Vilhelme Vranari Haxhiraj /
Ăudi! Nuk di si i bĂ«het, qĂ« njeriu arrin tĂ« shndĂ«rrohet nĂ« njĂ« makinĂ«,apo nĂ« njĂ« robot qĂ« nuk njeh kohĂ« pune madje, nuk di se çâĂ«shtĂ« lodhja.
U shtriva nĂ« shtrat tejet e rraskapitur. DitĂ«t e fundit pĂ«r mua kishin qenĂ« tepĂ«r tĂ« ngarkuara, apo mos vallĂ« unĂ« vet e kisha tepĂ«ruar duke dalĂ« mbi veten, mbi aftĂ«sitĂ« e mija fizike dhe mendore? Nuk e diâŠnuk e di.
Por di të them se ky është keqtrajtim i vetes⊠Edhe pse bëra një dush, madje qëndrova mbi 20 minuta në hidromasazh, përsëri më dhembte i gjithë trupi. Përpëlitesha sa andej- këtej në shtrat, pa gjetur qetësi.
Qëndroja shtrirë, me sy të hapur, gjumarratisur, me një shikim zhbirues e të zgurdulluar sikur kërkoja të shpoja errësirën. Si në një kllapi nisa të debatoj me ndërgjegjen për diçka paradoksale që na mundon të gjithëve.
Ăâthem dhe unĂ«?!
Ka tipa e tipa njerĂ«zish. Mes tyre dallojmĂ« nga ata qĂ« nuk janĂ« as mish as peshk. PĂ«r ta mjafton tĂ« kenĂ« njĂ« strehĂ«, njĂ« shtrat, njĂ« tavolinĂ« shtruar dhe qejf o qerrata. KanĂ« hedhur kapelen mbi sy dhe gjithĂ« rruga e gjatĂ« qĂ« pĂ«rshkojnĂ« u duket asfalt, kurse gropat, humnerat, kodrat e shkĂ«mbenjtĂ« qĂ« kapĂ«rcejnĂ« u ngjasin sikur tĂ« jenĂ« shtruar me dafinaâŠ
Ka plot tĂ« tillĂ«, ndaj sâke çâbĂ«n. Jeta nuk u ofrohet tĂ« gjithĂ«ve me tĂ« njĂ«jtat kĂ«rkesa. Kurse unĂ« vras mendjen sikur do tâi gjej fundin e pafund errĂ«sirĂ«sâŠ
âĂdo ditĂ«, jo vetĂ«m unĂ« por them se te secili qĂ« ka pak mendĂ«si, intuitĂ« e kĂ«rkesĂ« ndaj vetes dhe botĂ«s, e fut veten nĂ«pĂ«r labirinte nga ku nuk del dot. Sa mĂ« shumĂ« kohĂ« kalon, gjithmonĂ« pĂ«rballemi me tĂ« papritura tĂ« thjeshta ose tĂ« koklavitura, tĂ« kĂ«ndshme ose tĂ« pakĂ«ndshme, tĂ« zgjidhshme apo tĂ« pazgjidhshme, qĂ« ngelen si njĂ« nyjĂ« pengsjellĂ«se, e cila lĂ« njĂ« njollĂ« tĂ« errĂ«t qĂ« ngjet me hematomĂ«n nĂ« trurin e njeriut. ĂshtĂ« pikĂ«risht dilema e pĂ«rditshme, ajo qĂ« e shoqĂ«ron cilindo çdo çast, çdo ditĂ«, çdo vit dhe kĂ«shtu plot paqartĂ«si qĂ« gjithmonĂ« kĂ«rkojnĂ« zgjidhje e pĂ«rgjigje, pa e kuptuar fare, kalojnĂ« tĂ« gjitha stadet e zhvillimit tĂ« jetĂ«s sĂ« njeriut. Askush nuk e ka tĂ« qartĂ« pse u krijua universi, apo kush e krijoi atĂ«. Por gjithmonĂ« ngelet si laklitar, pyetja enigmatike âPse?â.
 Studiuesit, jo tĂ« gjithĂ«, por ata qĂ« pranojnĂ« lidhjen e vartĂ«sinĂ« mes besimit dhe shkencĂ«s ose akoma mĂ« qartĂ« mes teologjisĂ« e filozofisĂ« shkencore, thonĂ« se universin nuk e krijoi njeriu, por njĂ« Fuqi e mbinatyrshme, Zoti. Faktikisht, duam apo sâduam ta pranojmĂ«,ky Ă«shhtĂ« realiteti. Â
   -Pse?- pyet ndokush.  Â
-Sepse kur u krijua njeriu, bota ekzistonte. Njeriu është i pafuqishëm para fenomeneve të natyrës, as i nxit të veprojnë, por as i frenon dhe aq më tepër nuk i ndalon dot⊠Veçse Mbinjeriu i pajisur me Mbindërgje, duke njohur botën dhe ligjet e zhvillimit të saj, përmes arritjeve studimore më të fundit të shkencës, arrin që ta transformojë botën në dobi të tij.
Sipas fjalorit biblik thuhet se e para ishte fjalaâŠPor joâŠ, jo. Ky termĂ« bije poshtĂ«, rrĂ«zohet si i pari⊠kur kujtojmĂ« historinĂ« e krijimit tĂ« gjithĂ«sisĂ«. E para ishte bota, si pjesĂ« e sĂ« tĂ«rĂ«s universale. Pastaj gradualisht bota u plotĂ«sua nga pikpamja fizike, mĂ« pas u pajis me botĂ«n bimore dhe shtazore. Lindi njeriuâŠdhe pĂ«rsĂ«ri ne pyesim : âSi lindi?, âPse lindi?â.
Tek njeriu fillimisht lindi mendimi, ndjenja dhe më pas,si nevojë e komunikimit, lindi fjala⊠Nëse do të ndalemi tek ndjenjat, mes tyre, unë do të veçoja ndjenjën e dashurisë. Por dhe kjo shihet nga këndvështrime të ndryshme, të cilat kanalizohen se kujt i drejtohen apo dhurohen. Ka shumë lloje dashurish, por unë do të veçoja dashurinë prindërore, sidomos atë amësore dhe dashurinë mes çiftit të dashuruar. Kjo e fundit nuk është e përjetshme, sepse pas shumë vitesh çiftet të velur nga e njëjta gjellë, secili kërkon shije të reja. Kur humbet interesi për partnerin ose partneren, ndjenja e dashurisë ka marrë fund. Mjafton të humbasë besimin njëri prej tyre dhe ndjenja është pa të ardhme. Ky fakt vlen për të vënë në peshore se cila është dashuria më e madhe në univers.
PĂ«rvoja jetike ka treguar se mbi tĂ« gjitha dashuritĂ« qĂ«ndron dashuria e nĂ«nĂ«s. Ajo nuk shuhet, nuk lodhet, nuk zvetĂ«nohet, nuk venitet,nuk harron, nuk stepet apo shuhet para frikĂ«s, ndaj nuk vdes kurrĂ«,sepse e tillĂ« Ă«shtĂ« nĂ«na. PavarĂ«sisht nga rrethanat ku e kanĂ« pĂ«rplasur dallgĂ«t e jetĂ«s,dhe para litarit, edhe para gryks sĂ« pushkĂ«s, kĂ«lthet: âBiri im!â   Â
NjerĂ«zimi e ka çmuar, e vlerĂ«son dhe do ta çmojĂ« nĂ« pĂ«rkjetĂ«si kĂ«tĂ« ndjenjĂ« sublime. Ndaj sa herĂ«, nĂ« çaste vĂ«shtirĂ«sish, thĂ«rret nĂ«nĂ«n nga bota e pĂ«rtejme: âOh, nĂ«nĂ«ââŠ, apo kur nuk realizon dot diçka: âTa dish sa po vuaj, nĂ«na imeâŠ!â, âKu je nĂ«na imeââŠdhe kur ka marrĂ« rrugĂ«n e Zotit, fjalĂ«t e fundit janĂ«: âU sfilita, nĂ«në⊠Ndaj eja mĂ« merr sa mĂ« parĂ«!â, -me kĂ«to mendime pa dobi , mĂ« kaploi gjumi, njĂ« gjumĂ« i shqetĂ«suar dhe plot Ă«ndrra.
