19 VJEÇ – 19 MENDIME/

NGA STUDENTI ATJON ZHITI/

          “Studenti i përhershëm” Atjon V. Zhiti, siç e njohin shokët dhe shoqet e brezit të tij, një i ri me dëshira të mëdha, që donte jetën dhe gëzimet e moshës, nismëtar në veprime, i dashur dhe bukur, me një buzëqeshje “kryevepër” siç thonë ata që e kanë njohur, ka 4 vjet që na vëzhgon nga Qielli, na ndjek dhe na do përherë.

          Fjala e tij e mënçur ishte një dritë në udhën e të rinjve. Dhe vërtet në Tiranë ka një rrugë me emrin e tij “Rruga e Atjonit”, që bashkohet me rrugën “Faik Konica, të cilin ai e adhuronte.

          Ndërkaq dhe Atjoni ka lënë një libër me ese, “Për atë që dua(m)”, por dhe një album me pikturat e fëminisë dhe adoleshencës së tij, “Opera Atjon”, i vlerësuar edhe jashtë vendit, po kështu jepen dhe dy çmime ndërkombëtare me emrin e ti, ai i Festivalit të Filmit “Giffoni” dhe për poezi nga “International Writers Association ‘Pjetër Bogdani’”.

Zërin e Atjonit e ndjejmë ashtu siç dilte i çiltër dhe pasionant nga krahërori i tij i gjerë dhe na vë në mendime. Ai i printe moshës së tij.

Zgjodhëm 19 thënie të tij, aq sa pati dhe moshën, të nxjera nga esetë e tij, i grupuam, që kumbojnë aktiuale, si të shkruara tani;

TIRANIA:

1- Fasada është e bukur plot shpresë, rrënjët janë të njëjtat, të kalburat…

Shtetari pa shtetasin është një hiç.

2- Në një regjim gati-tiranik nuk është tiranik vetëm ai që është në krye të shtetit.

Tirania nuk është asgjë tjetër veçse një shtet i servilizmit absolut, jo vetëm servilizëm i qytetarit ndaj detektorëve të fuqisë e pasurisë, por është një servilizëm total, servilizëm i arsyes ndaj instinktit dhe ky servilizëm i jashtëm nuk është asgjë tjetër veçse një shprehje e servilizmit të brendshëm.

3- Vendi ynë që nga rënia e perandorisë romake perëndimore, e cila ndërtoi teatro, anfiteatro, rrugë, tempuj e shkolla, ku kanë studiuar “ars militaris” emra si Cezari e Augusti, vazhdon deri më sot   të jetë prehë e depredimeve të barbarëve, prehë e nepotizmit, prehë e korrupsionit, prehë e inkompetencës së burokracisë dhe administratës, është dhe prehë e një demokracie fiktive, shpesh të munguar.

LIDERI:

4- Lideri ka prirje që nën ndikimin e mediatizimit, të bjerë në narcizëm, pra t’i pëlqejë vetja dhe mendimet e tij në mënyrë të atillë që të mos pranojë asnjë dialog me të tjerët, të mos pranojë gabime, të mos tregojë kufijtë e dijes së vet, përballë së cilës nis injoranca e tij.

A nuk mendoni se ky pohim u përshtatet drejtuesve tanë, kur flasin… për ato që vetë nuk i bëjnë dhe nuk flasin për ato që bëjnë?

KORRUPSIONI:

5- Korrupsioni është një krim ndaj kolektivit, një plagë ndaj të mirave të saj materiale dhe jo. Gjithsesi. Jepet rasti që shoqëria jonë që prej hapjes së tregut të lirë është kthyer në një konglomerat privatësh dhe partikolarësh ku pasioni civil nuk ka zënë rrënjë.                                                                            Kuptohet që në këtë habitat korrupsioni është i toleruar, bile i mirëparë edhe nga kush nuk ka asgjë tjetër në dorë përveçse të humbasë.

6- …korrupsioni rrjedh nga fort-e-dashura shoqëria civile: që ka pushtuar botën e sipërmarrjes, të kreditit dhe të informacionit, ka kalbur privatin gati po aq sa gjënë publike.

7- Dhe vatra e problemit është politika, sepse e tillë është bërë veshja, por prapë nga vatra mund të vijë ndryshimi, në këtë rreth ku i përbashkët është fillimi dhe fundi.

PËR “OPININON-IN”

8- Sot në shoqërinë tonë, tërë jeta e shoqërive, ku mbretërojnë kushtet moderne të prodhimit, prezantohet si një akumulim i madh spektaklesh.

Spektakli nuk është më një bashkësi imazhesh, por një raport social që ka imazhin si medium. Realiteti kështu lindte spektaklin dhe spektakli bëhet real.

Imazhi është mall dhe malli kështu ngarkohet me imazhe, imazhe spektakolare, të cilat e mbushin mallin plot jetë dhe çojnë konsumatorin e pamundur për shumë në iluzion.

9- Ky mall i kthyer kështu nuk e ka çliruar njeriun nga nevoja, por i ka ushtruar një presion të ri, një kusht të ri, konsumizmin. Në sajë të kthimit të mallit në parësi, malli ngarkohet me alegori e kuptim simbolik. Malli konsumohet me dukjen, nuk duhet më për mbijetesën dhe kështu pra kemi një mbijetesë të mbingarkuar. Akoma më e shterpët se nevoja e mbijetesës.

Në shoqërinë tonë është dramatike se si të qenit, zëvendësohet nga dukja.

