë dhe identitete të tilla. Ndonjëherë me kundër-urrejtje kundër ideve dhe forcës kundër urrejtësve.
* Ekspert i shkencave ushtarake-psikologjike, USA (dasaretiaurel@yahoo.com.au)

Nga Ilir Levonja/Florida/
U ngarkova prej bordit katërsh, siç i thonë në punën time, të trajnojë punëtorët e rinj. Kam gati dy javë që e bëj këtë. Veç shumë detajesh, kulturash apo mendësi njerëzish, më ndodhi të zbulojë disa kapërcime mendësish, në lidhje me brezat e emigrantëve. Pra, nga mendësia e babait mërgimtar, tek i biri apo e bija e lindur dhe rritur këtu. Ose nga ata fëmijë të ardhur motak apo disa vitesh. Por që gjithësesi, janë tashmë të natyralizuar për shkak të moshës së re, trurit të freskët dhe shpengimin në të folur e në të sjellur. Thjesht duken sikur kanë lindur këtu. Aq të atashuar janë në efikasitetin e batutave sa prindit të tyre i duhet të kalojë male pengesash për të kapur thelbin kuptimor të komunikimit me sarkazën.
Që ta bëjmë më të thjesht, e kam fjalën në atë që, mbas disa viteve, apo një dekade im bir të tallet me një lektor emigrant të tipit të babait.
Kështu më ndodhi mua. Në këtë periudhë kohe trajnimi, vura re se fëmijët e emigrantëve më të rinj kishin humor për tu tallur me aksentin tim. Madje ndonjëri shkonte diçka më tutje në lidhje me frazologjinë. Hidhej e thoshte se nuk të kuptova. Ose pyeste atë që kishte në krahë, se çfarë thashë etj. Kësi gjërash.
Më duhet të sqarojë që në fillim se ata që trajnojë, janë të moshave të ndryshme. Fillojnë punë me pagë minimale apo diçka mbi ‘të. Ka edhe emigrantë, që kanë ardhur kohët e fundit. Le të themi ndonjë mësues apo mjeke pediatre, shkurt gjithëfarësoj zanatesh e profesionesh. Një grua nga Rumania ndihej në siklet. Ka punuar për 35 vjet si mësuese e ciklit të ulët. I vjen plasja që ndodhet aty, por i duhet të ndihmojë djalin të rrisi fëmijët, ndërkohë që mund të bëj një punë tek ne me kohë të pjesshme. Më afrohet në seancat e pushimit dhe gjysmë e çliruar më thotë për ”përplasjet” e mia pikërisht me fëmijët e emigrantëve. Ndërkohë që moshataret e tjera të saja, qofshin edhe burra, e kanë më të lehtë për shkak të spanjishtes e krios. Gjuhë që flitet kaq me shumicë kohe sa, shpesh në vitrinat e marketeve të kompanisë, klientët na krkojnë llogari se përse nuk mësojmë edhe këto spanjishten e Amerikës së Jugut dhe krion e karaibeve.?
Dy korniza ngjarjesh me kësi plane, kontradiktash.
Një vajzë e re nga Haiti më tha se nuk më kuptoi. Kur unë po sqaroja një proçedurë punë. Midis të tjerave, ajo tha se nuk të kuptova për shkak të aksentit tim të rënd. Unë nuk fola. Përbrenda po mbytesha nga njëmijë e një dallgë. Kur nga mbrapa saj u hodh grua tjetër dhe tha se më kuptoi shumë mirë dhe aksenti nuk ka të bëj fare me të kuptuarit. Kalojë kjo situatë.
Tjetra, një kubaneze më tha gjatë ditës se se dinte shumë për Shqipërinë për shkak të filmit ”Taken”. Unë heshta, me qetësi i thashë se edhe unë di shumë për Kubën, por jo përmes Toni Montanës. Të tjerët qeshën dhe situata kaloi me argëtim. Mirëpo në kokën time vlonte pamja e lodhur e Fidel Kastros, ato ditë të shkurtit të vitit 2008 kur po tërhiqej nga pushteti, duke i treguar parlamentit një tenxhere me presion si sukses të prodhimit vendas.
Nuk po zgjatem me detaje të tjera. Me që përmenda kapërcimet e mendësive, midis brezave, dua të përmbledh në disa pika që na mbushin me stres të përditshmen tonë.
*Përse emigrojmë? Që bijtë tanë të tallen me emigrantët e tjerë?
*Përse pikërisht, emigrantët, apo fëmijët e emigrantëve që vinë nga vendet më të varfra, me ekonomi të rrënuar, pa përmendur epidemitë, luftrat civile etj, janë më cinik, më dembelë, më pretendues se e kundërta e sojit të tyre? Pra e emigrantëve që vinë nga vende shumë herë më të zhvilluar?
*Përse merret e keqja si shembull, për të identifikuar njërin vend nga tjetri?
*Përse …?
______
Përgjigjen e të gjitha këtyre ma dha konsulenti im. Ai më tha, detyra jote është të mos sillesh si ata, por të bashkëpunosh dhe të ecësh përpara edhe me të tillë armate. Kush nuk vlen për në katin e dytë, sigurisht është i dobishëm një kat më poshtë.