Â
***
Â
Mëngjes herët.
NjĂ« shtrĂ«ngim frymĂ«marrĂ«s, pasuar nga dhembje therĂ«se nĂ« kraharor, mĂ« zgjoi papritur. Ky shqetĂ«sim si njĂ« ankth angĂ«shtues, mĂ« bĂ«ri tĂ« çohesha nga shtrati mĂ« herĂ«t se zakonisht. ĂapĂ«lova disa hapa tĂ« ngathta nĂ« majĂ« tĂ« gishtave pĂ«r tĂ« mos e zgjuar atĂ«, shokun e tĂ« mirave dhe tĂ« kĂ«qijave qĂ« na dhuron jeta, mikun e zemrĂ«s, dashurinĂ« e jetĂ«s sime. E merakosur ktheva kokĂ«n pas, nĂ« drejtim tĂ« shtratit, qĂ« tĂ« kontrolloja se mos e kisha zgjuar⊠Mbajta kĂ«mbĂ«t dhe po e kundroja. DritĂ«hijet e shaktuara nga pemĂ«t e kopshtit apo apo bimĂ«t e rrugĂ«s qĂ« depĂ«rtonin tinĂ«zisht mes kangjellave, mĂ« krijuan pĂ«rshtypjen se atllazi i jorganit nĂ« ngjyrĂ« tĂ« kaltĂ«r, valĂ«zonte si uji i detit nĂ«n shtysĂ«n e brizĂ«s lozonjare. Para meje u pĂ«rshfaq njĂ« kohĂ« e largĂ«t e papĂ«rsĂ«ritshme, por tejet e bukurâŠMadje, madje e magjishme. âPo, po⊠ishte njĂ« natĂ« e tillĂ«, kur ne u pamĂ« pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ«âŠâ Por mendimi mĂ« ngeli nĂ« rrugĂ«, gjysmakâŠ, pasi njĂ« sĂ«mbim i fortĂ« trupor mĂ« largoi nga kujtimet. AtĂ« kohĂ« tĂ« pakthyeshme ia lashĂ« sĂ« shkuarĂ«s dhe menjĂ«herĂ« u pĂ«rqĂ«ndrova tek e tashmja, me shikimin ngulur mbi portretin e njeriut mĂ« tĂ« dashur qĂ« mĂ« kishte dhuruar njĂ« jetĂ« pa andralla. U merakosa kot sepse im shoq as qĂ« mĂ« kishte ndierĂ«, por flinte si qengj mes njĂ« ravijĂ«zimi qeshjeje mbi buzĂ«, gjĂ« qĂ« i reflektohej nĂ« tĂ« gjithĂ« tiparet e pĂ«rgjumura tĂ« fytyrĂ«s. Ndikimi i dritĂ«s sĂ« zbehtĂ« qĂ« hynte nĂ« dhomĂ« e bĂ«nte mĂ« tĂ« mistershme Ă«ndrrĂ«n e tij. NdĂ«rsa atij i dhuronte pafajĂ«sinĂ« e engjĂ«llit. âVĂ«rtet tĂ« jetĂ« kaq i pafajshĂ«m sa nĂ« gjumĂ«?!- pyeta veten ashtu nxitimthi, pa u thelluar shumĂ«.
Pas pak ai nisi të gërhasë lehtë.
Kjo pamje tregonte se ishte nĂ« njĂ« gjumĂ« tĂ« qetĂ« e tĂ« thellĂ«. âSi lum ai!â -belba nĂ«n zĂ«. âSĂ« paku ai nuk ndjen asnjĂ« dhembje apo shqetĂ«sim. Gjysma e sĂ« keqes. Ndryshe familjen e merr lumi, nĂ«se unĂ«âŠâ-vazhdova e dyzuar mendimin. Veçse u ndjeva e lumtur pĂ«r tĂ«, duke tĂ«rhequr derĂ«n e dhomĂ«s sĂ« gjumit pas vetes.
Nisa tĂ« endesha nĂ«pĂ«r shtĂ«pi e pĂ«rkulur, pĂ«r tĂ« gjetur njĂ« pozicion tĂ« pĂ«rshtatshĂ«m, por nuk gjeja qetĂ«si. Nuk ishte ndonjĂ« dhembje e madhe, por nga ato bezdisjet tekanjoze qĂ« nuk tĂ« lenĂ« tĂ« qetĂ«. Ngjante mĂ« shumĂ« si kriza tĂ« lehta qĂ« pĂ«rsĂ«riten herĂ«pashere. Bezdija e tyre ndoshta ndikon nĂ« ndĂ«rgjegjen e cilitdo, gjĂ« qĂ« e detyron pĂ«r ta parĂ« shĂ«ndetin mĂ« seriozisht. âJeta pa shĂ«ndet Ă«shtĂ« ferr i vĂ«rtetë⊠Sa budallaqe jam. Pse mĂ« shkon mendja pĂ«r keq? Edhe i them vetes intelektuale, pa leâŠâ -arsyeja i thirri logjikĂ«s pĂ«r njĂ« gjykim mĂ« tĂ« ftohtĂ« e mĂ« tĂ« qartĂ«.
âNdoshta Ă«shtĂ« kalimtareâŠNuk ka si tĂ« jetĂ« ndrysheâŠPo,po,sigurisht qĂ« do tĂ« kalojĂ«. NdonjĂ« ftohje muskujsh apo kontraktim i ndonjĂ« indiâŠâ -arsyetova. BĂ«ra njĂ« çaj kamomili me mendimin se do tĂ« qetĂ«sohesha. Por pĂ«r fat nuk ishte shqetĂ«sim nervor, por organik qĂ« unĂ« nuk e pĂ«rcaktoja dot as shkakun dhe as se nga çâorgan mĂ« vinte. PĂ«r njĂ« çast nuk mbushesha dot me frymĂ«. Mâu duk sikur harrova tĂ« thithja oksigjenin e duhur. Ashtu gjysmĂ« e pĂ«rkulur shkova dhe hapa portĂ«n. Ajri i freskĂ«t,pĂ«rzier me aromĂ« agrumesh, mâu pĂ«rplas nĂ« fytyrĂ« dhe mĂ« mbushi mushkritĂ« me oksigjen. Gjithsesi mâu deshĂ«n disa minuta qĂ« frymĂ«marrja tĂ« normalizohej. BĂ«ra tĂ« dal nĂ« oborrâŠTĂ«rhoqa portĂ«n dhe papritur u shtanga nĂ« prag tĂ« saj, pa bĂ«rĂ« asnjĂ« hap.