PËR SHKOLLËN:

10-  …ndjej një antipati për shkollën. Më duken orë të humbura. Mos ma përmend fjalën shkollë. E urrej shkollën dhe librat që na jep për të lexuar…         11- Shkolla ime nuk më stimulon, nuk më mëson gjë të re, nuk mendon në nivelin tim, më fal(ni) për modestinë…

12- …Të bësh mirë ti e di ça dmth, nuk flitet vetëm për nota e sjellje. Flitet për pasion, dëshirë, këmbëngulje, sakrifica ndoshta dhe vuajtje, por pasioni është kryesori.

PËRGJEGJËSIA PËR NDRYSHIMIN:

13- Por ajo çka do të ishte më e dhimbshme, do të ishte nëse shqiptari nuk do të bënte asgjë për të ndryshuar. Duket sikur premtimi i pambajtur e abuzimi i vazhdimtë ndër vite ndaj vetes dhe vendit, i pozitës janë kthyer në rutinë dhe ajo çka është fatale është fakti se si mirësia e integriteti intelektual të duken si risi…

14- Ne i futemi thellë të vërtetës. Sa thjeshtë e zhveshim atë. Preferojmë sinousitetin e elegancën ndaj mbulesës, por në fund del që lëkura lakuriq është më e komplikuar se mbulesa dhe fundi pastaj bëhet i thjeshtë… Por rruga është keq. Ka shumë gropa. Kërkimi është zhveshje.

15- Kur padrejtësia e përgjithshme bëhet rrugë, rezistenca është detyrë.

16- Duhet të ndërgjegjësohemi e së bashku duhet të bëjmë një kryengritje morale, të vazhdimtë…

17- Duhen patur si burim force e njëkohësisht “thembër Akili” vlerat e paqes e të kulturës, mbrojtjen e të drejtave civile e të lirisë dhe mbi të gjitha një shoqëri më e përbashkuar, pa harruar një patriotizëm erudit e jo një nacionalizëm të shterpët që kemi adoptuar dekadat e fundit, tipik i popujve të vegjël.

LIRIA:

18- Liria e vendit tim është e para dhe më e çmuara. Po a jemi gati për atë që duam?

19 – TË BËSH TË KTHEHEN GJËRAT NË SHËRBIM TË LUMTURISË SË NJERIUT.

Nga Frank Shkreli/

Gjatë vizitës së tij në Shkup të martën, Zëvëndës Sekretari Amerikan i Shtetit, (DASH), John J. Sullivan deklaroi se Shtetet e Bashkuara të Amerikës janë të, “Angazhuara për sigurinë dhe stabilitetin e Evropës Jug-lindore”, duke thekësuar se Maqedonia është një pjesë e rëndësishme e këtij angazhimi ndaj stabilitetit dhe paqës në atë rajon.

Sipas një deklarate të Departamentit Amerikan të Shtetit në lidhje me vizitën e tij në Maqedoni, diplomati i lartë amerikan u shpreh se zhvilloi një vizitë të frutshme në atë vend, ku zhvilloi bisedime me disa zyrtarë të lartë të qeverisë së Shkupit, përfshirë Kryeministrin, Zoran Zaev dhe Ministrin e Jashtëm të Maqedonisë, Nikola Dimitrov.  Zyrtari amerikan nënvijoi se Shtetet e Bashkuara mbështesin fuqimisht zbatimin e plotë të Marrëveshjes së Prespës, e cila do të bëjë të mundur që Maqedonia të zejë vendin që i takon në Aleancën e Atlnatikut Verior, NATO dhe në antarësimin e saj eventual në Bashkimin Evropian: me emrin Republika Veriore e Maqedonisë.  Është kjo një marrëveshje, shtoi ai, e cila kontribon ndaj stabilitetit, sigurisë dhe begatisë rajonale.  Ne e konsiderojmë Maqedoninë si një ndër vendet kryesore të rajonit, bazuar në angazhimin e saj për paqë, stabilitet dhe bashkpunim, është shprehur diplomati i lartë amerikan, John Sullivan.

Ai pati fjalë lavdëruese për Kryeministrin, Zaev dhe Ministrin e Jashtëm, Dimitrov si dhe për udhëheqsit dhe antarët e guximshëm të parlamentit maqedonas, siç i quajti ai, të cilët tetorin që kaloi, me votën e tyre, hodhën hapat e nevojshëm drejt një të ardhme më të mirë, më të begatë dhe më të sigurt për Maqedoninë dhe për të ardhmen e qytetarëve të saj.

Zëvëndës Sekretari Amerikan i Shtetit, John Sullivan u bëri thirrje antarëve të parlamentit të atij vendi, ndërsa vazhdojnë provcesin e zbatimit të Marrveshjes së Prespës, që të lënë mënjanë interesat partiake dhe personale e të përqëndrohen në realizimin e objektivave të përbashkëta strategjike për vendin e tyre.  “Tjetër alternativë nuk ka”, ka thekësuar ai.  Por nënvijoi diplomati i lartë amerikan, “është gjithashtu kritike që Maqedonia të vazhdojë të përqëndrohet në zbatimin e reformave kryesore në sistemin ligjor, promovimin dhe mbështetjen për pavarësinë e sistemit gjyqësor, përmirësimin e qeverisjes dhe të kapacitetit të institucioneve qeveritare, në shërbim të qytetarëve”, ka rekomanduar përfaqsuesi i lartë i DASH. Ai u ka thënë zyrtarëve më të lartë të Maqedonisë se Shtetet e Bashkuara ndajnë me ta angazhimin e tyre për paqë dhe siguri në rajon dhe në botë, ndërkohë që Washingtoni pret që, në të ardhmen, të zhvillojë marrëdhënie edhe më të ngushta me Shkupin.