AFRIM ZHITIA E FAHRI FAZLIU,DY HERONJ TË KOSOVËS, TË LUFTËS TË 2 NËNTORIT 1989 NË KODËR TË DIELLIT NË PRISHTINË/
Shkruan: Tahir GJONBALAJ/
Njizët e pesë vjet më parë, më 2 nëntor 1989, uturima e mjeteve të blinduara dhe
e makinerisë së luftës bashkë me aradhen e bashkuar të milicisë speciale të shoqëruara edhe me helikopterë, kishin mësy’ e rrethuar në Kodren e Diellit në Prishtinë për t’i kapur ilegalët Fahri Fazliu dhe Afrim Zhitia. Pas një lufte të madhe ranë ashtu si bien trimat në fushën e nderit. Qëndresa e tyre jepte porosinë që kumbonte fuqishëm dhe tregonte qartë, se akti i trimërisë është vepra që ngre peshë zemrat e liridashësve deri në heroizëm të pashoq. E si mund të dorëzoheshin trimat, kur i priste beteja për ta mundur vdekjen, për të fituar lirinë e pavarësinë e Kosovës?
2 nëntori është treguesi më i mirë dhe amaneti që lanë Fahriu dhe Afrimi për të gjallët, për forcat ilegale të cilat vepronin kunder pushtuesit. Afrim Zhitia dhe Fahri Fazliu, mbyllën sytë duke e kryer obligimin kombëtar ashtu siç dinë vetëm pasardhësit e denjë të Oso Kukës , Mic Sokolit , Zhuj Selmanit , Jakup Ferit e Çel Shabanit, Vojo Kushit e Perlat Rexhepit, Isuf e Bardhosh Gërvallës, Kadri Zekës , Rexhep Malës e Nuhi Berishës.
Heroizmi i rënies së Afrimit e Fahriut proklamonte fillimin e një epoke të re, zgjimin e krenarisë , identitetit , shpirtit kryengritës për Çlirim e Bashkim Kombëtar si domosdoshmëri e fuqizimit të përpjekjeve për organizimin cilësor të luftës sonë të pashmangshme çlirimtare, i cila rrënjët dhe forcën do e gjente në mobilizimin dhe organizimin e popullit të shumëvuajtur në luftë të armatosur.
Fahri Fazliu – Fatmiri u lind në vitin 1963 në Llaushë të Besianës (Podujevë). Shkollën fillore e kreu në vendlindje, ndërsa të mesmen në Prishtinë. Ai gjendej aty ku fillonte liria dhe luftohej robëria, aty ku shpërfaqej bindshëm ideja dhe hidhej hapi për ta realizuar atë, aty ku gërshetohej teoria me praktikën për të fituar shpirt veprimi për çlirimin e trojeve të robëruara. Fahriu ishte palca e përpjekjeve për të krijuar dhe rivendosur lidhjet, për të hapur fronte pune për luftën, në aksion, në formën legale dhe ilegale.
Nuk janë të rastësishëm heronjtë tanë. Të tillë i patëm për së gjalli, të pavdekshëm u bënë me rënien e tyre. Të nevojshëm dhe të shquar i patëm për së gjalli, të bujshme dhe të ndritshme e lanë pas për ne veprën E TYRE madhështore. Të shtrenjtë ishin para rënies edhe më të shtrenjtë u bënë me rënien e tyre. Jeta e tyre është patriotizëm i kulluar, prandaj rënia e tyre është humbje e madhe.
Demonstratat e përgjithshme popullore të vitit 1981 Fahriun e gjetën në shkollën e mesme. Ai ishte pjesëmarrës aktiv i tyre ku u shqua për vendosmëri dhe guxim. Këto ngjarje do ta kalisin atë si patriot, atdhetar. Pas kryerjes së shkollës së mesme shkon në shërbim ushtarak ’81-’82. Gjatë kësaj periudhe ai iu nënshtrua presioneve e provokimeve nga më të ndryshmet, por nuk u thye për asnjë moment. Të gjitha këto provokime iu bënë vetëm pse Fahriu s’mund të gjunjëzohej përballë shtypjes dhe padrejtësive që iu bëheshin atij dhe bashkatdhetarëve të vet.
Pas kthimit nga shërbimi ushtarak, Fahriu u lidh më tepër me hallet e popullit duke u bërë shembull i veprimit patriotik, atdhetar. Krahas punës ilegale, pasi u punësua si dispeçer i trenave në Organizatën Hekurudhore “Prishtina”, ai do të jetë i pari që urdhëresat do t’i shkruajë në gjuhën amtare, me çka u thoshte pushtuesve dhe veglave të tyre se gjuhë e këtij vendi është gjuha shqipe. Për qëndrim të këtillë i krijoj vetëvetes shumë problem, të cilat po i rrisnin përditë krenarinë kombëtare.
Fahriu, në vendin ku punonte, pati rast të takoj dhe t’i ndihmojë shumë nga ata që shkonin t’i vizitonin të afërmit e tyre nëpër kazamatet jugosllave. Nga fundi i vitit 1982, me qëllim të informimit të drejtë, të krijimit të lidhjeve dhe të frymëzimit të masave të gjëra popullore, vizitoj çdo krahinë që nga Ulqini e Tivari, Hoti e Gruda, Plavë e Guci, Dukagjin e Rrafsh të Kosovës, Gollak e Karadak, Preshevë e deri në Manastir, për të shkuar edhe ma larg krijojë lidhjet e veta dhe me diasporën e vjetër në Rumuni. Ai ishte student i vitit të dytë në Fakultetin e Ndërtimtarisë, ndërsa kishte dhe tre provime për të diplomuar Shkollën e Lartë të Komunikacionit në Zagreb.