Befas u breshtova e magjepsur. Pamja qĂ« mĂ« doli parasysh, mâu duk gati, gati hyjnore, e pabesueshme. Natyra atĂ« mĂ«ngjes ishte mbĂ«shtjellĂ« nga njĂ« dukuri e pazakontĂ«. Para meje kisha njĂ« tablo tĂ« rrallĂ« natyrore. Kisha ngelur e shtangur, e ngĂ«rthyer nĂ« vend, mbi parvazin e shkallĂ«ve, pa ditur se isha nĂ« Ă«ndĂ«rr apo nĂ« realitet. AtĂ« çast dukej sikur gjithĂ« piktorĂ«t e skulptorĂ«t e ParajsĂ«s kishin derdhur talentin me penalata dhe dalta hyjnore, pĂ«r tĂ« realizuar atĂ« peizazh magjik, tejet gjigand tĂ« natyrĂ«s, ku nĂ« tĂ« pĂ«rfshihej qiell e tokĂ«. Natyrisht pĂ«r aq sa kapnin shqisat e mia.
Ishte java e parĂ« e dhjetorit dhe qielli dukej i kaltĂ«r pa asnjĂ« re. Magjia nuk qĂ«ndronte te qartĂ«sia e kaltĂ«rsisĂ« sĂ« qiellit, as te ajri i ftohtĂ« e i pastĂ«r i atij mĂ«ngjesi dimĂ«ror, as te aroma shijendjellĂ«se e limonave e portokajve, degĂ«t e tĂ« cilave rĂ«ndonin nga pesha e frutave tĂ« mbingarkuara, por sekreti qĂ«ndronte te HĂ«naâŠ. Kishte njĂ« pamje magjepse, e cila atĂ« ag dite dimĂ«rore dukej sikur kishte hedhur krahĂ«ve njĂ« mantel nĂ« njĂ« ngjyrĂ« tĂ« rrallĂ«, tejet tĂ« veçantĂ« qĂ« e bĂ«nte atĂ«, magjepsĂ«se si kurrĂ« ndonjĂ«herĂ«. Tej mbi horizont HĂ«na krenare, si KryezonjĂ« e qiellit dukej sikur mĂ« sfidonte mua e gjithçka mbi tokĂ«. ĂuditĂ«risht ky trup qiellor, i ishte afruar aq shumĂ« planetit tonĂ«, sa dukej sikur po tĂ« zgjateshe, mund ta kapje me dorĂ«. Ishte e plotĂ«, shumĂ« e madhe dhe me atĂ« ngjyrĂ« tĂ« veçantĂ«, tek e cila shkriheshin disa nĂ«nngjyra tĂ« sĂ« kuqes; e kuqja e zjarrit, ngjyra e flakĂ«s, e shegĂ«s sĂ« hapur dhe e zemrĂ«s sĂ« bostanit tĂ« çarĂ« nĂ« vapĂ«n e gushtit, kur avujt e tokĂ«s e tjetĂ«rsojnĂ« ngjyrĂ«n e çdo sendi. Pra tĂ« gjitha kĂ«to sĂ« bashku shkrihesin nĂ« njĂ« ngjyrĂ« tĂ« rrallĂ« qĂ« nuk mund ta pĂ«rcaktoja dot. NjĂ« pĂ«rzierje e tillĂ« ngjyrash tĂ« sĂ« kuqes ishte njĂ« mrekulli mĂ« vete, qĂ« kushdo mund ta kujtonte njĂ« mister qĂ« kĂ«rkonte zgjidhje. Eca me hapa tĂ« ngadalta, pa e shkĂ«putur shikimin nga âMrekulliaâ e magjisĂ« qiellore qĂ« atĂ« agim e dhuronte âMbretĂ«resha e NatĂ«sâose âDĂ«shmitarjaâ e tĂ« dashuruarĂ«ve, pse jo dhe âSyri Sekretâ i çdo bĂ«me tĂ« mirĂ« apo tĂ« keqe qĂ« bĂ«het larg dritĂ«s sĂ« diellit, por vetĂ«m nĂ« errĂ«sirĂ«.
KĂ«mbĂ«t mĂ« çuan pa vetĂ«dije pranĂ« trungut tĂ« bajames, ku nĂ« njĂ« degĂ« me drejtim horizontal im shoq, Edjoni, kishte varur njĂ« shilars. E magjepsur, mes Ă«ndrrĂ«s dhe realitetit, u ula dhe duke u kolovitur ngadalĂ«, pa i shkĂ«putur kĂ«mbĂ«t nga Toka ,vazhdova ta sodisja hĂ«nĂ«n si njĂ« dukuri krejt e re, e paparĂ« ndonjĂ«herĂ«. ĂuditĂ«risht ajo vezullonte brenda kaltĂ«rsisĂ« sĂ« ujit tĂ« pishinĂ«s sonĂ« nĂ« oborr. Trupi i saj fillonte tej, nĂ« njĂ«rin skaj tĂ« pishinĂ«s kurse hija e tij dukej i stĂ«rzgjatur si bishti i njĂ« sirene qĂ« mĂ« ftonte ta ndiqja pas pĂ«r ta shijuar mrekullinĂ« deri nĂ« fund. NdĂ«rsa ajo, si njĂ« qenie e gjallĂ«, shpĂ«rfillĂ«se ndaj gjithçkaje, vazhdoi rrugĂ«n e saj tĂ« uljes drejt horizontit perĂ«ndimor. Ăudi kishte kaluar ora nga gjashtĂ« e tridhjetĂ« minuta dhe ajo ende nuk e kishte kapĂ«rcyer horizontin. Pamja mistike e atij mĂ«ngjesi kishte bĂ«rĂ« nĂ« njĂ« farĂ« mase, ta harroja shqetĂ«simin trupor.
Isha ende me rrobat e natës, mbi të cilat kisha veshur një rrobëdeshambër të trashë trikotazhi, kurse në këmbë kisha mbathur vetëm një palë pantofla pelushi. Ndërsa hëna u zhduk pas horizontit, ende e zhytur nën përshtypjen e bukurisë enigmatike që më kishte dhuruar ai mëngjes përrallor, ndieva një rrëqethje që më përshkoi gjithë trupin nga majat e flokut deri te thoji i këmbës. Gjithsesi vazhdoja të lëkundesha , mbështetur në njërin litar të shilarsit.
Zëri i bashkshortit, që po më thërriste në emër, më përmendi.
-Edjon, jam kĂ«tu jashtĂ«âŠ, -dhe u ngrita. Por njĂ« marramendje e lehtĂ« mĂ« detyroi tĂ« mbĂ«shtetem te trungu i pemĂ«s. Mblodha pak veten, drejtova trupin dhe u nisa pĂ«r tĂ« hyrĂ« brenda me hap tĂ« ngadaltĂ«.
TĂ« dyja vajzat ishin ngritur, kishin mbaruar me higjienĂ«n vetjake dhe ishin ulur nĂ« tavolinĂ«. Dea, vajza e madhe, qĂ« Ă«shtĂ« nĂ« vitin e parĂ« tĂ« shkollĂ«s sĂ« mesme, duke ngrĂ«nĂ«, po pyeste tĂ« motrĂ«n pĂ«r mĂ«simet e ditĂ«s. E dyta, Sibora Ă«shtĂ« ende e vogĂ«l dhe ka nevojĂ« tĂ« jetĂ« nĂ«n kontroll. Duhet ta udhĂ«heqĂ« dikush pĂ«r tâi dhĂ«nĂ« drejtim, se Ă«shtĂ« nĂ« klasĂ«n e tretĂ« tĂ« ciklit tĂ« ulĂ«t tĂ« shkollĂ«s 9 vjeçare.
-Mirëmëngjes, zemrat e mamit.
-MirĂ«mĂ«ngjes ,mami!âŠporâŠnuk jemi vetĂ«m ne. KĂ«tu Ă«shtĂ« edhe baâŠ
-Ju mendoni se atë e lashë pa e përshëndetur?!