Gjatë shkëmbimit pyetje-përgjigje me gazetarët në Shkup, diplomati i lartë amerikan tha se marrëveshja e Prespës është një marrëveshje midis dy palëve – Greqisë dhe Maqedonisë – ndërsa thekësoi kurajon e kryeministrave të dy vendeve për nënshkrimin e kësaj marrëveshjeje.  John Sullivan tha se marrëveshja në fjalë është thellësisht në interesin e të dy palëve dhe shtoi se, “Jemi dakord edhe me kolegët tanë grekë mbi rëndësinë e marëveshjes së Prespës, për rëndësinë që ajo ka për të ardhmen e Greqisë”, ka thënë ai.  “Marrëveshja, që ata kanë nënshkruar për të mirën e dy vendeve të tyre dhe për rajonin, është diçka për të cilën Shtetet e Bashkuara janë krenare që e mbështesin dhe kjo është pikërisht edhe arsyeja që unë jam sot këtu”, u ka thënë ai gazetarëve.

Ndërsa pyetjes se nëse kritikat ndaj kësaj mrrëveshjeje, sidomos ato që kanë ardhur nga Moska, e cila haptazi kundërshton këtë marrveshje, diplomati amerikan John Sullivan u përgjegj se, Washingtoni nuk e nxiti marrveshjen – ishte krejtëisht midis dy palëve — midis Athinës dhe Shkupit por, “Shtetet e Bashkuara janë krenare të mbështesin qeverinë e Maqedonisë dhe popullin e Maqedonisë për atë që dëshirojnë vet, e që është antarësimi i vendit të tyre në NATO dhe në Bashkimin Evropian…pasi ata kanë vendosur se kjo gjë është në interesin më të mirë të vendit të tyre”.

Zëvëndës Sekretari Amerikan i Shtetit, John Sullivan siguroi Maqedoninë dhe shtetet e tjera të rajonit se përsa i përket influencës dhe ndërhyrjes së Rusisë, jo vetëm në Maqedoni por edhe në rajon se, “Ne do të mbështesim edhe të tjerët të cilët janë të bashkuar për tu ballafaquar dhe për të ekspozuar influencën qëllim keqe të Rusisë, jo vetëm në Maqdoni por edhe në këtë rajon dhe në Evropë, ose kudo tjetër që Moska përpiqet të ushtrojë ndikim të dëmshëm, për të minuar proceset legjitime demokratike si dhe qeveritë që kanë marrë vendime në interes të popujve të vet, ashtu siç ka bërë me këtë rast Maqdonia. Ne do t’i mbështesim ato qeveri, ne do të kundërshtojmë ndikimet e rrezikshme ruse, duke bërë çdo gjë të mundur për t’i kundërshtuar dhe për t’i ekspozuar ato”, kudo qoftë.

Zëvëndës Sekretari Amerikan i Shtetit, John J. Sullivan

Ndërkaq, gjithashtu në një frymë angazhimi dhe mbështetjeje amerikane për  rajonin, pikërisht për Kosovën, por edhe shqetësimi për stabilitetin në Ballkanin Perëndimor, Shtëpia e Bardhë, në një letër që i dërgoi ditët e fundit Presidenti Trump, Presidentit të Republikës së Kosovës, Hashim Thaçi, theksohet partneriteti midis Shteteve të Bashkuara dhe Republikës së Kosovës: “Kosova është një partner vendimtar në përpjekjet tona për të garantuar paqën dhe stabilitetin për të gjithë Evropën.”   Presidenti Trump, kërkon gjithashtu nga presidenti Thaçi dhe udhëheqsit e Kosovës që të shfrytëzohet ky moment unik, që të bashkohen dhe të bashkounojnë, “që të flasin me një zë”, me qëllim të arritjes së një marrëveshjeje gjithëpërfshirëse me Serbinë.
“Unë, iu nxis Ju dhe liderët e Kosovës, që ta shfrytëzoni këtë moment unik, të flisni me një zë të vetëm gjatë negociatave për paqë dhe të përmbaheni nga veprimet të cilat mund t’a vështirësojnë arritjen e marrëveshjes.  Shtetet e Bashkuara kanë investuar shumë për suksesin e Kosovës, si një shtet i pavarur dhe sovran. Ne duam që vendi i juaj të vazhdojë të zhvillohet”, ka shkruar Presidenti Trump në letrën drejtuar Presidentit të Republikës së Kosovës, Hashim Thaçi, ndërsa ka shtuar se, “Ne jemi të gatshëm që t’u ndihmojmë në përpjekjet tuaja për të arritur një marrëveshje, e cila reflekton në mënyrë të balancuar interesat e Kosovës dhe të Serbisë. Një marrëveshje e tillë është e arritshme”, thuhet në letrën e Shtëpisë së Bardhë.

Megjithë këtë letër të Shtëpisë së Bardhë, nuk besoj që Shtetet e Bashkuara të kenë marrë ende ndonjë qëndrim zyrtar në lidhje me bisedimet e tanishme ose në të ardhmen, për një marrëveshje “përfundimtare dhe gjithëpërfshirse”, midis Kosovës dhe Serbisë.  Administrata e Presidentit Trump, ashtu si dhe disa anëtarë të Kongresit Amerikan nuk kanë mbështetur natyrën ose modelin e ndonjë marrëveshjeje të mundëshme midis Prishtinës dhe Beogradit zyrtar, por janë shprehur në favor që të dy palëve t’u jepet hapësirë për arritjen e një marrëveshjeje, e cila do të mbështetej si nga Republika e Kosovës ashtu dhe nga Serbia.

