Nga Leonora Laçi/
Marie Shllaku/
Brinjët ty t’i thyen, po nuk ta thyen zemrën… /
Buzët t’i shkrumuan, po s’ta mbyllën gojën…/
Sytë t’i shterruan, po në dritë u shëndërruan…/
Verë e vitit dyzet e gjashtë… /
Shefqet Kelmendit-Burgu i Zejmenit, Lezhë, 1986/
Prizreni, u vesh me të zeza më 24 nëntor 1946, sepse në vendmbledhjen e intelektualëve shqiptarë në Lidhjen e Prizrenit (1878), por disa dekada më vonë u zhvillua gjyqi famëkeq dhe pushkatimi i katër martirëve shkodranë, midis të cilëve ishte edhe heroina e pamposhtur Marie Shllaku. Mekati i saj i vetëm për të cilën u vu para togës së pushkatimit ishte pse sokolesha e re e deshti me gjithë shpirt atdheun e saj.
Natyrshëm lind pyetja retorike: A qënka mekat të duash atdheun e të sakrifikohesh për të?! Nëse kjo do quhet mekat, atëherë pse nderohen heronjët, pse ngrihen memorial, pse përkujtohen vit pas viti, pse mbushen faqet e historisë me bëmat e tyre?! Marie Shllaku e deshti atdheun, më fort se gjithçka, zgjodhi të mos ishte si të gjitha femrat e tjera, pasi veshi xhamadanin e plumbave në vend të vellos së nuserisë, veshi opingat që t’i ngjitet malit, e streh e saj ju bë, ashtu si foleja e shqipeve, hoqi dorë së ëndrruari.
Gjithmonë, është pak ajo që bëjme ne, për të nderuar heronjët, pasi ata bënë gjithçka që të bëhen shembulli jonë. Ky shkrim modest, le të shërbej si kujtesë, për ata që harrojnë shpejt duke përfshirë dhe historianët.
Për Marie Shllakun, janë shkruar disa vepra, si: “Shqipëria e Marije Shllakut” nga Ramiz Kelmendi e Viktor Gashi (Prishtinë, 1995); “Marije Shllaku-Kosovë, gjaku im t’u bëftë dritë” Ibrahim Metaj, Tiranë 1995; “Marie Shllaku-Bijë e Shkodrës martire e Kosovës” nga Tomë Mrijaj, (Nju Jork, 2004); “Heroina Marije Shllaku” Shefqet Kelmendi (Tiranë, 2004) etj. Përveç librave monografikë, kujtimeve, janë mbajtur shumë kumtesa, në takime përkujtimore dhe simpoziume historike shkencore, janë shkruar artikuj publiçistikë dhe mbajtur sipas rastit referate mbas viteve 1990…
Një rast i veçantë, është përkujtimi herë pas hershëm, që revista “Jeta Katolike” (1966), organ i Kishës Katolike “Zoja e Shkodrës”, që botohej nën përkujdesin e Mons. Dr. Zef Oroshit, ka botuar disa herë artikuj përkujtimore, me përmbajtje të thellë historike për figurën e madhe të luftëtares së Shqipërisë Etnike, Marie Shllakun.
Sokolesha sypatrembur, u gjend kudo, ku e thirri zëri i atdheut dhe vuri gjithë kapacitetin e saj intelektual dhe fizikë, për të përmbushur detyrat e saj, pranë veprimtarëve të shquar kombëtarë, duke shërbyer si sekretare e patriotit dhe Ministrit të Punëve Botore Iliaz Agushi (1942), i cili, u vra me atentat terrorist nga komunsitët, më 27 tetor 1943. Kurse më pas ajo ishte sekretare personale e Ministrit të Brendshëm Inxh. Xhafer Devës (1943-1944).
Miqesitë me personalitete të ndryshme e ndihmuan Marien, që të përftoj dije gjithnjë e më shumë. Kjo miqësi e ndërthurur me respekt e mirëbesim, u bë ujëdhes e pjesëmarrjes së saj, në kuvende me rëndësi kombëtare, ku u morën vendimet për çlirimin e atdheut, që ra në kthetrat e sllavo-komunsitëve. Ajo, u lidh menjëherë me shtabin e luftëtarit Shaban Polluzha, ku më 20 janar 1945, ai u largua nga luftrat vëllavrasëse, që ishin të dëmshme për kombin dhe i’u bashkua forcave nacionaliste.
Maria, u zotua mes trimave të lirisë, që kishin ndërmarrë aktin sublime për shpëtimin e Kosovës martire, ku, shpreh: “Se duhet të luftojnë me tërë fuqinë pushtetin e komunistëve, mos të shkojnë me Serbi, të largohen partizanët e Jugosllavisë nga Kosova, sepse këto forca e kishin mbushur çdo pus të Kosovës me krerë shqiptarë. Në këtë drejtim, partizanëve të Serbisë, u erdhën në ndihmë edhe partizanët e Shqipërisë”.
Ajo u bë pjesë e pandashme me bajraktarët dhe udhëheqësit nacionalistë, ku shërbej si një ndërlidhëse me vizion të qartë mes grupeve të Kosovës e Shqipërisë. Sërisht nga sa kemi lexuar dhe hulumtuar në dokumente dhe shkrime, ajo del pranë nacionalistit të shquar legalist Abaz Kupit.
Shkodranja e re, e vetmja femer mes burrave më të shquar të Kosovës, u gjend gjithnjë në krah të nacionalistëve të kohës, si: Rexhep Mitrovicës, At Benardin Llupi OFM, Ing. Xhafer Devës, Prof. Luan Gashit, Prof. Ymer Berishës, Ndue Përlleshit, Ukë Sadikut, Shaban Sadikut, Prof. Gjon Serreqit, Ibrahim Lutfiut, Mehmet Gradicës, Gjergj Dedës, Kolë Parubit, Gjergj Martinit e shumë luftëtarëve që kishin si qëllim të ngritnin popullin në luftë të armatosur kundër regjimit.
Shkodranja e dashuruar patologjikisht me Kosovën, iu përkushtua me gjithë qënien e saj, bashkimit të trojeve etnike, duke luftuar me armë kundër forcave komunsite. Ajo mori pjesë në Kuvendin e Drenicës, që ishte thirrur me qëllimin final shpëtimin e Kosovës nga pushtimi kolonizatorëve komunistët serbo-malazias-shqiptarë.
Heroina, angazhohet për të organizuar një parti me emrin Lidhja Nacionale Kosova Etnike, duke u nisur nga inisiativa e fratit At Bernard Llupit OFM me 26 dhjetor 1944 e deri me 27 shkurt 1945, arrin të themelohet Komiteti Demokratik Shqiptarë, që synonte krijimin e një rezistencë aktive kundër armiqve shekullorë serb.
Madhështia e saj përveç në organizimin e rezistencës mbarëkombtare nga Organizata NDSH dhe Besa Kombëtare, do luaj një rol të rëndësishëm edhe në Kuvendin e Doberdolit. Maria nuk u frikësua nga kërcenimet e komunistëve, për tu tërhequr nga aktiviteti atdhetarë dhe mbi të gjitha nuk iu dridh çërpiku as para togës së pushkatimit.
Si e kërkoi sigurimi Marie Shllakun?

Për herë të parë u zbardhën fakte të reja, se si Sigurimi i Shtetit komunist shqiptar bë bashkëpunim me atë Jugoslav UDB-në, përdori babain (Mark Simon Shllakun), për ta bind të bijën e tij (në Kosovë), që të kthehet në shtëpi (Shkodër).
Në revistën shkodrane fetaro-kulturore “Kumbona e së Diellës” (Nr. 1-2 Janar-Shkurt, 2014), publicisti i mirënjohur Tomë Mrijaj, në një shkrim interesant, rrefen kujtimet e të atit të tij Nikollë Pren Mrijaj (1911-1999), i cili, i mundësoi takimin atë e bijë, në kullën e tij që ishte bërë streh e nacionalistëve kosovar (pasi Nikollë Mrijaj ishte kryetar i Komunës së Zllakuqanit).
Në veprën monografikë të z. Mrijaj lexojmë: “Me ardhjen në Kosovë të babait të saj, Mark Simonit nga Shkodra( i dërguar nga Qeveria e Komuniste dhe forcat e Sigurimit, që përndiqnin për t’i vrarë antikomunistët dhe nacionalistët e vërtetë askohe, shënimi im T.M), për t’ia mbushur mendjen vajzës së tij të re, që të heq dorë nga rruga e saj patriotike, në male, me çetat nacionaliste të Kosovës kishte lindur ideja, që Maria të vinte në shtëpinë tonë, ku ishte më e sigurtë”.
Në luftën e Siçevës, ditën e tretë të festës së Bajramit ku mbetën në betejë mbi 30 burra të zgjedhur të atdheut, ajo mori disa plagë në trup i shpëtoi rrethimit. Për fat të keq, ajo më vonë në fshatin Acarevë, në vitin 1945 u zu rob nga bashkëpunëtorët e UDB-së.
Në procesin gjyqësor i zhvilluar askohe, të gjithë që kanë qenë në burg e kujtojnë si një vajzë sokoleshë, ku me një stoicizëm qëndroi e paepur, para torturave shtazarake që u bënë çdo ditë kundrejt saj. Po atë ditë, vendimi për denimin me vdekje (me pushkatim), ju dha dhe tre bashkëluftëtarëve të saj: At Bernard Llupit OFM, arsimtarit Gjergj Martinit dhe Kolë Parubit, të cilët disa ditë më vonë do të ekzekutohen, me24 nëntor 1946 në Prizren, ku edhe sot në Kosovën e lirë mjerisht ende nuk u dihen varret…

Si u zhvillua proçesi gjyqësor i Marie Shllakut?

Sot Prizreni në gji të vet
Me xhelozi ruan një skelet…
Në të lashtin Prizren gjemon historia
Në të riun Prizen rron edhe Maria! Shefqet Kelmendi

Gjykimi i grupit të madh të liridashësve të vërtetë shqiptarë zgjati 13 ditë. Ai u mbajt në ndërtesën ish Shtëpisë së Kulturës, duke filluar nga data 29 qershor 1946 e deri me datën 11 korrik të vitit 1946. Asokohe prokuror i përgjithshëm ishte Ali Shukriu. Gjatë seancës përfundimtare të gjyqit, në listën e të akuzuarve ishin 27 nacionalistë shembullorë. Në këtë shkrim, duke i respektuar të gjithë deshmorët e lirisë së Kosovës, po citoj vetëm të pushkatuarit, si: Marie Shllaku 24 vjeçe, At Bernard Llupi 60 vjeç, Kolë Parubi 41 vjeç, Gjergj Martini 29 vjeç, ku, të gjithë ishin nga qyteti i lashtë i Shkodrës, të cilët u denuan me pretencën finale me 15 korrik 1946, ndërsa pushkatimi u bë në nëntor të po atij viti.
Prokurori antishqiptar Ali Shukriu e akuzoi (sikurse thuhet në veprën ish të burgosurve dhe bashkëautorëve Ramiz Kelmendi dhe Viktor Gashit: “Shqipëria e Marie Shllakut…”, duke i rënditur asaj aktivitetin “armiqsor” (patriotik) në 11 pika.
1. Se në verë të vitit 1944, kur u vu në krye të Lidhjes së Dytë të Prizrenit Ing. Xhafer Deva, Marie Shllaku, ish sekretare e Ministrit të Punëve të Brëndshme Iljaz Agushit, u zgjodh sekretare e tij. Këtë detyrë e ushtroi deri në nëntor të vitit 1944, kur u “çlirua” Kosova. Ajo, edhe pasi iku Xhafer Deva jashtë shtetit, mbeti në Kosovë, për të luftuar kundër “sistemit të ri shoqëror”.
2. Se në nëntor të vitit 1944, pas “çlirimit” të Pejës, e la atë dhe bashkë me Mehmet Gradicën, Metë Danin dhe Adem Shalën tuboi disa qindra shqiptarë të armatosur dhe bashkë me ata doli në mal, në mënyrë që, me luftë të armatosur në prapavijë të frontit, të luftojë kundër partizanëve dhe sistemit të ri, duke “penguar kështu ushtrinë nacional–çlirimtare të ndërtojë pushtetin popullor dhe të rregullojë kushtet në Kosmet”.
3. Se nga mbarimi i vitit 1944, duke njohur mirë njerëzit, që kanë pasur lidhje me Ing. Xhafer Devën të cilët kishin mbetur vetëm, për të vijuar luftën, kundër partizanëve në prapavijë. Maria, punoi për bashkimin dhe lidhjen e tyre të ndërsjellë, duke marrë kontaktte me Ukë Sadikun dhe Ismail Goranin, prijës të “bandave” balliste, të cilët sulmuan Gjilanin, Ferizaj-n dhe vende të tjera.
4. Se në fillim të janarit 1945, pasi doli në mal dhe shkoi në Drenicë, punoi pareshtur për forcimin e radhëve të rezistencës, propogandoi që shqiptarët assesi të mos shkonin në armatën jugosllave, por të dilnin në mal për të zhvilluar luftë kundër partizanëve komunistë.
5. Se, po në janar të vitit 1945, mori pjesë në Kuvendin e Drenicës, ku gjendeshin prijësit e njohur, si: Prof. Ymer Berisha, Mehmet Gradica, Ahmet Shala, Ukë Sadiku, Major Qinisi, Shaban Polluzha, kapiten Rexhep Ismaili, Met Dine, major Kutova etj. Aty u vendos të sulmohen njësitë e ushtrisë nacional-çlirimtare në Drenicë dhe në minierën e Trepçës, si dhe u zgjodh udhëheqësia, që do t’i prijë kësaj lufte. Lufta e armatosur, që pasoi pas marrjes së këtij vendimi zgjati shumë ditë dhe shkaktoi viktima të rënda në jetën e njerëzve dhe në pasuri, betejë e cila ishte një goditje e rëndë për forcat tona, të cilat, asokohe zhvillonin luftra të rënda me gjermanët, në kufijtë e Sanxhakut.
6. Se, më të mbaruar Lufta e Drenicës e derisa u burgos, në vjeshtë të vitit 1945, vijoi me ngulm punën e saj në male me luftëtarët e rezistencës antikomuniste. Ajo mori pjesë në tubime të ndryshme me prijësit e tyre, ku, u morën vendime historike për të vijuar rezistencën me armë, dhe për të bindur popullin që të dilte në male, për t’u bashkuar luftëtarëve të Shqipërisë etnike; fshatarët t’i pranonin ato, t’i ushqenin, t’i mbanin dhe t’i ruanin në votrat e veta.
7. Se mori pjesë në Kuvendin e Dobërdolit (mbajtur në Llugën e Dan Pjetrit), në gusht të vitit 1945, ku ishin të pranishëm përfaqësuesit e të gjitha aradhave të armatosura anti-komuniste, në të cilin u zgjodh Prof. Ymer Berisha si udhëheqës politik, kurse Ukë Sadiku si udhëheqës ushtarak i gjithë luftëtarëve të rezistencës në Kosovë, ndërsa vetë Marie Shllaku ka mbajtur procesverbalin e takimit historik.
8. Se mbajti lidhje të vazhdueshme dhe të pandërprera me Prof. Ymer Berishën, i shkroi letra, njësoj si dhe me prijësit e tjerë, si Ismail Ymeri etj. 9. Se mori pjesë në betejat kundër njësive ushtarake jugosllave dy herë me radhë, ndërsa në Luftën e Siçevës, aty nga gjysma e shtatorit 1945, u vranë në luftime 11 oficerë dhe ushtarë të armatës jugosllave (në këtë luftë Marie Shllaku, u plagos në disa vende).
10. Se gjatë gjithë qëndrimit të saj në mal mbajti lidhje të vazhdueshme me fratin e Pejës At Bernardin Llupin OFM, ku, zhvilloi letërkëmbim me të, të cilët, u lidhën përmes korrierit, dhe mori nga ai para, ushqim dhe mesazhe.
11. Se e akuzuara Shllaku, ndonëse e plagosur dhe e stresuar në një shtëpi në Mitrovicë, u interesua për bandat, mbajti lidhje me ato dhe u kujdes për tërheqjen e tyre jashtë kufijve të vendit, sipas vendimit të marrë më parë, duke bërë kështu krim, që sanksionohen në nenin 3 pika 7 dhe 12, të ndëshkueshme, sipas nenit 4 alineja 1 të Ligjit mbi Veprat Penale kundër popullit dhe shtetit”. (Akuzat ndaj Marie Shllakut janë marr tekstualisht nga vepra e Ramiz Kelmendit dhe Viktor Gashit kushtuar asaj në faqet 15-17).
Mua mu duk e arsyeshme për t’i paraqitur akuzat ndaj Marie Shllakut, sepse kështu kuptohet dhe kontributi dhe aktiviteti i saj anti-komunist, si dhe dalin në pah faktet se pse shihej si kërcenim përsonaliteti saj për komunistët.
Marie Shllaku, do mbahet mend për heroizmat e saj. Është krenari të thuhet sot se vlerësimi i figurës së saj po bëhët dita-ditës, si në Kosovë dhe Shqipëri, ku po vihen emra rrugësh me emrin e saj. Ka ardhur koha që sot më shumë se kurrë kur njihet figura e madhe e Marie Shllakut ti ngrihet një përmedore në Shkodrën e saj ku lindi dhe u rrit, dhe në Prizrenin historik ku u pushkatua në moshën e re 24-vjeçare.
Për këtë figurë të spikatur të historisë kombëtare shqiptare, posaqërisht hulumtoi dhe shkroi me përkujdesje të veçantë studiuesi dhe publicisti shqiptaro-amerikan Tomë Mrijaj (Sekretar i Përgjithshëm i Lidhjes së Prizrenit qysh prehj vitit 1978 në New York, shënimi im L.L.), që është dhe financuesi bujar i disa veprave, që janë botuar posaçërisht për Marie Shllakun.
Sekretari i Përgjithshëm i Lidhjes së Prizrenit në SHBA publicisti bashkëkohorë Tomë Mrijaj, sëbashkut me miqtë e tij Prof. Dr. Muhamet Shatrin dhe studiuesin Mr.sc Nue Oroshin zhvilluan një takim të ngrohtë me Komandantin e UÇK-së dhe ish Kryeministrin e Kosovës zotin Ramush Haradinaj-n (Gusht, 2014) ku, iu kërkua brenda mundesive të tij, që të nderohet shkodrania martire Marie Shllaku sëbashku me tre martirët e tjerë (At Bernardin Llupin OFM, mësuesin Gjergj Martinin dhe Kolë Parubin), me një përmendore në qytetin e Prizrenit, pikërisht në vendin e pushkatimit të tyre.

Nga Frank SHKRELI/
Gjatë qëndrimit të tij në Nju Jork, në kuadër të punimeve të Asamblesë së Përgjithëshsme të Kombeve të Bashkuara, Presidenti i Shteteve të Bashkuara, Barak Obama mbajti pardje një fjalim para forumit të Nismës Globale Klinton, mbi rëndësinë që ai u kushton organizatave të shoqërisë civile anë e mbanë botës. Presidenti amerikan tha se të gjitha vendet mund të jenë më të begatë dhe të përparojnë më shpejt nëqoftse promovojnë dhe mbështesin veprimtarinë e shoqërive civile. Ai lavdëroi, para pjesëmarrësve të forumit të ish-Presidentit Bill Klinton, punën e atyre që ai cilësoi si, “qytetarë me kurajo”, të cilët promovojnë demokracinë, biznesin, lirinë e fesë dhe lirinë e fjalës, përball masave të qeverive që i kërcënojnë ata me burgim, e madje edhe me vdekje.
Duke premtuar mbështetjen e tij të plotë për lëvizjet që përkrahin dhe promovojnë lirinë anë e mbanë botës, Presidenti Obama tha se “Mbështetja e Amerikës për shoqërinë civile është një çështje e sigurimit kombëtar.” Duke përmendur raste të veçanta grupesh civile nga bota, përfshirë Kubën, Rusinë dhe Palestinën, Z. Obama theksoi se, “Janë udhëheqsit e grupeve të shoqërisë civile, ata që në shumë mënyra, me veprimtarinë e tyre, do të kenë efekte më të qëndrueshme dhe më të përhershme”, në shoqëritë ku veprojnë, sepse, shtoi ai,”titulli më i rëndësishëm nuk është as ‘President’ dhe as ‘Kryeministër’”, por tha ai, “Titulli më i rëndësishëm është qytetar”.
Duke folur në takimin e Nismës Globale Klinton në Nju Jork të martën, Presidenti Obama u tha të pranishëmve se si, zëri i vetëm një qytetari mund të na kujtojë se pse ekzistenca e shoqërisë civile në cilindo vend, është aq e rëndësishme. “Kur njerëzit janë të lirë të shprehin lirisht mendimet e tyre dhe kur qytetarët mbajnë përgjegjës dhe kërkojnë llogari nga udhëheqsit e tyre politikë, atëherë qeveritë janë më të përgjegjëshme, më efektive dhe më transparente në punën e tyre. Kur biznismenët janë të lirë të krijojnë dhe të zhvillojnë idetë e tyre të reja, atëherë ekonomia dallohet nga inovacioni dhe si e tillë tërheq më shumë tregti dhe investime dhe më në fund, si rrjedhim, bëhet një ekonomi më e begatë dhe më e shëndosh.”
Presidenti Obama vazhdoi fjalimin e tij mbi rëndësinë që ai mendon se ka shoqëria civile, duke thenë se, “Kur komunitetet e ndryshme, përfshirë dhe pakicat, janë të lira të jetojnë, të luten dhe të dashurojnë sipas dëshirës së tyre dhe atëherë kur kombet zbatojnë të drejtat bazë të popujve të vet — duke përfshirë veçanërisht, të drejtat e grave dhe të vajzave — atëherë ka më shumë të ngjarë që ato vende të përparojnë dhe të kenë një jetesë më të mirë për të gjithë. Nëqoftse dëshironi shtete të forta dhe të sukseshme”, atëherë shtoi Presidenti Obama, “Ju kini nevojë për një shoqëri civile të fortë dhe aktive.”
Janë qytetarët, burra dhe gra, të cilët janë të vendosur të përcaktojnë vetë të ardhmen e tyre — ata të cilët, gjatë gjithë historisë, kanë qenë shtytësit kryesorë të ndryshimeve dhe përparimit, tha Z. Obama. Qytetari, shtoi ai, është një forcë e fuqishme për ndryshim në shoqëri dhe theksoi se kjo është arsyeja se pse gjithnjë e më shumë qeveritë anë e mbanë botës, po bëjnë ç’mos për të shuar zërin dhe për të ndalur veprimtarinë e shoqërisë civile. Presidenti Obama përmendi me emër Rusinë, Kinën dhe Venezulën, ndër të tjera, si vende që nuk janë miqësore ndaj veprimtraisë së grupeve të shoqërisë civile në vendet e tyre. Duke shprehur gjithnjë mbështetjen e tij për shoqërinë civile në të gjithë botën, Presidenti Obama paralajmëroi se vihet re se, “Shtypja në rritje e sipër e shoqërisë civile, është në të vërtetë një fushatë për të minuar vetë idenë e demokracisë.” Dhe si rrejdhim, shtoi ai, “Ajo që është e nevojshme tani, është bërja e një fushate edhe më të madhe në mbështetje të demokracisë”, nga ana jonë, tha Presidenti Obama.
Në përputhje me këtë angazhim, Z. Obama njoftoi një numër masash të reja që do të marrin Shtetet e Bashkuara në mbështetje dhe në promovimin e organizatave të shoqërisë civile anë e mbanë botës. Ai u angazhua se të gjitha departmentet dhe agjencitë federale amerikane do të konsultohen më rregullisht me grupe të shoqërisë civile. Shtetet e Bashkuara, tha Presdenti Obama, do të kundërshtojnë përpjekjet e qeverive të huaja për të urdhëruar ose për të imponuar se cila do të jetë ndihma amerikane për shoqëritë civile dhe do të kundërshtojnë gjithashtu edhe kufizimin e lirisë së të shprehurit, dhe kufizimet ndaj lirisë për tu mbledhur ose për të demonstruar në mënyrë paqësore. Ndër masa të tjera në përkrahje të shoqërisë civile anë e mbanë botës, Presidenti Obama njoftoi se do krijohen qëndra të reja ku grupet e shoqërisë civile do të kenë mundësi të ndërlidhen, të komunikojnë dhe të nxjerrin informacion në lidhje me teknologjinë dhe financimin për të cilin kanë nevojë për të venë në zbatim idetë e tyre. Zoti Obama premtoi gjithashtu se Amerika do të ofrojë një mbështetje më të madhe dhe fonde më të mëdha për grupet e shoqërisë civile anë e mbanë botës, përfshirë ndihmën ligjore, ndihmat urgjente dhe mbështetjen teknike.
Presidenti Obama i siguroi shoqëritë civile kudo se ndonëse realiteti i politikës së sigurimit kombëtar të Shteteve të Bashkuara i detyron ato që nganjëherë të punojnë me qeveri që nuk i respektojnë të drejtat universale të qytetarve të tyre, kjo tha ai, nuk do të thotë se të drejtat e njeriut duhet të sakrifikohen për hir të ndonjë politike tjetër. Megjithëse, nganjëherë mbështetja e të drejtave të njeriut nga ana e Shteteve të Bashkuara, tha ai, shkakton konflikte e mosmarrveshje me vendet që nuk i zbatojnë ato të drejta, “Shtetet e Bashkuara nuk do të pushojnë së foluri në mbështetje të të drejtave të njeriut, për të gjithë njerëzit pa dallim dhe njëkohsisht do tu bëjnë presione qeverive që të zbatojnë këto të drejta dhe liri universale për popujt e vet. Ne nuk do të heqim kurrë dorë nga kjo, sepse, kjo politikë është pjesë e qenjes sonë, e identitetit tonë dhe është pjesë e qëndrimit tonë mbi zbatimin e këtyre të drejtave për të gjithë njerëzit.”
Presidenti Obama e përfundoi fjalimin e tij në mbështetje të shoqërisë civile, të marten në Nju Jork, duke u thënë atyre se nuk jeni vetëm. “Edhe nëqoftëse përball kufizimeve të veprimtarisë suaj, të presioneve dhe frikësimeve ndaj jush, ata (qeveritë) përpiqen tu thonë se bota nuk çanë kokën për ju, se miqët tuaj u kanë harruar, mos u besoni”, tha Presidenti Obama, duke i siguruar përfaqsuesit e shoqërive civile, “Se ju nuk jeni vetëm. Ju, kurrë nuk jeni vetëm.”