-Po a nuk jemi ne të dyja zemrat e tua?!
-ĂshtĂ« babi nĂ« radhĂ« tĂ« parĂ«, pastaj jeni ju. Mos e harroni kurrĂ« kĂ«tĂ«,- dhe pasi i putha ato, i dhurova njĂ« puthje Edjonit, i cili mĂ« ledhatoi butĂ«ssht faqen, me tĂ« prapmen e dorĂ«s, ngaqĂ« ishte duke ngrĂ«nĂ«.
-Nuk tĂ« kam ndjerĂ« fareâŠKe dalĂ« herĂ«t?
-Ndoshta⊠Them tĂ« drejtĂ«n nuk e di sa ishte oraâŠnuk kisha gjumĂ« dhe âŠ,- atĂ« çast u tregova e padrejtĂ« ndaj tij dhe ndaj vetes.
Për ta kapërcyer mungesën e sinqeritetit të çastit, u fola për mrekullinë që kisha shijuar atë mëngjes. Të tre të ngazëllyer nga rrëfimi im, që për ta ishte paksa imagjinar dhe i pabesueshëm, më kritikuan që isha treguar kurrnace.
-Nuk e kuptoj se po më quani kështu, kur e njoh veten për bujare.
-NĂ« kĂ«tĂ« rast poâŠVajzat kanĂ« tĂ« drejtĂ«. Po tĂ« na kishe bĂ«rĂ« njĂ« zĂ«, do ta kishim shijuar tĂ« katĂ«r bashkĂ« mrekullinĂ« e kĂ«tij mĂ«ngjesi tĂ« veçantĂ«. Pa e tepĂ«ruar, gjithmonĂ« sipas rrĂ«fimit tĂ«nd, gjithsesi e bĂ«ra nuk zhbĂ«het. Kujdes herĂ« tjetĂ«r, se pastaj na jepet e drejta tĂ« tĂ« quajmĂ« egoisteâŠ
-Shiko, shikoâŠsa keq e mendoni. E shoh qĂ« sâmĂ« besoni, por shumĂ« ashpĂ«r⊠Varet nga ju nĂ«se mĂ« besoni ose joâŠJu betohem qĂ« nuk doja tâju prishja gjumin. MirĂ« unĂ« qĂ« isha e detyruar, por pse tâju mohoja edhe juve Ă«mbĂ«lsinĂ« e gjumit tĂ« mĂ«ngjesit?
-Për një fenomen të rrallë natyror, qoftë dhe gjatë përditësisë tepër të zënë, jo vetëm gjumin, por njeriu prish edhe plane,- vërejti im shoq paksa i pezmatuar dhe u kthye nga unë. Papritur ngriu në vend i zgurdulluar.
-Nuk ke fjetur fare? Ăâe ke atĂ« çehre? Dukesh e drobitur, e zbehtĂ«âŠmos ke ndonjĂ« shqetĂ«sim e nuk ma thua?
-Kam fjeturâŠ, kam fjetur, vetĂ«m nĂ« tĂ« aguar u çova dhe dola, ngaqĂ« nuk doja tĂ« tĂ« shqetĂ«soja ty, â por ai nuk mĂ« besoi. Po mĂ« zhbironte tĂ« tĂ«rĂ«n, pĂ«rmes njĂ« shikimi tĂ« çakĂ«rdisur dhe mosbesues.
-Jo,jo nuk kam gjë. Po heq enët nga tavolina dhe sa të bëj një dush, jam gati për punë.
-Mos shko sot në punë. Mjafton një telefonatë dhe rri në shtëpi. Të lutem rri dhe qetësohu.
-Veçanërisht sot nuk mund të rri në shtëpi. E kam lënë me redaktoren, ndaj nuk ia lejoj vetes mungesën e korrektesës.
-Po tâi thuash nĂ« telefon, do tĂ« tĂ« kuptojĂ« dhe lereni pĂ«r njĂ« ditĂ« tjetĂ«r.
-Shpirt, ti e di se sa pĂ«r zemĂ«r e kam atĂ« roman. ĂshtĂ« njĂ« temĂ« tejet e veçantĂ« dhe mbi tĂ« gjitha Ă«shtĂ« e pa trajtuar mĂ« parĂ« nga letrarĂ«t e vjetĂ«r dhe tĂ« rinj.
-Dashke tĂ« bĂ«sh âbumâ me kĂ«tĂ« botim.
-Nuk pretendoj se unĂ« do tĂ« nxjerrĂ« njerĂ«zimin, apo botĂ«n nga kriza, por sĂ« paku e nxjerr nga shpirti atĂ« qĂ« mĂ« mundon. PĂ«r mua ka rĂ«ndĂ«si qĂ« mesazhi im tĂ« shkojĂ« te lexuesi. BĂ«het fjalĂ« pĂ«r metoda nga mĂ« tĂ« ulĂ«tat qĂ« pĂ«rdorin tĂ« papĂ«rgjegjshmit, tĂ« pangopurit, qĂ« nuk njohin as ligj dhe as moral. Korrupsioni nuk Ă«shtĂ« mĂ« njĂ« dukuri qĂ« ta flasim nĂ«n zĂ«, nga frika e atyre qĂ« e kanĂ« pĂ«rligjur. ĂshtĂ« njĂ« fenomen, i cili po shndĂ«rrohet nĂ« gangrenĂ« sociale dhe po gllabĂ«ron gjithĂ« rruzullin tokĂ«sor. I ngjan kancerit qĂ« lĂ«shon metastaza duke shkatĂ«rruar çdo organ, çdo ind e çdo qelizĂ« tĂ« njeriut. Korrupsioni Ă«shtĂ« sĂ«mundje kanceroze e shoqĂ«risĂ«, qĂ« pasuron njĂ« pakicĂ« njerĂ«zish tĂ« veshur me pushtet. Kush zotĂ«ron paranĂ« bĂ«n dhe zbaton ligjin, duke i dhĂ«nĂ« tĂ« drejtĂ« âPadrejtĂ«sisĂ«â. Kurse âorganet dhe indetâqĂ« shkatĂ«rron kjo âkolerĂ« vdekjeprurĂ«seâ shndĂ«rrohen nĂ« hi dhe pluhur. Dua qĂ« kjo temĂ« tĂ« dalĂ« sa e pjekur logjikisht dhe po aq e besueshme pĂ«r lexuesin. NĂ«se sociologĂ«t psikologĂ«t do tĂ« gjejnĂ« origjinĂ«n e kĂ«saj sĂ«mundjeje pangopĂ«sie, grykĂ«sie, babĂ«zie, atĂ«herĂ« i drejti, i virtytshmi do tĂ« kĂ«rkojĂ«, do ta gjejĂ« zgjidhjen dhe mĂ« pas do tĂ« besojĂ« se ka metoda pĂ«r ta luftuar korrupsionin. Duhet tĂ« mĂ« besosh, i dashur, se mĂ« tremb kjo klasĂ« e re e pasur, kjo aristokraci pa origjinĂ«,sociale e dalĂ« nga hiçi dhe mĂ« e keqja Ă«shtĂ« se nuk ka trashĂ«guar asgjĂ« nga paraardhĂ«sit. JanĂ« tĂ« shumtĂ«, madje nuk numĂ«rohen ata qĂ« nĂ« mbrĂ«mje janĂ« shtrirĂ« nĂ« shtrat tĂ« varfĂ«r dhe tĂ« nesĂ«rcmen janĂ« zgjuar tĂ« pasur. Jo vetĂ«m kaq por me diplomĂ« dhe doktoraturĂ« nĂ« xhep, qĂ« emĂ«rohen si me urdhĂ«r tĂ« peshkut, kĂ«mba mbi kĂ«mbĂ« nĂ«pĂ«r parvaze pĂ«llumbash, nga ku nuk flet mĂ« ligji, por karrige e Maliqit, e pajisur me autoritet shtetĂ«ror, e cila bĂ«n dhe zbaton ligjin.