Frank Shkreli

Letra e Presidentit të Shteteve të Bashkuara Donald Trump drejtuar Presidentit të Republikës së Kosovës, Hashim Thaçi

Eshtë zilia, jo paraja, që e bën botën të lëvizë, ndërsa barrierat, fortesat, hendeqet, gardhet, kufinjtë janë vetëm disa forma për ruajtjen dhe mbrojtjen e saj. /

Nga Astrit Lulushi/
Loja është mënyrë rituale dhe pandërgjegje e të vepruarit – pjesëmarrja në ‘të do të thotë që njerëzit duhet të pranojnë rezultatin. Mundësitë për të fituar janë të barabarta, kushtet jo. Sepse të ardhur nga shtresa të ndryshme njerëzit nuk janë të përgatitur të gjithë njësoj. Ashtu si demokracia, e cila garanton vetëm barazinë e mundësive, dhe njerëzit japin pëlqimin për t’u qeverisur – edhe kur janë në anën e humbjes. Politikanët u luten njerëzve për të dalë për të votuar, sepse votimi është forma më e thjeshtë dhe më e lehtë për t’u shprehur; edhe kur pjesmarrja është minimale, të gjithë nënshtrohen për t’u qeverisur, pavarësisht se kush fiton.
Eshtë zilia, jo paraja, që e bën botën të lëvizë, ndërsa barrierat, fortesat, hendeqet, gardhet, kufinjtë janë vetëm disa forma për ruajtjen dhe mbrojtjen e saj. Por mendjet e kujdesshme kanë si dhuratë natyrore një tjetër mbrojtje që quhet Skepticizëm. Nëse e ruani këtë, nuk do të keni frikë nga asnjë e keqe, u thoshte njerëzve Demosteni (384 B.C.-322 B.C.)
Kur shoqëria dominohet nga një besim kolektivist, udhëheqja e saj në mënyrë të pashmangshme bëhet autokratike dhe një ditë do të shkatërrojë vetveten. Autokrati është si fëmija që nuk i përgjigjet asnjë të bërtiture për t’i kushtuar vëmendje. Nëse situata, problemet nuk i interesojnë, vëmendja e tij përqëndrohet në atë që i intereson, dhe asnjë lloj kërcënim nuk e kthen atë nga rruga deri sa përmbyset. Një mësues nuk është kurrë dhënës i së vërtetës – ai është një udhëzues, një tregues i së vërtetës që secili nxënës duhet të gjejë për vete. Liria është parandaluese së keqes së mendjes, shoqërisë dhe individit. Sipas një reference të Platonit, mendja e shkallës së tretë është e lumtur vetëm kur mendon me shumicën. Mendja e shkallës së dytë është e lumtur vetëm kur mendon me pakicën. Mendja e shkallës së parë është e lumtur thjesht vetëm kur mendon. Çështja është se njerëzit që nuk dinë janë kokëfortë dhe inteligjentët plot dyshime.

-Kryeministri Haradinaj  në bisedë telefonike me Sekretarin e Përgjithshëm të NATO-s, Jens Stoltenberg: Kosova do të punojë ngushtë me NATO-n, për të përmbushur kapacitetet e plota operacionale të FSK-së në mandatin ushtarak, si dhe për angazhimin e përbashkët në ofrimin e sigurisë dhe mbrojtjes/

PRISHTINË, 19 Dhjetor 2018-Gazeta DIELLI/

Kryeministri i Republikës së Kosovës, Ramush Haradinaj, ka zhvilluar sot një bisedë miqësore telefonike me Sekretarin e Përgjithshëm të NATO-s, z. Jens Stoltenberg.

Përmes kësaj bisede, kryeministri Haradinaj ka thënë se është i kënaqur me përkushtimin e NATO-s për të mbështetur Kosovën në tërësi dhe se e ka informuar Sekretarin Stoltenberg për miratimin e Ligjeve për Ministrinë e Mbrojtjes, mandatimin ushtarak të FSK-së dhe shërbimin në FSK.

“Po ashtu, e informova për veprimin konkret të Qeverisë së Kosovës në themelimin e Komitetin Ndër-Ministror për Integrimet dhe Anëtarësimin në NATO, si një zhvillim konkret për afrimin e Kosovës me NATO-n”, ka thënë kryeministri Haradinaj.

Ndër tjerash, kryeministri Haradinaj e ka garantuar Sekretarin Stoltenberg për transparencën e procesit të transicionit të FSK-së, duke shprehur vizionin e tij dhe të Qeverisë për thellimin e partneritetit me NATO-n, KFOR-in, NALT-in, Programin e Ndërveprimit të Zgjeruar dhe për gatishmërinë e trupave të FSK-së për të kontribuar në sigurinë rajonale dhe globale.