Afrim Zhitia u lind më 14 shkurt 1965 në fshatin Llugë të Besianës. Ai pati një veprimtari kombëtare aktive. Në vitin 1984 u arrestua nga forcat pushtuese dhe u dënua me 4 vite burgim. Dënimi i Afrimit dhe i shumë veprimtarëve të tjerë edhe pse e goditi rëndë veprimtarinë ilegale të kohës, po nuk arriti ta shuaj atë. Përkundrazi, ajo u riorganizua përseri për ta vazhduar dhe me luftën kundër pushtuesit. Vitet në burg nuk e thyen Afrimin. Përkundrazi. ai u kalit dhe u përgadit më shumë që të vazhdoi bashkë me shokët e tijë luftën për clirim dhe bashkim kombëtar. Dalja e tij prej burgu ishte fitore e madhe për lëvizjen ilegale të kohës. Ishte një shtytje e madhe për shokët të cilët punonin pandërprerë në rrugën e lirisë.
Në valën e protestave, grevave, demonstratave ’88-’89, ata, të dy, ishin pjesëmarrës aktiv, ndër organizatorët e tyre. Në këtë kohë kur minatorët gjendeshin në zgafelle ata ishin në sallë, në mesin e studentëve e të profesorëve, të cilëve u jepnin zemër të qëndrojnë të paluhatur e të pathyer në kërkesat jetike, mëse të domosdoshme për popullin shqiptar. Thjeshtësia e tyre, largpamësia e vizionarëve dhe qëndrimi prej atdhetarësh sypatrembur, të gatshëm kurdoherë dhe në çdo kohë e situatë të jenë në ballë të furtunës dhe sakrificës – ishin komponentë që aq bukur gërshetoheshin në personalitetin e Afrimit dhe të Fahriut, duke dhënë efektet e tyre.
Në ngjarjet mars-maj 1989 ata i gjeje kudo: Ishin në Prishtinë, në Ferizaj, në Besianë, etj.
Vrasjet e shumta, plagosjet, arrestimet e keqtrajtimet do t’i pikëllojnë pa masë Afrimin e Fahriun, por nuk do t’i thyejnë asnjëherë ata, sepse ishin të bindur se populli shqiptar mund dhe do t’i detyrojë pushtuesit të tërhiqen përgjithmonë nga këto troje.
Pra, vetëm përpjekjet e lufta e pandërprerë me të gjitha mjetet, pasurimi i kësaj lufte me forma të reja e më të larta organizimi e drejtimi, janë garanci se mund të fitohet liria. Flaka e luftës për çlirim do t’i lidhë ngushtë edhe me Fadil Vatën, lidhje këto që do të këputen vetëm pas vdekjes. Afrimi e Fahriu dhe vdekjen e bënë së bashku, kurse Fadili do të vdesë pas disa muajsh.
Në tetor 1989 Fahriu me Afrimin do të konstatojnë: “Situata është eksplozive, mjafton një xixë që ajo të shpërthejë në tërë Kosovën”.
Veprimtaria e dendur e tyre organizative do të hetohet nga UDB, por edhe ata shumë shpejt e hetojnë përcjelljen që po u bëhej dhe si atdhetarë do të thoshin: “Të gjallë nuk biem në dorë të armikut”.
Më dy nëntor 1989, Afrimin sëbashku me Fahriun, i rrethojnë në banesën e babait të tij, banesa e Fazliajve në Prishtinë jo vetëm priste e përcillte veprimtarë nga të gjitha trojet shqiptare, por edhe ishte shndërruar në një nga bazat kryesore të luftës për liri. Të betuar njëherë se nuk bien të gjallë në dorë të armikut, kërcyen nga dritarja dhe tentuan ta çajnë rrethimin. Afrimi plagoset rëndë, kështu që të dy detyrohen të barrikadohen në Hyrjen e VI-të.
Nga ajo se si ishte përgatitur armiku dukej se bëhej luftë e përmasave të mëdha. Inspektore, milicë, ushtarë me armë më moderne dhe autoblindë luftonin kundër dy të rinjve me vetëm dy armë, por me dy zemra të guximshme trimash, të brumosura me patriotizmin revolucionar të popullit tonë dhe idealin e madh për lirinë e Kosovës. Nga ora 12 e 45 minuta deri në ora 19.00 të mbrëmjes nuk ndalen të shtënat. Shovinistët serbomëdhenj duke parë heroizmin e këtyre dy trimave, nuk mundën t’i pranonin vetes se ata ishin vetëm dy shqiptarë të rrethuar, prandaj me mjetet e informimit në TV e Radio gjatë tërë ditës manipulohej me numrin e të barrikaduarve: Thuhej se janë barrikaduar 6 pastaj 4, etj. Kjo luftë e pabarabartë përfundoi atëherë vetëm kur UDB-ja kriminale vuri në dispozicion të gjitha mjetet, madje përdori edhe helme kimike. Fahri Fazliu me një plumb në ballë edhe një në këmbë dhe Afrim Zhitia me shtatë plumba në trup dhe një në ballë ranë heroikisht në luftën e nderit, ranë që të fitojnë përjetësinë.
Afrimi dhe Fahriu janë simbol i qëndresës së pathyer.Ata e pranuan dialogun me pushtuesit vetëm me pushkë, sepse kjo është gjuha e vetme që e kuptojnë pushtuesit.
Sot, pas 25 vjetësh të rënies së heronjve kombëtarë të Kosovës, Afrim Zhitia e Fahri Fazliu, i kujtojmë e nderojmë për veprën e kontributet e tyre, pasi ata janë në themele e lartësi të shtetit sovran e të pavarur të Kosovës, që po synon antarësime e integrime në OKB, Bashkimin Europian e NATO, lufton të jetë një shtet euro-atlantik i zhvilluar në Ballkan, në Europë, në botën e kohën e sotme.