“Mjerë kombi që harron herojt e vet”(P. Gj. Shllaku)/
Nga Kolec Cefa/
“Nderi i Kombit” dhe “Pena e artë” janë dy tituj që pavdeksojnë edhe emnin e P. Zef Pëllumbit, dy tituj onorefikë që ndriçojnë vlersëimin per dëshmitë e tij të dhimbëshme, per krimet e fshehta e të dukshme të diktaturës; dy tituj onorefikë, që e shtijnë me dinjitetin e duhun në panteonin e njerzve tanë të vlerësuem, e që rrijnë nder themelet e kulturës sonë, e arritjeve tona me frymë kombtare, e në klimën prendimore.
U lind në bjeshkët e meçme të maleve tona, u arsimue në jetën shkollore të akademikëve françeskanë, u formue në klimën e traditave e të virtyteve tona etnike, e u kalit në terrorin e burgjeve komuniste si disident politik, tue mbetë një emen i permendun, i paharruem, i madh, edhe pse Fjalori Enciklopedik Shqiptar, botim i ri, 2008-2009 i mbylli padrejtësisht e panjerzishem dyert e tij.
Kolegji françeskan e kuvendi i Troshanit i hapen një hapsinë dijeje e kulture, i edukuen urtinë me kerkue të vertetën dhe guximin me e thanë atë. Ndeshtrashat dinake ndaj françeskanëve i forcuen karakerin, i ushqyen burrninë malsore, i poqën durimin.Kishte lindë me ndjenjen e fortë me e dashtë lirinë. Ai ishte nga ata që dinte me perballue të keqen, por dinte edhe me falë, madje bante thirrje me falë, por jo me harrue. Pader Zefi kishte kujtesë të fortë, mbante mend shumë, por nuk mbante inat aspak.
Pader Zefi e jetoi e e duroi kalvarin e jetës së vet, në burgje, (“një çerek shekulli pa i dijtë vetes faj”) per të dëshmue sy në sy të vertetat e hidhuna që jetoi. Dhe dëshmoi qartë, bukur, me za të naltë, aty ku ndigjohet zani, aty ku perhapet fjala, aty ku mbetet dëshmia-porosi e françeskanëve të mëdhaj, per të na drejtue kah jeta e virtytshme, kah parimet e pastra, kah ndjenjat e sinqerta. Dhe, mbasi doli nga burgu, vazhdoi “n së dashunit së botësë sanë”: Ut heri dicebamus!
Pader Zefi kishte ambicie kombtare. Mjeti kryesor per me e mëkambë Shqipninë, mendonte, janë mendtë, asht dija. Dhe deklaroi (në mbledhjen e organizueme nga Prof. Dr. Dom Gjovani Brusegan me studentët shqiptarë në Itali, me qender Padovën): “Në qoftë se jemi këtu per me lypë, jemi per me lypë vetem mend”. Në Padovën e njohun heret per ne shqiptarët, gjeti edhe mecenatin e ri bujar e arsimdashës, Prof. Dr. Dom Gjovani Brusegan, që fali per shumë vjet bursa per të pregatitë kuadro per Shqipni dhe bursa per kualifikime e specializime në fusha të ndryshme, me të vetmin kriter: të bahen të aftë per të punue per atdhe tonë.
Kur me 1913 u fitue pavarësia, patriotët tanë u perpoqen të ndertojnë shtetin shqiptar e Konica bante thirrje per shtet prendimor, në shtypin shqiptar lindi një revistë, ku françeskanët shqiptarë afruen kontributin e vet të çmueshem. Revisten e quejten “Hylli i Dritës”, pse po lindte “nëper ag të qytetnisë së Shqypnisë”. 80 vjet ma vonë Pader Zefi, në kushte të ngjashme, me vullnetin me krijue shtet, nxori revisten françeskane “Hylli i Dritës”ku kerkoi ndërrimin e butë të sistemit, me shtet të së drejtës, me demokraci të vertetë per të gjithë, me pluralizem të natyrshem, plot mirëkuptim, e tolerancë, me jetë shoqnore kombtare e frymëzim prendimor, shkurt, pa Katovicë. Hyllin e Dritës e quejti “busulla në të cilën shenohet vetem një drejtim: Europë”. Aktuale atëherë, aktuale sot. Pader Zefi i dha frymë, shpirt e jetë revistës! Por nuk u ndal te revista, as te artikujt e tij me vlerë fetare e shoqnore. Si arkivist i vjeter, themeloi arkivin e ri. Ai vetë ishte arkiv i gjallë kujtimesh: mblodhi në popull materiale arkivore (edhe autori i këtyne rreshtave dorëzoi materiale), e pasunoi me materiale ardhë nga arkivat personale të P. Daniel Gjeçaj, të P. Marlekaj, të P. Paulin Margjokaj, etj. Një za i permbrendshem i kujtonte porosinë e françeskanëve të vjeter dhe filloi botimin e dorëshkrimeve të mbetuna gjallë: krijoi “Kolanën Françeskane” e botoi vepra te çmueshme të autorëve me vlera letrare e kombtare, si: kryesorët që zbuluen “Visaret e kombit”: Gjeçovin, që mblodhi pasuninë e mendimit juridik shqiptar; P. Bernardin Palajn, që praroi epikën tonë të mrekullueshme me talentin e vet poetik; P.Donat Kurtin që i dha shijë e profum përrallave tona kombtare. Pastaj u botuen poetë, gjuhëtarë, prozatorë etj, elitë intelektuale e shpirtnore e kombit tonë. Pader Zefi nuk asht pranë nesh, por Kolana e tij vazhdon premtuese e ngadhënjyese.
U quejt Frati i kujtimeve, në fakt qe Frati i deshmive, i deshmive të dhimbshme që as nuk duhen fshehë, as harrue, as mohue; Frati i plagëve, i plagëve që mbeten të pambylluna, i plagëve që kullojnë edhe sod lot, Frati i dekadave të vorfnisë materiale e shpirtnore; Frati vuejtësve fisnikë, që u shuen nder burgjet e komunistave, ku u ballafaque dhuna ma e eger, ma e ndytë e ma e pashpirtë e diktaturës me pafajsinë e qytetarit të lirë, ku injoranca ma e thellë demaskonte e torturonte dijen ma të këthielltë, ku i verbëti donte t’i udhëhiqte rrugën njeriut që shifte qartë dhe larg. Dhe u shpreh: “Dante e ka shkrue komedinë, ferrin e tij, per ne, jo per ju”. Dhe vertetë, po ta kishte shkrue ferrin nder birucat e hetuesisë, krejt ndryshe do ta kishte shkrue, se në Shqipni do të kishte pa atë që tha poeti Ali Asllani: “Shtrydhe tokën, kullon gjak”, se skenat e qelive komuniste të trishtojnë, të rrënqethin, të demoralizojnë, të zvetnojnë dinjitetin e të perdhosin karakterin me parafytyrimet kriminale ma shumë se skenat e ferrit dantesk, tue të dhunue çdo hir të dinjitetit njerëzor e tue të percjellë te vargu i poetit-gjeni: “O ju që hyni mbrendë, keni mbarue!”. Prandej: as pluhun, as hije, as harresë nuk duhet të bjerë mbi to.
Pader Zefi na dhuroi memuaristikë françeskane: memuaristikë me vlera dokumentuese letrare e morale. Hapi i pari siparin e kësaj proze burrnore, shkrue me frymëzim martirësh, mbruejtë me ndjenja e plot erëza hiresh e virtytesh, por edhe e njomë me dhimba plagësh të pamjekueme, shkroi per një rilindje shpirtnore (të parilindun), per një zgjim kombtar (të pazgjuem), per një drejtim prendimor, (pa Prendim). Memuaristika antikomuniste lëshoi rrajë ma parë në mendimin e vuejtësve, mandej në shkrimet e dashamirëve e u kthye, pothuej, në traditë e çlirueme nga frika. Shkroi trilogjinë “Rrno per me tregue” që mbeti si testament per breznitë e ardhshme. Kush do me njoftë komunizmin pesëdhjetvjecar shqiptar, duhet të lexojë trilogjinë e Pader Zefit. Vepren e shkroi jo per t’na prishë gjakun, por per t’na mprehë sytë e mendjes; jo per t’na ftofë zemrat, por per t’na ngrohë virtytet e saj, jo per t’na thye shpresat, por per t’na ngjallë hov kah e mbara. Vepra nuk asht as ngerrç, as ankth, as stres, se diku paksonte peshën e shtypjes, diku zbuste dhimbjen e trupit, diku hidhte humor edhe nder tortura. Shkroi me gjuhë meshtari: pa falsifikime e pa gënjeshtra; pa inate e pa hakmarrje. Ajo të fton per jetë idealesh, per energji dinjiteti, per orientim të ri: pa egoizem vetjak, pa perçarje partiake, pa vetgjyqsi kanunore.Trilogjia mbeti si referim historik.
Kadareja u shpreh: “Rrno per me tregue, që është një nga dokumentet më të mëdhenj të gjysmës së shekullit…”.
Shkroi edhe: “Françeskanët e mëdhaj”,(2001).“Saga e fmijnisë- un që jetova shum shekuj”( me një parashtresë terheqëse, Saga e një idiolekti, shkrue nga Ledi Shamku-Shkreli). (2009); “Antipoezi për shekullin e njëzetë” (Poemë antiepike)(2001);”Ut heri dicebamus”(2002), “Frati i pashallarëve Bushatli të Shkodrës (At Erasmo Balneo (1756-1788) kronikë e gojëdhanë; si edhe shumë artikuj intervista etj.
Një episod: Një ditë më thirri në telefon në shtëpi të tij në Shkoder dhe shkova. U befasova, u çudita, shtanga. Pader Zefi kishte jetue 25 vjet nder burgje plot vuejtje e mundime, sharje e fyemje, rrahje e tortura e të gjitha këto nuk kishin muejtë me i dhanë atë pamje të pashpresë fizike, atë depresion të fortë. Ishte ngurtësue burri si cung i pajetë, i premë degësh e gjethësh. Në buzë sikur i kishte dekë fjala. Fytyra i shprehte një dhimbë të thellë të ngrime në rudhat e trasha; një shikim i pajetë, i vagulluem, i pafiksuem dilte nga sytë e tij të turbulluem, të shqetsuem. Më zgjati dorën e pafuqishme e që i dridhej, e me mundim më tha: “Kolec, nuk mundem ma me shkrue”. I thashë: “Keni nevojë per pushim, Pader. Mos merr lapsë, as leter, as liber e shko në malsi, 4-5 muej, e keni per të pa, se do të filloni persëri. Nuk e ndigjoi ngushllimin tim. Nuk e kuptova, a më shihte mue a parandjenjen e vet. Pak ditë ma vonë, shkoi në spital në Itali e nuk u kthye i gjallë.
Pader Zefi e mbajti premtimin e fshehtë, jetoi e deshmoi, dhe e kreu amanetin françeskan. I mbete

Nga Arben LLALLA/
Gjatë kërkimeve të mia për Shën Kozma Etolos në arkivën e revistës javore “EKKLISIASTIKI ALITHEIA” (E Vërteta Kishtare), organ zyrtar i Patriarkanës së Stambollit që ka qarkulluar nga viti 1880-1923, gjeta një artikull i botuar më 22 Tetor, 1922 kundër Imzot Fan Noli. Shkrimi fillonte me titullin ofendues për Nolin, Pseudopeshkopi Noli. Por në arkivën e kësaj reviste 1880-1923, nuk gjeta asnjë shkrim për Kozma Etolos, ky fakt më çuditi sepse si është e mundur që organi zyrtar i Patriarkanës së Stambollit nuk ka botuar asnjë shkrim apo studim rreth veprimtarisë së njeriut që disa vite më vonë do ta shpallnin të Shenjtë Kozma Etolosin. Qëllimi i kësaj reviste në ato vite ishte përhapja e ortodoksisë dhe greqizmin e popujve të tjerë ortodoksë jogrek. Në revistë botoheshin lajme nga vendet të ndryshme të botës ortodokse si dhe studime shkencore.
Revista zyrtare e Patriarkanës së Stambollit e ndërpreu botimin e saj në vitin 1923, për të rifilluar në fillim të viteve 1990, nga Instituti i Studimeve të Patriarkanës që gjendet në Manastirin Vllatadhon në qytetin e Selanikut.
Interesantë është fakti se revista në fjalë flet për një ngjarje të ndodhur para 3 vitesh(1919), dhe ky shkrim kundër Fan Noli bëhej pikërisht fill pas shpalljes më 12 Shtator të 1922, të themelimit të Kishës Autoqefale Shqiptare, vendim i dal nga Kongresi i Beratit. Një akt i lartë të realizimit të rrugës që nisi Fan Noli i vetëm më 1908, në Boston.

“PSEUDO PESHKOPI FAN – NOLIS- 22 Tetor 1922
Shumë dhe shpeshherë u shkrua për një farë kleriku shqiptar Theofan (Fan Noli) që i thotë vetes Peshkop, por që në përgjigje të kësaj asgjë nuk kemi botuar duke mos i dhënë rëndësi dhe duke mos e konsideruar këtë pretendim të denjë të vëmendjes. Por duke marrë shkas prej njëfarë lëvizje që nis prej këtij, në Shqipëri, për krijimin e Kishës Ortodokse Autoqefale, e konsideruam të dobishme të sjellim në dritë sa i përket Fan Nolit, dhe që ta njohin më mirë atë.
Theofan (Fan Noli), i ndodhur më 12 Shkurt 1919, si kryesues i një delegacioni Ortodoks Shqiptar, në Amerikë, u fut prej priftërinjve të tij në Konferencën e Kishës Laike Ruse që ishte mbledhur në atë kohë në Cleveland, si kandidat i denjë për gradën Peshkop. Kjo Konferencë në fakt e shprehu dëshirën që sipas përfaqësuesve të klerit dhe popullit të Kishës Ortodokse Shqiptare të zgjidhet Peshkop.
Kjo konferencë u mblodh gjatë Qershorit 1919, në Boston dhe njëzëri i zgjedhur dhe në prezencë të Kryepeshkopit rus të Amerikës Imzot Aleksandër, i rënë në gjunjë ju paraqit atij duke kërkuar bekimet e Hirësisë së Tij, i cili edhe e ledhatoi me dashuri. Ky fakt mjaftoi që brenda ditës të lëshohen prej shqiptarësh telegrame drejtuar Fortlumturisë së Tij Patrikut të Moskës, Imzot Tihonit, duke sjellë edhe firmën e Kryepeshkopit rus të Amerikës së Veriut Imzot Aleksandrit dhe duke kërkuar lejen për shuguruar në gradën e Kryepriftërisë së të zgjedhurit për Peshkop në mënyrën e përshkruar më sipër të Theofan (Fan Noli) që u përsëritën me telegrame të reja. Pas dy muajve nuk morën përgjigje. Gjatë Tetorit 1919, kohë kur në Nju Jork ndodhej Hirësia e Tij Mitropoliti i Odesës, Imzot Platon, në prani edhe të Hirësisë së Tij Kryepeshkopit rus të Amerikës, Imzot Aleksandër, u paraqit Këshilli, në atë kohë Sinodik, Peshkopi i Rodhostolit dhe aktualisht Kryepeshkopi i Amerikës së Veriut dhe Jugut, Imzot Aleksandri, i cili edhe denoncoi klerikun në fjalë mes të tjerave, për propagandë ateiste e në mënyrë të përsëritur tallje me ortodoksinë.
I thirrur urgjentisht në Nju Jork për të dhënë shpjegime, ai u përgjigj me refuzim për të ardhur i poshtë nënshkruari si “Peshkop Theofani (Fan – Noli), ai që shpalli veten e vet Peshkop në Kishën e Bostonit në mënyrën si vijon:
I ndodhur në kishë mbajti fjalim përmes të cilit pyeti popullin, nëse dëshironte t’i kryesonte ata si Peshkop apo si prift. Popullit u përgjigj me brohoritje se e donte atë si Peshkop, ky duke u bindur, siç deklaroi, dëshirës së popullit u vesh prej dy priftërinjsh me stolinë arkieratike dhe si kryeprift kreu liturgjinë hyjnore dhe në momentin e caktuar dhjak një shqiptar që më vonë e bëri prift. Që në atë kohë prej shtatë priftërinjsh shqiptarë, tre mbetën besnikë në kishën ruse dhe për këtë arsye u dëbuan prej autoriteteve shqiptare, ndërsa katër të tjerët pasuan të vetëshpallur Peshkop.
Duke përfituar pseudopeshkopi të bekimit që ju dha në Konferencën e sipërpërmendur nga ana e Hirësisë së Tij Kryepeshkopit rus të Amerikës, Imzot Aleksandër, hapi fjalë se prej tij u shugurua, pavarësisht përgënjeshtrimeve të përsëritura të cilat ka bërë Hirësia e Tij Kryepeshkopi rus i Amerikës, në gazeta shqiptare dhe angleze dhe në një letër të botuar në “Siying Church” në të cilën Hirësia e Tij sqaronte se bekimi me ledhatim ishte një pranim i thjeshtë dhe në asnjë mënyrë nuk përbën shugurim për të cilën kërkohen dy Peshkop. Kryerja e Liturgjisë Hyjnore dhe për pasojë ekzistencë e një kishe të hirshme, ndërsa zgjedhja ishte bërë në orën 5 pasdite në një sallë të zakonshme, ndërsa Hirësia e Tij Kryepeshkopi i Amerikës kishe të veshur vetëm raso dhe epikalimaf.
Se edhe ky vetë edhe grigja e tij e kanë kuptuar se vendosja e dorës mbi krye nuk është shugurim faktohet: a) nga fakti se kërkoi prej Hirësisë së Tij Kryepeshkopit që të kërkojë me telegram lejen për shugurim prej Fortlumturisë së Tij Patrikut Tihon, b) duke e përkthyer në shqip tipikonë (rendin) e dorëzimit në kryeprift duke e dërguar atë të shtypur tek shqiptarët më në zë dhe peshkopatës të cilët edhe i ftoi në shugurim, c) ju lut vetë ai, Hirësisë së Tij Mitropolitit Platon që ta shuguruar dhe shprehu gëzimin e tij sepse do ta dorëzojë ai i cili e kishte shuguruar atë në prift.
Gjatë muajve të parë të vitit 1920, Hirësia e Tij Kryepeshkopi rus i Amerikës së Veriut, Imzot Platoni, shpërndau qarkore për bijtë besimtarë të Kishës Ortodokse Shqiptare që t’i ruajë ata prej Peshkopit të vetëshpallur.

Nga Shefqet Kërcelli/
57 vjet më parë, më 25 shtator të vitit 1957 u krijua Shërbimi Hidrografik Shqiptar{SHHSH}, një strukturë e rëndësishme e Komandës së Forcës Detare dhe e shtetit shqiptar. Me këtë rast Komandanti i këtij shërbimi Kapiten i Rangut të II-të Lulzim Kryeziu dhe personeli i SHHSH për nder të kësaj date organizuan disa aktivitete të vëcanta. Në këtë festë krahas personelit aktual të këtij shërbimi morën pjesë dhe Komandanti i Forcës Detare, Gjeneral-Brigade Qemal Shkurti, Atasheu Ushtarak i Republikës së Kosovës në Shqipëri, N/Kolonel Enver Dugolli, veteranë të Shërbimit tonë Hidrografik, ishdrejtues dhe specialistë të saj, përfaqësues të institucioneve detare, Drejtori i Administratës Detare Gazmir Tahiri, zv.Drejtori i Autoritetit Portual Durrës, zoti Bujar Dhima, etj. Mbas fjalës së mirëseardhjes të Komandantit të Shërbimit Hidrografik, zotit Lulzim Kryeziu, të pranishmit i përshëndeti dhe Komandanti i Forcës Detare, gjeneral Qemal Shkurti. “Është kënaqësi e vecantë për mua t’ju përshëndes dhe uroj në këtë përvjetor të 57 të krijimit të Shërbimit tonë Hidrografik”, tha gjenerali. Shërbimi ynë Hidrografik është një komponent i rëndësishëm i Forcës sonë Detare, sepse luan rol parësor në sigurimin e kushteve hidrolundrimore dhe sinjalistikës detare për lundrim të parrezikshëm të mjeteve detare në hapësirën ujore të Republikës së Shqipërisë. Për shtetet e zhvilluara apo vendet në zhvillim, një hidrografi dhe sinjalistikë efikase janë domosdoshmëri në zhvillimin e transportit detar dhe turizmit të vendit duke ndikuar direkt në integrimin e shpejtë të tij në strukturat ndërkombëtare të detit dhe në BE. Që nga krijimi i këtij shërbimi më 25 shtator 1957 e deri tani, personeli i Shërbimi tonë Hidrografik ka kryer studime të karakterit hidrografik dhe hidrologjik të bregdetit, relievit dhe fuindit të detit, ka vendosur fenerë, shënja detare, ka përpunuar e botuar harta detare, udhëzues të lundrimit, etj. duke mbajtur në gatishmëri të plotë sistemin e farofenerëve përgjatë bregdetit shqiptar. Në fakt ne si popull detar dhe bashkë me të zhvillimi i transportit detar na është dashur të përdorim mjete sinjalizimi të thjeshta që në kohët e vjetra, Tradita e zhvilluar detare dhe rritja e transportit detar kanë kërkuar dhe përmirësimin e mjeteve të sinjalizimit në vendin tonë. Për këtë, në fillim detarët tanë përdornin zjarre dhe mjete të thjeshta ndricuese në vende të dukshme të bregdetit. Sipas Polibit, “kur një mjet lundrimi i huaj hynte në Adriatik, skelat e vogla në anë te grykës së Otrantos, ndiznin zjarre në vende më të ngritura për të lajmëruar skelat e tjera më në brëndësi, për rrezikun që afrohej. Kështu duke lajmëruar njëri-tjetrin jepej kushtrimi nga Karaburuni në Vjosë dhe të gjithë zinin grykën e Otrantos. Në këtë mënyrë veprohej dhe për mjete detare të kohës, të cilat futeshin në skela ose lundronin pranë bregut. Më vonë filloi të përdorej dhe busulla. Në shekullin e kaluar, numuri i fenerëve ishte i pakët dhe shërbimi i kufizuar. Ata për shkak të teknologjisë së kufizuar dhe mungesës së personelit shpesh fikeshin. Kështu vetëm në shekullin e XIX-të u ndërtuan disa fenerë me shërbim të kufizuar për shkak të teknologjisë dhe personelit. Feneri më i vjetër në vendin tonë është ndërtuar në VP të Sazanit më 1871, pastaj më 1884, në Shengjin. Në vitet ’30 të shekullit të kaluar u ndërtuan feneri i Durrësit, Kalasë së Vlorës, Cukës, etj. Mbas clirimit pati një fazë të re të ngritjes së fenerëve. Sigurisht që mbas 25 shtatorit 1957, Shërbimi ynë Hidrografik mori formë të plotë si strukturë e vecantë për sigurimin hidrolundrimor në Flotën Luftarake Detare. Mbas këtij organizimi u intensifikua puna për përmirësimin e teknologjisë së fenerëve. Krahas vënies në punë të fenerevë me gaz acetilen, u rikonstruktuan mjaft prej tyre dhe u pajisën me aparatura të reja. Në vitet 1958-1960, u ndërtuan kulla fenerësh prej betoni dhe guri me lartësi nga 8-14 m, në kepin e Palermos, në jug të ishullit të Sazanit, në Shënvasil, Pashaliman, Treport, në Kepin e Selitës, në malin e Durrësit, kepin e Palit, etj. Në v.84-86 u ndërtuan me arkitekturën e kohës dy kulla të reja feneresh, një në derdhjen e lumit Vjosa, 20 m të lartë dhe në këpin e Palit, 14 m. Mbas ’85 u bë pajisja e disa fenerëve me aparaturë elektronike automatike, që rriti rrezen e tyre të shikimit dhe uli në masën 40% harxhimin e energjisë elektrike. Në vitin 1985, në bregdetin shqiptar numuroheshin mbi 40 fenerë detarë, që mbulonin me rrezet e tyre ujërat tona bregdetare me një brez nga 6 deri në 13 milje detare, dhe në disa kepe deri 25 milje detare. Për zbatimin e detyrave të institucioneve përkatëse ndaj sektorit të fenerëve, ka një VKM, nr.1, datë 9.02.1985 dhe një tjetër më 13.06.1999, për taksën e farofenerëve, ku specifikohet se 20% e të ardhurave që përfitohet i kalon Minmistrisë së Mbrojtjes. Në vite shteti shqiptar dhe Komanda e Forcës ka treguar kujdes për zhvillimin dhe modernizimin e këtij Shërbimi të rëndësishëm me interes kombëtar. Kështu specialistët tanë në bashkëpunim me vendet aleate kanë vënë në punë teknologjinë me llampa të tipit LED, vetushqyese nëpërmjet paneleve diellore, që kanë disa avantazhe si kërkesa më të vogël në mirmbajtje, riparime të shpejta, ekonomike, të mbrojtura nga dëmtimet dhe pashmëri më të madhe. Kjo teknologji shihet si e ardhmja e sinjalistikës portuale. Shërbimi ynë hidrografik vitete e fundit ka bashhkëpunuar me Zyrën Hidrografike të SHBA, të Mbretërisë së Bashkuar, Shërbimin Hidrografik Italian, Grek,Turk, etj. në fushën e ndërtimit të sinjalistikës detare, matjeve hidrografike në porte dhe zona të vecanta, ka përgatitur harta hidrografike përfshirë dhe ato elektronike. Natyrisht projekti më i rëndësishëm është ai me Shërbimin Hidrografik Norvegjez, ALNO HIP, i cili do fokusohet në kryerjen e matjeve batimetrike, përpunimin e të dhënave dhe menaxhimin e prodhimin e hartave detare elektronike. Nga ky projekt do përfitojë jo vetëm Forca Detare por të gjithë subjektet detare private e shtetërore. Zbatimi i këtij projekti fillon këtë vit dhe do zgjasë deri në vitin 2017. Sigurisht që këto projekte do shtojnë kapacitetet operacionale të Shërbimit tonë Hidrografik, standartizmin dhe ndërveprimin e tij meqëllimqë vendi ynë të përmbushë kërkesat e organizmave dhe legjislacionit ndërkombëtar në fushën e sigurisë hidrolundrimore. Por duhet vënë në dukje se zbatimi i projektit kërkon personel të kualifikuar, deri tek programet software. Në fund të fjalës së vet gjeneral Shkurti theksoi se:-në këtë përvjetor të 57 të SHHSH ne kujtojmë me respekt drejtuesit dhe specialistët e parë të këtij shërbimi dhe ata në vazhdim, që me profesionalizmin dhe përkushtimin e tyre ja rritën vlerat këtij shërbimi. Kujtojmë e nderojmë bërthamën e parë të kuadrove dhe specialistëve, zotin Arqile Papadhimitri, shefi i këtij shërbimi, Koco Lati, zv.kom. për punë politike, Mersin Shqypi, Shef i seksionit të hidrografisë, Teofik Digli, shef i fenerëve, Dhimitër Postoli, për hartografinë dhe Seit Berisha, shef i sinoptikës. Kujtojmë dhe nderojmë oficerin hidrograf Kadri Ylviu, i cili vdiq aksidentalisht më 11.03.1961, kur anija hidrografe u përplas me shkëmbinj të nënujshëm në Porto-Romano. Sot ne kujtojmë e respektojmë drejtuesit, Arqile Papadhimitri, Mersin Shqypi, Capajev File, Bashkim Kryeziu, Nikolla Tole, Ilirjan Hoxha si dhe dhjetra kuadro e specialistë të tjerë që kanë shërbyer gjatë këtyre viteve në këtë shërbim të cmuar të Forcës Detare. Si Komandant i Forcës Detare dhe në të ardhmen do të mbështes dhe inkurajoj punën e personelit të SHSH si dhe cdo aktiviteti që kujton dhe repekton brezat e mëparshëm të Shërbimit tonë Hidrografik, tha gjeneral Shkurti. Më pas pjesmarrësit e aktivitetit vizituan ambientet e Shërbimit tonë Hidrografik të vendosur brenda territorit të portit Durrës dhe u njohën gjerësisht me projektin ALNO HIP.

MBRËMJEKULTUROR SHQIPTARE NË LIDKÖPING TË SUEDISË/
Shkruan:Sokol Demaku/
Me ftesë të Bibliotekës së Komunës Lidköping në Suedi, anëtarët e Qendrës Kulturore Shqiptare Migjeni nga Borås i Suedisë mbremjën e 24 shtatorit 2014 prezentuan më dinjitet Kulturën dhe Gjuhën shqipe për miqt suedez dhe për bashkëkombasit tanë dhe fëmijët e tyre që jetojnë në komunën Lidköping në një mbremje Kulturore organizua nga Biblioteka e komunës Lidköping, Studiefrämjandet dhe nga Qendra Kulturore Shqiptare Migjneni nga qyteti Borås, në të cilën mbrëmje u prezentua gjuha, kultura dhe tradita shqiptare në vite.
Ishte kënaqesi të jesh pjesëmarës i një manifestimi të tillë kulturor, në mesin e miqëve suedez në një mbremje te tillë kulturore, ku temë boshte ishte kultura dhe bashkëpunimi ndërkultoror mes shoqatave kulturore që veprojnë në qutete të ndryshme në Suedi.
Anëtar të Krysisë së QKSH Migjeni nga Borås, në fillim miqtë e pranishëm suedez dhe bashkëkomabsit tanë që jetojnë në këtë komunë i informaun për punëne e tyre, aktivitete e QKSH Migjeni në Borås, kulturën, gjuhën dhe traditën shqiptare në përgjithësi, e ku të pranishmit treguan një interesim të jashtëzakonshëm, për gjuhën, kulturën dhe traditën shqipe, pastaj ata i infomuan të pranishmit me punën dhe aktivitete e kësaj shoqate kulturore me seli në Borås.
Ishte mjaft impresionues për ta puna e anëtarëve të shoqatës dhe prezentimi i të arriturave të shqiptareve në Borås me rrethinë, botimi i revitës Dituria, ku më këtë rast Bibliotës së komunës Lidköping iu dhuruan nga dy egzemplar të cdo numri të revitës, pastaj 30 tituj libra në shqip të cilat do jenë në siratrët e kësaj biblioteke dhe do jenë në përdorim për lexim për fëmijet, të rinjt por edhe të rriturit këtu, pastaj prezetimi i punës së radio Diturisë dhe fillimi i punës me kanalin TV në gjuhën shqipe TV Dituria nga qyteti Borås i Suedisë. Anëtarët e krysisë së QKSH Migjeni të gjithë fëmijëve shqipatr të prnaishëm në këtë mbrëmje kulturore iu dhuruan nga l,ibër për fëmije si dhe nga një flamur kombëtar dhe të Repubilkës së Kosovës.
Për miqtë suedez Krysiaishte përkujdesurë dhe kishte përgatiturë një fletushkë në gjuhësn suedeze me shenime karakteristike për Shqipërinë, Kosovën dhe shqiptarët në përgjithësi.
Lidhur me këtë para të pranishmëve u shfaq një film dokumentar i punuar nga ana e redaksisë së TV Dituria mbi punëne e anëtareve të kesaj shoqate si dhe punën e e TV dhe radio Diturisë në Borås të suedisë.
Temë boshte këtë brëmje ishte kultura dhe kultura e veshjes shqiptare. Lidhur më këtëu shfaqen sekunca nga filmi dokumnetar “Veshja tradiocionale shqiptare ne Kosovë” punuar sipas skenarit dhe idesë së Bora Balaj nga “Bora fashion”.
Interesim të madh tek të pranishmit zgjoj qështja e gjuhës shiqpe e ku u parashtruan pytje të shumta lidhur me këtë si dhe për kulturën dhe traditën e shqiptarëve në përgjithësi, për fytyrat e shquara kombëtare shqiptare si Skenderbeun, Nëna Terezën, pastaj për gjuhën dhe alabatein në shqip.
Besojmë se takime te tilla me shoqtat suedeze dhe miqtë suedez ia vlenë të kemi sa me shumë në te ardhmen në menyrë që të njejtit të kenë dhe marrin sa me shumë informacione për gjuhën, kulturën dhe traditën shqitare.
Interesim të vecant tek të prnaishmit zgjoj puna me fëmije dhe të rinje, organzimi i pritjes së Vitit të ri, ardhja e babadimrit kosovar në Suedi dhe shpërndarja e dhuratave për fëmijët shqiptar, krejt kjo një vepër dhe punë e vyer e anëtareve të QKSH Migjeni në Borås.
Besojmë se edhe në të ardhmen këta njerëz të vyer të traditës dhe kulturës edhe ne vende tjera dhe qytete tjera do jenë prezetn me një prezentim të tillë të kulturës sonë.