Kryeministri Haradinaj vlerësoi se Kosova do të punojë ngushtë me NATO-n, për të përmbushur kapacitetet e plota operacionale të FSK-së në mandatin ushtarak, si dhe për angazhimin e përbashkët në ofrimin e sigurisë dhe mbrojtjes./b.j/

-Koordinatori Hoti: ­Është obligim që diaspora të jetë pjesë e Programit Nacional për Rininë/

PRISHTINË, 20 Dhjetor 2018-Gazeta DIELLI/

Koordinatori Nacional për Kulturë, Rini dhe Sport në Qeverinë e Kosovës, Rexhep Hoti, i shoqëruar nga e ngarkuara me punë në Ambasadën e Kosovës në Londër, Heroina Telaku, ka zhvilluar takim zyrtar me udhëheqësit e shoqatave shqiptare dhe shkollave shqipe që veprojnë në Londër të Anglisë si “Kosova”, “Faik Konica”, “Qendra Shqiptare”, “Nena Terezë”, etj.

Hoti para tyre shpalosi Programin Nacional për Rininë i cili parasheh përfshirjen e nxënësve dhe studentëve shqiptarë të diasporës në garën e nivelit republikan.“Jam shumë i lumtur që para jush po prezantoj një program për rininë dhe një program që brenda tij parasheh edhe pjesëmarrjen e diasporës. I kemi përfshirë edhe nxënësit tuaj në program sepse mërgata ka një rëndësi të veçantë për vendin, sepse ju jeni pjesë e pandashme e atdheut. Nëpërmjet këtij programi presim që të rinjtë shqiptarë që jetojnë në Angli të vijnë në Kosovë për të garuar me bashkëmoshatarët e tyre. Ky program do t’u mundësojë atyre një komunikim më intenziv dhe atraktiv me atdheun në të gjitha garat që ata do të marrin pjesë”, tha koordinatori Hoti duke shtuar se Kosova e ka për obligim dhe është duke punuar në atë drejtim që diasporën të mbetet pjesë e pandashme e saj.

Koordinatori Nacional për Kulturë, Rini dhe Sport u premtoi shoqatave se do t’ua sjellë të përkthyera testet edhe në gjuhët në të cilat nxënësit e mërgatës e zhvillojnë mësimin.E përfaqësuesit e shoqatave shqiptare që veprojnë në Londër duke përgëzuar Koordinatorin Hoti për Programin, u shprehën të lumtur që fëmijët e diasporës do të përfshihen në Programin Nacional për Rininë. Ata theksuan se diaspora ka shumë talentë të cilët kanë nevojë për t’u nxitur për të marrë pjesë në gara dhe për ta dëshmuar veten, si dhe u shprehën të gatshëm që të ndihmojnë në implementimin e programit./b.j/

Ngjarjet e ditëve të fundit në lidhje me pengimin e përdorimin e  flamurit kombëtar shqiptar të përkujtojnë kohët e kaluara, ku ndalohej simboli kombëtar  në sajë të një albanofobie e cila  po rikthet përseri  që është kundër barazisë qytetare dhe kombëtare të shqiptarëve dhe mos respektimit praktik të ligjeve që janë miratuar në  në Mal të Zi kur janë në pyetje popujt pakicë në këtë mjedis multinacional.

Shkruan: Dr. Nail  Draga/

Edhe pse me Kushtetutën e Malit të Zi neni 79 pika 2 si dhe me Ligjin  për përdorimin e simboleve kombëtare neni 1, 2 dhe 3, është i lejuar përdorimi i simbolit kombëtar të popujve pakicë në Mal të Zi, ditëve të fundit në praktikë është paraqitur një albanofobi, pikërisht nga ata që duhet të mbrojnë qytetarët nga provokimet e ndryshme kur janë në pyetje të drejtat qytetare dhe nacionale.

Dhe pikërisht në ditën e festës kombëtare të shqiptarëve me 28 nëntor në Ulqin, në vend që festa e shqiptarëve të ndërohej duke vendosur flamuj kombëtar në qytet sikurse vitëve të mëparshme, ndodhi një incident i papritur me një qytetar i cili është ndaluar nga policia lokale me argumentin se në makinën e tij ka  vendosur dy flamuj të vegjël kombëtar shqiptar. Arsyeja ishte se ai(S.V.)ka shpalosur flamurin e një shteti tjetër që është e ndaluar me ligj. Dhe personi në fjalë është procesuar  dhe dërguar të gjykatësi për kundërvajtje, ku pritet ti jepet vendimi i denimit. Ishte ky rasti i parë deri më tash ku ka vepruar policia, nga miratimi i ligjit për simbole kombëtare nga viti 2000.

Një lajm  i tillë për opinionin ishte befasi e papritur dhe e papranueshme,  por nuk vonoi shumë dhe diçka e tillë u njoftua nga Malësia(4.12.2018). Mediat njohtuan se në fshatin Milesh, qytetari  E.B. në kulmin e shtëpisë në ndërtim ka vendosur flamurin kombëtar shqiptar. Edhe ai është dërguar në polici, është procesuar si  dhe i është marrë flamuri kombëtar si mjet delikti. Pritet vendimi i gjykatësit për masen e denimit. Dhe një veprim i tillë nga policia arsyetohet me Ligjin për qetësi e rend publik, neni 23(Sl.list CG, nr.64/11). Kemi të bëjmë me një ligj i cili nuk është harmonizuar me Ligjin për përdorimin e simboleve kombëtare(Sl.list RCG,nr.55./00), që paraqet dobësinë  profesionale të hartuesve të tij, si dhe mos reagimin nga Ministria e drejtave të njeriut dhe të pakicave. Ndërsa duke pasur parasysh sindromin antishqiptar i trashëguar nga e kaluara  nuk kemi si të  mos  dyshojmë se  një veprim i tillë  është bërë me qellim, duke i dhënë mundësi urdhërdhënësit që policia të veproj në terren në mënyrë utilitare  sipas inercionit  sikurse ishte rasti  ditë më parë në Ulqin e Malësi.