NE sofren Poetike te DIELLIT- Robert SIMONIŠEK (Slloveni)/
Perktheu nga Anglishtja dhe e dergoi per Gazeten DIELLI- Jeton Kelmendi./
Robert Simonišek (1977), poet slloveni, shkrimtar, përkthyes dhe historian arti. Gjatë studimeve të tij, Simonišek punoj si gazetar për gazeta të shquara Sllovene dhe ka qenë në një tur udhëtimesh përrreth Evropës. Pasi mori Master dhe Doktoraten në historinë e artit, ai dha mësim në University of Lubljanës dhe ka kryer puntori në literaturën Sllovene. Deri më tani, ai ka botuar tri koleksione poezike (Katalogu i mbuluar nga uji, 2003; Një Vetë-portret pa një hartë, 2008; Migrimet, 2013), një koleksion tregimetë shkurtër (Shikimi melankolik, 2011), monografia (shkëputja Sllovene, 2012) dhe një roman (Dhoma Poshtë Kalasë, 2013) i cili është nominuar për ‘Kresnik’, »Librin Slloven«. Vëllimi i tij i fundit Migrimet pranon kompleksitetin e dashurisë njerëzore dhe vetëdijes së humbjes. Në vargjet medituese ku vetmia frymëzon, përkohshmërinë, dobësinë, shpresat dhe ndarjet kanë përfaqësuar ndalesat, zëri i autorit është në gjendje të ndjell bukurinë. Shkrimet e tij janë përkthyer në anglisht, Kroatisht, Çekisht, Spanjisht etj dhe janë shfaqur në një numër antologjish. Ai jeton në Celje.
HOUSE
Do të doja të ndalem këtu,
ndoshta vetëm për disa muaj,
ndoshta për disa dimra.