-Ardita ime, qënke gjithë pasion sot, ndaj të ka dalë gjumi kaq herët. Gjithsesi ti ke të drejtë. Vendit tonë postkomunist, ose më mirë neokomunist, i duhen njerëz të tillë kurajoz që e kanë vrarë frikën. Atëherë mos u nxito. Përgatitu ngadalë, fito pak qetësi shpirtërore, renditi mendimet, pastaj shko në takim me redaktoren. Vajzat po i çoj unë në shkollë.
-E shikon? Ne të dy dhe sa të tjerë si ne, e pranojnë se kemi të bëjmë me një komunizëm të ri, që ka ndryshuar terminologjinë, fasadën, duke u veshur me një petkë të ri, por kurrsesi nuk është demokracia që kemi ëndërruar. Sot po dalin në pah dy ekstremet e shoqërisë; të varfër të tejskajshëm që janë shumica dhe shumë të pasur që nuk u llogariten paratë.
- Ti thua se të pafrikët që dalin në ballë, duhet të jenë deshët për kurban? Megjithëse nëse do të shmangeshim të gjithë, atëherë ku qëndron e vërteta? A ka njerëz që duan drejtësi?-përfundoi ai dhe doli me vajzat.
E falenderova tim shoq, i pĂ«rqafova tĂ« tre dhe sa vura rregull nĂ« dhomĂ«n e ngrĂ«nies, hyra tĂ« bĂ«ja njĂ« dush tĂ« shpejtĂ«. GjatĂ« larjes vura re njĂ« gjĂ«ndĂ«r nĂ«n sqetull. Nuk i dhashĂ« shumĂ« rĂ«ndĂ«si. E shpĂ«rfilla, sepse para dy a tri ditĂ«sh ndĂ«rsa gatuaja, preva gishtin e dorĂ«s me thikĂ«.âSigurisht Ă«shtĂ« shkaktuar prej sajâ, -mendova dhe po nxitoja qĂ« tĂ« isha nĂ« kohĂ« pĂ«r takimin.
Dola në rrugë me makinë. Mbylla portën e shtëpisë dhe u nisa. Kisha kohë deri në orën nëntë, ndaj po ngisja ngadalë. Shijoja qytetin tim të lindjes atë mëngjes të artë, ku rrezet e diellit u jepnin një ripërtritje ngjyrash gjithë ndërtesave, bimëve dekorative, luleve apo vitrinave. Zakonisht ngjyra të tilla të gjalla e gjithë jetë, vërehen pas rënies së shiut. Por çuditërisht për disa ditë me radhë moti kishte qenë i ftohtë, por i bukur.
Isha e pavëmendshme, kur papritur më parakaloi me shpejtësi marramendëse një makinë luksoze e tipit BMW në ngjyrë të zezë, që i kalon njëqind e njëzetëmijë eurot, e cila frenoi rëndshëm, duke shkaktuar shqetësim publik dhe ngjalli frikë te kalimtarët.
âSigurisht do tĂ« jetĂ« ndonjĂ« nga âagallarĂ«t e rinjâ, qĂ« kanĂ« mbirĂ« si kĂ«rpudhat pas shiut. AgallarĂ«t e dikurshĂ«m, qĂ« kishin pronĂ« tĂ« trashĂ«guar, i luftuan, i denigruan dhe i mohuan se kishin njĂ« kalĂ« me shalĂ«. Kurse kĂ«ta bredhin me makina luksoze dhe avionĂ« dhe nuk ua bĂ«nĂ« syri tĂ«rr.â
-Ende pa mbaruar mendimin, nga makina zbriti një i ri mjekërosh, i veshur shik si për në një koncert klasik apo pritje diplomatike. Në dorë kishte një valixhe në ngjyrë metalike, që përdorin diplomatët apo që janë në modë për pispilluqët, që e fusin veten në sferat e larta të shoqërisë. Me siguri që në fasadë duhej të ishte ndonjë afarist. Po cili ishte biznesi i tij, një Zot e dinte.
Tek parkoja makinën vura re Valbonën, redaktoren, që po ngjiste shkallët e godinës.
Sa u takuam, i propozova të pinim kafe më parë, pastaj të uleshim për punë.
Pas pak në Bar hyri drejtoresha e Shtëpisë Botuese. Mbajti këmbët pranë tavolinës sonë për të na përshëndetur.
-Ulu me neâŠ
-Me kĂ«naqĂ«si do ta shijoja njĂ« makiato me ju, por po mĂ« pret njĂ« shkrimtar i ri qĂ« kĂ«rkon tĂ« botojĂ« tek ne. Ta shohim se çâbrum ka gatuar.
-Ardita, nuk mund tĂ« rri pa tĂ« thĂ«nĂ« dy fjalĂ«âŠ,- unĂ« nisa tĂ« dridhesha. âKushedi se çâvĂ«rejtje do tâmĂ« bĂ«jĂ« pĂ«r librin! Po sikur tĂ« mos e pranojĂ«? Hajde tĂ« fillosh punĂ« nga e para. Bo,boâŠ!â,-mendoja dhe prisja nĂ« ankth fjalĂ«n e saj.
-E lexova dorĂ«shkrimin me njĂ« frymĂ«. TĂ« them tĂ« drejtĂ«n, e nisa si pĂ«r tĂ« kapĂ«rcyer paragrafe tĂ« veçanta pĂ«r tĂ« krijuar njĂ« ide rreth temĂ«s. Por rrjedha e ndodhive, gjuha e pasur, dialogje kuptimplote, rrjedhshmĂ«ria e narracionit, i kombinuar me retrospektivĂ«, ngjarje rrĂ«qethĂ«se qĂ« do tâi kishin zili dramaturgĂ«t dhe tragejdianĂ«t mĂ« tĂ« mĂ«dhenjĂ« tĂ« kohĂ«rave, mĂ« ngĂ«rthyen pas romanit tĂ«nd. E lashĂ« leximin diagonal dhe e ndoqa me kujdes, çdo fjalĂ« e çdo rresht, ku spikat mendimi filozofik. Ke goditur nĂ« njĂ« plagĂ« qĂ« rrjedh e pikon gjak çdo ditĂ« e mĂ« shumĂ«. Jam e bindur se libri yt do tĂ« pritet mirĂ« nga kritika dhe veçanĂ«risht nga lexuesi qĂ« Ă«shtĂ« i zhgĂ«njyer nga ndryshimet politiko-sociale.
-Ju faleminderit Drejtoreshë! Ju jam mirënjohëse për fjalët e ngrohta! Gjithsesi veç aprovimit tuaj, dua që libri të pranohet nga një komision i specializuar në fushën e letërsisë si nga pikëpamja logjike, frazologjike, gjuhësore, estetiko -letrare dhe sidomos sociale⊠Dëshiroj që komisioni të mbajë qëndrim analitiko- kritikë ndaj krijimtarisë sime. Do të mirëpres çdo ndërhyrje dhe vërejtje të specialistëve të mirëfilltë.