Kjo idé lindi në Zvicër/
Nga ELIDA BUÇPAPAJ dhe SKËNDER BUÇPAPAJ/
Në një prej ditëve të shtatorit ne gazetarët e APES patëm një vizitë të jashtëzakonshme në Payerne, të organizuar nga Departamenti Federal i Punëve të Jashtme dhe Présence Suisse. U takuam me Bertrand Piccard, inventorin e avionit Solar Impulse dhe Solar Impulse 2 që fluturon me energji diellore dhe me bashkëpunëtorin e tij të ngushtë André Borschberg, të këtij projekti që përmban edhe fantazinë e Zhyl Vernit edhe të Steve Jobs. Solar Impulse 2 synon të frymëzojë botën, duke e ushqyer me diell – „Inspiring the world, powered by the sun“. A nuk është mrekullia vetë kjo idé ! Q ka lindur në Zvicër dhe ideatorët e saj janë zviceranë.
Dita jonë nisi me stressin kur ne gazetarët kemi për të mbuluar dhe treguar për diçka sensacionale, është pak të thuhet, diçka prej nga ku bota pret të nisë një rrugëtim të ri, jo më duke konsumuar burimet e vetvetes, duke ngrënë veten e saj, pasuri të cilat janë të pakthyeshme. Edhe për Bertrand Piccard dhe André Borschberg ishte ditë e veçantë sepse, ndërsa ne nxitonim duke pirë kafen e mëngjezit këtë 9 shtator për të kapur trenin e duhur, se përndryshe humbisnim takimin, André Borschberg bënte fluturimin e tij test me Solar Impulse 2, (test që Piccard e kaloi po shkëlqyshëm disa ditë më vonë) i cili përfundoi me sukses të plotë pikërisht posa ne kishim arritur në kuartierin kryesor, ku ndodhej edhe hangari dhe avioni me energji solare e shoqëruesja jonë na bëri me dije se pas pak dy pilotët do të ishin midis nesh.
Po cilët janë Bertrand Piccard dhe André Borschberg.
Bertrand Piccard vjen nga Familja Piccard e njohur në të gjithë botën për kapacitetet gjeniale nga ata që popullojnë botën e Silicon Valley. Ju e dini se gjithë truri i botës së përparuar është i vendosur në Silicon Valley, duke nisur nga Apple, Microsoft, Facebook, Google, Xerox, Yahoo. Familja Piccard bën përjashtim, sepse nuk është amerikane.
Gjyshi i Bertrand Piccard, Auguste Piccard, fizikan, ishte mik i Albert Einstein dhe Marie Curie, ai është shpikës i batiskafit dhe njeriu i parë që arriti në stratosferë.
I biri i tij dhe i jati i Bertrand, Jacques Piccard ishte njeriu i parë që, në vitin 1960, bashkë me eksploratorin dhe oqeanografin amerikan Don Walsh, me Batiskafin ‘Trieste’ preku fundin e Gropës Marian, me thellësi 10.916 metra, e cila gjendet midis vullkanëve nëntokësorë afër Japonisë, Filipineve dhe dhe Guinesë së re në Oqeanin Paqsor.
Njeriu i tretë në botë që ka arritur në fundin e kësaj grope është regjisori i Titanikut dhe Avatarit James Cameron në marsin e 2012.
Me këta njerëz të jashtëzakonshëm është rritur Bertrand Piccard. Prej të jatit ai është njohur: me Hermann Geiger, pilotin e akullnajave që zbriti i pari në Alpet e Zvicrës, i konsideruar hero kombëtar në konfederatën helvetike; me Charles Lindbergh, piloti i parë që kaloi oqeanin Atlantik më 1927 nga Garden City në New York’s Long Island në Le Bourget Field, Paris, Francë; apo me Wernher von Braun, shpikësin e raketave që më vonë do të ishte edhe drejtor i NASA-s.
Prandaj s’kishte mundësi tjetër Bertrand Piccard, veç të vijonte në gjurmët e tyre. E nisi rrugën si një mjek i botës së brendëshme njerëzore, u bë psikiatër i specializuar në hipnoterapi.
Më 1999 ai bashkë me britanikun Brian Jone bëri udhëtimin rreth botës me ballonën që mbante emrin Breitling Orbiter 3. Ata u nisën nga Zvicra dhe aterruan në Egjypt pas rreth 46 mijë kilometrash, fluturim që zgjati rreth 21 ditë. Por ky fluturim veç i nxiti fantazinë.
“Breitling Orbiter 3 ishte aventura e fundit aeronutike e shekullit XX, Solar Impuls do të jetë e para e shekullit XXI”, do të thoshte Piccard kur paraqiti projektin e tij më 2003. Sipas tij Solar Impuls është vijimësi e historisë të aviacionit nga Vëllezërit Wright, 100 vjet më pas, kësaj here duke shkruar një histori të re, me energji diellore.
Në një intervistë tek Corriere della Sera botuar këtë vit, Piccard do të tregojë se si i lindi ideja e Solar impuls: “Përpara pesëmbëdhjetë vitesh kur do të aterronim me ballonën Breitling, në fund të udhëtimit rreth botës, kishin mbetur vetëm 40 kile gaz propan nga 3700 që e furnizuam ditën e nisjes. E gjithë kjo ndërmarrje rrezikonte të dështonte sepse gati u mbarua gazi. Atëherë bëra një premtim se xhiron tjetër të botës,do ta bëja pa karburant. Dhe kështu lindi ideja e Solar Impuls.”
Piccard janë familje eksploratorësh, gjyshi ka shkuar në stratosferë, i jati në pikën më të thellë të oqeanit, kështu që Bertrand Piccard mbetet të bëjë një shpikje që t’i tejkalojë paraardhësit e tij.
Dhe nuk ka diçka më spektakolare dhe të hatashme se sfida Solar Impulse – dhe Solar Impulse 2, të cilën Piccard e ndan me bashkëpunëtorin e tij të ngushtë André Borschberg.
A mendoni pak se çfarë do të thotë kjo? A nuk vazhdojnë të mbeten shkak i luftrave të ndyra burimet e energjisë, varësia prej tyre, ndaj naftës dhe gazit, ndaj Arit të zi, vajit të gurit apo karburanteve. Këto janë burime të energjisë fosile, energji e pa rinovushme që jo vetëm ka një kosto të madhe, që jo vetëm ia shterojnë burimet natyrore globit, por shkaktojnë edhe tragjedi në ekosistem përmes skorieve radioaktive apo efektit i gas serra.
Solar Impuls e ndal shkatërrimin e botës, e ndërpret burimin e luftrave dhe i jep shans gjithë botës ta jetojë jetën si duhet!
Duke folur me ne gazetarët Piccard nënvizoi se projekti i tyre nuk është politik. Nuk është as i gjelbër – green – në anglisht – është – clean – tha ai – duke bërë një lojë rimash, domethënë është një projekt i pastër, për të përfituar energji në mënyrë të pastër e të pashterrëshme.
Projekti nisi në nëntorin e 2003. Shtypi i asaj kohe do të shkruante: “Pasi kalëroi erën, Piccard po kalëron diellin”. Por i besonin të gjithë. Sepse vinte prej një dinastie shpikësish. Bertrand e paraqiti projektin e tij në Universitetin Politikenik Federal të Lozanës – Ecole Polytechnique Fédérale de Lausanne (EPFL) – me emër shumë të famshëm në botë, të cilit shteti i Zvicrës i siguron një buxhet që shkon rreth 1 miliardë $. EPFL e quajti avionin e Piccard “laborator fluturues” dhe pranoi menjëherë të bënte një studim të fizibilitetit, drejtimi i të cilit iu besua André Borschberg, me profesion inxhinier dhe pilot i Swiss Air. Prej atij momenti, midis dy burrave Piccard e Borschberg u farkëtua një miqësi e fortë dhe ata vendosën të punonin së bashku. Dhe nuk janë ndarë prej asaj kohe, duke i kaluar të gjitha sfidat së bashku.Testi i parë i Solar Impulse u bë në dhjetor të 2009. Në prill të 2010 ishte fluturimi i parë. Në korrik 2010 fluturimi zgjati 26 orë natën dhe ditën. Më 13 maj fluturimi për herë të parë zgjati 13 orë nga Payerne në Bruksel, ku dy pilotët ishin ftuar nga BE. Në maj-qershor 2012 ishte fluturimi i parë interkontinental nga Payerne- Madrid- Rabat-një qytezë e Marokut dhe kthim. Më 2013 fluturimi i dytë interkontinental në SHBA, coast-to-coast nga njëri oqean tek tjetri në linjën San Francisco-Phoenix-Dallas-St.Luis –Washington D.C.-New York City. Ky fluturim u sponsorizua nga manjati amerikan Larry Page, një nga themeluesit e Google i mrekulluar nga shpikja e Piccard, sepse Piccard e kthen në realitet moton kryesore të jetës së tij: “Kur njerëzit thonë se kjo është e pamundur, kjo është ekzaktësisht arsyeja se përse ne përpiqemi ta bëjmë të pamundurën të mundur.”
Sfida dhe destinacioni i ri i tyre në vitin 2015 është fluturimi rreth botës. Ata do të fluturojnë me Solar Impulse 2, avion me një kabinë një vëndëshe. Ata do të fluturojnë pa një pikë kaburanti, si kanë vepruar deri më tash. Udhëtimi i tyre do të përshkojë 35 mijë kilometra, në një mision që do të zgjasë 5 muaj – nga marsi deri në gusht të 2015. Ata do të fluturojnë në lartësitë që shkojnë mbi 9000 metra me një avion i cili e ka krahhapjen rreth 72 metra, pak a shumë sa një Airbus A380, ama jo 500 ton, por vetëm 2300 kg, sa një veturë, me një shpejtësi që varion nga 35 deri140 km në orë, me një mesatare prej 70 km orë.
Solar Impulse përfaqëson ëndërrën e dy pilotëve, që janë eksplorimi, kërkimi shkencor dhe promovimi i vlerave njerëzore në raport me tokën dhe ambientin. Shfrytëzimi i energjisë diellore është e ardhmja e planetit tokë. Në vitet ’60 njeriu ëndërronte të shkonte në Hënë, sot sfida e shekullit dhe milenarit është në fushën e energjisë të pashterëshme, ashtu si edhe lufta kundër varfërisë dhe kërkimi në fushën e shkencës dhe mjeksisë.
Prandaj në fillim Solar Impulse dhe tani Solar Implulse 2 si sfida e milenarit ka partnerë, sponsorë dhe mbështetje. Partnerët kryesorë të Solar Impuls 2 janë firma me reputacion të padiskutushëm në rrang botëror që garantojnë suksesin, si SOLVAY, OMEGA, SCHINDLER, ABB. Pastaj ka partnerë zyrtarë si Bayer MaterialScience, Altran, Swisscom und Swiss Re, pastaj ka mbështetës institucione zyrtare si European Space Agency, EPFL, IATA,(International Air Transport Association), Dassault Aviation.
Kanë edhe një komitet patronazhi me personazhë të famshëm të botës si Buzz Aldrin, njëri prej Astronautëve të Apollo 11,Robert Swan që ka arritur i pari në të dy Polet, Sir Richard Branson, James Cameron, Princi Alberto II i Monte Karlos, Elie Wiesel , Al Gore, Paulo Coelho etj.etj.
Kanë përkrahës edhe Sekretarin e Përgjithshëm të OKB Ban Ki-Moon, i cili i priti të dy në Pallatin e Qelqtë në New York, më 9 korrik 2013, kur Solar Impuls ndërmori udhëtimin e dytë interkontinental, kësaj here në SHBA. Është shumë impresionuese deklarata e Ban Ki-Moon me këtë rast: “Është një ditë me diell sot në Kombet e Bashkuara. Shumë njerëz romantikë e lidhin diellin me poezinë dhe muzikën. Ndërsa mysafirët tanë sot këtu e shfrytëzuan fuqinë e diellit të fluturojnë nëpër qiej.”, shkruan në deklaratën e tij Sekretari i Përgjithshëm i OKB dhe më tutje midis të tjerave vazhdon: “Unë i uroj mirëseardhjen Solar Impulse në udhëtimin nga San Francisco në New York. Ndoshta Sekretari i Përgjithshëm i ardhshëm i OKB, ai ose ajo do të udhëtojë me një avion solar. Prandaj unë kam rastin e jashtëzakonshëm dhe nderin të takohem me dy pionierë kurajozë, Bertrand Piccard dhe André Borschberg, të cilët e bënë të mundur fluturimin e Solar Impulse. Unë u thashë atyre se ata janë si vëllezërit Wright, të cilët provuan se njeriu mund të fluturojë. ..Unë e vlerësoj kurajon e këtyre pionierëve, sepse suksesi i tyre do të jetë sukses i njerëzimit.”… “Pasi planetit tone i kanoset një rrezik serioz nga impakti i ndryshimeve klimaterike…Kam vizituar zonat e krizave nga klima të planetit tonë në Arktik dhe Antarktikë dhe prandaj kam lancuar dy vjet më pare inisiativën për Sustainable Energy for All – Energji e Qendrushme për të gjithë, (për të arritur akses në burimet natyrore universale, me qëllim përmirësimin në eficiencën e energjisë duke rritur energjinë e rinovushme – shënimi në parantezë është i autorëve të shkrimit). “Këtë qëllim ka edhe takimi i sotshëm, sepse këto përpjekje duhet t’i bëjnë bashkë dhe t’i bashkojnë partnerët nga qeveritë, shoqëria civile dhe sektori privat. Pasi arrihen tre objektiva: Së pari, sigurohen burime moderne të energjisë për 7 miliardë njerëz, të cilët në vitin 2030 do të bëhen 8 miliardë; së dyti, dyfishohet efiçensa e energjisë dhe së treti, dyfishohet energjia e rinovushme në plan global. Dhe Solar Impuls ka lidhje me këto objektiva lëshuar nga OKB”, nënvizon në deklaratën e tij Ban ki-Moon me rastin e takimit të tij me Bertrand Piccard dhe André Borschberg.
Nisur nga koha kur ka nisur projekti i Solar Impulse që është viti 2003 dhe iniciativa e Sekretarit të Përgjithëm që është 2010, mund të thuhet se Solar Impulse i ka paraprirë iniciativës ardhur nga OKB. Por kjo pak rëndësi ka. Ajo që duhet të thesohet është se Ban Ki-Moon është përkrahës dhe fans i Solar Impulse.
Bertrand Piccard dhe André Borschberg është shumë pak të thuash se janë ambasadorët e së ardhmes, se janë pionierë të inovacionit, se janë eksploratorë dhe gjigantë. Sepse ata janë duke inicuar një revolucion të paparë deri më sot.
E megjithatë bota sikur fle përpara hopit të tyre gjigand. Qendrat vendimmarrëse të botës bëjnë sikur nuk po e vënë re. Prandaj Bertrand Piccard dhe André Borschberg synojnë të tërheqin vemendjen e opinionit publik duke i treguar njerëzimit se burimi diellor është energjia e së nesërmes që mbron ekosistemin, planetin tokë dhe ne banorët e tij. Edhe takimi me ne gazetarët – këtë objektiv kishte.
Për mendimin tonë Bertrand Piccard dhe André Borschberg janë herojtë e kohës sonë. Prandaj interesi për ta dhe punën e tyre nga mediat është i jashtëzakonshëm. Në grupin tonë ishte një ekip nga ORF i Austrisë(që realizoi një intervistë ekskluzive), nga Bloomberg Television, një grup gazetarësh kinezë të vendosur në Gjenevë, midis tyre një gazetar shkencor nga agjencia e lajmeve Xinhua News Agency etj, që do të thotë se Solar Impuls 2 paraqet interes shumë të madh për Kinën. Kur kemi parasysh konsumin e naftës, i cili sipas statistikave është drastik. Vetëm SHBA sipas statistikave të 2011 konsumon rreth 20 mijë barile në ditë, ku Kina zë vendin e dytë me rreth 10 mije barile. Me këto përmasa të konsumit, që sa vjen e rritet, bota po shterohet krejt, ndërsa ambienti po ndyhet në në mënyrë të frikëshme duke e bërë planetin Tokë të pajetushëm.
«Me Solar Impuls dëshirojmë t’i bëjmë botës me dije se duhet ta reduktojë varësinë nga burimet e energjisë fosile, që janë nafta, qymyri, gazi. Teknologjia e pastër që ne përdorim në avionin tonë mund të përdoret në automjetet, sistemet e ngrohjes, ndriçimit duke e rritur efiçencën e tyre”, na thotë Bertrand Piccard.
Ai thotë të vërtetën. Solar Impuls 2 fluturon me bateri diellore, të cilat karikohen gjatë ditës, duke krijuar rezerva që fluturimi të jetë perpetual, pa patur nevojë që avioni të ndalojë e ulet diku për t’u furnizuar me karburant.
Se kur do të ndodh ndryshimi kjo është çështje kohe, që varet edhe nga mendësia e metropoleve të poltikës për t’i kushtuar vemendje një projekti që tani është realitet i prekshëm. Një gjë është e sigurt se emri i Bertrand Piccard dhe kolegut të tij një ditë do të rreshtohet pranë emrave të Henry Ford, Thomas Edison dhe Steve Jobs të cilët ndryshuan historinë përmes shpikjeve, shpikje që shkaktuan revolucion në tranformimin e botës dhe njerëzimit. Shpikja e Bertrand Piccard është po aq spektakolare, bile mund të thuhet më spektakolarja. Sepse dielli, ashtu si thotë Heraklitits, çdo ditë lind i ri dhe për Napolon Bonapartin si dhuruesi i jetës universale, Dielli ishte vetë Zoti.

Flet Shkrimtari dhe Esseisti i njohur, në ekzil,Agron Shele:Unë besoj në një shoqëri më humane, më të drejtë dhe më qytetare.
Në mesin e komunitetit të shkrimtarëve në mërgim është poeti, prozatori, esseisti dhe kritiku letrar, Agron Shele.Pas shkollës 8-vjeçare, përfundoi studimet e mesme dhe të larta në Tiranë.Që në moshë të herët ka qënë i apasionuar dhe impresionuar pas letërsisë, rrugë të cilën e bëri lajmotiv të jetës dhe përgjegjësi të zhvillimit intelektual të tij. Është autor i veprave letrare : Hapat e Klarës (roman), Përtej perdes gri (roman) , Imazh i rremë (roman), “Ngjyrime Universale ” (Ese-I) , si dhe vëllimit poetik : Pasazh i pafaj (poezi) Gjithashtu është bashkëautor dhe mundësuesi i publikimit të Antologjive Ndërkombëtare : Korsi e hapur -1, Pegasiada dhe Korsi e hapur -2. Është antar i Lidhjes së Shkrimtarëve të Shqipërisë, antar i Lidhjes së Shkrimtarëve të Botës (IWA) me qendër në Ohajo (SHBA) dhe antar i Poetëve Bashkohorë të Globit (WPS).Ka qënë Sekretar i Pergjithëshëm i Lidhjes se Poeteve dhe Shkrimtarëve Ndërkombëtare “Pegasi” Albania, deri në momnetin e shpërbërjes së kësaj lidhjeje letrare dhe tashmë është organizator i Bordit Drejtues Galaktika Poetike “ATUNIS”. Proza dhe poezia e tij kanë tërhequr vëmendjen e kritikës letrare, për tematikën psiko-sociale dhe risinë krijuese, dhe si pjesë e mesazhit artistik por dhe individualitetit kreativ të shafqur, është publikuar në shumë gazeta, revista letrare kombëtare dhe Ndërkombëtare, si dhe është përfshirë në antologjitë botërore : Almanak 2008, WORLD POETRY YEARBOOK 2009, 2013, 2104, The Second Genisis etj. Ka qënë pjesë aktive e Shoqërisë Civile në Shqipëri duke u trajnuar për menaxhim, projekte dhe lidership nga shumë Fondacione Ndërkombëtare, si : SOROS, REC, USAID, PNUD, UNICEF etj, si dhe Kryetar i Shoqatës “Rinia dhe Fëmijet” dhe “Mjedisi në Komunitet”. Ka qënë Drejtor i Qendrës Kulturore Përmet dhe më pas u shkëput për të jetuar dhe punuar në Belgjikë.
Bisedoi: Raimonda MOISIU
-Agron, besoj se na shkon një bisedë arti, packa se mes nesh është Atlantiku! Disi larg por arti i afron kufijtë, veçanërisht për ne mërgimtarët?
Le ta quajmë Atlantikun thjesht një kufi natyror, pasi ajo që e bashkon artin dhe në veçanësi artistin është kufiri interkulturor dhe shpirtëror.
-Disa vëllime me prozë;roman e tregime, dhe poezi, që dëshmojnë gjithnjë e më shumë se jeni ndër autorët e mirënjohur në dy dekadat e demokracisë në atdhe. A ka dicka të tillë në fëmijërinë tuaj që ju hapi rrugën për t’u bërë shkrimtar?
Sigurisht që po. Në familjen time, edhe pse rrethanat e para viteve -90 nuk e lejonin, çuditërisht kishte një bibliotekë të pasur. Aty kam rënë në kontakt për herë të parë me libra të verdhë, sikurse cilësoheshin librat e ndaluar nga çensura e kohës.
-Çfarë ju ka pëlqyer në adoleshencë për të lexuar, cilët nga autorët tanë pëlqeje më shumë?
Proza ka qënë përherë e më tunduese për mua.Lexoja gjithçka që gjeja në Bibliotekë ose në librarinë e qytetit. Nga autorët prozaikë vendas do veçoja Mitrush Kutelin, Fatos Kongolin, Teodor Laçon, ndërsa poetët që admiroja ishin Lasgush Poradeci, Fatos Arapi.
-Cilat janë temat më të pëlqyeshme në krijimtarinë tuaj, sa janë motivet vetiake?Cila ka qënë poezia apo tregimi i parë që keni shkruar?
Temat social-psikologjike janë tematika që kanë shoqëruar veprat e mia. Unë besoj në një shoqëri më humane, më të drejtë dhe më qytetare. Intrigimi personazheve ka percepetuar gjithmonë drejt kaheve të tilla, pa përjashtuar edhe metafizikën , si proçesion por dhe si parashtrim idesh për të shprehur thellësinë dhe universalitetin e mendimit.
-A mund të na thoni një nga poezitë tuaja më të dashura, dhe për të dhënë një poezi cila është pjesa më e vështirë?
Poezi kam shkruar në moshë të herët, por si shkrime që për vetë botën fëmijërore përjetuese ngjasonin thjesht me një inkluidivitet të momentit, humbën. Do veçoja poezitë e para : “Rikthim” dhe “Anës liqenit” . Përsa i përket poezisë jam shprehur edhe në shkrime të tjera, ku kam cituar: “ Poezia është substrakt i ndjesisë më të thellë shpirtërore, dhe si e tillë ajo tejkalon dhe fluidizon emocione dhe ndjenja të papërsëritshme”.
-Në tërësi ju jeni një autor i shëndetshëm, me besimin solid për jetën; megjithatë herë herë vihen re doza melankolie të ndjeshme, Si bashkëjetojnë optimizmi me pesimizmin te ju?
Më duhet të citoj një tjetër shprehje në lidhje me pyetjen tuaj : “ Letërsia me magjepsjen dhe misticizmin e vet ka tërhequr përherë pas vetes shpirtra të trazuar, shpirtra të ringritur mbi flirtin art, flirtin jetë, dhe si e tillë ajo është shndërruar në pasqyrë e aspiratave, vlerave dhe mendimit më produktiv për mbarë njerëzimin ”. Nëse autori nuk shkrihet një me personazhin, nëse nuk përjeton ndjesitë dhe gjithë botën rrethuese të tij, nëse nuk i jep shpirt nga shpirti i tij, nëse nuk i jep mendësi nga mendimi i tij, atëherë një vepër do mbetet e thatë, pa jetë dhe thjesht një shabllon i rregullave ose strukturave letrare që rigjenerohen dhe zhvillohen për ç’ do ditë.
-Ju jeni poet. Dhjetra vargje poetike lirike, patriotike, qytetare me ton protestues e intelektual të përmbledhura në vëlliminpoetik : “Pasazh i pafaj”, por poezia tuaj është përfshirë edhe në disa antologji kombëtare e ndërkombëtare me poezi. Ç’mund të na thoni për këtë përvojë interesante e përkushtim profesional?
Shpesh herë me miqtë e mi diskutoja dhe flisnim shpesh për anën prozaike. Ata u befasuan kur ranë në kontakt me poezinë dhe ishin nxitësit kryesorë që unë të publikoja Vëllimin Poetik : “ Pasazh i pafaj” . Poezitë : “Muza ime”, Ëndrrat e mia”, “Në parkun Sivenston”, “E bardha Dritë, “Ne poetët” etj , kanë gjetur pasqyrim në shumë Antologji Ndërkombëtare, kjo për vetë faktin e kontaktit nëpër Simpozume Letrare brenda dhe jashtë vendit me shumë autorë dhe publikues të huaj por edhe për meritë të përkthimeve brilante të përkthyesve Peter Tase, Dritan Kardhashi, dhe Kosta Gaxhoni.
-Çfarë shërben si frymëzim për të shkruar poezi? A keni ndonjë ndjesi të veçantë kur ju shkruani një poezi të bukur, të ndjeshme e të mirë?
Poezinë gjithmonë e kam klasifikuar si reflektivitet të impresionimit natyrë njerëzore.Shpesh frymëzimin e kam gjetur në mjediset e natyrës, në kafet buzë rrugës, por edhe në vizualitetet dhe ndjesitë e tablove shumëngjyrëshe të vetë përditësisë jetë. Është interesante por dhe kuptimplote për një poet që të shqetësohet edhe për një gjethe të rënur pa kujdes buzë trotuarit, edhe jo më për fatet dhe zhvillimet e vetë atdheut të tij. Një poet dhe shkrimtar është i lidhur ngushtë me jetën social-kulturore dhe politike të vendit të tij, dhe si i tillë ai shndërrohet në mishërim dhe pjesë e përgjegjësisë qytetare për atë ç’ farë duhet të bëhet ndryshe, të bëhet më mirë dhe e gjithë kjo në funksion të integritetit dhe prosperitetit të vendit të tij.
-Kur shkruani poezi, cili është vendi tuaj më i preferuar, në studio, në natyrë apo krejt rastësisht edhe duke pirë kafe diku?
Më ndodh shpesh që të hedh ide fillestare kur jam i ulur në park, ose kur pi kafe buzë rrugës, por kristalizimin final e bëj gjithmonë në studion time të vogël, në shtëpi.
-Çfarë është muza për ju, është aftësi gjenetike, sipas mendimit tuaj?
Sipas mendimit tim muza është dhunti e lindur, e patjetërsueshme dhe unikale për ç do shpirt krijues. Poeti nuk bëhet, por rilind me frymën e muzës krijuese.
-Përvec poezisë, ju lëvroni; prozën;tregimin e romanin, dhe kjo tregohet nga shifrat e librave tuaja në këtë gjini;“Hapat e Klarës” (roman), “Përtej perdes gri” (roman), “Imazh i rremë” (roman),Unë vecanërisht, do të përmendja romanin më të fundit “Imazh i rremë”- që pati jehonë në letrat shqipe, por dhe mjaft i vlerësuar nga kritika e kohës, e i promovuar në pjesën më të madhe të trojeve shqiptare. Cfarë ju tërhoqi për të shkruar këtë roman? Përse ky titull? Si kini arritur ta realizoni botimin e tij?
Realisht romanet e mësipërm i kam shkruar në moshë të herët, por dritën e botimit e kanë gjetur shumë vite më vonë.Kjo ka ardhur edhe sipas mundësisë së krijuar për publikim dhe botim. Për sa i përket romanit : “Imazh i rremë” ky libër ka një vërtetësi jetësore dhe personazhet e tij janë njerëz që kanë rrethuar botën time. Me këtë nuk duhet nënkuptuar se ka elementë biografikë, por në paratezë me “ Cvajk” do shtoja që as më shumë dhe as më pak, tematika dhe narrativiteti i një vepre letrare merr jetë pëpara parafytyrimit dhe botës që rrethon autorin. Jeta është një sugjestionim, iluzion, shpresë për sendërtim dhe besim, mundësi për të deshifruar gjurmët e egzistencës tënde, dhe si e tillë ajo detraton në trajta konfigurimesh dhe imazhesh, të cilat reale apo të rreme bëhen bashkëudhëtare të kohezionit përjetus, në këtë kontekst bashkëshoqëruse e personazhit dhe identifikuese e vetë romanit.
-Cilat janë disa nga sfidat për të shkruar në gjininë e prozës? Dhe, cilat janë sfidat për të përshkruar jetën e atyre personazheve në romanet tuaja?
Që të jem i sinqertë nuk do e quaja sfidë, por përpjekje për tu njehësuar një me personazhin. Sipas botëkuptimit tim është e rëndësishme ngritja e strukturës së një vepre letrare dhe më pas shkrirja dhe përjetimi i njëjtë i emocioneve . Nëse nuk krijohet një lidhje e fortë shpirtërore me elementët gjallues të veprës tënde, sigurisht që do ketë shkëputje hallkash, gjë që do çojë në lodhje, bedisje, pse jo dhe humbje të lexuesit. Autorët ; Shusako Endo, apo dhe Erik Segal, janë pjesë e përshkrimi të ejmotiveve të forta dhe kjo sigurisht ka ardhur nga pazgjidhshmëria e natyrës tyre me personazhët intrigus.
-A kanë diçka nga jeta reale në librat tuaj? Cfarë lloj kërkimi keni bërë për to?A keni pasur materiale apo ngjarje që ju kanë ndihmuar në shkrimin e tyre?
Besoj se ç’ do vepër letrare ka elementë jetësorë realë deri në kufijtë kohorë ose dimensionalë të paracaktuar nga vetë shkrimtari. Do ishte e papranueshme që një autor të bjerë në kurthin e një narrativiteti real të pafund , ku për pasojë mbizotëruese do të bëhej përditësia e karakterit të personazheve dhe më pas do mbetej pak ose aspak vend për idetë, mesazhin dhe qëllimin e vërtetë të një vepre letrare.
-Pas disa librave shumë të sukseshëm për të shkruar prozë të mirë, me shkrim të qartë e gramatikisht korrekt. Cila është lidhja midis veprave tuaja në prozë, poezi, kritikë letrare dhe Esse, tekëtij lloji dhe natyra e të shkruarit tuaj?
Besoj se ajo që i bashkon të gjitha këto zhanre të ndryshme është aspekti filozofik i këndvështrimit të gjërave. Si në prozë edhe në poezi, por edhe në eseistikë përjetoj një ndjesi të theksuar metafizike, mrekullohem dhe habitem përpara universalitetit mendim dhe sigurisht krijoj dhe zhvilloj mendësinë për gjykime por dhe përgjegjësi serioze krijuese.
-Si ndjeheni pas gjithë kësaj periudhe që shkruani si prozator apo publicist?
Njeriu është ndërtuar që të rendë pa reshtur drejt përsosjes.Kështu ndodh edhe me një autor. Trysnia dhe përgjegjësia për t’ u përmirësuar, për të bërë vepra më cilësore, më estetike dhe më të suksesëshme se veprat e shkruara është edhe më e madhe. Kjo është sfidë reale që na shtyn të shkruajmë më mirë për të ecur përpara.
-Cilat kanë qënë uljet dhe ngritjet në karrierën tuaj të shkrimtarisë? A ka ndonjë gjini tjetër që ju e lëvroni dhe do të dëshironi ta provoni?
Në përgjithësi jeta individuale si krijues ka qënë e pandikueshme nga rrethanat dhe mjediset interkulturore që operojnë në formë lidhjesh ose shoqatash letrare. Unë jam bashkëthemelues i Lidhjes Letrare “ ATUNIS” dhe kënaqësia që kam përjetuar nga bashkëpunimi dhe fryma e grupit ka qënë promovimi i kulturës së shkrimit shqip në mbarë kulturën letrare Ndërkombëtare sot. Më ka emocionuar përfaqësimi më i gjerë i autorëve shqiptarë në Revista dhe Antologji Botërore.
–A ka kritikë të mirëfilltë letrare sot?
Nuk duhet të paragjykojmë ose ti presim gjërat me thikë.Edhe nga kontaktet e afërta me Flutura Açkën (botuese) dhe Visar Zhitin këtu në Bruksel, u fol për sinjale pozitive dhe zhvillime të reja si në kritikë ashtu edhe në marketingun e librit.Uroj që gjarat të perfeksonohen edhe më mirë dhe librit ti jepet vendi që i takon.
-A keni përjetuar fëmijëri të lumtur?A ka pasur në fëmijërinë tuaj se një ditë do të bëheshit poet, eseist dhe shkrimtar?
Duket si paradoks të risjellësh botën e ëndrrave fëmijërore sot, por një dëshirë të fshehtë për hir të së vërtetës e kam patur. Kam lexuar Dikensin, Tolstoin, Gi Dë Mopasan , Drajzer etj, në moshë shumë të herët dhe jam magjepsur pas botës së tyre krijuese. Edhe sot ata janë dishepujt e mi.
-Cfarë është dashuria për ju?
Nëse do jepja një përkufizim do thoja: Dashuria është shkëndija që rilind ose vdes shpirtrat.
-A është i lirë shtypi sot?
Nëse do komentojmë shtypin duhet komentuar jo vetëm niveli i klasës politike shqiptare, por dhe shkalla e emancipimit të shoqërise.Mendoj se ka ende dhe shume rrugë të gjatë për të bërë, që të fitojë nivelet dhe standartin e një shtypi bashkohor dhe evropian.
-Kush ju mbështet shpirtërisht në krijimtarinë tuaj të larmishme letrare?
Besoj se është lexuesi, por dhe miqtë e mi letrarë ata që më impenjojnë por dhe mbështetin në rrugën e krijimtarisë time.
-Kanë thënë për Agron Shelen…
Për krijimtarinë time është shkruar qoftë në mediet e shkruara, qoftë ato elektronike, por ajo që është e rëndësishme , është konkluzioni i tyre final, konkluzion që përkon me një klasifikim: “si art i tematikës social-shoqërore dhe psikologjike” .
-Cfarë nuk do të falnit në jetë?
Gabimet e së shkuarës!
-Mesazhi tuaj për inteligjencën shqiptare…
Mesazhi im për inteligjencën shqiptare është më se i qartë : Vendoseni dijen, kulturën dhe inteligjencën tuaj në shërbim të emancipimit të shoqërisë , prosperitetit dhe integritetit më të lartë të atdheut tonë, Shqipërisë !