Një rast i tillë të kujton vitin 1992, kur në Tuz   Rrok Dushaj në promovimin e  Lidhjes Liberale të Mal të Zi ka përdorur flamurin shqiptar dhe është denuar për kundërvajtje duke  paguar gjoben në vlerë prej 3000 dinarë.

Në rastin konkret policët janë më së paku fajtorë, por përgjegjësia kyesore bie mbi urdhërdhënësite tyre, të cilët në rastin konkret mbajnë përgjegjësi  për keqpërdorim të pozitës zyrtare ku ndaj tyre duhet të meren masa ndeshkuese, sepse veprimi i tyre është kundër barazisë qytetare e nacionale të pjesëtarëve të  shqiptarëve  në Mal të Zi.

Flamuri  kombëtar shqiptar dhe jo flamuri  i një  shteti tjetër

Edhe pse  për këtë rast ka  pasur  reagime nga disa subjektet politike shqiptare  e jo nga ata të ashtuquajtura qytetare, është konstatim i përgjithshëm se  rastet e tilla na rikthejnë në të kaluarën, në kohën kur flamuri kombëtar shqiptar ishte i ndaluar nga pushteti i kohës(1982-2000).  Arsyetimi policor  se kemi të bëjmë me simbolin e një shteti tjetër, është shpjegim demagogjik si në kohën e monizmit, duke harruar se jetojmë në pluralizëm. Një deklarim i tillë dëshmon  se   ata nuk kanë njohuri se është në funksion Ligji për përdorimin e  simbolëve kombëtare, dhe se nuk dallojnë simbolin kombëtar me ate shtetëror duke dëshmuar injorancën e tyre, sepse shqiptarët kudo që janë kanë një simbol kombëtar  pavarësisht së në cilët shtete jetojnë.

Kur shteti nuk nderon qytetarët e vet

Në një shtet demokratik qytetarët e tij janë të barabartë dhe si të tillë trajtohen nga institucionet shtetërore, jo vetëm me deklarata të rastit por me veprime konkrete duke zbatuar në praktikë barazinë qytetare dhe nacionale. Vetëm shtetet e pakonsoliduara dhe ato me paragjykime  nga e kaluara moniste janë me komplekse dhe e kanë të vështirë të jenë në hap me kohën dhe demokracinë europiane. Madje ka edhe të tillë të cilët nuk realizojnë në praktikë as ligjet të cilët i miratojnë vet si dhe standardët ndërkombëtare kur janë në pyetje mjediset multinacionale, ku në këtë aspekt as Mali i Zi  nuk bën përjashtim.

Veprimet e tilla policore, kur është ne pyetje simboli kombëtar nuk janë personale por ka të bëjë me të gjithë shqiptarët, andaj një veprim i tillë është goditje e të drejtave kolektive të shqiptarëve në Mal të Zi, që është në kundërshtim flagrant me Kushtetutën dhe kundër barazisë qytetare dhe nacionale.

Nëse do të vazhdohet me këtë politikë diskriminuese  ndaj simbolit tonë kombëtar  nuk është çudi qe polici të ndalojë nëse do të hetojë   simbolin kombëtar shqiptar  në makinë, apo  në rroba e gjetiu që do të ishte skandal me regji shtetërore.

Mbetet të shohim se çfarë ndryshimi në këtë aspekt(neni 23) do të ketë Ligji për qetësi e rend publik, kur është në pyetje përdorimi i simbolëve kombëtare  për popujt pakicë në Mal të Zi, i cili bëhët me dije se do të jetë në procedur  parlamentare deri në fund të këtij viti.

(Dhjetor, 2018)

(Fotokopje të vendimeve të denimeve ….)

Opinion nga Ilir Levonja/ Florida/

Nga mesi i muajit maj 2017, pas gati tre muaj protestash, u mbyll e ashtuquajtura Çadra e lirisë. Kjo u kurorëzua me nj marrëveshje nate, për një bashkëqeverisje të gjerë duke i kthyer ata ministra në subjekt gallatash elktorale, si rasti asaj ministreshës që kërkonte kushte në një udhëtim në Prishtinë.

Qe marrëveshja më absurde duke dalur përfundimisht nga nervi demokrat, për shkak të natyrës radikale në kërkesa dhe në plotësimin pa asnjë kusht të tyre. Ajo që pak e shumë e shohim sot tek vervi studentor. Kjo tashmë përfshihet në të ashqujturën opozitarizmi i kulturuar a europian i Lulzim Bashës. Megjithëse kur shikon jelekverdhët e Francës këto ditë dimri, nuk e di se për cilën Europë flasin pushtuesit e sektit demokrat në vendin tonë. Qe një mbyllje kaq e squllët sa përfundimisht bindi edhe paqësorët më skeptikë të politikave të buta a të urta midis lidervë të të gjitha krahëve.

Bash atëherë kur po mendohej se këmbëngulja e kish ngritur vlagun, Luli e boshatisi karabinanë me një shtrëngim duarsh alla çunash lagjeje me Edi Ramën, duke u thënë demokratëve të dërrmuar se ishte i detyruar, i kishte bërë presion Amerika etj. Shkurt një humbje e madhe e cila e katandisi të djathtën në atë që është edhe sot, një tavolinë me pjata plot pilaf, paçe e fasule.