-Të uroj suksese të tjera dhen gjithmonë në ngjitje! Ti po tregon se edhe një femër me dhunti, me mend dhe vullnet, di të sfidojë dhe të fitojë. Përsa i përket sugjerimit tënd, do ta diskutoj me kolegët e këshillit botues.
Botuesja u ul me njĂ« djalĂ« tĂ« ri, i cili mbi tavolinĂ« kishte vendosur njĂ« dosje. Si duket ishte dorĂ«shkrimi. NdĂ«rsa unĂ« dhe Valbona shijuam kafenĂ« nĂ« heshtje. Pastaj iu pĂ«rveshĂ«m punĂ«s. Valbona kishte bĂ«rĂ« njĂ« punĂ« tĂ« paqme. SĂ« paku kĂ«shtu mâu duk mua. E kaluam nĂ« analizĂ« çdo faqe formati. Redaktimet i kishte shĂ«nuar me ngjyrĂ« tĂ« kuqe.
-Kur tĂ« kesh bĂ«rĂ« koregjimet, ma nis me internet qĂ« tâi hedh edhe njĂ« sy para botimit. Apo do tâia kalosh drejt recensuesit?
-Jo Valbona, jo. Dua tĂ« bĂ«j koregjimet vet dhe do ta lexoj me zĂ«, pĂ«r ta dĂ«gjuar se si tingĂ«llon⊠Pastaj do tĂ« ta nis ty. Recensuesi le tâi japĂ« dorĂ«n e fundit para botimit.
-Ardita, ne të dyja jemi kolege. Vetëm me një ndryshim se ti, jo vetëm që je redaktore, por je edhe shkrimtare. Kjo është një përparësi për ty.
-NgadalĂ«, ngadalĂ«âŠmos u nxito! TĂ« quhem shkrimtare duhet tĂ« mĂ« afirmoj kritika profesionale, shkrimtarĂ«t mĂ« nĂ« zĂ« dhe lexuesi me nivel kulturor. UnĂ« jam njĂ« krijuese qĂ« sapo kam nisur tĂ« vĂ« nĂ« jetĂ« dhuntinĂ« time tĂ« falur. Ky Ă«shtĂ« libri im i tretĂ«, ndaj nuk mĂ« pĂ«lqen tĂ« mĂ« quajnĂ« shkrimtare. Nuk dua tĂ« bĂ«jĂ« atĂ« gabim qĂ« bĂ«jnĂ« shumĂ« qĂ« e quajnĂ« veten âshkrimtar i mirĂ«njohurâ apo âi shquar âse boton njĂ« libĂ«r biografik apo me kujtime, ku pĂ«rfshihen familjarĂ«t e tij. KĂ«to botime tĂ« pakontrolluara, tĂ« paaprovuara nga njerĂ«z tĂ« letĂ«rsisĂ« sĂ« mirĂ«filltĂ«, nuk duhet tĂ« botohen. Ky Ă«shtĂ« mendimi im.
- Ke shumĂ« tĂ« drejtĂ«. Ata kanĂ« njĂ« dorĂ« lekĂ« dhe i vĂ«nĂ« nĂ« pĂ«rdorim , me mendimin:âU bĂ« deti kos dhe nuk mora njĂ« lugĂ«âŠU bĂ«nĂ« tĂ« gjithĂ« shkrimtarĂ« dhe poetĂ«, po unĂ« i humbur jam?! Do bĂ«j(te) dhe unĂ« njĂ« libĂ«râŠâ -dhe e boton. Pyes veten si ka mundĂ«si qĂ« ky nuk njeh shqipen mirĂ« dhe merr guximin tĂ« shkruajĂ« libĂ«r?! MĂ« e bukura Ă«shtĂ« se mbahet rĂ«ndĂ«-rĂ«ndë dhe vetĂ«quhet shkrimtar. O Zot! PĂ«r tĂ« tillĂ«t nuk duhet tĂ« ketĂ« vend varri ku tĂ« futenâŠ
-Ndaj duhet tĂ« hyjĂ« nĂ« fuqi konkurenca para se tĂ« botohen librat, pra qysh kur janĂ« nĂ« dorĂ«shkrim. Valbona, pikĂ«risht pĂ«r kĂ«tĂ« arsye i sugjerova drejtoreshĂ«s sonĂ«âŠ
-PĂ«r sa thua ke tĂ« drejtĂ«. Tani kalojmĂ« tek libri ytâŠ
Ardita, si autore ti mĂ« pĂ«lqen. TĂ« uroj pĂ«r mĂ«nyrĂ«n se si e ke trajtuar temĂ«n. ĂshtĂ« dhe diçka tjetĂ«r qĂ« kam spikatur tek ti. Punon me shumĂ« kujdes. Ndryshe do tĂ« thosha, qĂ« toka tĂ« prodhojĂ« sa mĂ« mirĂ«, i duhet bĂ«rĂ« qelizĂ«m. KĂ«shtu veprohet edhe pĂ«r veprĂ«n letrare. Sa herĂ« qĂ« autori e rikthen nga fillimi, aq herĂ« libri e plotĂ«son tablon jetike. Ădo krijimtari letrare nĂ«se kalohet disa herĂ«, del mĂ« e arrirĂ«, mĂ« e pĂ«rsosur. E dashur shkrimtare, tĂ« uroj mbarĂ«si, jo vetĂ«m me kĂ«tĂ« libĂ«r por dhe me vepra tĂ« tjera!
-Faleminderit , më vjen mirë kur e dëgjojë ta thotë goja e një kolegeje.
-Unë nuk po të bëj qejfin. Them një të vërtetë edhe pse nuk e njoh sa dhe si duhet kritikën letrare. Fjalën e fundit e thotë kritika dhe analiza e mirfilltë.
***
Â
VonĂ« mbasdite pĂ«rfunduam punĂ«n me redaktoren. Ishte koha qĂ« do tĂ« ndaheshim. BĂ«ra tĂ« ngrihem, por pa pritur u plandosa nĂ« karrige. Isha e pafuqishme. DjersĂ« tĂ« ftohta mĂ« mbuluan gjithĂ« trupin. Valbona e shqetĂ«suar nisi tĂ« mĂ« bĂ«jĂ« masazh qafĂ«n, supet, tĂ«mbthatâŠPastaj mĂ« solli njĂ« gotĂ« uji tĂ« freskĂ«t. Pas pak e mblodha veten. TashmĂ« qĂ« ndihesha mĂ« e qetĂ«, dolĂ«m tĂ« dyja nga zyra. Valbona po mĂ« hetonte vjedhurazi me bisht tĂ« syrit.
-Ardita, mendoj se të paktën sot, nuk duhet të jesh në timon. Po të çoj unë në shtëpi me makinën time.
-Faleminderit, e dashur kolege! Tani jam mirë,- ndërsa ajo po më zhbironte me mosbesim.
-Sinqerisht jam mirĂ«âŠvĂ«rtet ndihem mĂ« mirĂ«,- por Valbona kĂ«mbĂ«nguli dhe mĂ« detyroi qĂ« ta lĂ« makinĂ«n tĂ« parkuar aty nĂ« shtĂ«pinĂ« botuese.
Ndërkohë që makina e saj mori kthesën para shtëpisë sime, Edjoni u duk në pragportë me vogëlushen tonë, Siborën.
-ĂshtĂ« ora qĂ« ajo merr mĂ«sime baleti klasik dhe po e shoqĂ«ron i ati. KurrĂ« nuk shkon vetĂ«m. PĂ«rherĂ« e shoqĂ«ron njĂ«ri nga ne tĂ« dy.
-Baleti klasik do të jetë drejtimi që do të marrë më vonë vajza?