Jeta është më pak e parashikueshme
se kolonat e gazetave, pozicioni
i tyre i pandryshuar që nga dita e djeshme
karikaturat qetësonin me pushtet.
Jeta është më e ndritshme se xhami më i hollë,
e cila fluturon në tokë dhe qiell
Para se të vonojnë vendimet tona.

Nuk çaj kokën nëse qeramikat janë të shurdhra
nëse zëri i vijave të derësvrimave të tyre
dhe dritaret rrjedhjen e ajrit të mprehtë,
brejnë dhomën e gjumit gjatë natës.

Dua të mbledh mendimet nën këto tavane,
dëgjonjehonat e variacioneve,
kthehet përmes një korridori të gjatë
dhe ngulit veten në një peizazh vjeshte.

Të gjitha venitjet e jetës ishin
në mëdyshje për të bërë marrëveshje
ndonjëherë në vende të rrezikshme,
ndonjëherë në procesin e magjistarëve të mira.

Leri muret e bardhë të rritet lartë
dhe gjestet e pjesëve tjeta të tyre
lodhjet e trotuareve,
më lejoni të ulem nga flaka,
duke tërhequr shpirtrat pas shpinës time.

Do të doja të ndalem këtu,
dorëzojë pasaportën time të shqyer të kohës.
Pastaj do të mbyll derën e përparme,
të vazhdoj me të njëjtën arsye,
parase natata kapërcej gardhin.

Grua e re

Përmes qytetit provincial
një muzikë latine shprish flokët e saj
shpërndarë kudo
me korin e pyjeve lartë.
Buzëqeshja e dhëmbëve të bardhë,
një mendje e pa fund me lëvizje të vonuara.
Mbrëmja shtrihet përtej pritjeve.

Qershitë prekin thelbin e majit
dhe nëpërmjet të gjith ajrit të tendosur,
i cili mbeti i shurdhër
në mënyra të ditës së
ajarit midis treguesittë orës
dhe rrugës boshe.

Bakër i errët derdhur nga çatitë,
mbi faqet aromatike dhe sy mbyllur
pas pragut të shtëpisë së Zotit
injoroj profecitë e lashta.

Sonte era endet përmbipemët
varros gjurmë te të njëjtëve emra
që kanë nevojë për zërat tanë.
A guxojmë të pranojmë se vetëm lëkura
na liron nga toka
dhe koha agnotike?

Shtëpia në të cilen hyra ka pesë dhoma.
Të gjitha të bardhët lundrojnë në drejtim të masës portokallike
që nuk ndërhyn me zakonin tim.

Për një kohë unë do të ulem në verandë
dhe të dëgjoj për veten time. Pastaj do të zbres
nëpër kopsht në një tjetër mbrëmje të zakonshme,
me kujdes, që të mos ndërpresë afër
midis meje dhe hënëssë plotë.

AIROPORTET ETJ

Të gjitha këto shifra po bie shi nëpërmjet nesh,
një dritë ngjitet lartë përtej qelqit
dhe thyhet në copa të aluminit me shkëlqim
në hapat e pasazhet ngushëlluese,
të gjitha saktësitë e numrave ndezjet
dhe pastërtia duke u përpjekur të na bindë
se ne janë të rëndësishme dhe qëllimi
për në vendin e duhur.

Edhe pse ngjyra qifte vetëm kohët e fundit
fluturoi larg nga duart tona në pasdites,
duke lëvizur në të gjitha drejtimet e qiellit,
deri sa u bashkua me bar të butë
pëlqen buzët tona.

Ne të gjithë e dimë mirë se ku ishte fillimi
dhe ku fund i ditës,
se si të kthehem nga shtigjet me baltë në dhoma
plot zëra kadifeje.

Tani shikimetmë tëerrëta sigurojë drejtimin
ndërsa ne ulemi në sallat,
pavetëdijshëm për njëri-tjetrin,
imituar gurin egjiptian
me këmbët tona të kaluara, duke pritur
të bëhen të lehta përsëri.

Askush nuk e di se kush do të ulet pranë nesh,
sa lartë duhet të rritet,
kur buzëqeshja detyruesee shoqëruesit e fluturimit
imitonë ndjenjën e sigurisë –
si në një kurs të emocioneve njerëzore.

Ne kemi mësuar të jetojmë pa ankesa,
gjestet tona nuk zbulojnë thelbin.
Retë flok bore komplot pritjeje
si në qoftë se ne ende nuk e dimë
se cili shtet është i shkruar në hartën tonë,
sikur nëse ne kemi harruar
se si e ngurta një pemë është
kur ajo rritet nga toka.

Jashtë mjegullës

Kur sëcili u besonë rrugëve
mes parkut dhe sheshit lojërave
mëngjes rritet në
Mënyrën më faliare.
Diçka është komplotuar nga mjegulla
një jetë që nuk ka filluar ende.
Gjatë mëngjes, i përbërë nga
kuptimi, e shkruar si një reflektim mbi copa letre,
i njëjti lumë është i rrjedhshëm, brenda dhe jashtë
dhe ne të gjithë zhdukemi në hapësira apo mendimet
në lidhje me zgjidhjen e poshtme.
Ne janë lënë për të gjuajtur në mjegull,
diçka po paraqitet prej saj
diçka mbi aftësinë e vizionit,
diçka që nuk ka udhëzime të qarta
se si ta trajtojë atë.
Diçka është komplotuar nga mjegulla
diçka që ne do të dëshironim të lexonim dhe ndjenim,
para se era e mbrëmjes na grumbullon
dhe dridhë fletët e thatra nga ne
në shpatullën më të afërt.
Ne do ta marrim atë në shtëpi
dhe e vendosin në një vend të dukshëm,
ku format do të zgjasin
pavarsuisht nga vullneti ynë.
Ujëvarë