Ju faleminderit!
Bisedoi:Raimonda MOISIU

By Mithat Gashi/
Vatra’s Educational Foundation awarded scholarships to six outstanding Albanian American students. Each of the recipients was given a scholarship of $1,000.
The purpose of Vatra’s educational foundation is to provide financial aid in the form of scholarships to deserving students of Albanian lineage. Vatra has awarded scholarships for over five decades to Albanian American college students.
In order to provide more scholarships to promising students, we call upon members of the Albanian American Community -and individuals who have benefited from Vatra’s
scholarship in the past- to support Vatra’s Educational Foundation by making a donation today to:
Vatra’s Educational Foundation
2437 Southern Boulevard
Bronx, NY 10458.(Kliko mbi PDF)

Fjala e Presidentit të Republikës, Sh.T.Z. Bujar Nishani në Asamblenë e Përgjithshme të Kombeve të Bashkuara/
I nderuar Zoti President, /
Shkëlqesitë Tuaja, /
Zonja dhe zotërinj!/
Është kënaqësi e madhe për mua të flas në Sesionin e 69-të të Asamblesë së Përgjithshme të Kombeve të Bashkuara. Sëpari, më lejoni t’ju përgëzoj Ju, zoti President, për zgjedhjen Tuaj në këtë post. Duke ju siguruar për mbështetjen e plotë të vendit tim gjatë këtij sesioni, unë besoj se nën udhëheqjen tuaj dhe falë përvojës së mëparshme, ju do t’i çoni më tej arritjet e paraardhësit tuaj, Sh. T. Z. John W. Ashe, i cili ka punuar me përkushtim për të arritur rezultate konkrete.
Gjithashtu, unë do të doja të përfitoj nga rasti për të shprehur mirënjohjen tonë të thellë për Sekretarin e Përgjithshëm, për vizionin dhe udhëheqjen e tij në krye të Kombeve të Bashkuara dhe përpjekjet e tij të vazhdueshme për të gjallëruar dhe reformuar organizatën.
Zoti President,
Shqipëria është e angazhuar për një OKB të efektshme dhe koherente në përshtatje me qëllimin e një sistemi shumëdimensional. Ne mbështesim forcimin e rolit dhe kontributit të Organizatës për ruajtjen e paqes dhe të sigurisë, për të çrrënjosur varfërinë dhe pabarazinë e për të arritur zhvillimin e qëndrueshëm njerëzor dhe ekonomik si dhe për të promovuar, respektuar e mbrojtur të drejtat e njeriut si një vlerë universale e njerëzimit. Një OKB edhe më e përshtatur, me një aftësi për t’iu përgjigjur menjëherë krizave natyrore apo të shkaktuara nga njerëzit si dhe për të përdorur në mënyrë efikase burimet financiare dhe njerëzore në dispozicion, është kyçe për arritjen e këtyre objektivave në një botë gjithnjë e më të përçarë e të uritur.
Zoti President,
Mbajtja, rikthimi dhe forcimi i paqes dhe sigurisë përbëjnë njërën prej tri shtyllave të punës së Kombeve të Bashkuara. Është e pamundur që të mos njihet dhe pranohet kontributi që kjo Organizatë ka dhënë në botë, vit pas viti dhe dekadë pas dekade me kaq shumë burime, dije dhe fuqi njerëzore të investuara për t’u përballur me kriza të ndryshme e të ndërlikuara. Megjithatë, 2014-ta ka qenë e mbushur me sfida për paqen, sigurinë dhe vlerat njerëzore, duke sjellë nevojën për një përgjigje më të shpejtë e të koordinuar nga Kombet e Bashkuara.
Ndiejmë keqardhje për ngjarjet dramatike në Sudanin e Jugut, të cila kanë ndodhur atje dhe vazhdojnë të turbullojnë ndërgjegjen njerëzore. Luftimet pakuptim dhe urrejtja etnike i kanë shkaktuar aq shumë vuajtje popullsisë së pafajshme. Vetëm një zgjidhje e negociuar politike, ku të drejtat e të gjitha komuniteteve në fjalë të merren parasysh, të garantohen e të respektohen, mund të ndihmojë në rikthimin e besimit e të mirëkuptimit duke ofruar një të ardhme më të mirë për vendin më të ri në botë.
Është vështirë të gjesh fjalët e duhura për të përshkruar situatën në Siri. Pas më shumë se tre vjet luftimesh vdekjeprurëse, është bërë jashtëzakonisht e vështirë për të jetuar në atë vend. Atje kanë akte të tmerrshme. Më shumë se 170 mijë njerëz kanë vdekur, miliona të tjerë janë refugjatë, dhe pjesë të mëdha të vendit janë kthyer në gërmadha. Me vazhdimin e luftimeve dhe krimet në masë që ndodhin çdo ditë, shpresa për t’i dhënë fund luftës mbetet ende një ëndërr e largët për ata që janë ende të zënë në çark atje.
Shqipëria ka bashkuar zërin e saj me nismën e rreth gjashtëdhjetë vendeve të tjera të OKB-së për të referuar situatën në Siri në Gjykatën Ndërkombëtare të Krimeve. Për fat të keq, si me shumë iniciativa të tjera për Sirinë, kjo përpjekje mori veton në Këshill. Ne përsërisim dhe rikonfirmojmë fuqishëm e me bindje se autorët e krimeve në Siri duhet të mbajnë përgjegjësi dhe populli i Sirisë meriton qetësi dhe drejtësi.
Zoti President,
Shumë ngjarje shqetësuese kanë ndodhur në Ukrainë gjatë këtij viti. Ajo që ne menduam se e kishim lënë pas një herë e mirë, që besonim se u përkiste vetëm në librat e historisë dhe shërbente si një mësim për brezat e sotëm dhe të ardhshëm, akte që shkelin sovranitetin dhe integritetin territorial të një vendi tjetër, që haptazi cenojnë dhe minojnë Kartën e OKB-së, u kryen për fat të keq nga një anëtar i OKB-së, një anëtar i përhershëm i Këshillit të Sigurimit, nga Federata Ruse. Pavarësisht nga propaganda e përhapur nga Rusia, kriza në Ukrainë nuk kishte të bënte fare me mbrojtjen e të drejtave të rusëve etnikë. Ishte shumë më e thjeshtë; ajo kishte lidhje, që nga momenti i parë, me ambicien e një vendi për të ndryshuar kufijtë e tij e për të kënaqur oreksin territorial të një fqinji më të fuqishëm.
Edhe pse Këshilli i Sigurimit nuk ka qenë në gjendje të ndërmarrë ndonjë veprim për këtë çështje, Asambleja e Përgjithshme votoi me shumicë dërrmuese për të mos pranuar aneksimin e paligjshëm të Krimesë nga Rusia. Shtetet anëtare të Kombeve të Bashkuara, përfshirë edhe Shqipërinë, e bënë të qartë mbështetjen e tyre për integritetin territorial dhe sovranitetin e Ukrainës, për normat dhe parimet e së drejtës ndërkombëtare. Shqipëria ripërsërit se marrëdhëniet ndërkombëtare duhet të qeverisen nëpërmjet respektimit të plotë të normave dhe parimeve të së drejtës ndërkombëtare dhe Deklaratës së Kombeve të Bashkuara. Rasti i Ukrainës nuk bën përjashtim nga kjo.
Zoti President,
Zhvillimi ka qenë i vështirë duke pasur parasysh që krizat dhe fatkeqësitë kanë shpërthyer në mënyrë të frikshme dhe bota po përjeton pasiguri. Kombet e Bashkuara kanë kontribuar duke rritur ndërgjegjësimin global ndaj sfidave, me të cilat përballet zhvillimi si dhe për të gjetur zgjidhje të qëndrueshme që do të sjellin rritje ekonomike të qëndrueshme, gjithëpërfshirje sociale dhe mbrojtje mjedisore për planetin tonë.
Objektivat e Zhvillimit të Mijëvjeçarit (MDG) përbëjnë një nga nismat më të suksesshme globale kundër varfërisë së të gjithë kohërave. Qëllimet që mbulojnë një gamë të gjerë indikatorësh të varfërisë, urisë, shëndetit, barazisë gjinore, arsimit dhe mjedisit, Objektivat e Zhvillimit të Mijëvjeçarit kanë shënuar përparim të rëndësishëm në nivel global, rajonal dhe kombëtar duke përmirësuar jetën e miliona njerëzve. Që nga viti 2005, bota ka arritur të përgjysmojë numrin e njerëzve që jetojnë në varfëri të skajshme, por megjithatë mbeten ende shumë gjëra për t’u bërë duke qenë se kemi vetëm disa muaj kohë nga mbarimi i afatit.
Është duke u hartuar një tjetër agjendë ambicioze afatgjatë dhe e qëndrueshme që zëvendëson MDG. Shqipëria ka marrë pjesë në mënyrë aktive në konsultimet globale të përqendruar në përfshirjen e zërit të njerëzve në agjendën e zhvillimit të pas- 2015-s. Shqipëria ka rënë dakord të testojë një objektiv të propozuar zhvillimi mbi qeverisjen dhe sundimin e ligjit, si një mjet për të arritur një zhvillim të qëndrueshëm. Ne shpresojmë se përvoja shqiptare në monitorimin e qeverisjes, sundimit të ligjit, institucioneve të efektshme dhe të afta, do të kontribuojë për të informuar agjendën e ardhshme të pas-2015-ës të Kombeve të Bashkuara.
‘E Ardhmja që duam’, siç u përcaktua në Rio de Janeiro në vitin 2012, dhe puna e suksesshme e kryer nga ‘Grupi i Hapur i Punës për SDG-të’ prodhuan një propozim të mahnitshëm për objektivat e qëndrueshme të zhvillimit. Ne kemi tani, si fryt i punës së madhe për më shumë se tetëmbëdhjetë muaj, një set Objektivash të Qëndrueshme, transformuese dhe gjithëpërfshirëse, të cilat do të përbëjnë thelbin e agjendës së re pas 2015 më ambicioze me qëllim adresimin e çështjeve të papërfunduara të MDG-ve. Bota ka nevojë një herë e mirë të zhdukë varfërinë e të gjitha formave, kudo; ajo duhet të trajtojë seriozisht, me angazhim konkret dhe të vazhdueshëm, sfidat gjithnjë e më të mëdha globale të zhvillimit të qëndrueshëm si degradimi i mjedisit dhe të nxisë rritje të qëndrueshme dhe gjithëpërfshirëse ekonomike, të sigurojë akses për të gjithë në drejtësi dhe të ndërtojë institucione efektive, të përgjegjshme dhe gjithëpërfshirëse në të gjitha nivelet.
Ndërkohë që kjo agjendë e re e zhvillimit ambicioz është duke u finalizuar, Sistemi i OKB-së duhet të jetë në gjendje të përgjigjet shpejt, të përshpejtojë procesin e reformave dhe të përshtatet në situata dhe realitete që të maksimizojë rezultatet. Ne kemi përkrahur gjatë të mirat që qasja e Programit “Një OKB” sjell për efektshmërinë dhe përkatësinë e Kombeve të Bashkuara në të gjitha nivelet. Përshëndesim miratimin e Procedurave Standarde të Veprimit të UNDG për ‘Arritjet si Një OKB’ dhe planin e saj të lidhur të veprimit për thjeshtimin dhe harmonizimin e procedurave. Është koha për t’u përqendruar në mënyrë të vendosur mbi rezultatet dhe shpërndarjes së bazuar në rezultate për të rritur parashikueshmërinë e financimit të Programit ‘Një OKB’ të Kombeve të Bashkuara.
Zoti President,
Terrorizmi mbetet një kërcënim serioz për paqen dhe sigurinë ndërkombëtare dhe lufta kundër terrorizmit mbetet një përparësi që kërkon një angazhim më të madh. Ne jemi të vetëdijshëm se ky kërcënim global mund të adresohet vetëm me veprime kolektive dhe një përgjigje të fuqishme. Shqipëria dënon në mënyrën më të fuqishme të gjithë aktet terroriste kryer nga grupet dhe organizatat terroriste në Irak dhe Siri, përfshirë dhe veçanërisht ato nga ISIS-i. Të vetëdijshëm se terrorizmi është një kërcënim që s’njeh kufij, një kërcënim për vendet dhe rajonet e veçanta por gjithashtu për vlerat dhe parimet njerëzore, Shqipëria i është bashkuar koalicionit ndërkombëtar të krijuar së fundmi me qëllim frenimin dhe shkatërrimin në fund të ISIS-it.
Zoti President,
Integrimi Evropian dhe bashkëpunimi në rajon si dhe situata gjeopolitike dhe e sigurisë në Evropë ka ndryshuar dukshëm në muajt e fundit. Ballkani Perëndimor, pjesë e të cilit është vendi im, është një rajon shumë i rëndësishëm gjeostrategjik evropian dhe një rajon që është plotësisht i angazhuar kohët e fundit në rrugën e forcimit të stabilitetit politik, progresit ekonomik dhe zhvillimit të qëndrueshëm, forcimit të bashkëpunimit, fqinjësisë së mirë dhe konsolidimit të paqes. Perspektiva evropiane është garancia më e mirë për arritjen e këtyre objektivave në rajonin tonë. Ne jemi të angazhuar për të zgjidhur çështjet dypalëshe sa më shpejt të jetë e mundur, në interes të popullit tonë dhe të marrëdhënieve të mira fqinjësore. Ne jemi plotësisht të vetëdijshëm se një sërë masash duhen miratuar për të çrrënjosur korrupsionin dhe krimin e organizuar. Ne, si të gjitha vendet e rajonit, kemi shprehur gatishmërinë tonë për të kryer reforma të përbashkëta që do të rrisin stabilitet ekonomik, rritjen e begatisë për qytetarët tanë, hapjen e tregjeve dhe thithjen e investimeve të huaja.
Nga këndvështrimi ynë, zgjerimi i Bashkimit Evropian është një proces i bazuar në rezultate, që do të mundësojë anëtarësimin e vendeve të Ballkanit Perëndimor dhe integrimin e plotë në Bashkimin Evropian. Marrja e statusit të vendit kandidat në Bashkimin Evropian në qershor të këtij viti përbën një inkurajim të rëndësishëm për intensifikimin e procesit të reformave për vendin tim, që do të çojë në hapjen e bisedimeve të pranimit në Bashkimin Evropian.
Zoti President,
Republika e Kosovës është një nga anëtarët e komunitetit tonë të Ballkanit Perëndimor, dhe shteti më i ri i rajonit. Në më pak se 6 vite, Kosova ka mundur, nëpërmjet një agjende transformuese zhvillimi, të sigurojë njohje të pandërprerë ndërkombëtare dhe të integrohet në mënyrë të suksesshme në organizatat ndërkombëtare rajonale dhe globale si Banka Botërore, FMN-ja, BERZH-i, BEZH-i, Komisioni i Venecias, SEECP-i, etj. Kosova është kthyer në një faktor të rëndësishëm të paqes dhe stabilitetit në rajon dhe Shqipëria mbështet plotësisht zhvillimin e përgjithshëm të Kosovës ashtu si dhe stabilitetin dhe stabilitetin e integritetin territorial të Kosovës me kufijtë aktual.
Përparimi i Kosovës, atmosfera e re në rajon dhe nevoja për të shtyrë përpara mbarë rajonin drejt rritjes së bashkëpunimit dhe begatisë, kanë shtruar rrugën për bisedime të suksesshme të ndërmjetësuara nga Bashkimi Evropian midis Kosovës dhe Serbisë, si dy partnerë të barabartë në gjetjen e zgjidhjeve konkrete për çështjet teknike të rëndësishme për qytetarët e tyre. Koha ka treguar se angazhimi në dialog ka qenë një vendim i mençur. Dialogu ka prodhuar rezultate konkrete, i ka sjellë të dy vendet më afër njëri-tjetrit dhe ka lehtësuar e përshpejtuar rrugëtimin e integrimit evropian për të dyja shtetet. Shqipëria mbështet plotësisht procesin e dialogut dhe bën thirrje për zbatimin e plotë për marrëveshjeve të arritura.
Kosova është njohur deri më sot nga 108 anëtarë të Kombeve të Bashkuara, shumë më tepër se gjysma e anëtarësisë së OKB-së. Njohja ka qenë pa dyshim një faktor i rëndësishëm në përparimin e Kosovës. Kjo është arsyeja pse, sikurse dhe më parë, ne u bëjmë thirrje vendeve që ende nuk kanë njohur Kosovën, ta njohin atë, sepse kështu ata do të ndihmonin jo vetëm popullin e Kosovës të përparojë drejt të ardhmes, por do të kontribuonin gjithashtu për paqen dhe stabilitetin në rajon.
Ne mbetemi të bindur se zbatimi i plotë dhe i shpejtë i Marrëveshjes së Ohrit është kusht i domosdoshëm për stabilitetin e qëndrueshëm të Maqedonisë, konsolidimit të demokracisë dhe shtetit të së drejtës, si edhe për të përmbushur dhe vënie në jetë të të drejtave të shqiptarëve.
Shqipëria inkurajon vazhdimin e dialogut ndërmjet autoriteteve në Beograd dhe shqiptarëve të Luginës së Preshevës për promovimin e të drejtave të tyre në përputhje me standardet ndërkombëtare, me fokus të veçantë zgjidhjen e problemeve ekonomike, sociale, arsimore dhe kulturore.
Zonja dhe zotërinj,
Gjatë dy dekadave të fundit, Shqipëria u transformua nga një shtet totalitar në një demokraci funksionale. Përparimi është i qartë, mbi të gjitha, në fushën e të drejtave të njeriut. Mbrojtja dhe promovimi i të drejtave të njeriut është një nga përparësitë kombëtare dhe pjesë e politikës së jashtme të Shqipërisë. Shqipëria ofron një model të vlefshëm të respektit për larminë, tolerancën dhe bashkëjetesën për rajonin e Ballkanit e më gjerë.
Për popullin shqiptar, toleranca dhe mikpritja janë vlera të qenësishme që rrjedhin nga tradita jonë kombëtare.
Prezantimi i kandidaturës së Shqipërisë për anëtarësim në Këshillin e të Drejtave të Njeriut për periudhën 2015-2017 është i lidhur ngushtë me rrugën tonë drejt ndërtimit të një shoqërie të bazuar tek të drejtat e njeriut. Ne jemi të bindur se Shqipëria mund ta ndajë përvojën e saj të vlefshme demokratike të grumbulluar ndër vite me vendet e tjera anëtare të Kombeve të Bashkuara. Për më tepër, duke rikonfirmuar unversalizmin, pandashmërinë dhe ndërvarësinë e të drejtave të njeriut, Shqipëria është e përkushtuar për të sjellë në diskutimet e Këshillit një perspektivë kombëtare dhe rajonale në shqyrtimet dhe mbrojtjen e të drejtave të njeriut në mbarë botën.
Ne jemi të vetëdijshëm se anëtarësimi në Këshill për periudhën 2015-2017, përbën një sfidë dhe përgjegjësi të madhe për të justifikuar mbështetjen e shteteve anëtare të OKB-së. Nga ana tjetër, anëtarësimi në KDNJ (HRC) do të shërbejë si një shtysë për vendin tim në demokratizimin e tij të mëtejshëm dhe në rritjen e standardeve të të drejtave të njeriut. Prandaj, Shqipëria, pasi të ketë marrë miratimin nga grupi i vendeve të Evropës Lindore, mirëpret dhe vlerëson mbështetjen e të gjitha vendeve të tjera anëtare të Kombeve të Bashkuara për kandidaturën e saj në këtë Këshill.
Në përfundim, Zoti President, dua të konfirmoj edhe një herë se Shqipëria është plotësisht e vendosur të vazhdojë të mbështesë agjendën e OKB-së dhe të forcojë rolin e Kombeve të Bashkuara në rrafshin global.
Ju faleminderit!
25 shtator 2014-New York