Nisur nga protestat e fundit, një emision i mbrëmshëm në topchanel, hidhte dritë mbi bordet e universiteteve që përfitonin dhe administronin fondet drejt për së drejti nga tarifat studentore. Kjo në kuptimin që, çfarë ata kishin, çfarë ata administronin ishin të ardhura kryekëput nga familjet shqiptare. Jo nga qeveria! Jo, jo, aspak… para familjarësh që buza e plasur e tyre e di se si i sigurojnë. Ishte një indicje e madhe për të dëshmuar qartë se sa e lartë është shkalla e korrupsionit në vendin tonë. Sidomos pas një oditimi me kamera të dokumentacionit të kontrave dhe projekteve financiare të këtyre viteve demokraci. Apo ajo shifra tjetër prej gjashtë milion euro për ca roje gjumashër e të zhubravitur bythësh nga karrika dhe lojrat elektronike. Ishte alarmante se kamionët me fonde ishin hedhur për meremetim zyrash, blerje makinash dhe shpërblime vjetore. Dhe asnjë kokërr leku për blerjen e bazës materiale a pajisjeve laboratorësh, indicje që konfirmojë ekzistencën dhe seriozitetin e një Universiteti. Rekordin e mbante Universiteti i Elbasanit… Megjithatë shumë nga e di se institucionet shqiptare në përgjithësi presin me sytë nga deti a qielli, për donacione nga vendet e rajonit dhe bota. Edhe kjo një kulturë vrastare kjo që të nxjerr sytë, një model që e ka përvetësuar Edi Rama kur provomon gjoja zhdukjen e mjerimit duke u ndërtuar nga një shtëpi robve të vithisur në katrahurën që ka gatuar soji i tij.

Atë çfarë tregonte ky emision i dokumetuar, opozita e ka bërë me kohë. Duke filluar nga vota e manipuluar, infiltrimi i krimit në kuvend, konçensionet banale dhe reformat mashtruese të qeverisë etj. Mirëpo mbeti në kuadër të denoncimit dhe aq. Megjithëse koha i ka dhënë mundësinë që tregojë rracën a sojin pa kompromis të të djathtit, prapë squllet me ca marrëveshje dhe ”europinizmin” e këtij holandezit fluturues, në pritje të mbarimit të mandatit të Edi Ramës. Dhe për më keq akoma, shet plotësisht vetveten bash në pikun e kufirit ligjor të djegjes së mandateve, duke u kthyer në kuvend e gjuan me vezë Edi Ramën veç për t’i hedhur hi syve demokratëve dhe protestës legjitime të brezit të humbur, minierës informale të shoqërisë shqiptare e cila po sakrifikon sa nuk ka vej më, veç për mandatin e Lulit dhe babës së tij Sali Berishës. Nxjerr një deputet të dhjamur, i cili krruajti xhepat, sa mezi gjeti një vezë për të gjujtuar një shënjestër që edhe sytë lidhur t’i kesh nuk mundesh të gabosh. E thënë më troç qe kjo shfaqja më pa vlerë e atij që mban emrin opozitar.

Një grup naivësh që para platformës studentore, para vendosmërisë për të mos negociouar të atyre të rinjëve shqiptarë, duken si kalamaj kopshti që nuk dinë se çfarë duan, çfarë kërkojnë…, a kush janë. E gjitha kjo nuk është asgjë tjetër por një nëpërkëmbje studentore, një suport për Ramën dhe shpurën e tij, një vazhdim i asaj marrëveshje dritë shkurtër të majit të vitit të kaluar, duke vazhduar ta transformojë hapësirën blu të qiellit të shpirtrave të lirë në ngjyrën e kuqe të të ashtuquajturës republika e re.

Sot demokratët duhet të kishin gjuajtur me mandate, jo me vezë. Duhet të burgoseshin rrugëve, jo në parlament. Duhet të mos negociojnë, jo të kërkonin radhën për të folur.

Nuk e bën. Ndaj lum vendi që u ka ju djemë e vajza studentë!

NGA SHEFQET DOBRO/

Kur shkova në Spaçin e Mirditës, në ferrin e të gjallëve, aty gjeta Kristo Lolen.

Kriston e kisha njohur: vetëm si njeri të hipur në kalë, në kohën kur, ne  punëtorëve e bujqësisë, do pastronin rrodhet e deleve; para se të qetheshin, ishte një punë shumë e vështire, na bëheshin duart gjak prej rrodheve. Kristo ishte Rumun. Përgjithësisht, rumunët apo çobejtë, si i quanim më së shumti, me blegtori merreshin. Këta ishin popull shëtitës, fati i tyre qe mbetën në Shqipëri, se u mbyllën kufijtë pas fitores së komunizmin, përndryshe, kush e di nga do kishin shkuar. Së pari, u konfiskuan bagëtitë, kuajt e mushkat, mandej, disa i çuan në ferma disa nëpër kooperativa. Kristo, në vitet shtatëdhjetë, ishte përgjegjës i blegtorisë së imët, për gjithë ndërmarrjen 29/të nëntori të Lushnjes, veçse me kalë, mund ti ndiqte, kudo që të ishin kopetë. Dy herë e kisha parë gjithsej.