Kullon lagur mëndafshi nga goja e ajrit,
gdhendje tingujsh të qëndrueshëm,
të cilat pajtohen dhe lëvizin larg
gjëra të ndritshme para tyre
ne mund të mbajmë.
Ndoshta në lumenjët e shqetësuar
dikur reflektuar nga romantiket
ose në djemtë lokale duke u hedhur nga shkëmbi
pa kujdes në pishinën e gjelbër,
duke qëndruar njëkohë të gjatë nën sipërfaqen e holluar me ujë,
demonët sllave janë infektues tek frymëmarrja e tyre.
Nuk erdha për t’i thirrur hijet –
por të marrin në konsideratë atë që është përcaktuar tashmë
të jetë shumë e një barre.
Kur distancat thyejnë syrin,
Një jetë e re bën presione supeve.
Nëse shkeli më afër, unë dëgjoj shumë fundimetëČrtomir-it,
netëtbaltaretëfarkëtarëve
dheshkatërrimtarin evrullshëmtëqelqinënyje,
akoma duke kërkuarpërmagjitëqë do tëruajnëgjestin esaj,
humburnëmesin e shtratittëlumenjve.
Ndërpiklatdherritjet e miangaguri
dhedritambiKobaridpobëhetmë e hollë
Unë jam duke ikur me gjunjëduke m’udridhur
shqyerngahirimështyjnëmua
nëverë, me një hark,
derdhje pas meje.

Portret 1981-së

Jashtë – ndoshtanjëpranverë e hershme
osenëvjeshtë e vonë, ështëvështirëpërtëdalluar
detajetdhespërkamanëbuzë
Të një përbërje zi-bardhë
mund të jetë një pemë apo një njeri në lëvizje.
Pa dyshim, unë qëndrojë vetëm në mes,
me një shprehje kënaqësie,
në pantallona fort i përshtatshëm me formatimin e teksteve,
por nëse fotoja nuk e kishte gjetur veten në një album familjar,
Vështirë se do ta kisha njohur veten.
Edhe pse shumë është parashikuar:
lehtësisht ngritje hunde,
Sytë e mbyllur, flokë të gjatë dhe të trashë,
Më të ndritshme se sot,
sikur drita ishte e ndryshme
që pasdite e largët –
kështu që u dakorduam në tryezën e sotme.
Askush tjetër nuk është në foto –
Babai im është ndoshta në fabrikë
ose duke prerë pemët në pyll të thellë,
nëna ime është në një milje larg zyrës,
tek përgatit drekën në mendjen e saj,
dhe motra ime do të vijë më vonë,
kur shtëpia është e përfunduar.
Unë – oseçkamëvonë u bëUnë –
me njëshkopnëdorën time tëdjathtë,
gatipërtëluajtur, përt’ungjitennëprehrin e dikujt –
duke u paraqiturparamotërvogla,
qëpopriturpërdiçka.
Bravo – jehojnësfond,
një veturë ngadalë cirk loj oborrit,
një dorë e tepërt mbulojë ballin tim.

Ushtrimet në shpëtimin e Arteve
Për Milček Komelj

Çfarë duhet tu them,
kur vjeshta mbështetë në pemë?
Mesditëve përgjatë fotografive pëshpëritëse
- Shenjtorët ngulin sytë prej tyre
në hapësirë me duart e tyre dhe zërat
projektuar në motive simbolizuese –
janë zhdukur.
Në derën e liceut studjuan vetëm këta
që besuan vërejtjet nuk përfaqësojnë
thelbi i botëve ne shpjeguam,
ata që e panë në stilin më shumë se kopje
e origjinaleve nuk ekzistojnë, duke respektuar
lojën e qenit dhe pronarit tij.
Kundër karikaturave të errëta,
të cilat krahasohen pikturë të intrigave,
të cilët nuk do të zbulojnë muzikë në pagëzime.
që largohen nga Winckelmann-i
dhe fusin trurin e tyre në leksikun.
Për dispozitat, ecën në buzë
dhe sfidave të largëta,
veson në faqet midis pikturave,
tejmbushur lumenj brendije.
Çfarë duhet tu them,
kur vjeshta mbështillet në pemë,
e cili nga ne do të hedhë gjethet e padobishme
që mbijetuan ndryshimet kozmike?
Faleminderit për erën,
kush më ka penguar për t’u bëhem
përbindësh i pikturave boshe!
Tani ne jemi të dy lëshuar nga
ajo që është e kalbur në departament,
ne jemi në rritje dhe të rradhës
secili nën horizontin e tij,
djegur nga i njëjtë eter.