Të Premten në mbrëmje, 26 shtator 2014, Presidenti i Republikës së Shqipërisë, z. Bujar Nishani, me kërkesën e Vatrës, priti në New York, një përfaqësi nga Organizata Shqiptaro Amerikane Çamëria në Amerikë dhe Kryetarin e Vatrës, dr. Gjon Buçaj, që shoqërohej nga editori i Diellit, Dalip Greca. Përfaqësia e Shoqatës Çamëria kryesohej nga Kryetari Fuat Mamo dhe sekretari Endri Merxhushi dhe Armand Braho.
Kryetari i Federatës Panshqiptare të Amerikës VATRA, i uroi mirëseardhjen në SHBA dhe e garantoi se Vatra dhe Komuniteti Shqiptar, vlerësojnë veprimtarinë e tij në krye të Shtetit Shqiptar. Po ashtu Kryetari Buçaj, falenderoi për imazhin e bukur që dhanë shqiptarët me rastin e pritjes së shkëlqyer që iu rezervua Papa Franceskut me 21 Shtator në Tiranë, duke i treguar Botës se Shqiptarët janë vend i civilizuar, kanë kulturë perëndimore dhe përcollën pasurinë më të çmuar shpirtërore, bashkëjetesën fetare.
Dr. Buçaj e falenderoi presidentin për vlerësimet që i ka bërë diapsorës së Amerikës, veçanërisht Federatës Vatra.
Presidenti Nishani, tha se e vlerësonte shumë mikpritjen dhe bujarinë e komunitetit shqiptar dhe rolin e madh që ka luajtur dhe luan Vatra në historinë tonë Kombëtarae. Përherë e kam vlerësuar, tha Presidenti, dhe do ta vlerësoj edhe në të ardhmen atë ç’ka ka bërë Vatra për Kombin, në çastet më të vështira të tij. Na takon të gjithëve, tha presidenti, që ta bëjmë të njohur atë ç’ka ka bërë Vatra për çështjen tonë Kombëtare.
Presidenti Nishani vlerësoi rolin e madh që diaspora shqiptare luannë ditët e sotme.Këtu në diasporë, tha ai, egzistojnë kapacitete intelektuale dhe atdhetare, që Kombi duhet t’i shfrytëzojë më mirë.
Kombi ynë ka vuajtur nga pushtuesit dhe nga diktatura komuniste, ku u godit ashpër inteligjencia, nacionalizmi, edhe vatranët që i kishin shërbyer aq shumë Atdheut.
Dr. Buçaj kujtoi me këtë rast edhe propozimin që ka bërë Vatra për dekorimin e martirëve vatranë të pushkatuar e burgosur nga diktatura.
Kryetari i Shoqatës Çamëria, Fuat Mamo, i arratisur nga Shqipëria komuniste në fillim vitet ’80, e falenderoi presidentin për pritjen dhe për vlerësimin e çështjes Kombëtare dhe kërkoi që të bëhen veprime konkrete për të çuar drejt zgjidhjes përfundimtare çështjen çame. Ne tha z. Mamo, kemi ardhë së bashku me Vatrën, por edhe me mandatin e shumë shoqatave të tjera këtu në SHBA, për të përcjellë shqetësimin e komunitetit Çam të Amerikës, por dhe më gjërë, për moszgjidhjen e çështjes çame, e cila për mendimin tonë nuk është shumë në konsideratë nga politika dhe shteti, pavarësisht fjalëve. Natyrisht, tha z. Mamo, ne e vlerësojmë që qeveria e ka futur në programin e saj, dhe hapat e parë janë hedhë, por ne kërkojmë zgjidhje dhe jo qëndrim në vend. Sot, tha Mamo, edhe kryetari i vatrës ndjehet çam dhe ka ardhë në këtë takim për këtë problem, por edhe bashkatdhetarët tanë nga Malësia, Plavë-Gucia, Ulqini, Kosova, janë me në. Me këtë bashkim zërash të diapsorës shqiptare, pa dallime partiake, ne duhet t’i përcjellim edhe një mesazh politikës shqiptare, që të gjejë pikat e bashkimit së paku për çështjen Kombëtare.
Duke i dorëzuar peticionin për zgjidhjen e çështjes Çame, kryetari i Shoqatës Çamëria, i shprehu besimin persidentit se zërin e tyre do të çonte atje ku duhej dhe se ky peticion, do të shërbejë si shtysë për të mos e lënë në heshtje tragjedinë çame, gjenocidin, e pa pranuar të shtetit grek.
Nga shoqata Çamëria falenderuan presidentin dhe shprehën shqetësimet për çështjen çame, Endri Merxhushi dhe Armand Braho.
Duke marrë Peticionin, presidenti Nishani, falenderoi për besimin që shoqata Çamëria, Vatra dhe shoqatat e tjera të bashkuara në këtë shqetësim, treguan ndaj institucionit të Presidentit të Republikës.
Z. Nishani evidentoi faktin se edhe në drejtim të çështjes Çame gjërat kanë lëvizur për mirë. Tani flitet më hapur dhe problemi shtrohet në mënyrë institucionale edhe nga shteti shqiptar. Ai tregoi se për të parën herë çështja Çame është shtruar nga institucioni i Presidentit nga ai gjatë takimit me Presidentin Grek, Papulias, të cilit i tha se ka ardhë koha që çështja çame të shihet si një çështje që nuk mund të shmanget. Kjo u deklarua edhe gjatë konferencës para gazetarëve. Gjithësesi , tha presidenti për çështjen çame duhet të punojmë të gjithë, nuk duhet të punojë vetëm shoqata Çamëria, apo vetëm Partia që përfaqëson këtë komunitet në Parlament, por edhe partitë e shoqatat e tjera. Kjo është pjesë e pazgjidhur e çështjes tonë Kombëtare.
Pjesmarërsit në takim falenderuan presidentin për pritjen dhe marrjen e Peticionit.
***
Në këtë Peticion për avancimin e zgjidhjes së Çështjes Çame, drejtuar Presidentit të Republikës, Organizatës Shqiptaro Amerikane Çamëria iu bashkuan Federata Panshqiptare e Amerikës”VATRA”, Fondacioni ‘’Plave Guci’’-New York; Shoqata Atdhetare ‘’Malesia e Madhe’’-Detroit; Shoqata Atdhetare’’ Ana e Malit’’-New York; Fondacioni ‘’Ded GjonLuli’’-New York,Fondacioni ‘’Dom Simon Filipaj’’-New York;Fondacioni Humanitar ‘’Malesia’’-New York;Shoqata Atdhetare ‘’Kraja’’-New York; Shoqata Atdhetare ‘’Ulqini ‘’- Chicago, Bashkimi Kombëtar dhe Shkolla Shqipe në Bronx, Shoqata “Rugova” në New York.(Korrespondenti i DIELLIT)
***

PETICION

Republika e Shqipërisë 26 Shtator 2014

Drejtuar: Presidentit të Republikës së Shqipërisë

Z. Bujar Nishani

Shumë i nderuar Z. President;
Ju përcjellim përshëndetjet më të sinqerta dhe vlerësojmë veprimtarinë tuaj demokratike për shqiptarët dhe Shtetin Shqiptar në funksionet e ushtruara, më parë si Ministër e tani si President i vendit.
Ne, shqiptarët e Amerikës, kemi jetuar dhe jetojmë gjithmonë me shqetësimet e vëllezërve e motrave tona në vendlindje, dhe përcjellim me vëmëndje të madhe çdogjë që shkon në dëm të popullatës shqiptare, kudo si në Kosovë, Mal tëZi, Maqedoni, Luginën e Preshevës dhe në Çamëri. Ne jetojmë këtu në vendin kampion të lirisë dhe demokracisë, në këtë vend të bekuar, në Shtetet e Bashkuara të Amerikës,jemi organizuar në shoqata të ndryshme dhe bashkëpunojmë me njëratjetrën me frymën patriotike të trashëguar brez pas brezi nga Konica, Fan Noli etj.
Ne që po ju shkruajmë jemi shqiptarë Çamë, të dëbuar pas një dhune të përgjakshme në vitet 1944-1945 nga trojet tona. Ne kemi shumë çështje me interes kombëtar,dhe i jemi drejtuar e i adresohemi seriozisht komunitetit shqiptar dhe ndërkombëtar.
Siç e dini, Çamëria është sot nën administratën e Greqisë dhe ka mbetur për fat të keq edhe sot e kësaj dite. Si anëtarë të bashkësisë shqiptare këtu që jetojmë e punojmë në SHBA, jemi të shqetësuar për shqiptarët e krahinës shqiptare të Çamërisë martire edhe kemi të drejtë të pyesim dhe t’i drejtohemi qeverisë sonë: “Çfarë pobën qeveria shqiptare për Shqiptarët e Çamërisë këto vitet e fundit?”
Z. President;
Çamëria, është njëkrahinë vitale shqiptare, si nga aspekti ekonomik, kulturor,por edhe gjeostrategjik. Dialekti shqipi Çamërishtes është më i vjetri në gjuhën shqipe (në këtë dialekt Dhespoti i Çamërisë detyrohet të përkthejë Dhjatën e Re më 1877, se besimtarët e krishterë nuk e kuptonin meshën në gjuhën greke), dhe jo për çudi edhe mbas mbi 500 vjetëve flitet ende sot nga pasardhësit tonë edhe në jug të Italisë. Sot vetëm në Shqipëri jetojnë mbi 300.000 shqiptarë të ardhur ose me prejardhje nga Çamëria. Diskriminimi ndaj popullsisë çame ende vazhdon.
Po ju drejtohemi juvesi president i Shqipërisë për të mbrojtjur të drejtat njerëzore për të gjithë shqiptarët.
Qeveria greke, nëpërmjet Ambasadës dhe zyrave të saj,vazhdon ti refuzojë hyrjen çamëve me banim në Shqipëri me arsyen e mosarsyes se kanë lindur në Greqi. Ata faktikisht kërkojnë të vizitojnë vatrat ku kanë lindur dhe të vendosnin një tufë me lule në vendet ku kanë qenë varrezat e të parëve të tyre.Aq më tepër, si mund të pretendohet për respektimin e te drejtave njerëzore, veçanërisht për të drejten e pronës, kur nuk u jepet e drejta për të hyrë legalisht në Greqi?!
Sot në Kuvendin e Shqipërisë gjendet një Rezolutë si platformë për zgjidhjen e çështjes çame që përmban 13 pika, të cilat mbështeten dhe marrin në konsideratë qëllimet dhe parimet e larta të Konventës Evropiane për Mbrojtjen e të Drejtave të Njeriut dhe Lirive Themelore, Deklaratën Universaletëtë Drejtave të Njeriut dhe legjislacionin shqiptar.

Z. President:
Po ju drejtohemi Juve z. President për një afrim dinjitoz, demokratik të gjithë vendeve të Mesdheut, për një të ardhme paqësore dhe vëllazerore midis popujve të ndryshëm të ndërhyni që Çështja Çame, si problem i të drejtave të njeriut të marri zgjidhjen e duhur.
Ne nuk kërkojmë ndryshimin e kufijve, por kërkojmë të njihen të drejtat tona;
- Kërkojmë dënimin e genocidit grek të ushtruar ndaj shqiptarëve të Çamërisë;
- Riatdhesimin dhe njohjen e të drejtave si; shtetësinë, gjuhën, pronën, traditat dhe kulturën;
- Kompensimin prej mbi 70 vjetësh të çshrytëzimit të padrejtë të shtepive, pronave dhe pasurive të tjera nga pronarët e paligjshëm.
Duke u nisur nga fakti se Qeveria e sotme e ka vënë në programin e saj Problemin Çam, atëherë duhet që pranë Ministrisë së Punevë të Jashtme të ngrihet sa më parë komisioni për të drejtat e popullit te Çamerisë.
Ne z. President, jemi të shqetësuar për më tepër, se disa qarqe nacionaliste greke të sponsorizuara edhe nga elementë grekofilë këtu në Amerikë, këmbëngulin në këtë drejtim, në një kohë që në Greqi nuk njihen pakica kombëtare shqiptare. Me të drejtë na është rritur shqetësimi me mosabrogimin e ligjit të luftës të vitit 1940 nga Greqia, mos ndoshta dikush përpiqet që në rrethana të caktuara ta vëjë në veprim?! Kjo mund të duket si diçka absurde kur të dy vendet, Shqipëria dhe Greqia, janë anëtare të NATO-s dhe për më tepër kanë nënshkruare dhe Paktin e Miqësisë më 1996, por ne nuk shohim predispozicion të palës greke për ta zgjidhur një herë e mirë problemin çam.
Zgjidhja e kësaj çështjeje do të ndikojë pozitivisht edhe në marrëdhëniet mes dy vendeve fqinje pasi e ardhmja e Shqipërisë është në Komunitetin Europian. Shpresojmë që shteti shqiptar,që ju keni nderin të drejtoni, të përdorë të gjithë mekanizmat juridike dhe politike për ta zgjidhur këtë dramë të popullsisë çame.

Shkrimtarët Shqiptaro -Amerikanë, dëshmues dhe trashëgimtarë të traditës,gjuhës shqipe dhe indetitetit kombëtar shqiptar në Diasporë/
(Reportazh nga Aktiviteti-Audiencë me shkrimtarët-organizuar nga Shoqata e Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë)\
Ditën e diel, me 21 shtator në Monroe College, Bronx, N.Y , SHSHSHA-ë zhvilloi takimin e quajtur: Audiencë me shkrimtarët: Dr. Yllka FILIPI, Pierre Pandeli Simsia dhe Marjana Zeneli Bulku .
Në këtë takim morën pjesë personalitete të letërsisë së Diasporës, shkrimtarë dhe artistë, që aderojnë në Shoqatë dhe dashamirës të artit, poezisë, pikturës dhe muzikës, pedagogë të institiucionit Monroe College, King Hall, si edhe të ftuar të tjerë.Takimi ishte i pari për nga lloji i vetë, jashtë monotonisë siç ndodh shpesh në aktivitete të tilla.Ishte një bashkëbisedim i drejt për drejtë i shkrimtarëve me lexuesit, i cili u mirëprit dhe la mbresa të shkëlqyera tek pjesëmarrësit.Kishin ardhur në atë takim bashkëkombas nga Nju Jorku dhe shtetet përreth, New Jersey, Philadelfia, Connecticut, Massachusets, Boston, etj.Na nderuan me pjesëmarrjen e tyre edhe Prof. Haxhi Berisha dhe pedagogë të huaj që japin mësim në atë korpus universitar.
Takim kishte në qendër të vëmendjes prezantimin e shkrimtarëve të lartpërmendur përpara një publiku më të gjerë të Diasporës si edhe fillimin e një nisme të re e cila do të bëhet traditë në të ardhmen dhe do të zhvillohet çdo tre muaj, si edhe diskutimin mbi çështje të rëndësishme që shqetësojnë sot letërsinë shqiptare bashkëkohore. Është për t’u vlerësuar kjo nismë dhe eksperienca e parë e tyre, e këtij lloji e cila sipas Krytares së Shoqatës, znj.Raimonda Moisiu, e cila vec të tjerash u shpreh:–“ do të bëhet traditë duke u mbledhur njëherë në tre muaj, duke i dhënë prioritet vlerave promovuese krijuese letrare-artisike, aspekteve sociale-psikollogjike tëshoqërisë dhe këto të hedhura në artin e bukur të shkrimtarisë nga anëtarët e Shoqatës dhe të Letrave Shqipe në Diasporë.
Sepse SHSHSHA-ë, anëtarësia e saj mbartin me vete nderimin, respektin e kockës së erudicionit intelektual e krijues të tyre, dëshmi të njerëzores e shpirtërores, emocionuese dhe edukative. Vetë natyra, koha dhe liria u dha mundësinë të ngrenë strukturën e memorialit të krenarisë, gjuhës, të idealeve e virtyteve të kombit, pjesë e kulturës amerikane. Në pamje të parë bie në sy gjallëria e integritetit individual e kontributit dimensional krijues, kontribut që të bën të përfytyrosh si kanë qenë ëndrrat e paraardhësve, plot sfida e dhimbje, sakrifica e arritje, përkushtimin pakompromis e shkrimtarëve shqiptarë, -tha znj.Moisiu.
Fjalën e hapjes e mbajti Presidenti i SHSHSHA-ë poeti e publicisti preshevar, z Adnan Mehmeti, i cili si përgëzoi shkrimtarët botues të këtij viti, mes të tjerash theksoi: “E kemi pas shumë të vështirë për të përzgjedhur, për këtë Audiencë të parë me anëtarët e Shoqatës. Por, njerëzit e letrave, jo vetëm e mirëpritën lajmin, por edhe u mirëkuptuam që para jush kësaj here, do të kemi tre emra, që secili prej tyre kanë hyrë seriozisht në letrat shqipe. Fjala është për shkrimtaren, studiesen dhe esseisten, dr. Yllka Filipi, shkrimtarin e publicistin Pierre Pandeli Simsia dhe poeten, prozatoren dhe gazetaren e spikatur dhe të njohur, për analizat dhe opinionet e saj profesionale, në Diasporë, Marjana Zeneli Bulku. Ne do të jemi dëshmitarë për të provuar se vërtet, jemi me fat, dhe do të ndajmë eksperienca krijuese mes kolegësh e dashamirësish nga ku do të mësojmë shumë gjëra interesante, që këta kolegë i kanë mbajtur sekret dhe nuk i kanë shpalosur- më parë. Le të jetë ky një fillim i mbarë, gjysmë e punës, për të vazhduar më tej, me aktivitetet e Shoqatës së Shkrimtarëve. Këta shkrimtarë bartin me vete diellin dhe shkronjat shqipe, shpresën dhe mundësinë, talentin e përkushtimin për të shkruar dhe botuar libra në gjuhën shqipe këtu në Shtetet e Bashkuara. Përballë jush sot, për të drejtuar audiencën do të jetë Kryetarja e Shoqatës, znj.Raimonda Moisiu. Dhe, më lejoni që para se të marrë fjalën, moderatorja e këtij eventi, , dua të ndaj me ju dhe gjithë shqiptarët në Diasporë e kudo që janë, lajmin e mirë që pushtoi rrjetet sociale e të informimit mediatik dhe agjensitë prestigjioze të lajmeve në krejt botën, vizita e Papa Francesku, në atdheun tonë, dhe mesazhi për një Shqipëri të bekuar me tolerancë fetare.
Audienca u zhvillua në dy séanca. Në fazën e parë secili nga shkrimtarët promovues, prezantoi një përmbledhje të krijimtarisë së tij, duke i ilustruar me fragmente të zgjedhura, prozë apo poezi nga veprat e tij/saj.
E para e mori fjalën shkrimtarja dhe studiuesja Dr.Yllka FILIPI e cila pasi evidentoi disa fragmente të qëmtuara me kujdes nga veprat e saj, “Eternitas” (poezi), “Me ipsum ames”, (roman postmodern), “Dante-Kadare” (studim), “Post Hekuba”(Poezi), “Eshtra tempujsh” (Poezi), “Dante-Migjeni-Kadare” (studim krahasues), u shpreh:”Le të bëhet dritë fjala e të gjithë krijuesve shqiptarë të Diasporës, për ta ngritur lart e më lart imazhin kombëtar dhe unitetin shpirtëror të tokës mëmë!”
Janë disa çështje-vijoi Dr.FILIPI, të pashterura asnjëherë plotësisht lidhur me procesin krijues si një sekret i ethshëm i njerëzimit: -A duhet parë shkrimtari si galeri, individ, qenie e përvuajtur, sfinks, magnitudë apo si vetëcensurë që nuk e shijon, por vetëm e kupton jetën? – Ku ta kërkojmë lexuesin e vemëndshëm e selektiv? – A kemi në duar libra të padyshimtë që na qasin drejt globalizmit? Cila i shërben më tepër veprës, protonizmi apo kritika e ftohtë?Pas duartrokitjeve të publikut Dr. FILIPI përcolli mesazhin; “Të dashur vëllezër e motra të gjakut, penës, gjuhës dhe idealeve kombëtare! Fjala juaj u bëftë dritë në çdo vatër shqiptare! Le të themi së bashku lutjen e poetit: “Ati ynë që je në qiell/ Frymëzimin tonë të përdishëm falna neve sot…! Salla u ndez nga duartrokitjet të cilat pasuan edhe më tej, kur Kryetarja e shoqatës Zj. Raimonda Moisiu përzgjodhi disa fraza të shkëputura nga kritika, lidhur me veprën e autores FILIPI, nga Dr. Sadik BEJKO, nga poetja Mimoza Ahmeti, nga Dr. Agron TUFA..
Më pas e mori fjalën z. Pierre Pandeli Simsia, i cili në fjalën e tij tha:
Krijuesit letrarë kanë ndjenjë, imagjinatë, fantazi, për atë që ata mendojnë për të shkruar.Në veprën e tij, krijuesi letrar shpreh ndjenjat që burojnë nga shpirti i tij për t’ia dhënë lexuesit dhe këto zakonisht krijojnë atë, melankolinë e ndjeshme.Melankolia, mendoj unë, është dhe duhet të jetë pjesë e krijimtarisë letrare sipas ngjarjes, personazheve që krijuesi ka menduar për të shkruar.Duke qenë edhe tip i ndjeshëm për ngjarje të ndryshme, sigurisht që edhe doza e melankolisë të del vetvetiu sipas asaj që shkruaj, zakonisht në monolog apo në dialog.
Unë kam shumë vite larguar nga atdheu dhe këtu ku ne jetojmë bashkë nuk mund të ndjehesh pesimist, por, meqenëse unë gjatë këtyre viteve kam shkruar për jetën shqiptare, i kam trajtuar ato elementë që kanë mbjellë pesimizën në popull. Në gjashtë librat e mi vend të vecantë zenë romani “Nuse në derën e hasmit”që është libri im i fundit, botuar në vitin 2013-ë nga Shtëpia Botuese TOENA, promovimi i të cilit u bë po vjet në sallën Tefta Tashko Koço, në Ministrinë e Kulturës në Tiranë.Siç po e përmendni edhe ju, romani është mirëpritur nga lexuesi dhe nga kritika letrare ashtu si edhe romani tjetër “Një dashuri e vrarë”.Ajo që më tërhoqi për të shkruar atë roman me temë gjakmarrjen dhe që ngjarjet unë i kam vendosur në Nju Jork dhe në Shqipëri, ishte pengu im që unë të shkruaja për atë plagë tepër të dhimbshme që vazhdon edhe sot e kësaj dite të kullojë dhimbje.Gjakmarrja, femonemi i përhapurnë Shqipëri, është një çështje e dhimbshme që kanë shkruar edhe autorë të tjerë. Por çdo krijues letrar ka mënyrën dhe metodën e tij për ta shkruar. Menjëherë pas viteve 90-të shoqëria shqiptare, midis të tjerash po përballet me dy “plagë” të mëdha infektuese që kanë mbjellë dhe vazhdojnë të pikojnë dhimbje të mëdha në familjet shqiptare: prostitucioni dhe gjakmarrja.Këto dy plagë të dhimbshme, ishin si një peng që unë mbaja në veten time për të shkruar. Ishin një gërvishtje në shpirtin, një goditje në ndërgjegjen time që trokisnin shpesh herë në mendjen time që unë duhet të shkruaja për këto dy plagë të dhimbshme. Dhe pas një pune këmbëngulëse, ia arrita dhe jam çliruar nga ai peng.
Për të parën, prostitucionin, shkruajta romanin “Një dashuri e vrarë”. Titulli “Nuse në derën e hasmit”, është përzgjedhja më e mirë që ka marrë libri, madje është një frazë e shkëputur nga libri, kur mamaja Evelinë, pasi mësoi lidhjen e vajzës së saj me hasmin e familjes së tyre, midis të tjerash, kur flet me veten e saj thotë: “Çna bëre moj bijë, po hyn nuse në derën e hasmit…”
Libri: “Dr. Selahedin Velaj, Legjenda Vlonjate në Amerikë”. Dr. Selahedin Velaj, me origjinë nga Kanina e Vlorës, prej gati 70-të vitesh që jeton në Sh.B.A.është një figurë e ndritur në Diasporën tonë. Ky personalitet, intelektual që gëzon respektin, vlerësimin, mirënjohjen nga të gjithë ata bashkatdhetarë që e kanë njohur, nuk ka rreshtur kurrë duke dhënë kontributin e tij personal, madje edhe material për çështjet e ndryshme shqiptare.Nuk dua të zgjatem shumë, sepse pak a shumë janë përmbledhur në libri, por po veçoj disa prej tyre: Me iniciativën e Dr. Selahedin Velaj-t, në bashkëpunim me disa miq e shokë të tij, në vitin 1965 u hap shkolla shqipe në Nju Jork. Për disa muaj mësimi zhvillohej në Kishën Ortodokse “Shën Nikolla” në qendër të Manhattanit.Poezi! Mendoj, se sot, është tepruar shumë me fjalën e artë, poezi.Të shkruash poezi është shumë vështirë; e kam fjalën për poezi të mirëfilltë, jo vargëzime të rimuara siç lexojmë shpesh.Po harrohen fjalët, bejte, vjersha, dhe këto, nga autorët janë zëvendësuar me fjalën poezi.Krijues letrarë sot ka shumë dhe, çdo varg që ata shkruajnë e titullojnë, poezi, pavarësisht se mund të jetë bejte, vargje të lira, rimim vargjesh, apo edhe vjershë e thjeshtë.Poezia është një zhanër sa i bukur, po kaq edhe i vështirë për t’u shkruar. Jo çdokush shkruan poezi ”.
Më tej e mori fjalën znj. Marjana Zeneli Bulku e cila i mëshoi temës:
Letërsia si eksperiencë dhe angazhim.
Krijimtaria letrare , një profesion apo pasion,eksperiencë apo sprovë duket se mbi gjithcka na krijon mundësinë ne që të mblidhemi e komunikojmë së bashku edhe pse udhëtojmë dhe lëmë disa preokupime jo të vogla familjare.
Eshtë jetik komunikimi ndërmjet njerëzve, është tipari yni dallues si humanë por në ditët e sotme kur rëndom shikon sesi lufta dhe kërcënimet, shpifjet dhe përplasjet, vrasjet dhe përbaltjet janë shndërruar më së shumti në të vetmin mjet komunikimi, sapo të lexosh lajmet,sapo të shohësh transmetimet televizive, vlera e komunikimit ndërnjerëzor shumëfishohet dhe merr një përmasë të jashtzakonshme.
Kemi harruar të jetojmë si njerëz vallë?
Ky është monologu im i vazhdueshëm.Një monolog nga ku shpesh herë lindin vargjet e mendimeve të mija, enigmat, zgjidhjet, ëndrrat shpresat edhe zhgënjimet…
Krijimtaria letrare sipas meje është një lloj angazhimi që gjithsejcili merr përsipër ,është si një lloj tablete që mbart remedyn e duhur për dhimbjen ,brengën , dëshirën.
E sinqertë ose retorike , e drejtpërdrejtë ose personifikuese, reale apo hiperbolizuese formula e letërsisë ka funksionuar përherë në cdo kohë edhe nëpër librat e ashtuquajtur të verdhë që komandat e regjimeve të padrejta dirigjonin.
Më besoni kur them se unë shpresoj shumë nga artisti qoftë ky i artit pamor apo i atij të mendimit, sepse une besoj shumë tek momenti që e lind artin, mund të jetë i dhimbshëm ai moment por gjithmonë i thurr himn jetës.
Letërsia si përjetim,si mendim dhe si përgjithësim sipas meje, është mjet reagimi ndaj realitetit, e nëse e ndjek me vëmendje aty brenda fjalëve ka një platformë ku shkrihen eksperiencat njerëzore, ngërcet e saj, por edhe zgjidhjet.Sepse poeti e jeton me shpirt jetën, ai nuk merr dhe duke qene i ndëgjegjshëm për këtë jep, jep, jep dhe a e dini cfarë : receta falas mendimi (kështu do ti quaja unë vargjet)! Ndonjëherë sëmundjet shkaktohen nga shpirtrat e sëmurë që unë mendoj se poezia, muzika , arti në përgjithësi, ka forcën ti kurojë. Letërsia si mesazh ka mundësi të depërtojë gjithkund, atë nuk e pengon dot asnjë lloj muri sepse ka si mjet ; Fjalën. Ndoshta pikërisht duke u nisur nga ky fakt personalisht i kushtoj rëndësi asaj cfarë do të transmetojë mendimi. Nuk ka renditje më të bukur fjalësh sesa ajo që ndërton një mesazh , një zgjidhje , një përgjithësim që njeriu i kohëve moderne nuk ka kohë e as vullnet për ta lexuar, por po, ai ka nevojë të dëgjojë poezi e pse jo të shërojë shpirtin e lodhur apo ”të sëmurë” nga kohët e vështira përmes disa rreshtave.
Më kujtohet shpesh një poet evropian që thoshte se poezia i ngjan një krisme në mes të një shfaqjeje,,,ajo pra nuk vret, as plagos,por ajo duhet të dëgjohet dhe për më tepër kur kjo ”shfaqja jonë tragjikomedi-shqiptare” ka kaq shumë paradokse dhe anomali , i duhet lënë shteg poezisë, asaj të sinqertës që lind pas cdo dhimbjeje, gjatë një nate të pagjumë, pas cdo skandali që politika shfaq dhe fsheh, lind pas cdo akti të thjeshtë njerëzor që ekranit miop ndoshta nuk i jep përfitime, por jetës dhe njerëzve u jep leksione të mëdha.
Letërsia si angazhim , është tregues dhe matës demokracie, është pjesmarrje në proceset e mbarsura me problematikë njerëzore që poeti i sheh neutralisht, jo i yshtur, jo i detyruar,por i lirë, real,,,gjëra për të cilat duhet thënë pse jo edhe faleminderit sepse ku është fjala, është problematika, zgjidhja , aty është heroi dhe viktima, fantazia dhe realiteti , historia dhe e tashmja ,aty është NJERIU.
Dhe së fundmi më lejoni të guxoj të them se si poezia është sinqeritet,,,nuk ka akt më të sinqertë se ai poetik, sigurisht kur është i maturuar dhe i pjekur , pasi mendoj se nje akt të tillë nuk e nxit askush pëvecse një zë i brendshëm , kemi provuar të gjithë të shkruajmë.A nuk është ajo një veprimtari që as urdhërohet e as komandohet ,as retushohet e as mohohet sepse ajo ekziston tek krijuesi i vet ai që vazhdimisht e kemi quajtur UNI poetik.
Unë besoj tek letërsia ,tek fjala e ndërtuar me sinqeritet dhe maturi, besoj tek piktura , besoj tek tingulli muzikor , sepse besoj tek njeriu artist, në mos i tëri i vërtetë ka një pjesë sado të vogël vërtetësie…Ja, mjafton kjo kredo e imja për të pëgjithësuar edhe njëherë gjithcka dua të them dhe kam thene: Nga lartësia e poezisë si art mendimi botën e shoh më mirë!
”Prej nga këtu
Sodis gjithë botën.
Më dhemb ajo që aq shumë dhemb…
Padrejtësi e neveritëshme
m’i mbyll sytë e përlotur,
spektator i vetvetes jam”,-do ta përfundonte fjalën e saj znj.Bulku.
Pas një pushimi të shkurtë prej disa minutash filloi seanca e dytë e takimit lidhur me pyetje-përgjigje midis publikut dhe shkrimtarëve, lexuesit dhe dashamirësve.Seanca e dytë ishte më aktive në formën e një tryeze të rrumbullakët bashkëbiseduese, jo thjesht me pyetje përgjigje për letërsinë, por edhe shkëmbim idesh ,–mbi të fshehtat, sfidat e labirinthet e procesit krijues, pasi në audiencë bëhej fjalë për autorë me përvojë e pjekuri krijuese letraro-artistike, në prozë, poezi, përkthim e publicistikë. Iu la hapësirë spontanitetit dhe larmishmërisë së përvojave letrare, nga vetë autorët dhe pjesëmarrësit dashamirës në audiencë me qëllim për të bindur një audiencë skeptike me pikëpamjet e merituara të këtyre shkrimtarëve, dhe përcollën mesazhet aktuale mbi kontekstin e letërsisë shqipe moderne sot në Diasporë , Shqipëri, Kosovë e botë, – që do të thotë qasje afër globalizmit. C’po ndodh sot me shkrimtarët?A kemi prozatorë, poetë, përkthyes të zotë e me pjekuri profesionale?Si prezantohet Letërsia Shqipe sot në Diasporë e botë?
Ky lloj aktiviteti do të bëhët traditë , qe Shoqata e Shkrimtarëve do të organizojë Audiencë me Shkrimtarë –duke i dhënë prioritet vlerave promovuese të anëtarëve të Shoqatës dhe të Letrave Shqipe në Diasporë.
Çfarë informacion të ri mund të ofrojmë me anë të temave të rëndësishme për komunitetin e krijuesve, dhe se cfarë mund të përfitojmë në motivimin e tyre duke i sjellë në vëmendje të kolegëve , anëtarëve të Shoqatës, por edhe dashamirësve të artit e letërsisë dhe atyre që aspirojnë të bëhen shkrimtarë. Pra, si sistem kompleks i dalë nga organizmat dhe Shoqatat apo si lënie në dorën e fatit dhe sa publiku di për këtë temë? Pra, u sollën përvoja e këndvështrime të ndryshme për të gjetur gjuhën e përbashkët, duke i dhënë ngjyrë kombëtare e historike aktivitetit.Pati diskutime te mprehta mbi fatin e gjuhës shqipe nga Diasporë, të ardhmen e brezit të ri, koncertet në gjuhën shqipe, abetaren etj. Nga pjesëmarrësit e tjerë nga fusha të ndryshme të artit dhe kulturës shqiptare që veprojnë në Sh.B.A., si Themeluesja e Festivalit të fëmijëve shqiptaro-amerikanë në Diasporë, Pedagogja e Muzikës, znj. Pranvera Sula-Coba, intelektualja e POWER with Purpose Independent Associate, znj. Elida Kolo, shkrimtarja dhe publicistja znj. Nimfa Hakani, etj, duke dhënë edhe mendimet e tyre të ndryshme për një bashkëpunim me shoqatën në vitet e ardhshëme.Znj. Pranvera Sula Coba, pasi ndau me audiencën eksperiencat e saj mbresëlënëse dhe sfidat e saj, punën e përkushtimin e saj, se si arriti që në dy vjet të korrte suksesin dhe të realizonte Dy Festivale të Fëmijëve të Diasporës, duke i dhënë emër kulturës shqiptare jo vetëm në SHBA, por edhe në trojet shqiptare e ballkanike, mes të tjerave ajo tha: Ju falenderoj nga zemra për mundësinë dhe ngrohtësinë shpirtërore e krijuese që po cfaqni në këtë Audiencë me Shkrimtarët , duke na vlerësuar. Jam këtu jo vetëm si dashamirëse e letërsisë, por dëshiroj të përcjell sinjalin e bukur shpirtërisht e artistikisht për ato yje të vogla –fëmijët , ardhmëria e Diasporës shqiptare në SHBA -që shëndrisin Diasporën dhe identitetin tonë kombëtar, trashëgojnë gjuhën shqipe, vlerat dhe traditat kombëtare e historike, – me emrin e tyre, me gjakun shqiptar që rrjedh ndër dejet e tyre dhe me talentin e tyre.Ju falenderoj të gjithëve si Shoqatë që më ftuat dhe më dhatë fjalën të hap edhe unë siparin e një diskutimi paksa i vecantë nga tema e ditës, por që i bashkon letërsia dhe muzika, duke kërkuar mbështetjen tuaj dimensionale, qoftë edhe me tekste këngësh për Festivalin e ardhshëm të Fëmijëve në Shkodër , në tokën mëmë, që ne si Diasporë na është dhënë mundësia të përfaqësohemi me dy këngë. Dua t’ ju siguroj që kudo që të jemi bashkëpunimi dhe krenaria, janë ndjenja të domosdoshme dhe të arritëshme, si të ecim përpara për një revolucion në evenimentet letraro-artistike, të cilat do të nxjerrin në pah meritat dhe vlerat e artit tonë të shkruarit dhe të muzikës .Ndjehem tejet e lumtur që po kaloj një mbasdite të mrekullueshme mes zërit krijues, qytetar e intelektual të Shoqatës së Shkrimtarëve Shqiptaro Amerikanë. Ju faleminderit!Folën e diskutuan poeti Mëhill Velaj, Gjeto Turmalaj, talentja e re Veneta Callpani, Rrustem Ulaj, Vilma Tafaj Mehmeti, etj. U anëtarësuan krijuesë të rinj në SHSHSHA-ë, enciklopedisti i folklorit dhe gurrës popullore rapsodi Rrustem Ulaj dhe romancierja e re Veneta Callpani.
“Organizatorët dhe moderatorët e këtij takimi z. Adnan Mehmeti dhe znj.Raimonda Moisiu, e prezantuan atë takim letrar me profesionalizëm duke treguar edhe njëherë vlerat e tyre të larta; me oratorinë e tyre, duke i bërë edhe një prezantim shoqatës nëpër vite që nga krijimi i saj në artin i bukur të shkrimtarisë, që depërton si mesazh mirësie e dashurie në të përditshmen njerwzore, -u shpreh shkrimtari e publicisti i njohur Pierre pandeli Simsia, mbas takimit, para kamerës televizive të Kulturës Shqiptare ( Albanian TV Culturale). Takimi zgjati tri orë dhe kaloi në një atmosferë jashtëzakonisht poetike, të ngrohtë dhe me patos të lartë atdhetar.Ishte tejet mbresëlënës dhe u mblodhëm si një familje e madhe, e bukur shqiptare; na mblodhi letërsia.
Takimi u përcoll nga media shqiptare dhe amerikane; Televizioni: Kultura Shqiptare me producent, z. Adem Belliu dhe TV lokal Amerikan.
Në fund për pjesëmarrësit u shtrua një kokteil.(Korresp i Diellit)