-Jo..megjithĂ«se nuk jam unĂ« ajo qĂ« vendos,. Gjithsesi Ă«shtĂ« herĂ«t pĂ«r tĂ« dhĂ«nĂ« pĂ«rfundime. Por Sibora Ă«shtĂ« pak si topolake, ndryshe nga e motra⊠Ndaj e çojmĂ« nĂ« balet pĂ«r tĂ« formuar trup tĂ« bukur. ĂshtĂ« vajzĂ« edheâŠ, duhet tĂ« mĂ« kuptoshâŠNesĂ«r, jo shumĂ« larg, nĂ« shikim tĂ« parĂ«, ajo qĂ« vlen, ndoshta formalisht tek njĂ« femĂ«r, sidomos te njĂ« vajzĂ« e re, Ă«shtĂ« paraqitja e jashtme. Bukuria trupore dhe harmonia e tipareve janĂ« ato qĂ« godasin mashkullin, qysh me shikimin e parĂ«. Mjeshtrja e baletit, njĂ« zonjĂ« e vĂ«rtetĂ« , e pajisur me shumĂ« botĂ«, njĂ« grua qĂ« e di pikĂ«synimin tonĂ« si prindĂ«r, natyrisht nĂ« pĂ«puthje me kĂ«rkesat e moshĂ«s dhe kushtet e kohĂ«s, i bĂ«nĂ« edhe ushtrime tĂ« veçanta pĂ«r tâu zgjatur. Po kĂ«shtu, edhe vajza e madhe merret me sport. NĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n kohĂ« tĂ« dyja marrin leksione muzike dhe nĂ« gjuhĂ« tĂ« huaja. Thuajse tĂ« gjitha ditĂ«t i kanĂ« tĂ« zĂ«na. MĂ« vjen keq pĂ«r to se u mohoet fĂ«mijĂ«ria, adoleshenca, periudha tĂ« rĂ«ndĂ«sishme qĂ« duhen kaluar dhe shijuar, por koha kĂ«rkon tĂ« sfidosh. Ndryshe ngelesh askushi.
-UnĂ« sâkam fĂ«mijĂ«. Nuk jam as e martuar, madje as e fejuar, porâŠnuk besoj se do tĂ« bĂ«ja kaq shumĂ«âŠKjo qĂ« bĂ«ni ju me fĂ«mijĂ«t, mĂ« duket gati e pamundur. NjĂ« ditĂ«, ndoshta do tĂ« jem nĂ«nĂ« dhe⊠Gjithsesi shoh diçka tĂ« bukur, njĂ« intimitet mes jush dhe vajzave. A e di qĂ« kujdesi juaj mĂ« duket si njĂ« pĂ«rvojĂ« e bukur?
-Ashtu tĂ« duket, jeta dhe kushtet qĂ« ajo tĂ« vĂ«, tĂ« mĂ«sojnĂ« vetĂ«. Pastaj ndjenjat, dashuria e nĂ«nĂ«s, detyrimi, pĂ«rgjegjĂ«sia dhe krenaria e prindit bĂ«jnĂ« qĂ« tĂ« arrish tĂ« pamundurĂ«n. Nuk e ke idenĂ« se çâkĂ«naqĂ«si tĂ« jepĂ« kjo pĂ«rvojĂ« qĂ« ty sot tĂ« duket e paarritshmeâŠ, -ndĂ«rkohĂ« Valbona ndali makinĂ«n para shtĂ«pisĂ«.
-Ua, çâgjĂ« tĂ« bukur zbulova tek ti. Sa pe vajzĂ«n, ndryshove gjendjen e mĂ«parshme. TĂ« shkĂ«lqyen sytĂ« dhe fytyra aq shumĂ« sa dukesh e ngazĂ«llyer. Ky çast mĂ« bĂ«jnĂ« tĂ« besoj se duhet tĂ« jesh njĂ« nĂ«nĂ« e pakrahasueshme.
-Jo vetëm unë, po çdo nënë është e veçantë. Harron çdo hall, çdo dhembje, i mohon vetes lumturinë, vetëm që te fëmijët të mos ngelet asnjë vragë vuajtjeje apo dhembjeje.
-Po e lĂ«mĂ« si thua tiâŠ
Ajo zbriti pĂ«r tâu pĂ«rshĂ«ndetur me Edjonin. PĂ«rqafoi SiborĂ«n dhe e pĂ«rgĂ«zoi.
-E di që mami më tha se ti je nxënëse shumë e mirë dhe çdo ditë pasi bën detyrat e shkollës mëson shumë gjëra që të bëhesh e ditur. Të lumtë!
-Zemër nuk ma zuri syri makinën tënde. Pse ke ardhur me Valbonën?
-Ke tĂ« drejtĂ« Edjon. Ishim duke diskutuar pĂ«r librin dhe e vazhduam nĂ« makinĂ«n e saj. NesĂ«r ikim bashkĂ«, â nxitova qĂ« ai tĂ« mos shqetĂ«sohej kot. Kurse Valbona picĂ«rroi sytĂ«. veçse mĂ« kuptoi shpejt dhe sâ bĂ«ri zĂ«.
-E ke lënë në punë?
-PoâŠatje Ă«shtĂ« e sigurtĂ«âŠ
-Tani do të më falni, se shkoi vonë dhe prindërit e mi merakosen.
-Valbona, ti erdhe deri këtu dhe nuk do të hysh brenda? Shko me Arditën dhe telefono në shtëpi. Unë po iki me vajzën, kurse ju hani diçka se duhet të jeni të uritura. E keni tavolinën gati.
-Morëm nga një byrek, sa për të mos e pasur stomakun bosh.
-Një herë tjetrër ndoshta⊠Sot ndihem e lodhur,- dhe sa hipi në makinë, u bë erë.
Në shtëpi ishte vetëm Dea. E gjeta duke pastruar shtëpinë.
-Bija ime e ëmbël, a nuk duhet të ishe në stërvitje tani?
-Erdha pak më shpejt se zakonisht. U stërvita vetëm një orë se Mjeshtri kishte një problem familjar. Meqë nesër është ditë pushimi ,thashë të të jepja një dorë.
-Ke harruar qĂ« edhe unĂ« pushim jam nesĂ«r, kĂ«shtu qĂ«âŠ
-Mos vallë jeta jote është e tepërt? Mami, nuk e kupton se sa shumë lodhesh? Ke punën, shtëpinë, merresh shumë me edukimin tonë, nuk lë pas problemet sociale. Tani merresh edhe me krijimtari. Të gjitha këto duan kohë dhe fuqi. Veçanërisht letërsia ka nevojë për një qetësi shpirtërore, që të dalë sa më sa e arrirë. Besoj se kur je e tejlodhur fizikisht truri është i mbingarkuar dhe nuk reagon si duhet.
-Zemra e mamit, u rrite shpirtâŠMendoja se nuk do ta arrija kurrĂ« ditĂ«n qĂ« ti do tĂ« ishe nĂ« gjendje tĂ« gjykoje.
-TĂ« lutem mami, mos e thuaj mĂ« kurrĂ« kĂ«tĂ«. Ne ende sâe kemi nisur jetĂ«n. Eh, sa shumĂ« gjĂ«ra do tĂ« shijosh ti!
-Faleminderit bija ime! Si lum unë për ty. Dea, jam e lumtur se në gjurmët e tua do të ecë edhe jot motër. Jam e bindur për këtë.
-AtĂ«herĂ« çâtĂ« mban ty, mama! Tani ulu se po tĂ« bĂ«j njĂ« kafe, ose mĂ« mirĂ« dyâŠ
-Pse dy? Mos ke filluar të pish kafe edhe ti?