Nostalgjia për flakë

Ndër burimet në formë shtizë-alpine,
fusha e grurit, që udhëtojnë
në krahët e detit, që shtrihen me vela
në vende të paarritshme për syrin,
në shkrimin e lis-gdhendjes marangozit,
në djersë tulla-thërrmuar mason
dhe qëndrimi i hollë i një poeti mbajtur
herë pas here shpëton jehonën kombit.
Ajo luhat këmbanat e kishës
në lagjet disi të largëta
si qentë endacak gërhas mbeturinat e tyre
si hijet resonate midis bajpaseve,
rrafshim normash, interesat, gënjeshtrat,
dhe për të shkuar në
ritëm të pakontrolluar
derisa duart ndihen në ajër.
Por fjalët dhe ekranet:
nesër ne ende do të besojmë në carrocet,
rreziqet e motit dhe kozmetiket,
fshirje nga të enjturit e kujtesës.
Shqetësuar dhe i fshehur në paraardhësit tanë,
kapur në pergamenë e verës, në kërkim hartash,
si spiunë rri në papafingo,
duke hapur e-maila,
duke shkruar kombinime numrash
dhe kamerat gjithmonë
kthehen në të njëjtin drejtim.
Larg nga ne, nga ne larg,
si ne ndalemi në lëvizje
vetëm gjysmë-përgatitur për të hequr
mbeturinat e krizës, të zhys atë në benzinë
dhe besimin zjarrit tek pritur në mure.
Jo të përgatitur sa duhet.

Zhiçe•
Kur ngrohja e verës është në rritje,
Lugina afrohet si një drenushe, plot re
që syri i saj do të mund të arrijë çdo vend
pamjaftueshëm për pretendimet poetikën
Natyra dhe humorii çuditshëm.
Si shumë, më pelqejnë këto gjurmë
që të ngjisin në drejtim të paqes.
Pa ndonjë hezitim mund të kaloj natën
nën dritaren gotike të thyer
në mesin e vizitorëve të kësaj mbrëmje.
Ashtu si shumë lumturi dhe të qetësi,
për arsye të tyre të pluhurosura
rrethuar me mure të ulëta kartuziane,
Unë mund të pushoni.
Dhe ne mund të flasim për moshat e arta dhe të rënda
për të majtë dhe të djathtë, duke pretenduar se
nuk ka dallim në mes të zjarrit dhe gjarpërinjëve.
Për shkak se vende e shenjta kanë qenë gjithmonë
një mundësi të shijojnë verërat lokale,
për perlat e urtësisë rreth bimëve të ndryshme medicinale
dhe esencat fluturuara mbi vargjet e mendjes
duke akorduar emrat e vjetër.
Mundem, por unë preferoj për të vazhduar
drejt blirit errët kapur për të gjithë
i cili kishte mbijetuar të paktën dy dashuri.
Ka marramendje në praninë e saj, nga rritja e
verës, duke përsëritur
të njëjtat fate.
Kur unë kthehem
të jenë i kujdesshëm për të mos rënë në hithëra
Do dua ta kemë manastirin tim
në mes të turmës.
Kalaja

Kjo nuk është e rëndësishme nëse jam më jugor
ose në anën veriore të Alpeve.

Nuk është gjithmonë një rrugë duke kërkuar myshk
ku retë shpërndajnë majat
dhe askush nuk ndalet më në shpat,
askush nuk më paralajmëron në lidhje me tregimet
se rrugëgjetjet kanë ngrohur lartë.

Kur shkeli në mes dhe muri mbytet
thith erën mbi kulla,
Unë jam i heshtur – e njëjta dhe një tjetër.
Guri kap gurinr që zbehet ngadalë
në themelet, në bodrumet,
ngjeshur me shkopinjë.

Rrezet shpalosin dredhkën ndër hije gri
që lufton hijet e luftëtarit
dhe nëpër shkallët që shekujt
nuk do të jenë në gjendje për të kaluar, e gulçuar
për siluetat e dashuruara.

Nuk është e rëndësishme nëse unë jam lindor
ose në anën perëndimore të Alpeve.

Kur zbehem sërish
shëndoshë përafërt i vetmisë së tij
që mund të bënë dashuri vetëm me ajër
nuk më arrijnë mua.

Para meje, jam duke jehuar luginave të reja
miljet e dritave dhe premton për të përmbushur –
para se unë mund të bie në gjumë.

Lëndina

Hapat Shytë kafshëve ndonjëherë
shkundin shkurre brishta dhe më shtyjnë
në mes të pyllit.
Unë e di se atje nuk është askush
ku jam duke shkuar.

Gjunjët po ikin shpatit, fiershuplakave
dhe supet do të donin të rriten krahëve,
nëse shpina nuk do të shqetësohet nga mendimet
shetitin midis pemëve.

Para se të fokusohen vijës myshkut,
lëndina më mban në litarin e tij të padukshëm
dhe mi riaranzhon ndjenjat e mia.

Kur qielli merr dorezat e tij
I nxjerr me orë të zgjatura,
Unë – gjithmonë e ndryshme ngae pritshmja,
ri-prirur mbi buzë e saj.

U bëra një kalë i trajnuar,
ndjekur herë pas here nga udhëzimet e saj.
I kam përdorur për të toleruar
veten jashtë mureve
dhe zbutur durimin tim jashtë.

Zërat dhe dridhjet janë të pa rëndësishme këtu,
bari pëshpërit është i mësuar për të pritur
në erë duke e kthyer në drejtim të qytetit.