Monroe College King Hall Bronx New York
Shtator 2014

7th Annual World Focus on Autism Takes Place in NYC/
Nga BEQIR SINA – New York City/
NEW YORK CITY : Organizata më e madhe botërore “Autism Speaks” ka nderuar me Çmimin për Arritjet Globale për Autizmin, Presidenten e Fondacionit “Fëmijët Shqiptarë”, zonjën Liri Berisha për Arritjet Globale në Luftën Kundër Autizmit. Ky është viti i dytë që “Autism Speaks” jep një çmim të tillë, ndërsa është hera e parë që i akordohet zonjës Berisha. Çmimi ju dorëzua gjatë punimeve të takimit të 7-vjetor të Fokusit Botëror për Autizmin, që po mbahet paralelisht me punimet e Asamblesë së Përgjithshme të Organizatës së Kombeve të Bashkuara në New York.
E pranishme ishte Princesha e Monakos, zonja e Sekretarit të Përgjithshëm të Kombeve të Bashkuara, Ban Ki Moon si dhe zonja të tjera të para nga vende të ndryshme dhe personalitete të ndryshme në luftën kundër autizmit. Suzzane Wright, drejtuese e “Autism Speaks” vlerësoi punën e Presidentes së Fondacionit “Fëmijët Shqiptarë”, duke u shprehur se, ajo ka ndryshuar të ardhmen për njerëzit me autizëm në Shqipëri dhe tani ajo po punon në të gjithë rajonin.
“Dr. Liri Berisha është një kombinim unik e një largpamëseje dhe luftëtareje. E dija, që nga momenti i parë që ne u takuam në Forumin e Shafallah-së në Katar, në 2008, se ajo do të ndryshonte botën. Ajo ka ndryshuar të ardhmen për njerëzit me autizëm në Shqipëri dhe tani ajo po punon në të gjithë rajonin”, u shpreh Suzzane Wright.
Çmimi i dhënë vjen për spikatjen e zonjës Berisha në Komunitetin Ndërkombëtar të Autizmit, si një drejtuese e shquar në rritjen e ndërgjegjësimit publik dhe profesional për autizmin në Shqipëri, për ngritjen në Tiranë të qendrës klinike bashkëkohore si dhe për mbështetjen e saj në krijimin e Rrjetit të Autizmit për Evropën Juglindore të ministrave të Shëndetësisë nga vendet e Rajonit.
Zonja Berisha i falenderoi për këtë çmim dhe u shpreh se, ky çmim është një lajm i mirë për çdo shqiptar. Për zonjën Berisha ky është një vlerësim i përpjekjeve të të gjithë personelit të Qendrës Rajonale të Autizmit, në mënyrë të veçantë për prindërit e përkushtuar ndaj fëmijëve të tyre. “Të dashur Suzzane dhe Bob, ky çmim është një dedikim për ju, për ndriçimin e shpresës për të gjithë ata që sfidojnë autizmin në mbarë botën. Si nënë, pediatre dhe Presidente e Fondacionit “Fëmijët Shqiptarë”, nuk mund të mendoj për një vlerësim më të mirë për punën e vështirë dhe arritjet që ne kemi bërë gjatë viteve të fundit, duke përmirësuar jetën e të gjithë atyre të prekur nga autizmi në Shqipëri”, u shpreh Liri Berisha.
Organizata Ndërkombëtare “Autism Speaks” në takimin e shtatë vjetor e vuri theksin në rritjen e shpejtë të numrit të fëmijëve autik në botë dhe nevojave në rritje të këtij komuniteti. Të dhënat tregojnë se, autizmi po prek rreth 1% të popullsisë globale.

Presidenti Nishani takohet me Rrjetin e Profesionistëve dhe Sipërmarrësve Shqiptarë/
Gjatë qëndrimit të tij në New York, Presidenti i Republikës, Bujar Nishani u prit nё njё atmosferё shumё tё ngrohtё nga anёtarё tё shumtё dhe drejtues tё Rrjetit tё Profesionistëve dhe Sipërmarrësve Shqiptarë (Albanian Professionals and Entrepreneurs Network) në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, me tё cilёt zhvilloi njё bashkёbisedim tё hapur pёr zhvillimet nё Shqipёri, perspektivёn e integrimit, marrёdhёniet me Shtetet e Bashkuara, bashkёpunimin me diasporёn, etj.
Presidenti Nishani ishte gjithashtu i ftuar edhe nga Organizata “Rrёnjёt Shqiptare”, njё organizatё qё punon pёr promovimin e trashёgimisё kultuore shqiptare, pёr tё kremtuar pesёvjetorin e themelimit tё saj.
Mё poshtё ёshtё fjala pёrshёndetёse e Presidentit të Republikës në takimin me Rrjetin e Profesionistёve dhe Sipёrmarrёsve Shqiptarё:
“Të nderuar miq,
Bashkatdhetarë,
Motra e vëllezër,
Zonja e zotërinj,
Është një kënaqësi e veçantë për mua të jem sërish me ju në çfarë është bërë tashmë një takim i rregullt, për të ndarë mendime dhe ide për çështje, të cilat janë me interes për të gjithë ne, dhe të cilat kanë të bëjnë me rrugëtimin tonë përgjatë rrugës së zhvillimit dhe progresit. Më lejoni të përfitoj nga ky rast t’ju falenderoj për ftesën tuaj, për praninë tuaj, dhe për mundësinë që ju më keni dhënë për një bisedë të hapur dhe të sinqertë.
Në kohërat e sotme të komunikimit të menjëhershëm, të mundësive të gjithanshme të informimit të shpejtë, kur pothuajse çdo gjë është publike dhe zhvillimet ndiqen shpeshherë në mënyrë të drejtpërdrejtë dhe interpretohen në forma e mënyra të ndryshme nga gjithsecili, është e vështirë të vish nga Tirana për të sjellë ndonjë gjë të re, të paditur. Duhen vetëm pak sekonda për të mësuar nga çdo cep i botës, çfarë ndodh përditë në Shqipëri dhe në Kosovë. Do të doja, megjithatë, që këto pak minuta t’i shfrytëzoja për të theksuar disa momente që mendoj se paraqesin interes edhe për ju:
Së pari, ne nuk do të lodhemi duke përmendur dhe përsëritur atë që është arritur në histori si kontributi më i madh, që janë përpjekjet e admirueshme dhe mbështetja e ofruar nga komuniteti shqiptar në Amerikë, bijtë dhe bijat e Shqipërisë, zemra e të cilëve, pavarësisht distancës, kurrë nuk pushuan së rrahuri me ritmin e vëllezërve dhe motrave në atdhe. Respekti ynë dhe vlerësimi për ta është vendosur përfundimisht në altarin e vlerave më të larta të kombit.
Megjithatë, për fat të mirë, kohët kanë ndryshuar. Dhe kanë ndryshuar shumë dhe për mirë në lidhje me atë që edhe ëndërrimtarët më të guximshëm vështirë se e kishin imagjinuar. Shqipëria dhe Kosova janë duke jetuar në realitete që nuk kanë të krahasuar me asgjë të ngjashme në historinë tonë. Ne jetojmë në paqe, në bashkëpunim dhe mirëkuptim, në marrëdhënie dinamike, por edhe në një konkurrencë të shëndoshë me të tjerët. Krahasimet me të kaluarën shërbejnë pa dyshim si leksione të mrekullueshme të historisë, edhe pse obligimet tona maten sipas angazhimeve, të cilat rinovohen çdo vit, dhe shpesh në terma edhe më afat-shkurtra.
Reformat dhe progresi i Shqipërisë janë, para së gjithash, një arritje e qytetarëve shqiptarë, janë prova e përpjekjeve të tyre me ndikim të gjerë, dhe janë një përkthim i natyrshëm i dëshirave, ëndrrave dhe qëllimeve kolektive. Ato janë investim i brezit të sotëm për të kompensuar të kaluarën sa më shpejt të jetë e mundur, për të fituar kohë, për të investuar në të tashmen dhe për të siguruar më mirë të ardhmen. Megjithatë, reformat dhe zhvillimi jonë janë padyshim rezultat i bashkëpunimit të vendosur me partnerët, miqtë dhe me mbështetësit tanë dashamirës jashtë vendit, mes të cilëve SHBA zënë një vend kryesor.
Është gjithashtu një e vërtetë e padiskutueshme se rreth 1.2 milion shqiptarë – më shumë se një e treta e popullsisë në vend sot – të cilët e kanë bërë zgjedhjen, gjatë dy dekadave të fundit, të jetojnë dhe punojnë jashtë vendit, japin një kontribut të çmuar dhe të mirëpritur në mënyra dhe forma të ndryshme, madje edhe kur ai nuk është drejtpërdrejt i dukshëm. U deshën disa vite për të kuptuar një gjë të thjeshtë: mungesa e shqiptarëve në tribunat e nderit, në altarët e vlerësimit apo tribunat e shkëlqimit nuk kishte të bënte me ndonjë lloj pamundësie të qenies tonë. Kjo kishte të bënte me sistemin që nuk i jepte atyre një mundësi për të qenë të realizuar. Artistë, aktorë, këngëtarë, atletë, gazetarë, studentë të shkëlqyer në universitete të famshme, sipërmarrës të rinj dhe të suksesshëm në fusha të ndryshme, me pak fjalë, ju që jeni sot këtu jeni një dëshmi e vlerave të fshehura, aftësive të pashfrytëzuara dhe rezultateve të munguara. Me suksesin tuaj, ju i keni dhënë vetes dhe familjes tuaj, por edhe Shqipërisë një krenari të ligjshme dhe ju meritoni mirënjohjen tonë. Jeta dhe interesat tuaja këtu, në këtë shoqëri, por unë ju inkurajoj që të vazhdoni të jeni të interesuar dhe të lidhur me Shqipërinë, me zhvillimet atje, sepse përvoja të tjera, këshilla dhe kontributet kurrë nuk do të jenë të tepërta apo të panevojshme.
Shqipëria është anëtare e NATO-s – dhe pas zhvillimeve dramatike në Ukrainë, të gjithë e kuptuan menjëherë rëndësinë strategjike të kësaj arritje të madhe të Shqipërisë. Ndërkohë, Shqipërisë iu dha statusi i vendit kandidat në BE disa muaj më parë dhe ajo është më afër se kurrë me BE-në. Pikërisht për arsyen se jemi në rrugën e një zhvillimi dinamik, me qëllime ambicioze, dhe duke u përballur, si çdo vend, me atë që e ardhmja parashikon për ne, ne kemi nevojë edhe për më shumë miq, më shumë lidhje, më shumë njohje, dhe më shumë mundësi. Prandaj, një organizim më i mirë, bashkëpunim edhe më i afërt për të maksimizuar ndikimin në shoqërinë në të cilën ne jemi të integruar, është ndoshta mbështetja më e madhe dhe cilësore që mund të jepet për Shqipërinë, për Kosovën, për botën shqiptare, si pjesë e pandarë e botës perëndimore.
Në një vend si SHBA, ku organizimi i komunitetit është jo vetëm një e drejtë, por një mënyrë e funksionimit të shoqërisë, aftësia për të bashkuar kontributet personale është një garanci për sukses. Kështu, unë do të doja t’ju inkurajoj që të ofroni praninë e aktivitetit tuaj në këtë vend në të gjitha dimensionet e mundshme të suksesit dhe prosperitetit për ju dhe familjet tuaja, por edhe për Shqipërinë, Kosovën dhe shqiptarët kudo që janë.
Edhe pse gjeopolitika e sotme nuk mund të përcaktohet lehtë, nuk ka dyshim se roli, zëri, ndikimi dhe impakti i Shteteve të Bashkuara në botë do të vazhdojë të jetë i rëndësishëm në aspektin e politikës të zhvillimit ndërkombëtar. Ky vend ka mbërritur këtu, ku është tani, falë lirisë, iniciativës individuale, kurajos për tu përballur me rreziqe dhe, për shkak se është bazuar tek barazia shoqërore para ligjit. Mundësia, të cilën çdo qytetar gëzon në lidhje me arritjen e niveleve më të larta, deri në pozitën e qytetarit të parë të vendit, është në themel të zhvillimit të këtij vendi dhe garanci për të ardhmen. Mark Gjonaj është bërë tashmë shembulli që tregon se nuk ekzistojnë më pengesa apo kufij të pakapërcyeshëm për brezin e ri të shqiptaro-amerikanëve. Unë jam i sigurt se suksesi i tij është sukses i komunitetit shqiptar këtu dhe se ndihma dhe mbështetja juaj ishin vendimtare për fitoren e programit dhe ideve të tij.
Më lejoni të theksoj se kontributi më i mirë, më i vyer që mund t`i jepni Shqipërisë dhe gjithë botës shqiptare është të organizoheni, të gjeni mënyrën për të qenë sa më të integruar në shoqërinë ku jetoni dhe si të tillë e me një zë të fortë të mund të ndikoni aty ku keni mundësi për të bërë që të tjerët të na njohin, me ato që kemi më të mira dhe të mundësoni që interesat që na lidhin e bashkojnë të mbrohen e nxiten më së miri.
Duke ju uruar sukses e begati në të gjitha planet, unë jam i gatshëm t’i përgjigjem ndonjë interesimi të veçantë.
Ju falemnderit!”(Foto:Kortezi: Beqir Sina)

Shkruan: Nga Don Lush Gjergji/
Gjithnjë jetoj dhe përjetoj skenat madhore të kësaj vizite baritore Kishës Katolike në popullin shqiptar, Shqipërisë, të gjithë shqiptarëve në Ballkan, në Evropë dhe në botë. Ishte një takim, edhe më tepër përqafim, mes Papës dhe neve, kur hapte dorën për të përshendetur dhe bekuar morinë e popullit nga aereoporti “Nëna Tereze”, nëpër sheshin “Nëna Tereze”, nëpër rrugët e Tiranës. Kudo brohoritje, gëzim, ngazëllim, kënaqësi, shikime në sy ndaj Atit të Shenjtë, pastaj ndaj njëri-tjetrit, si ta pyesnin njëri-tjetrin: a është e vërtetë, e mundshme, reale kjo, apo po ëndërrojmë?
Fatbardhësisht është e vërtetë! Papa Françesku ishte në Tiranë, në Shqipëri, në vizitë baritore mbarë popullit shqiptar. Unë këtë ngjarje e kam cilësuar si “mrekulli” dhe dhuratë të Zotit, të Kishës, të Papës për shumë arsye, ndër të cilat janë ato që vetë Papa Françesku i ka cekur: martirizimin dhe bashkëjetesën ndërfetare.
“E para sepse shqiptarët kanë arritur të krijojnë një shtet të unitetit kombëtar midis tri feve kryesore të shqiptarëve, islamizmit, ortodoksisë dhe katolicizmit, falë një Këshilli Ndërfetar që vepron me shumë ekuilibrim”. Kjo tha Papa është një gjë e mirë dhe shtoi se, “Prania e Papës (në Shqipëri) do të shërbejë për t’i thënë të gjithë popujve të botës se është e mundur të punohet dhe të veprohet së bashku.”
Arsyeja e dytë me rëndësi pse ai po viziton Shqipërinë në shtator, ka të bëjë me historinë e Shqipërisë, e cila sipas tij, ishte unike ndër vendet ish-komuniste, kushtetuta e së cilës ndalonte me ligj fenë dhe se ishte shpallur vend ateist. “Të merrje pjesë në meshë, ishte kundër kushtetutës” së regjimit komunist, u tha Papa gazetarëve të huaj. Sipas Radio Vatikanit, gjatë përgjigjes ndaj pyetjes mbi vizitën e ardhëshme në Tiranë, ai përmendi gjithashtu edhe shkatërrimin e kishave gjatë sundimit komunist dhe si përfundim, ai sot e ndjenë si detyrë që të vizitojë atë vend fisnik”, është cituar të ketë thënë Papa.
Papa Françesku ndër të tjera tha kështu në intervistën lamtumirëse nga Shqipëria: “Shqiptarët nuk janë tolerantë, ata janë vëllezër pa dallime feje. Së bashku kanë përballuar martirizimin, së bashku kanë ndërtuar demokracinë, së bashku jetojnë dhe veprojnë…”.
Cila ishte porosia kryesore e pranisë dhe fjalës së Papës Françeskut në Shqipëri? Çka tha, çka gjeti në Shqipëri, çka na la si porosi dhe trashëgimi? Sigurisht se për një kohë të gjatë mjetet pamoro-dëgjimore, njerëzit, analistet do të mundohen nga këndvështrimet e ndryshme ta ndriçojnë, interpretojnë, shqyrtojnë, trajtojnë këtë vizitë, çastet kulmore, fjalimet, gjestet, mbi të gjitha jehonën dhe domethënien për ne dhe për botën e sotme. Unë do t’i theksoj disa elemente të rëndësishme dhe shumë aktuale.
1.LASHTËSIA E KRISHTËRIMIT NDËR NE
PapaFrançesku ndër të tjera ka çmuar dhe përkujtuar, për ne dhe për botën, një gjë të madhe dhe të rëndësishme, që shpesh harrohet apo anashkalohet, historinë e krishtërimit tonë që nga kohët apostolike, pra, lashtësinë tonë si të krishterë, sepse ishin ndër të parët e këtyre trojeve që e kemi pranuar Krishtin dhe porosinë ungjillore. Ja fjala dhe theksimi i Papës Françeskut në homeli lidhur me lashtësinë e krishtërimit tonë: “Paqe në shtëpitë tuaja, paqe në zemrat tuaja, paqe në Kombin tuaj!… Ata që kishin frikë nga e vërteta e nga liria, bënin ç’ish e mundur ta dëbonin Hyjin nga zemra e njeriut e ta përjashtonin Krishtin e Kishën nga historia e vendit tuaj; ndonëse ai që më të hershmit që mori dritën e Ungjillit… Në Leximin e dytë, dëgjuam të përmendet Iliria, në kohën e apostullimit të Palit, përfshirë edhe trojet e Shqipërisë së sotme…”.
Të mërkurën, më 24 shtator 2014, në Audiencën e Përgjithshme në Romë, Papa Françesku përkujtoi dhe komentoi kështu udhëtimin e tij në Shqipëri: “Falënderoj edhe një herë Zotin, sepse, në këtë Udhëtim, më dha mundësinë të takohem me një popull të guximshëm e të fortë, që nuk u përkul para dhimbjes. Vëllezërve e motrave të Shqipërisë u përsëris ftesën për të pasur guximin e së mirës, për të ndërtuar të tashmen e të ardhmen në vendin e tyre e në Evropë”.
2-MARTIRIZIMI SHEKULLOR
Kjo gjë na ka kushtuar shumë gjatë shekujve, nën sundimin e parandorisë romake, gjatë dyndjeve të popujve sllavë, në sundimin pesëshekullor turko-otoman, sidomos nën sundimin e egër komunisto-ateist me martirët e lavdishëm. Papa Françesku ndër të tjera në homelinë e Meshës në Tiranë tha“Duke sjellë përsëri në mendje dhjetëvjeçarët e vuajtjeve mizore e të pesekutimeve të egra kundër katolikëve, ortodokëve, myslimanëve, mund të themi Shqipëria ka qenë tokë martirësh: shumë ipeshkvij, meshtarë, rregulltarë e besimtarë laikë e paguan me jetë besnikërinë e tyre… Zoti ishte pranë jush, të dashur vëllezër e motra, për t’ju mbajtur në këmbë; Ai ju priu e ju ngushëlloi e, së fundi, ju ngriti lart mbi krahët e shqiponjës, siç pati bërë me popullin e lashtë të Izraelit… Uroj që Shqiponja, të cilën e shikojmë në flamurin e vendit tuaj, t’ju kujtojë gjithnjë shpresën, për të mbëshetur përherë besimin tuaj në Hyjin, që nuk zhgënjen, por është gjithnjë afër nesh, posaçërisht në çaste të vështira… Kishë, që jeton në këto troje të Shqipërisë, falëinderit për shembulliun e besnikërisë ndaj Ungjillit. Shumë nga bijtë e bijat tuaja vuajtën për Krishtin, edhe deri në flijim e jetës…”.
Përshtypja më e thellë e Papës Françesku ishte mbrëmësorja në katedralen “Shën Pali” në Tiranë, pas dëgjimit të vëmendshëm ta dy dëshmive rrënqethëse të Don Ernest Troshanit dhe motrës Maria Kaleta. Papa qau. Së bashku me të qajtem edhe ne. Ishin lot gëzimi, rrënqerhjeje, tronditjeje, aq sa Papa e la tekstin e përgatitur dhe foli në mënyrë spontane. “Nuk e kam ditur se keni vuajtur kaq shumë… Sot kam prekur me dorë martitrët…Feja e vëretë është burim paqeje e jo dhune! Askush nuk mund ta përdorë emrin e Hyjit për të ushtruar dhunë. Të vrasësh në emër të Hyjit është sakrilegj i madh. Të diskriminosh në emër të Hyjit është çnjerëzore…Vijoni të jeni për vendin tuaj, e jo vetëm, shenjë që tregon se janë të mundura marrëdhëniet e përzemërta të bashkpunimit të frytshëm ndërmjet njerëzve me përkatësi të ndryshme fetare… Jam befasuar shumë… nuk e dija që populli juaj ka vuajtuir kas shumë…”.
Në Audiencën e Përgjithshme të mërkurën pas vizitës në Shqipëri, Papa Françesku, prapë iu kthye përjetimeve dhe vlerësimeve të këtij takimi, ku ndër të tjera tha kështu: “Prandaj, martirët nuk janë të mundur, por fitimtarë: në dëshminë e tyre heroike shndrit sërish gjithpushteti i Zotit, që gjithnjë e ngushëllon populline vet, duke hapur udhë të reja e horizonte shprese. Këtë mesazh shprese, bazuar në fenë e Krishtit e në kujtimin e së kaluarës, ia besova krejt popullsisë shqiptare, të cilën e pashë entuziaste dhe të gëzuar në vendet e takimeve e në kremtime, ashtu si edhe në rrugët e Tiranës…”.
Papa Françesku duke folur në mënyrë spontane për simbolin tonë kombëtar, Shqiponjën, ndër të tjera përkujtoi dhe tha seajo e ka çerdhen e vet, por fluturon në lartësi, figurë tejet e bukur dhe domethënëse për popullin tonë, dhe di rishtas të kthehet në çerdhen e saj.
“Shqiponja jonë” e Lumja Nëna Tereze, është pa dyshim fryt i martirizimit dhe bashkëjetesës, vëllazërisë gjithshqiptare, që ajo e ka realizuar në mbarë botën me fuqinë e fesë dhe frymëzimin e dashurisë.
3.POPULL I RI DHE SHPRESËDHËNËS
Jemi populli më i ri në Evropë, me shumë gjallëri dhe vullnet për jetë dhe për punë. Këtë e ka hetuar edhe Papa Françesku, i cili risnisë sonë ia dha një frymëzim për jetë, ardhmëri, duke u ruajtur prej “tundimeve” të sotme, siç janë materializmi, konsumizmi, hedonizmi, relativizmi dhe ateizmi praktik. Ai në mbarim të meshës në Tiranë, ndër të tjera ia la këtë porosi rinisë shqiptare. “Me forcën e Ungjillit e me shembullin e martirëve, të dini t’i thoni “jo” idhujtarisë së parasë; “jo” lirisë së rreme individualiste; “jo” varësive e dhunës; e t’i thoni “po” kulturës së takimit e të solidaritetit; “po” bukurisë së pandashme nga e mira e nga e vërteta; “po” jetës së shkrirë për ideale të mëdha, por besnike edhe në gjërat e vogla. Kështu, do të ndërtoni një Shqipëri më të mirë e një botë më të mirë…”.
4-VËLLAZËRIA DHE BASHKËJETESA NDËRFETARE SHQIPTARE
Në takimin e Papës Françesku me udhëheqësit e feve tjera ai ndër të tjera tha: “Është e rëndësishme që jeni këtu së bashku: është shenjë e dialogut që jetoni ditë për ditë, duke u përpjekur të lidhni me njëri-tjetrin marrëdhënie bashkëpunimi vëllazëror, për të mirën e mbarë shoqërisë… Nuk mund të dialogohet, nëse nuk nisemi nga identiteti vetjak, nuk shërben. Secili nga ne ka identitetin e vet, është besnik ndaj tij… E kështu, si vëllezër, ecim së bashku. E secili nga ne ia ofron tjetrit dëshminë e identiteti të vet e dialogon me tjetrin, së bashku, pa tradhtuar identitetin e fesë, pa e maskuar, pa hipokrizi… Të dashur miq, ju bëj thirrje të mbani dhe të thelloni traditën e marrëdhënieve të mira ndërmjet bashkësive fetare në Shqipëri dhe të ndjeheni të bashkuar në shërbim ndaj atdheut tuaj të shtrenjtë… Të gjithë bashkë, për të mirën e Atdheut e të njerëzimit! Vijoni të jeni për vendin tuaj, e jo vetëm, shenjë që tregon se janë të mundura marrëdhëniet e përzemërta dhe të bashkpunimit të frytshëm ndër njerëz me përkatësi të ndryshme fetare…”.
Ja përjetimi dhe dëshmia bindëse e Papës Françeskut dhënë të mërkurën pas vizitës së tij në Shqipëri, në Audiencën e Përgjithshme, duke thënë: “Për këtë, në qendër të këtij Udhëtimi, qe një takim ndërfetar, në të cilin pata mundësi të shoh me mkënaqësi të thellë se bashkëjetesa paqësore dhe e frytshme ndërmjet njerëzve e bashkësive, që u përkasin feve të ndryshme, jo vetëm mund të dëshirohet, por është konkretisht e mundur dhe e zbatueshme në praktikë. Ata e praktikojnë! Është fjala për një dialog të vërtetë e të frytshëm, larg relativizmit, duke pasur parasysh identitetin e secilit. Në fakt, ajo që i bashkon shprehjet e ndryshme të fesë, është udha e jetës, vullneti për t’i bërë mirë të afërmit, pa e mohuar e pa e nënvlerësuar identitetin e secilit…”.
Nëpërmjet Papës Françesku ishim edhe një herë në “skenën botërore” për ta treguar dhe dëshmuar para Papës, para mbarë botës, kush kemi qenë dhe jemi si shqiptarë dhe si fetarë, çka duam, presim dhe kërkojmë prej njëri-tjetrit, prej botës, cili është orjentimi dhe përcaktimi ynë kulturor, shpirtëror dhe shoqëror, për të tashmen dhe për ardhmerinë tonë sa më të mirë.