-Nganjëherë më pëlqen. Harrova të të them se do të vijë gjyshja.
-Sa mirĂ«âŠAtĂ«herĂ« po pres tĂ« vijĂ« edhe mamaja dheâŠ
Ende pa mbaruar fjalën, u dëgjua zilja e portës. Dea vrapoi për ta pritur. Nëna ime e ka rritur vetë dhe ato të dyja, gjyshe e mbesë,janë shumë të lidhura me njëra-tjetrën.
Hodha sytĂ« nga porta. Papritur nĂ«na mbajti pak kĂ«mbĂ«t dhe u mbĂ«shtet te kangjellat. Vura re se merrte frymĂ« me vĂ«shtirĂ«si. Ăantat i mori vajza.
-Mezi erdha moj bijë e nënës.
-Mirë të të bëhet, ke tri makina në dispozicion dhe ti udhëton me autobuz.
-Po si yt vĂ«lla dhe ti me Edjonin keni halle. Jeni nĂ«pĂ«r punĂ«ra dhe nuk ma keni ngenĂ« muaâŠ
-Ăâthua kĂ«shtu, moj nĂ«noke?! PĂ«r nĂ«nĂ«n nuk kemi kohĂ« ne? Po ti e ke bĂ«r natĂ«n ditĂ« qĂ« tĂ« na rrisje dhe tĂ« na shkolloje, kurse ne sot me punĂ« tĂ« mira e me makina dhe sâ qĂ«nkemi nĂ« gjendje pĂ«r ty qĂ« na ke bĂ«rĂ« kokĂ«n?
-Ashtu ju duket juve, pa më pyet mua, se sa më dhemb tek u shoh që rropateni gjithë ditën?
-KĂ«shtu vazhdoâŠPo si nuk mbushet rradakja jote, xhanĂ«m? Siç gjejmĂ« kohĂ« pĂ«r vete dhe fĂ«mijĂ«t, do ta gjejmĂ« edhe pĂ«r tyâŠ
Pa u ulur mirë, porositi të hapnim çantat se kishte gatuar diçka.
-Si nuk hoqe dorë nga trastat dhe gatimet, moj nëna ime? Ne jemi mirë ekonomikisht. Nuk na mungon asgjë.Për gjithçka që na shkon mendja , e gatuajmë.
-Eh, e di, e diâŠqĂ« gatuani, por jo si duart e nĂ«nĂ«s, moj bijĂ«.
-Aty mbau, tiâŠĂâha goja tregon bojaâŠ
-Veç ndonjĂ« gatimi tĂ« mirĂ«, nuk mĂ« ka ngelur gjĂ« tjetĂ«r, bija ime. PĂ«r çfarĂ« do mburrem ? PĂ«r hallet dhe dertet qĂ« u kam dhuruar me tĂ« tepĂ«rt, pĂ«r varfĂ«rinĂ« qĂ« mezi u kam rritur? Apo se jam njĂ« nĂ«nĂ« me âshkollĂ«â dhe ju ndjek hap pas hapiâŠAh,moj bijĂ«! Nuk e ke idenĂ« se sa mĂ« mundon fakti qĂ« nuk ju ndjek dot nĂ« bisedat qĂ« bĂ«ni rreth kulturĂ«s, artit, letĂ«rsisĂ« apo politikĂ«s. MĂ« duket vetja sikur vij nga antikiteti apo mesjeta e errĂ«t.
-MĂ« thuaj, ne, âtĂ« mirĂ«ve âkush na bĂ«ri tĂ« arsimuar dhe me punĂ« tĂ« mira, gjĂ« pĂ«r tĂ« cilĂ«n sot ti krenohesh? Je ti, e Ă«mbla, e mira, e mĂ«nçura dhe e shtrenjta, nĂ«na ime.
Isha tej mase e drobitur, e megjithatë i këndova këngën e nënës:
âNjĂ« nĂ«nĂ«, vetĂ«m njĂ« nĂ«nĂ« ka nĂ« botĂ«/ tingull tĂ« veçantĂ« ka zĂ«ri i saj/ kur bir fĂ«mijĂ«s ajo do tâi thotĂ«, qesh e kĂ«ndon zemra e saj./NĂ«nĂ«, emĂ«r i dashur pĂ«r mua, njeriu mĂ« i shtrenjtĂ«, tĂ« dua,/ Sa jetĂ« e tĂ«rĂ«, pĂ«r ty unĂ« thur melodi...â- ajo e pĂ«rlotur mĂ« hapi krahĂ«t dhe ma mbĂ«shteti kokĂ«n nĂ« kraharorin e saj tĂ« ngrohtĂ« dhe bujar. NdĂ«rsa ne tĂ« dyja tĂ« pĂ«rqafuara, Dea na solli kafenĂ«. NdĂ«rkohë⊠nĂ«n zĂ«, ime bijĂ« vazhdonte tĂ« kĂ«ndonte refrenin e kĂ«ngĂ«s sĂ« nĂ«nĂ«s.
-Kur vajzat të jenë në fatin e tyre, atëherë do të më kujtosh. Pastaj më jep ose, jo të drejtë. Kjo të takon ty. Unë do të të dëgjoj se nuk do të jem më. Por po të kujtoj se dashuria dhe përgjegjësia amësore janë e drejta e çdo nëne.
Pas pak erdhĂ«n Edjoni me SiborĂ«nâŠ
Jo vetëm vogëlushja ime, por edhe dhëndri u gëzua për ardhjen e gjyshes së tyre të adhuruar .
-âVjehrrĂ«â, se mos nuk mĂ« ke sjell ato gatimet qĂ« mĂ« pĂ«lqejnĂ« mua, seâŠ? -kĂ«shtu i thĂ«rriste Edjoni nĂ«nĂ«s sime, kur donte tâi fliste me shpoti.
-Biro, e çâ ta dua ArditĂ«n pa ty? Apo pĂ«r ta pasur breng. DhĂ«ndri duhet kur ta mban vajzĂ«n mirĂ«. Mos e harro kĂ«tĂ« se nesĂ«r do tĂ« bĂ«hesh me dy dhĂ«ndurĂ«.Pastaj ti tani je pjesĂ« e pandarĂ« e familjes sime, bir dhe u pĂ«rshĂ«ndetĂ«n. Ai i uroi mirĂ«seardhjen dhe i kĂ«rkoi tĂ« rrinte mĂ« gjatĂ« nĂ« shtĂ«pinĂ« tonĂ« kĂ«tĂ« radhĂ«.
-Me gjithĂ« qejf, se çâbĂ«ri te djali dhe çâbĂ«ri te vajza. FĂ«mijĂ« i kam tĂ« dy, por mĂ« ka lidhur kĂ«mbĂ«t ajo mbesa e vogĂ«l. Lindi pas tre çunave dhe e kemi me kimet.
-Tani mos u anko! Ke tre nipër dhe tre mbesa. Më thuaj, cila nënë është si ti?
-TĂ« mĂ« rroni ju tĂ« katĂ«r me gjithĂ« fĂ«mijĂ«t. MĂ« parĂ« ishim vetĂ«m tre persona, kurse tani jemi bĂ«rĂ« njĂ«mbĂ«dhjetĂ«. NĂ«se e lĂ« kĂ«tĂ« botĂ« tani, jam e lumtur. Ju lĂ« pas dhe tĂ« gjithĂ«ve mirĂ«. Largohem nga jeta si nĂ«nĂ« e lumturâŠ.
***
Â
Â
Â