Unë do të ndjeka të dhe për të marrë një shkurtore –
ku të gjithë të tjerët janë tashmë duke pritur.

Kthimet

Ndonjëherë duhet të pres e Atlantikut,
ose ndoshta Paqësorit, në kohë vetëm një lumë.
Ne kthimi nga të gjitha anët,
zgjuar të kaluarën dhe gjatë pushimeve
që të pushoni sytë, të kërkojë për ata që janë të humbur,
ata që pëshpëritje nga përtej afreske.

Flaka është në rritje, era shpërndarë majepemësh
dhe zogjtë dorëzohen në mbrëmje.
Kur një i huaj troket tri herë
gjithë politika, feja, filozofia na lanë të paprekur
edhe pse dikush prapa derës
dyshon një mbledhje pagane.

Apostujt, zërat e tyre iintonojnë të ndryshëm,
një fytyrë, një krah, duke marrë nga tabela e gjatë,
kujdesi i tij në rritje me vite,
në mes të nevrikosjessë porcelanitmavijosur,
zbrazëtia e kapitujve të pakompletuara
dhe atë që po vjen.

Kur hedh në kuptimet
me stuhi e robëri tërhiqen
ata dikur shpërndajnë retë tona,
mori poshtë dielat nga varet e tyre ndryshkur
dhe përshëndetja e padëgjueshme e pantallonave të gjera të një gruaje
valëvitur përmes pranverë,
nxiton drejt përfundimit si një kometë
pa kthim.

Ne jemi të prirur drejt thelbit ndritshëm,
përafrimin e pasarelave, udhëheqës na ndanë
përmes dimrit, mbi ujërat e trazuara.

Tre kuaj

Nuk kam asnjë shpjegim
Kur orbitojë përmes hapësirave
as tëmijave, as tuave

Prania e hijes mbi gotën me njolla,
vibrim i fijes mëndafshët në ajër
dhe rënia e një mane çokollatë
errëson pikëpamjen, hapat
gjithmonë duke zgjedhur të ndryshme, shtigjevemë të vështira …

Nuk kam asnjë fjalë tjera për të përshkruar
kur kam dëgjuar të marrë frymën time
dhe tënden poshtë rrugës.
Kudo që unë shkoj, çdo derë të hapur,
çdo korridori e zhduki përmes,
Dëgjoj tre.

Nëse keni qasje më në dritë të hënës,
ju do të dëgjoni një hingëllimë,
kohuar nga gjuetarët e egra.
Prek qepallat e mia dhe do të ndjeni
etje shkretëtirës, një zjarr Shtypur
se zhvillimii një shëtitje të butë
dhe shpresat pa pretendime, duke pritur për një shenjë.

Nëse ju pikë në retë plumbi
thyer mbi rrokaqiejt
Unë do të vazhdojë t’u pohoj
- Tre po vijnë:
Dy të parët na zvarrisin
në palëte veçanta
dhe i treti, varrosur këtu.

Nata në qytetin

Shumë i ri për tu kujdesur
çdo gjë e vjetër,
shumë të vjetër për të arritur në mëngjes,
ajo ngadalë derdh në si rëra e shkretëtirës.
Heshtje seksione plotë rrugëve dhe linjave,
vë ballin e saj për maje pemëve.

Kur të eci trafikut ngadalësohet,
dyert e pemishteve dhe kopshteve të hapura,
dhe gjuha bëhet audible,
pa gjeste të kontrolluara,
pa betejat e organeve dhe mendjet me kohë.

Dhe mund pothuajse të shoh
se si kratere hënë ulet
si pasqyra humbni pasqyrën mbi ngjarjet
kur gjërat të ngrijnë dhe të bëhet i dëgjueshëm
si objekte muze,
sepse nata erdhi vetëm për të shfaqur
ajo nuk ka asnjë qëllim për të shitur ose të marrë larg.

Ai që mëndaloi e panë se si ajo thyen
përmes dritareve kazermën
dhe të fshehur një dorë në cep të depos.

Gjithnjë vazhdoj si ata që shpresojnë
se natë jeton deri në pritjet
dhe kthen mundësinë e mbërritjes
në vend të jo-ekzistences.

Në qoftë se unë ndaloj, skajet e saj ndezur
gishtat e saj të shkruaj mbi fasadat,
mbushur me errësirë nga të gjitha palët
u bëra më i dendur dhe më e dendur
dhe i prekshëm si tekstile,
kur paketë e ujqërve të hedh mbi ballkone dhe ulërimë,
kështu që ajo bëhet e përulur dhe e pagojë si një grua zbathur
i cili var një mantel të bardhë në karrige.

Nuk bëjë shumë,
E di se njohuria e natës është mbi minierën
dhe hëna është shumë e re për tu kryer shekujt,
ende shumë të vjetër për të arritur në mëngjes,
Vetëm të vazhdojë si dëshmitar i kësaj bukurie.

Translated by the author, Katarina Rakušček and Mary Kathryn Dunn.