Ndërkohë që VATRA u dekorua me dekoratën më të lartë të Shtetit Shqiptar, residenti i nderit i Vatrës, Agim Karagjozi dhe Kryetari aktual i VATRES Gjon BUcaj, u dekoruan me Urdhërin”Nderi i KOMBIT”/
Në mbrëmjen e së shtunës së 27 Shtatorit, në restorantin e njohur MAESTROS, vatranët dhe 15 shoqata të komunitetit shqiptar, pritën bujarisht presidentin e Republikës së Shqipërisë zotin Bujar Nishani.
Zotit Nishani ia uroi mirëseardhjen nën/kryetari i Vatrës, Agim Rexhaj.
Në fjalën e hapjes, z. Rexhaj, duke iu drejtuar të pranishmëve tha:” Më lejoni që në emërin tuaj t’ia urojmë mirëseradhjen Presidentit të Republikës së Shqipërisë, zotit Bujar NISHANI dhe Delegacioneve që e shoqërojnë:
MIRËSE ERDHËT ZOTI PRESIDENT!
Është kënaqësi që në këtë darkë, vijon tradita 104 Vjecare e Federatës Vatra, më e vjetra, më historikja e Kombit, ku bashkësitë Fetare janë së bashku, Luten së bashku, duke përcjellë kështu, traditën e tolerancës dhe vëllazërimit ndërfetar, traditë që edhe Papa Francesku, e potencoi dhe e ngriti aq lartë, gjatë dhe pas vizitës së tij të suksesshme në Tiranë, kryeqytetin e Shqipërisë Etnike.
Po ashtu Vatra ndjehet mirë që në këtë mbrëmje përfaqësohen përvec saj edhe shoqatat e New Yorkut dhe më gjërë si: Shoqata Camëria,Bashkimi Kombëtar dhe Shkolla Shqipe, Fondacioni Plavë e Guci, Levizja e Legalitetit,New York, Shoqata Atdhetare Malësia e Madhe” Detroit, Shoqata Atdhetare “Ana e malit” New York, Fondacioni “Dedë Gjo Luli” në New York,Fondacioni “Dom Simon Filipaj” -New York, Fondacioni Humanitar “Malësia” në New York, Shoqata Atdhetare “Kraja” New York, Shoqata Atdhetare”Ulqini” Chikago, Shoqata “Rugova” në New York, Shoqata Kelmendi, Shoqata e Shkrimtareve etj. Pra e gjithë Shqipëria Etnike sic e ka ba Zoti ndodhet sonte këtu në këtë darkë bujare, duke përcjellë mesazhin e Kombit të bashkuar.
Kam nderin dhe privilegjin e vecantë që në emër të Vatrës dhe Vatranëve nga Amerika dhe Kanadaja, si dhe të gjitha shoqatave t’i uroj mirëseardhjen Zotit President dhe delegacioneve të vendlindjes. Mirë se keni ardhë në vendin e mikut më të madh të Popullit dhe Kombit Shqiptar, në Amerikën e Presidentit Ëillson, Klinton, Bush, që na janë gjendur në caste të vështira dhe kanë kontribut të vecantë në ekzistencën e Kombit Shqiptar.
Më pas ai ftoi koordinatoren e kësaj mbrëmjeje, studenten e dalluar shqiptaro-amerikane, fituese e një bursi të Fondit të Studentëve të Vatrës dhe së fundi përfituese e Fondit prestigjioz FulBright, zonjushën KRISELA KARAJA.
Më pas darkën e ka drejtuar studentja Krisela Karaja, e cila pas prezantimit të mysafirëve, ka ftuar pjesmarrësit që të ngrihen në këmbë dhe të përcjellin Hymnet Kombëtare të Amerikës dhe të Hymnin Kombëtar Shqiptar.
Më pas:Një minut Heshtje për të rënët e Kombit!
Imam Edin Gjoni ka përcjellë Lutjen Fetare në emër të tre besimeve Fetare, rit ky tradicional i Vatrës që prej 104 vitesh.
Fjalën përshëndetëse në emër të Vatrës dhe të gjitha shoqatave e ka mbajtë Kryetari i Shoqatës CAMËRIA, Fuat Mamo.
Më pas ka përshëndetur Diplomati nga Kosova Korab Mushkolaj.
Presidenti Nishani ka fituar duartrokitjet e qindra pjesmarërsve tek ka vlerësuar diasporën shqiptare, Vatrën Historike dhe fjala e tij u shoqërua me duartrokitje të zgjatura.(Të plotë do të publikohet në Diellin e printuar)
Casti kulmor i mbrëmjes ishte dekorimi i Vatrës nga Presidenti Bujar Nishani me dekoratën më të lartë të Republikës së Shqipërisë” URDHËERI I FLAMURIT”. Po ashtu u dekorua me “Nderi i KOMBIT” Kryetari i nderit i VATRËS z. Agim KARAGJOZI dhe kryetari aktual Gjon BUCAJ. Duke marrë dekoratën e lartë, kryetari i Vatrës, Dr. Gjon Bucaj, tha:
I nderuem z. President,
Në emën tim, të bashkëpuntorëve të mij dhe të gjithë vatranëvet dhe të dashamirëve te VATRËS, Ju shpreh mirënjohjen e thellë për nderimin që Ju i bani kësaj organizate 102 vjeçare, me dekoratën ma të lartë, Urdhëri i Flamurit Kombëtar, të cilën e marrim në dorëzim me krenari, si vlersim për ata patriotë të mëdhaj që e themeluen në frymën e atdhedashunisë dhe mbi bazat e demokracisë amerikane, dhe për të gjithë ata që e mbajtën pandërpremje në shërbim të kombit e të atdheut.
Për vatranët e sotëm dhe për komunitetin shqiptaro-amerikan në përgjithësi, ky çmim prestigjoz na vjen edhe si mbështetje e fortë morale, në përpjekjet tona per t’a rritë dhe fuqizue Vatrën, që të mundet me i shërbye me dobi ma efektive çashtjes kombëtare. Me forcën morale dhe me prestigjin që i jep trashigimia e vet historike, ky institucion duhet të shfrytzohet për dobinë e kombit, me nji platformë që në rend të parë synon bashkimin e kombit dhe ecjen e tij drejt integrimit europjan, fitoren dhe mbrojtjen e të drejtave të shqiptarëvet që jetojnë në trojet e veta në shtetet për rreth, me nji përkushtim të veçantë për zgjidhjen e çashtjes çame.
Me këtë rast due të përshëndes të gjithë vatranët që, në këto dekadat e fundit, e kanë mbajtë Vatrën me përkushtim e sakrifica, si edhe vatranët e rij që po shtohen dita-ditës dhe që ata do t’ua përcjellin atë, të forte e të shëndoshtë, breznive të ardhshme.

********
Përsa i përket dekoratës time, Z. President, kjo më vjen si nji e papritun shumë e kandëshme, nji nderim i madh, për të cilin ju jam thellësisht mirënjohës, por edhe si nji obligim për t’u kujtue gjithmonë se shërbimi dhe nderimi për kombin janë detyra të vazhdueshme.
Gëzimin për këtë dekorim e shton fakti se, në këtë vit, me propozimin e VATRËS, do të dekoroni edhe vatranët që ranë viktima të pafajshme të regjimit gjakatar komunist.
Këtë nderim të sotem due t’a ndaj me bashkëpuntorët e mij dhe me të gjithë vatranët, si të hershmit për punën e përbashkët gjatë katër dekadave të fundit, ndër ta zoti Agim Karagjozi të cilin ju e dekoronii sonte me plot meritë, ashtu edhe me vatranët e rij që tash 3-4 vite i janë bashkue dhe gjithnji vazhdojnë t’i bashkohen VATRËS, tue krijue degë të reja në vendet ku banojnë shqiptarë në ShBA dhe ne Kanada, me vullnetin e fortë dhe me dëshirën për t’i shërbye çashtjes kombëtare me emnin dhe potecialin e saj. Jam i sigurtë se shumë prej tyne do të nderohen me çmime e dekorata të meritueme në të ardhmen.
Në anën përsonale, e ndjej nevojën me përmendë me krenari e mirënjohje farefisin tim dhe të gjithë banorët e katundin Arst, i ngjitun bashkë me Miliska, ku kam lindë dhe kam kalue fëmininë e parë, banorë të vorfën por fisnikë si të gjitha malsinat tona. E kujtoj me mall e mirënjohje Nanën, ndjesë pastë, që me ka dhanë bekimin me u largue në moshë të re, në kërkim të shkollimit, megjithë nevojën që kishte për ndimën e ma të madhit me i rritë katër fëmijt e mbetun heret pa babë.
Fati më ka sjellë me pasë mësuesa të mirë, shokë, miq te moshuem e të ri, në shtegtimin e gjatë prej vendlindjes, në Shkodër, ne Kosovë, në Itali dhe këtu në Amerikë, që kanë ndikue në formimin tim, me etjen për dituni dhe me frymën e atdhedashunisë. Tash jam bashkshort dhe prind i lumtun, dhe përjetoj gëzim të pafund kur ndëgjoj thirrjet në gjuhën shqipe: “Baba Gjysh, të due shumë”.
Në emër të z. Agim Karagjozi ka falenderuar i biri, Zuhdi Karagjozi dhe e bija.
Të pranishmit u argëtuan nga DJ Bujar Uka me bashkëshorten Anila , ndërsa Shoqëria Kulturore KELMENDI dhe Bashkimi Kombëtar, sollën Shqipërinë në sallën e mbrëmjes.
Deri në mesnatë ka vazhduar darka me këngë e valle shqiptare.(Me gjërë do të lexoni në Diellin e Printuar).

Presidenti i Shqipërisë zoti Bujar Nishani ka dekoruar KKSHA-në me urdhërin “Gjergj Kastrioti” si dhe me “Nderi i Kombit” aktivistët: Anthony Athanas (pas vdekjes), Nikolla Pano, Harry Bajraktari, Richard Lukaj dhe Jim Xhema./
NGA BEQIR SINA, New York City/
BIG APPLE NYC : Presidenti i Shqipërisë Bujar Nishani, në ditën e fundit të qëndrimit të tij në Nju Jork, nderoi mbrëmë në lokalin e njohur Russian Tea Room në Nju Jork, me medalje dhe urdhra një organizatë dhe 5 personalitete të dalluara të diasporës shqiptare në Amerikë.
Në një ceremoni të organizuar nga Misioni i Shqipërisë pranë Kombeve të Bashkuara, zoti Nishani falenderoi dhe vlerësoi lart kontributin e shqiptarëve të Amerikës, në dobi të çështjes kombëtare si dhe nderoi me këtë rast figurat e shquara të komunitetit shqiptaro-amerikan dhe sidomos disa personalitete të dalluara në diasporë, për kontributin e tyre në çështjen kombëtare.
Presidenti i Shqipërisë Bujar Nishani me këtë rast u shprehu mirënjohjen shqiptaro-amerikanëve për ndihmesën e tyre në krijimin dhe mbrojtjen e shtetit shqiptar, pavarësinë e Shqipërisë dhe Kosovës, për lirinë dhe demokracinë, mbrojtjen e të drejtave të shqiptarëve në Mal të Zi, Luginën e Preshevës dhe Maqedoni dhe në afrimin më të madh mes shqiptarëve dhe popullit amerikan.
Në fillim të fjalës së tij duke thënë se vizita e tij në vendin më të madh të demokracisë, e ka inspiruar gjithmonë, atë, ai tha:
“Andaj e ndjejë si obligim ta përsërisë kënaqësin time dhe të vendit timë – Shqipërisë, dhe të gjithë shqiptarëve për rolin dhe kontributin historik të gjithë diasporës shqiptare në SHBA – për të mbështetur fort të gjitha çështjet kombëtare shqiptare – Pavarësinë e Shqipërisë , pavarësinë e Kosovës për të drejtat e shqiptarëve në Maqedoni , Luginënë e Preshevës në Mal të Zi dhe kudo ku janë shqiptarët”.
Zoti Nishani tha se vlerësonte me nota të larta kontributin e diasporës shqiptare në Amerikë në sfidat e vështira që kaloi kombi shqiptar në vitet e izolimit total komunist, sidomos në Shqipëri.
“Gjatë periudhës së izolimit të plotë absurd të Shqipërisë komuniste, shqiptarët e Amerikës ishin i vetmi zë që artikulonte interesat e shqiptarëve kudo në botë. Ata u kthyen në ambasadorë të aspiratave tona për liri dhe demokraci dhe zhvillim. Dhe, kurr nuk u dekurajuan nga sulmi plot vrer dhe itiketimet me baza ideologjike, që vinin në atë kohë nga elita komuniste.”
Ai foli më pas edhe për rolin e Shteteve të Bashkuara në përparimin e shqiptarëve në Ballkan, miqësin e madhe mes popullit amerikan dhe shqipëtar, kontributin historik të shqiptarëve të Amerikës të cilët tha Presidenti Nishani vendosën urat e lidhjes së kësaj miqësie, që i ka themelet e saj prej nga Presidenti Uillsion dhe deri në ditët e sotme.
“Sot është rasti të themi që jemi miku i madh dhe i përjetëshëm i SHBA, aleatë në NATO, jemi partnerë strategjikë, dhe jemi vazhdimisht në një bashkudhëtim që do ta çojë Shqipërinë në arritje të reja”.
Presidenti i Shqipërisë zoti Nishani falenderoi më pas dhe foli për figurat e shquara shqiptaro-amerikane, personalitetet e nderuara në mbrëmjen kushtuar shqiptarëve të Amerikës, duke dekoruar KKSHA-në me urdhërin “Gjergj Kastrioti” si dhe me “Nderi i Kombit” aktivistët: Anthony Athanas (pas vdekjes), Nikolla Pano, Harry Bajraktari, Richard Lukaj dhe Jim Xhema.
Gazeta shqiptaro amerikane Illyria shkruan sot se Presdenti Nishani u prezantua mbrëmë “Si një president i të gjithë shqiptarëve”
Mbasi si thotë editori i saj Ruben Avxhiu, në fjalimin e tij të mbrëmjes, presidenti Nishani ishte gjithëpërfshirës, ndonëse urdhërat dhe nderimet po bëheshin në emër të shtetit të Shqipërisë, argumenti mbështetës ishte mbarëshqiptar.
“Nga fati i Kosovës, te shqiptarët e Preshevës, te faktori shtetformues në Maqedoni, apo te komuniteti në Malin e Zi, të gjithë u përmendën disa herë dhe në fakt, kontributi i atyre që u nderuan nuk është penguar nga kufijtë ekzistues. Ku ka pasur shqiptarë ka pasur një kauzë për të mbrojtur”, tha ai.
Në fakt, ndërsa profesori Pano dhe i ndjeri Athanas erdhën nga jugu i Shqipërisë, Jim Xhema është nga Lugina, Harry Bajraktari nga Kosova, ndërsa Richard Lukaj nga Mali i Zi. KKSHA që u nderua ka për President Bordi, një shqiptar nga Mali i Zi, Martin Shkreli, ndërsa zëvendës Ilir Rusin nga Dibra e shqiptarëve të Maqedonisë. Drejtori ekzekutiv është Avni Mustafaj nga Tropoja e zonat në Kosovë e Shqipëri.
Kështuqë në aktivitetin e të nderuarve nuk ka pasur dallime krahinore, fetare, ideologjike e partiake. Ka qenë një aktivitet kombëtar e qytetërues, demokratik e liridashës, në emër të paqes e begatisë.
Presidenti Nishani vlerësoi faktin që shqiptarët e Amerikës nuk e humbën shpresën dhe përkushtimin, as në 50 vitet që vetë Shqipëria i la jashtë, në kohën e sundimit komunist. Ai u tha të pranishmëve se shteti dhe shoqëria shqiptare u mbetet mirënjohëse shqiptarëve të Amërikës për gjithshka që kanë bërë.
Presidenti Nishani e dekoroi KKSHA-në (National Albanian American Council) me urdhërin “Gjergj Kastrioti”, për të vijuar më pas me nderimin e pesë individëve të tjerë, veprimtaria e të cilëve në periudha të caktuara lidhet gjithashtu me këtë organizatë.
Antoni Athanasin (Pas vdekjes) me motivacionin: “Veprimtarit të shquar të emigracionit shqiptar në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, i cili gjithë jetën qëndroi i lidhur fort me fatet e kombit dhe të vendit të tij e që derën e mbajti hapur për këdo bashkëkombës që kishte nevojë për mbështetje dhe ndihmë – Për kontribut të çmuar në zgjerimin dhe forcimin e veprimtarisë së Federatës “VATRA”, për ruajtjen e frymës kombëtare tek shqiptarët në Shtetet e Bashkuara të Amerikës e të përkushtimit të tyre ndaj vendit amë”.
Harry Bajraktari ka qenë qysh në vitet e para e deri sot, një nga figurat më të angazhuara. Themelues i gazetës “Illyria” dhe biznesmen i suksesshëm, ai ia përkushtoi suksesin e tij veprimtarisë lobuese në Ëashington.
Ai kujtoi se sa e panjohur ishte kauza shqiptare 25 vjet më parë kur bashkë me miqtë e tij kishte filluar angazhimin e drejtpërdrejtë në kryeqytetin amerikan për të edukuar politikanët e diplomatët amerikanë me të vërtetën për shqiptarët dhe Ballkanin.
Harry Bajraktari përmendi në veçanti kongresistin Eliot Engel me të cilin kanë tashmë një bashkëpunim prej një çerekshekulli si shembull të miqve të rëndësishëm që shqiptarët bënë në Ëashington e me të cilët bashkëpunuan në vite.
Vetë kongresisti Engel që kishte ardhur për të ndjekur ceremoninë, mori fjalën dhe kujtoi takimin e tij të parë me Harry Bajraktarin dhe bisedën e tyre të parë për Kosovën.
Engel, ky “Amerikano-Shqiptar” siç e etiketoi Presidenti Nishani, është tashmë një figurë e pandarë e veprimtarisë shqiptare në SHBA.
Edhe Avni Mustafaj nga KKSHA kujtoi një episod udhëtimi me Engelin dhe bashkëkryetaren e asaj kohe të Kaukusit Shqiptar në Kongresin Amerikan, një grup kongresistësh të themeluar nga Engel, që vepron edhe sot.
I jashtëzakonshëm në kontribute po kurrë i gjendur në ndonjë podium, aktivisti Jim Xhema nuk u pa të merrte çmimin dhe nuk ishte i pranishëm në ceremoni. Mirëpo, më i riu në moshë nga të nderuarit, Richard Lukaj, e quajti gati të pabesueshëm që po shpallej “Nderi i Kombit”. Bankieri i njohur që priti pak ditë më parë në shtëpinë e tij, zv-presidentin Joe Biden, kujtoi edhe ai angazhimin e hershëm dhe takimin me Anthony Athanas, një takim të cilin e kishte shtyrë nga droja për të takuar një njeri aq të njohur dhe pastaj kishte zbuluar se ai jo vetëm që e njihte por kishte pasur dëshirën vetë që ta takonte.
Në kontrast prej tij, djali i madh i Anthony Athanas-it e pranoi nderimin e babait pa bërë asnjë koment.
Profesor Nikolla Pano e plotësonte të mozaik figurash të komunitetit. Eksperti i çështjeve shqiptare dhe studiuesi serioz ka një kontribut të gjatë në jetën e komunitetit dhe tëakademisë amerikane. Tashmë në pension pas një karriere të gjatë, ai foli në shqip, me emocion, duke marrë nderimin dhe duke premtuar se do të mbetej krenar që ishte shqiptar deri në ditën e fundit të jetës së tij.
Për këta njerëz, shqiptarët dhe Shqipëria janë një, pavarësisht kufijve shtetërorë e ndarjeve të tjera. Ky sentiment shprehej më së miri në fjalët e Harry Bajraktarit kushtuar këtij nderimi.
“Vendlindja ime ishte jashtë kufijve shtetërorë të Shqipërisë ndërsa unë u rrita në Amerikë. Por, Shqipëria ka qenë gjithnjë në zemrën dhe shpirtin tim dhe gjithmonë jam prezantuar me krenari si Shqiptar”, tha ai. “Historia na ka ndarë në disa shtete për më shumë se 100, po kemi mbetur të bashkuar si një komb, një shpirt dhe në vizion”.
Shembull i kësaj ishte edhe fakti që një shqiptaro-amerikan me origjinë nga Kosova merrte urdhërin “Nderi i Kombit” nga Presidenti i Shqipërisë.
Kjo ceremoni u mbyllë kur pothuajse çdo i pranishëm “rrëmbeu” një fotografi kujtime të paharruar me çfitin presidencial Bujar e Odeta Nishani si dhe me performinin e dy artistëve të mirënjohur të komunitetit të cilët do të riktheheshin në skenë për të ofruar një repertor muzikor që do ta mbyllte mbrëmjen me klasin që u shkon ceremonive të tilla presidenciale.

Presidenti i Republikës, Bujar Nishani, me 28 Shtator ishte i ftuar edhe nga Organizata “Rrёnjёt Shqiptare”, qё punon pёr promovimin e trashёgimisё kulturore shqiptare, pёr tё kremtuar pesёvjetorin e themelimit tё saj.
Gjatë këtij takimi, Kreu i Shtetit shqiptar iu drejtua të pranishmëve me këtë fjalim:
“Të dashur bashkatdhetarë,
Motra e vëllezër,
Zonja e zotërinj,
Dëshiroj t`ju falënderoj për ftesën dhe atmosferën vëllazërore, qe keni krijuar për mua dhe delegacionin shqiptar. Ju uroj, nga zemra pesëvjetorin e krijimit të organizatës tuaj me emrin kuptimplotë ‘rrënjët shqiptare’, këtij institucioni të komunitetit shqiptaro-amerikan, të ri në moshë, por me efikasitetin e një organizate të pjekur.
Vij gjithmonë me shumë kënaqësi në Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Ka disa arsye për këtë.
Shtetet e Bashkuara janë miku më i ngushtë historik për kombin shqiptar, që na qëndroi gjithmonë pranë, pa kushte, në luftën tonë për mbijetesë, në betejën tonë të pareshtur për liri dhe demokraci. Ata janë aleati besnik dhe partneri ynë strategjik, më të cilin na bashkojnë vlerat e përbashkëta dhe përballimi i sfidave në mbrojtje të paqes dhe sigurisë në një botë të ngarkuar me kërcënime të reja dhe të vjetra..
Amerika është vendi dhe avokati më i madh i lirisë dhe demokracisë në botë. Ky është atdheu i njerëzve të lirë, me mundësi të panumërta dhe që ofron shanse të barabarta për këdo, pavarësisht origjinës. Këtu diversiteti kulturor, fetar dhe racor është i prekshëm. Ai i jep forcë dhe e bën unikal këtë vend. Eshtë, njëherazi, modeli frymëzues për botën e së ardhmes.
Unë pres me padurim të vij në Shtetet e Bashkuara, sepse këtu jeton një diasporë aktive, plotësisht e integruar në shoqërinë amerikane, që ndërton jetën dhe prosperitetin e saj me sukses, duke shfrytëzuar hapësirën e pafundme të demokracisë amerikane dhe duke kontribuar për këtë vend.
Ju jeni të suksesshëm edhe për një arsye tjetër. Ju mbartni brenda vetes virtytet dhe traditat më të mira që burojnë nga rrënjët tuaja shqiptare. Ato janë të vjetra, të forta dhe ju japin personalitetin e origjinës së një populli të lashtë, popullit nga gjiri i të cilit dolën Papa Klementi XI, Gjergj Kastrioti Skënderbeu, Vaso Pasha, At. Gjergj Fishta, Faik Konica dhe Fan Noli, Nënë Tereza, Ferid Murad, Ismail Kadare, Jim dhe John Belushi e shumë e shumë të tjerë. Ju jeni krenar për atë që paraardhësit tuaj, me rrënjë shqiptare, bënë gjatë periudhës së Holokaustit, në mbrojtje të hebrenjve, për bashkëjetesën dhe dialogun fetar të trashëguar brez pas brezi, për kulturën e pasur dhe historinë e njërit prej popujve më të vjetër në Evropë, nga vijnë rrënjët tuaja.
Ju përgëzoj që ruani rrënjët shqiptare. Kështu i shërbeni vetes, gjeneratave shqiptaro-amerikane që do të vijnë, thesarit multikulturor të Shteteve të Bashkuara. Por, mbi të gjitha, kështu i shërbeni Shqipërisë dhe shqiptarëve, forcimit të lidhjeve shqiptaro-amerikane.
Më lejoni, ta mbyll këtë mesazh, duke i uruar “Rrënjëve shqiptare” punë të mbarë dhe suksese në punën dhe misionin e saj fisnik.
Ju faleminderit!”
*28 shtator 2014-New York

Nga Uk Lushi/
Verë. Avenyja e Gjashtë e qytetit të New Yorkut është tërësisht e mbuluar me ngjyrat kuq dhe zi ndërkaq qiellgërvishtësit që e kufizojnë nga të dy anët dridhen ngazëllyeshëm nga tinguj të muzikës shqiptare. Qindra fëmijë, djem, vajza, gra dhe burra shqiptaro-amerikanë marshojnë krahas mijëra njerëzve tjerë në Paradën Vjetore të Imigrantëve të Amerikës.
Nga vendqëndrimi im shoh teksa nga deti kuqezi veçohet një burrë që ecën asfaltit por duket sikur fluturon. Ka të veshur qillotë 70 palëshe të bardhë si bora e kreshtave të Alpeve të Shqipërisë, bluzë të bardhë të mbuluar me xhamadan të zitë qëndisur me ojna ari, shokë shtatë-ngjyrëshe, në kokë mban festen e bardhë me bisht sipër dhe mbathur ka opinga të zeza me xhufka të kuqe në maje. Është një çam. Mos qenka ringjallur Osman Taka? Trilleve të botës së përtejme s’u dihet kurrë: ndoshta valltari i njohur nga Filati ka pasur mall dhe ka ardhur për një valle në këtë botë?
Osman Taka, një ndër udhëheqësit kryesorë të Lidhjes së Prizrenit nga Çamëria, por edhe një valltar i rrallë, një ditë u zu rob nga osmanët dhe dënua me varje. Para se të ekzekutohej ai shprehu dëshirën e tij të fundit të kërcente një valle. Të pranishëm ishin edhe valiu i Janinës me gruan e tij. Duke qenë se dëshira e fundit përpara vdekjes nderohej, atëherë i sollën fustanellën, festen, një krehër për flokët dhe një shami ta tundte me dorë. U gjet një orkestër me klarinetë, violinë dhe dajre.
Kryengritësi shqiptar filloi me ngadalë të lëkundej si valët e detit në pranverë dhe mandej u hodh përpjetë dhe u përkul në shpinë me kokë në tokë si një urë. I magjishëm, duke u rrotulluar zhdërvjelltshëm për 360 shkallë me elegancë, i la të habitur shikuesit me aftësitë e tij, midis tyre gruan e guvernatorit, e cila ju lut të shoqit t’i falte jetën valltarit të pashoq. Kështu u përjetësua guximtari i Epirit dhe kështu kjo valle hyri në folklorin çam si Vallja e Osman Takes. Por,ndonëse ndjeshmëria femërore e largoi nga vdekja, zemërluani, menjëherë pas lirimit, ju ribashkua luftës kundër osmanlinjve dhe nuk e reshti derisa u vra si një hero në betejën e Konispolit me 1887.
I përhumbur në xurxullinë e udhëtimit prapa dhe para në kohë, ju afrova dhe ju prezantova burrit çam që po hapëronte Avenysë së Gjashtë si të mos ekzistonte gravitacioni i tokës. “Quhem Sali Bollati. Jam nga Paramithia e Çamërisë.”— tha ai. Ndërsa shkëmbyem numrat e telefonit pa dvetje të hollësishme vura re që njeriu para meje kishte një fytyrë të ëmbël dhe shikim që rrezatonte diçka të mistershme, të pakapshme në çast.
Kanë kaluar gati 10 vjet nga takimi ynë i parë, por, pas asaj pjekje dhe dhjetëra tjerash prej asaj dite, unë tashmë e kam kuptuar shumë mirë thellësinë dhe intensitetin e shikimit të tij. Jeta, vuajtjet dhe triumfi i Sali Bollatit mbi kërdinë ndaj tij dhe njerëzve të tij janë arsyeja. Veç kësaj, për më rëndësishëm, bile mundtë thuhet që mbijetesa e çamit të mirë nga Paramithia është dëshmia më e dëlirë e historisë së dhimbshme të krejt Çamërisë.
Sipas rrëfimeve të Bollatit, gjithçka fillon me datën 27 qershor 1944 kur ai ishte vetëm 7 vjeç. Nata ishte duke ikur nga vendlindja e tij Paramithia dhe ferku i agimit sapo kishte nisur të lindte. Në dhomën e fëmijëve që përkundeshin në ëndrra sakaq futet me furi nëna e tyre, Betulla, dhe ju thërret: “Ngrihuni dhe vishuni sa më shpejt, sepse na duhet të ikim!” Ndërsa e vesh motrën e vogël, Magbulen, ajo arrin të mbledhë një bohçe me plaçka dhe të gjithë, përfshirë kryefamiljarin, pa vënë gjë në gojë, largohen me vrap nga shtëpia që gjendet në krye të qytezës.
Duke dihatur nëna dhe babai me zogjtë e tyre arrijnë në shtëpinë e dajës, Muhamet Bako, në qendër të Paramithisë. Pas disa minutash aty ja qetis edhe djali i xhaxhait të nënës, Qazimi, dhe i alarmuar i drejtohet babait: “Braho, çfarë bën ti këtu?! A nuk e more vesh që zervistat ja nisën vrasjeve? Mbath këpucët dhe hajde të fshihemi!” Por ati i familjes përgjigjet: “Është e pamundur të lejë gjithë familjen vetëm. Ne nuk u kemi bërë asnjë të keqe grekëve. Përkundrazi, i kemi ndihmuar vazhdimisht.” Dajë Qazua ikën nga skena dhe kjo i shpëton jetën më vonë.
Nuk kalojnë shumë çaste dhe te dera e jashtme dëgjohen trokitje të rënda si tunxhi. Babai që del të hapë portën rrëmbehet ashtu zbathur nga njerëz të armatosur dhe zhduket nga shikimi i fëmijëve dhe nuses së tij për sa të jetë jeta jetë. Mbas torturave të tmerrshme pushkatohet në oborrin e shkollës dhe gjuhet në një varr të përbashkët me trupat e qindra paramithiotëve tjerë.
Nëna e shkretë, si një shqiponjë e plagosur në zemër, e shqetësuar dhe turbulluar vendosë të kthehet në fole, te shtëpia e familjes. Në rrugë e sipër, Ferhati, vëllai më i madh i familjes, ndalon te shtëpia e Hallë Shazos, për të takuar kushëririn dhe bashkëmoshatarin e tij 13 vjeç Avniun; por zervistat që ishin duke u futur nga ana e prapme u lëshohen në ndjekje dhe ndërsa ata tentojnë të fshihen prapa disa kaçubave ekzekutohen me rafal. Kur arrijnë në shtëpinë e lindjes nëna dhe fëmijët shohin hatanë tjetër: gjyshi, Muharremi 82 vjeç, ose si nipërit dhe mbesat e quanin me respekt— Baba Efendiu, është i shtrirë dhe i mbuluar në gjak, i masakruar. Nëna e llahtarisur hedh në krah të vegjlit e saj dhe merr ikën drejt ndërtesës së vjetër të Medresës, ku janë mbledhur e bërë shuk dhjetëra familje tjera të trembura që dridhen si thuprat në ujë nga ankthi se ç’u është shkruar. Pas disa orësh një zervist i armatosur dhe me dy thika në duar i urdhëron të gjithë sa janë brenda të dalin në oborr dhe pa lëshuar asnjë zë.
Përjashta, te porta e madhe, është i pozicionuar një mitraloz. Nëna e gjorë duke mos ditur ç’të bëjë tjetër, shtrëngon çapaçulët e saj në gji, dhe, fillon t’i lutet Zotit për ndihmë. Një zervist tjetër shfaqet në ndërkohë dhe pasi bisedon me mitralozxhiun, ky i fundit largohet nga prita. Njerëzit ndiejnë një vakësi shprese në zemra dhe mendojnë që Zoti, me gjasë pasi i kishte dëgjuar lutjet e tyre, kishte vendosur t’i shpëtonte.
Mirëpo jo! Ndërhyrja hyjnore nuk kishte ndodhur— të gjithë ishin në dorën e robërve të Zotit që kishin armë. Një oficer zervist i afrohet nënë Betullës dhe e tërheqë atë dhunshëm. Në ahtin e fundit të pashpresës ajo nxjerr nga gjoksi të vetmen fotografi të burrit të saj tanimë të vrarë dhe ja jep Sali Bollatit të vogël ndërkaq që vogëlushi provon ta nxjerr të ëmën nga kthetrat e oficerit të pashpirt. Prej asaj dite dhe deri më sot Sali Bollati do ta ruajë atë fotografi si një gjësend të shenjtë, më të shenjtin mbi gjithçka të shenjtë. Pas një ore, Qerimeja 10, Saliu 7, Faruku 5 dhe Makbulja 2vjeçe, mësojnë se nënë Betulla, ende grua e re 36 vjeçe, ishte pushkatuar brenda Xhamisë së Bollatëve. Njerëzimit sapo i janë shtuar katër jetimë të rinj.
Vargani i dhimbjes dhe absurditetit kriminal njerëzor nuk këputen këtu. Rrëfimet e Sali Bollatit bëhen edhe më të zeza. Paramilitarët dhe ushtarët zervist i marrin katër bonjakët dhe së bashku me rreth 200 veta i mbyllin në Shtëpinë e Madhe të Muhedinëve që e shndërrojnë në kamp përqendrimi. Aty ata takojnë Teze Zydidenë,e cila i merr nën kujdes bashkë me djalin e saj 3 muajsh, Tahsinin, mbasi kishte mbetur e ve sepse burri i saj— Nelo 27 vjeç— ishte vrarë po atë ditë. Disa fqinjë duke ditur pafajësinë e tyre ngrihen mbi nivelin e kafshërisë zerviste dhe u sjellin një djep për foshnjën dhe ca rrobe për çamarrokët e çmeritur. Mirëpo bashkëqytetarët nuk kishin asnjë fuqi të ndikonin në epshin për gjak të zervistëve. Mungesa e ushqimit dhe kushtet higjienike jonjerëzore shkaktojnë dy-tri vdekje në ditë. Gjyshja e Sali Bollatit Rukija 72 vjeçe dhe motra Makbule 2 vjeçe vdesin të dyja në të njëjtën ditë.
Bollati tregon se pas disa muajsh mizorie dhe vuajtjesh të papërshkrueshme në kamp arrijnë ushtarët anglezë të cilët sjellin disa ushqime dhe ilaçe. Jetesa në izolim bëhet një çikëz më e përballueshme. Në nëntor 1944, anglezët u ofrojnë opsionin të shkonin si refugjatë në Turqi, Egjipt ose Angli. Sali Bollatit i ndrijnë sytë kur rikujton që të gjithë të burgosurit u përgjigjen njëzëshëm se ishin shqiptarë dhe dëshironin të shkonin në mëmëdheun e tyre, në Shqipëri, dhe në asnjë vend tjetër. Ndërsa ushtria britanike po i ngarkonte në kamioneta të ndjekurit nga vendlindja e tyre duke qenë të detyruar të braktisin gjithë ç’kishin, disa gra komshinje u sjellin ca tesha dimri që të mos vdesin rrugës.Shumica e grave ishin shqiptare të krishtera.
Vendndalimi i parë është Gumenica ku refugjatët strehohen në magazinat e portit. Ndërsa po flinin, zervistët provojnë të rrëmbejnë vajzat, por të dëbuarit luftojnë me dhëmbë e thonj dhe kur dëgjojnë zhurmën dhe lebetitjet ushtarët anglezë intervenojnë dhe i shpëtojnë edhe njëherë.
Nga Gumenica, çamët e ndjekur, të nesërmen, arrijnë me katër anije në Sarandë, dhe prej aty në Himarë. Pas ca kohësh, familjen e Sali Bollatit shteti shqiptar e çon në Vlorë, ku i vdes edhe një vëlla që ishte sëmurë gjatë krajatave disamujore. Kështu nga një familje e shëndoshë dhe lumtur me nëntë anëtarë, mbeten vetëm dy: motra Makbule 10 dhe vëllai Sali 7 vjeç. Pas sistemimit në Republikën e Shqipërisë, motra do të rritet në shtëpinë e dajës ndërsa Sali Bollati në Shtëpinë e Fëmijës në Tiranë.
Njeriu është më i fortë se çeliku. Sali Bollati, si çamët tjerë që ua vodhën vendlindjen, nuk do të dorëzohet kurrë. Pasi mbaroi Gjimnazin e Shkodrës, me1960 diplomon si inxhinier kimist në Bratisllavë dhe me t’u kthyer fillon punësi pedagog i Kimisë Analitike në Fakultetin e Shkencave. Mirëpo me 1966 nis aksioni “edukimi klasor” i intelektualëve dhe profesori i ri degdiset në Uzinën Kimike në Fier, prej andej në Vorre, dhe, më së fundi, me 1980, e rikthejnë në Tiranë.
Me rrëzimin e diktaturës me 1991, ai bashkë me patriotë tjerë themelojnë Shoqatën Atdhetare “Çamëria”, por shteti amë si për sarkazëm metaforik me 1993 e qet në pension të parakohshëm. Ngjarjet shumë të hidhura të vitit të keq 1997 e godasin në zemër dhe pas avokimit disa vjeçar për çështjen e Çamërisë dhe edhe me mbështetjen e shtetit amerikan, Bollati, në vitin 1998, zhvendoset në SHBA ku vazhdon të jetë aktiv si dëshmitar dhe provë e gjallë e krimit grek mbi Çamërinë. Në Amerikë ai bëhet kasnec i besimit që çamët, një ditë të afërt, do të marrin atë që është e tyre dhe përsëri do të jenë zotët e pronave dhe vendlindjes së tyre prej ku u shkulën me vdekje, hekur dhe zjarr.
Sipas Bollatit, dokumentet e Departamentit të Shtetit të SHBA-së të arkivuara në Dosjen Nr. 84/3, të hartuara nga zyrtarët e Misionit Amerikan në Tiranë në vitet 1945-46 thonë: “[A]utoritetet në Greqinë perëndimore gjatë vitit 1944 dhenë muajt e parë të vitit 1945 kryen masakra brutale duke dëbuar me dhunë më shumë se 25 000 banorë të Çamërisë nga shtëpitë e tyre ku kishin jetuar me shekuj dhe pastaj, pasi ju rrëmbyen tokat dhe pasuritë, u nxorën jashtë kufirit. Shumica a të vrarëve ishin fëmijë dhe pleq.”
Njeriu i dëbuar nga vatra e të parëve e mendon dhe ëndërron vendlindjen çdo ditë. Krimi grek ndaj çamëve bëhet edhe më i pështirë sepse shteti grek edhe sot, pas 70 vitesh, të gjithë ata çamë që në pasaportat e tyre shqiptare kanë të shkruar vendbanimet e krahinës së Çamërisë si vendlindje nuk u lejon hyrjen në Greqi. Kjo ndalesë absolutisht e padrejtë dhe në kundërshtim me të drejtat universale të njeriut vazhdon të aplikohet nga Greqia edhe në shekullin e XXI-të.
Por Sali Bollati e kishte ndarë mendjen që ta vizitonte Paramithinë e bukur jo vetëm në gjumë. Ai i kishte vënë vetes kushtin që s’do të jepte shpirt pa parë parajsën dhe tokat e fëmijërisë së tij sërish. Dhe, falë posedimit të pasaportës amerikane, ai e mundi shtetin helen.
Siç e dinë të gjithë ata që kanë lexuar librin e Homerit, Odiseut i merr 20 vjet të shohë prapë Itakën e tij të shtrenjtë. Sali Bollatit i mori 67 vjet të shohë të tijën përsëri. Në shtator të vitit 2010, së bashku me shoqen e jetës, Bule Pronjo, e cila ishte bebe 6- muajsh kur humbi babain e saj dhe u dëbua nga Çamëria si burri i saj, dhe djalin e tezës, Dr. Tahsin Demi, Sali Bollati nis udhëtimin e tij të kthimit në shtëpi.
Treshja me të kaluar kufirin shtetëror Shqipëri-Greqi dhe me të hyrë në dheun e Çamërisë shpërthejnë në lot gëzimi dhe hidhërimi njëkohësisht. Para tyre shfaqen fushat me pemë frutore dhe ullinj me më shumë kokrra se gjethe, kodrinat e gjelbra, livadhet me bar deri në gju dhe deti me ujë transparent kudo.
Stacioni i parë i ndalimit të Odiseut çam me bashkërrugëtarët është Filati. Aty ata vërejnë shumë shtëpi të reja, por edhe sosh gjysmë të rrënuara, që janë pronë e refugjatëve çam. Në Filat të tre bëjnë përpjekje të flasin shqip me kamarierin, por ai i informon se nuk ishte vendas dhe vazhdon me punën e tij sikur të mos dinte asgjë për të kaluarën e afërt të regjionit ku punon.
Stacioni i dytë është Paramithia. Kulla 400 vjeçare e Bollatëve është akoma aty, e ri-funksionalizuar në Muze të qytetit. Puq me të, shtëpia e lindjes së Sali Bollatit, e zaptuar nga banorë të paligjshëm. Dera e vjetër e shtëpisë është demoluar dhe në vend të saj qëndron një portë hekuri e mbyllur me çelës. Fusha përtej shtëpisë ku fëmijët loznin është e mbuluar me shkurre dhe ferra. Kopshtet dhe radhët me ullinj e fiq janë lënë në dorën e natyrës dhe gati janë mbuluar nga barishtet dhe gjembaçet. Prej shtëpisë së Bollatëve, trio vazhdonte shtëpia e lindjes së Tahsinit. Mbi rrënojat e shtëpisë së tij është ngritur një e re. Kur Dr. Demi e konfronton “pronaren” se ajo kishte ndërtuar në tokë dhe themele të huaja,zonja gjegj se ajo ishte e ardhur në Paramithi nga tjetërkund dhe nuk dinte e kujt ishte “toka e saj”! Me idhtësim në trupat e tyre, idhtësim të cilin mund ta kuptojnë vetëm të zhvendosurit me dhunë dhe azilantët në mbarë planetin tonë, dy burrat dhe Bulja nisen për te Sarajet e Pronjove, familje nga e cila rrjedh gruaja e Sali Bollatit. Këtu nuk shohin njeri të gjallë t’i shtrojnë një pyetje të vetme. Prandaj, prej aty, ecin për te varrezat. Por varret, sikur edhe 9 xhamitë e Paramithisë së para 70 viteve, nuk janë më. Janë bërë gërmadha dhe mbi to janë ndërtuar ose shtëpi ose rrugë. Mbi gropën, në të cilën ishin mbuluar me dhe trupat e 600 viktimave të xhelatit Zervas dhe larove e lakenjve të tij, pra varrin masiv të çamëve paramithiotë të masakruar, ka mbirë një fushë basketbolli. Greqia ka pasur dhe ka frikë jo vetëm nga çamët e gjallë, porse edhe nga çamët e vdekur dhe të varrosur. Shteti i helenëve modern ka tutë që nëse edhe një gjurmë do të mbetet si dëshmi për gjenocidin, historia dhe drejtësia do të godasin, prandaj përpos fshehjes së vrasjeve duhet zhdukur edhe kufomat dhe çdo provë tjetër.
Stacioni i tretë i udhëtimit është Parga. Qyteti i mahnitshëm gumëzhin me njerëz: turistë dhe vendës. Trio refugjate shkojnë për darkë te restoranti i Grigorit,i cili bashkë me vëllain Thimion—si kallëzon Sali Bollati në memoaret e tij— u flasin shqip dhe u zbusin etjen të dëgjojnë gjuhën e nënës në copën e dheut të lindjeve të tyre. Te Kalaja e Pargës takojnë një plak që u thotë: “Unë jam Panua nga Shën Djella, fshat këtu afër. U dëgjova që flisni gluhën tënë, e mirë se na keni ardhur. Ne në fshat të gjithë këtë gluhë flasëm, bile edhe me priftin ashtu meremi vesh.”
Stacioni i katërt dhe pestë janë Preveza dhe Margëlliçi. Si kudo tjetër në sagën e Sali Bollatit dhe Çamërisë edhe aty:dhimbja e historisë përzihet me mrekullinë e bukurisë së natyrës dhe nostalgjia me besimin se drejtësia do të vihet në vend për çamët e ndjekur.
Pas disa ditësh tre pelegrinët, përmes Korfuzit, kthehen në Sarandë, në Shqipërinë mëmë. Për ironi perfekte të rrëfimit të Sali Bollatit, në Sarandë nga Tirana u telefonon kushëriri Faiku, i cili i këshillon që të kenë kujdes kur të kalojnë nëpër Himarë sepse atje ka vajtur Peshkopi Janullatos me grekër të tjerë. Hirësia e tij nuk kishte gjetur kohë të asistonte në përshpirtjen për 2900 çamët e masakruar që do të mbahej në Tiranë, por e kishte parë më të vlefshme që atë të diele të shkonte në Himarë pasi që një shtetas kishte vdekur si rezultat i një aksidenti para 40 ditësh!
Siç e përshkruan Sali Bollati me sinqeritet në dëshmitë e tij të shkruara, udhëtimi për në shtëpinë e tij përfundon pa mundur të hyjë në shtëpi. Por Bollati megjithatë arrin deri te pragu. Ç’është më me rëndësi, ai ende e vazhdon udhëtimin e tij për t’u kthyer në shtëpinë e tij. Dhjetëra-mijëra çamë si ai besojnë që e mira do të ngadhënjejë mbi të keqen, drejtësia mbi padrejtësinë ,miqësia mbi armiqësinë. Përpjekjet herkuleane të çamëve për drejtësi kanë sjellë problemin e Çamërisë në qendrën e vëmendjes së botës dhe Greqisë dhe ata nuk do të ndalojnë ecjen e tyre deri në arritjen e qëllimit, edhe nëse duhet të ecin edhe 100 vjet derisa të arrijnë në Çamëri. Problemi i shqiptarëve çam— i pazgjidhur— është turp për Greqinë, shqiptarët dhe krejt njerëzimin. Zgjidhja e tij është fitore e grekëve, shqiptarëve dhe njerëzimit mbarë.
Grekët ngulmojnë që çamët u dëbuan sepse bashkëpunuan me pushtuesit nazi-fashistë. Por kjo nuk është e vërtetë dhe nuk justifikon pogromin gjenocidal. Sigurisht që grekët nuk kontrollojnë monopolin e gabimeve, ngase gabime, sidomos gjatë periudhës kur nazi-fashistët ishin armiq edhe të grekëve edhe të shqiptarëve, kanë bërë edhe një pakicë çame. Por burimet gjermane nga koha e Luftës së Dytë Botërore vërtetojnë që realizuesi i masakrave kundër çamëve gjenerali Napoleon Zervas ka bashkëpunuar dhe vetë për një kohë me nazistët okupatorë. Pyetja që duhet shtruar të gjithë akuzuesve për kolaboracionizëm të shqiptarëve çam është se si paskan qenë Sali Bollati 7, vëllai i tij i pushkatuar 13 apo motra 2vjeçe bashkëpunëtorë me sulmuesit nazi-fashistë?! Pastaj pse u ekzekutuan dhe ndoqën të gjithë çamët e besimit islam; pse nuk u hodhën në gjyq ku mund të dëshmohej (pa)fajësia e tyre?! Grekët dhe shumë popuj tjerë të Ballkanit kanë vështirësi ta konceptojnë faktin se një popull mund të jetë multifetar. E po ja që mundet dhe është më mirë të jetë ashtu. Ne shqiptarët jemi. Çamët nuk kanë shikuar dallimet fetare fare: p.sh.fiset e Rojbatëve, Kleftatëve apo familja shumë e pasur e Pronjove janë të përziera me martesa të çamëve ortodoksë dhe atyre myslimanë për breza e breza.
Bota dhe njerëzimi bashkëkohor ka filluar t’i korrigjojë gabimet e të kaluarës. Problemi çam është i shpaluar para ndërgjegjes së njerëzimit. Qeveritë e Greqisë dhe Shqipërisë duhet të trajtojnë atë seriozisht. Refugjatët çam nuk mund të mbesin refugjatë të përjetshëm. Udhëtimi i kthimit të tyre në shtëpi nuk mund të zgjas përgjithmonë. Sali Bollati luftoi 67 vjet të kthehej dhe vetëm shihte shtëpinë e tij. Pasardhësit e tij dhe të të gjithë çamëve, me përkrahjen dhe ndihmën e të gjithë njerëzve me ndjenjën për drejtësi, nuk do të ndalen deri në ditën që të gjithë çamët do të marrin prapa pasuritë e tyre. Shkrimtari amerikan Ernest Hemingway e ka një proverb lapidar që thotë:“Njeriun mund ta asgjësosh por nuk mund ta mundësh”. Sali Bollati dhe të ndjekurit nga Çamëria janë prova të vërtetësisë së aksiomës së Hemingwayt dhe ata do të kthehen në Çamëri, edhe nëse udhëtimi i tyre për atje do të marrë edhe 100 vjet!

Si ka mundësi që një roman, ku diktatori ngrihet në majat më të larta që mund të arrihen, gati, gati i barazuar me një perëndi, mund të quhet roman i denoncimit të krimeve në diktaturë?/
Opinion nga Reshat Kripa/
Lexova shkrimin me titull: – “Dimri i vetmisë së madhe”, romani i denoncimit të krimeve në diktaturë- të zotit Minella Aleksi, botuar në median elektronike “Fjala e Lirë”. Një gjë e tillë më habiti. Si ka mundësi që një roman, ku diktatori ngrihet në majat më të larta që mund të arrihen, gati, gati i barazuar me një perëndi, mund të quhet roman i denoncimit të krimeve në diktaturë? A i dini ju, mor zotni, krimet e kryera nga regjimi komunist i këtij diktatori? A e dini ju se me urdhër të po këtij përbindshmi janë ekzekutuar mbi 6000 intelektualë dhe figura të tjera të paarritshme të këtij vendi, shumicës prej të cilëve sot nuk u gjendet as varri ku prehen? A e dini se janë përdorur metodat më çnjerëzore të torturës kundër tyre, duke arritur edhe deri tek përdhunimi i familjarëve në sy të tyre, për t’i detyruar të pranojnë atë që i diktonin ata? Ku janë këto në faqet e këtij romani?
Dua t’ju pyes juve, si mund ta quani një vepër disidente, kur vetë autori i saj nuk ka pranuar asnjëherë të quhet disident? Mos vallë për ju ai është një Pasternak apo Solzhenicij shqiptar? Nga e nxorrët këtë përfundim, pasi vetë autori nuk e ka thënë një gjë të tillë. Në rast se do të kishte qenë, atëherë me të vërtetë edhe ai do të kishte fituar çmimin “Nobel” si dy të sipërpërmendurit, si një shkrimtar disident.
Mua më duket se kjo është një përpjekje për të krijuar artificialisht një model të rezistencës intelektuale antikomuniste në Shqipëri.
Autori i veprës, padyshim, është kreu i shkrimtarëve shqiptarë të ditëve tona dhe unë jam i mendimit se ai nuk ka nevojë për lëvdata dhe hymne lavdie. Si gjithë shkrimtarët e tjerë, në diktaturë, ai ishte i detyruar të shkruante ashtu siç e lejonte korniza e të ashtuquajturit “realizëm socialist”, përndryshe nuk mund të gjente mundësi botimi. Atëherë, si ka mundësi që u botua kjo vepër kur, sipas jush paska qenë një roman i denoncimit të krimeve të komunizmit? Mos vallë institucionet që merreshin me verifikimin e veprave të autorëve të ndryshëm që i dërgonin për botim, ishin njerës injorantë dhe të paditur? Jo, mor zotni! Në rast se ata do të konstatonin se një vepër ishte antikomuniste, atëherë autorin e saj, sikurse ka ndodhur edhe në shumë raste të tjera, e priste vetëm një gjë, burgu ose internimi ne një vend të humbur. Në shkrimin tuaj ju shkruani se në roman shtresa e të deklasuarve politikë, është trajtuar artistikisht në mënyrën më realiste. Unë jam nje individ që i përkas kësaj shtrese dhe kam lexuar, pothuajse, të gjitha veprat e këtij autori në të kaluarën dhe mund t’ju them, se kjo shtresë, në shumicën e veprave, është paraqitur në mënyrën më të ulët, si një shtresë e degjeneruar dhe e pamoralshme, si një shtresë që priste çastin për t’u hakmarrur në mënyrën më çnjerëzore. Mund t’ju sjell këtu dy shembuj, atë të shoferit të makinës së mishit që ëndërronte se kur të vinte dita e tij do të vriste e priste të gjithë komunistët dhe atë të Beniaminit që ngulte piketat në kufijtë e pronës së tij për t’i patur si shenjë që kur t’i vinte koha të merrte pronën. Sistemi ndërroi, por a ke dëgjuar ndonjë të përndjekur politikë të jetë hakmarrur në mënyrë makabre kundër hetuesit apo denoncuesit të tij? A ke dëgjuar ndonjë pronar të rrëmbejë pronën e tij pa ia dhënë atë ligji? Kjo është mënyra realiste e pasqyrimit të të përndjekurve politikë në roman?
Në këto çaste më vijnë ndërmend dy vargje të poetit të pavdekshëm, Ali Asllani, nxjerrë nga poezia “Hakërrimi”:
Pra, o burra, hani, pini, hani, pini, or’ e ças,
Për çakallin, nat’ e errët, është ras’ e deli ras!
Kjo është Shqipëria e sotme, ku pelivanët dalin në krye të mendimit intelektual shqiptar. Ndaj dhe juve, mor zotni, mos t’ju zerë meraku për shkrimtarin e madh, pasi ai e di vetë rrugën nëpër të cilën ka ecur dhe atë nëpër të cilën duhet të eci edhe sot, ndaj nuk ka nevojë për avokatinë tuaj. Në këtë mënyrë ju i bëni më shumë dëm atij dhe krijimtarisë së tij. Ndaj, ju lutem, mos na e paraqisni si roman disident një që nuk është i tillë.