Si çobanët, apo vllehët, që kishin mbetur këtu, edhe Kosovarët, të cilët, të dashuruar pas propagandës që i bënte radioja e gazetat lumturisë që gëzonte e jetonte populli në Shqipëri,- Si thoshte një plak: – ne jemi: lulkuq përjashta e furufuk nga brenda- dmth, kush dëgjonte ç’thoshte radio – luste Zotin të vinte në Shqipëri, kurse Shqiptarët, rrezikonin jetën të arratiseshin, të shpëtonin nga “lumturia” mjerane, që i kishte zënë, Kosovarve “Fërrt” ua bënte mendja dhe  vrap vinin te ne, të gëzonin parajsën e lumturisë së rreme socialiste. Gënjeshtra të merr mendjen me bukurinë e jashtme por, të merr frymën, kur të “gllabëron”. Eh si është kjo jetë, disa braktisin nënën e tyre, se u duket njerrka më e mirë dhe, mbeten pa as njërën.

Fillimisht, kosovaret, sapo futeshin këndej kufirit, i nënshtroheshin një hetuesie të rreptë, se mos kishin ardhur për agjenturë, pastaj i binin nëpër kampet e internimit, të shijonin lumturinë e ëndërruar. Këta e pësonin si ai që tregojnë: O babë, zura një hajdut!- i tha djali.

-Bjere këtu qenin e birin e qenit!- i tha baba.

-Po ky, nuk më lëshon mua, o bab!- i tha djali.

-Po, pse nuk thua: Të ka zënë ai ty, jo ti hajdutin- i tha baba.  Tani, këta nuk mund të ikin ashtu si shkonin nga Kosova në Zvicër, e ku të donin, këtu, kushdo që futej këtu, nuk mund të kthehej më nga kishte ardhur,  por, kishin dy rrugë: o të bëheshin spiunë për ne e për njeri tjetrin, o të dënoheshin ashtu si dënoheshin shqiptarët  që donin të arratisen. Shqiptarët iknin nga halli, këta e kërkuan si breshka te nallbani. Të gjithë në burg ose kampe internimi, me ne ishin.

Kristua, në Spac, ishte përgjegjës i zonë së tretë. Kuadër, ishte përsëri, por jo me tufë bagëtish, por me tufën njerëzish, bashkë me ta, i rrethuar me tela e me polic që nuk e lëshonin kërbaçin nga dora.

Mua më caktuan në zonën e dytë, ishte më e vështira, kishte pirit, që ishte shumë i rëndë kur e merrje ta hidhje në vagon, pa le kur të binte vagoni nga shinat- se nga lagështia e tepërt, shinat lëviznin, temperatura brenda në galeri shkonte deri në 35- 40,  gradë, uji ishte me acid, atë do pinim, të gjitha të këqijat i kishte kjo zone-( galeri). Por, më e keqja ishte se, të qëllonte të ishe në grup, me shokë që nuk punonin dhe: o duhet të bëje punën e shokëve, o të pranoje ndëshkimin që ishte… ata që e kanë provuar e dinë.

Për të shpëtuar nga ky hall i madh, mendova: veçse Kristo, nuk mund të më ndihmojë tjetër njeri- edhe se nuk kisha fol kurrë me të. Me gjithat, një mbrëmje, ju drejtova si lushnjari lushnjarit- në fakt, as ai as unë, nuk ishim lushnjarë, në Lushnje kishim banuar.

I fola dhe i thash:- meqë edhe kryetari i zyrës teknikë është çoban, a më ndihmon…. pasi ja sqarova arsyen- më tha: ku do të shkosh?

-Në grupin e Muharrem Xhydollarit, bëhemi një grup që nuk na shkon kot puna dhe, meqë unë njoh të afërmit e tij, jam më i sigurt për….. i kupton vet ti! Me gjithë se për fjalën e fundit, u pendova, nuk e dija ç’njeri ishte dhe… aty, askujt nuk mund ti besoje.

Pa merak më tha. Disa më thanë se, duhet ti premtoja diçka po unë, nuk bëra se, po të ishte i ndershëm, do ofendohej, po të ishte rezil, do e kërkonte vetë shpërblimin. Muajin tjetër, emri im ishte në grupin që kërkova. U thash shokëve- unë nuk e kam njohur më parë veçse e kam par të hipur në kalë, thoshin se ishte përgjegjës blegtorie, por kaq. Thonë se njerëzit, bëhen të vlefshëm, kur përballen me vështirësi, Kristua, ndoshta, i tillë ka qenë, që tani është këtu.  atë që nuk e ke njohur nga afër, nuk është mirë ta paragjykosh.

Një ditë të diele që e bëmë pushim, rastisi që të takohemi – se turnet na bënin që nëse nuk i bënim të dielat pushim, një muaj nuk takoheshim- dhe unë,  mendova ta falënderoja Kriston.

– Ah more djalë, po s’ka përse të më falënderosh- më tha- nuk nuk bëra ndonjë gjë e madhe, punëtor je prap në të njejtën galeri.

-Se ne nuk kishim ndonjë njohje më parë, veçse si lushnjar- i thash.

-Thua ti- më tha. Po, edhe si Lushnjar, kaq gjë, pse mos ta bëja.

-Për mua, është nderë i madh- i thash. Pasi biseduam ca e pyeta: Ti kishe një vend pune të mirë, përse të dënuan? Apo… si çoban?

-Më ke njohur  në atë kohë ti? –më tha.

-Të kam par, kur vije me kalë në Tërbuf, kur ne pastronim rrodhet deleve. Qeshi.

-Natyrisht që si çoban. Më akuzuan për agjenturë- më tha.

-Me atë grup ishe edhe ti?- i thash. Ça nuk flitej për ju! Thoshin:- kanë kapur një grup çobanësh shumë të rrezikshme, si thoshte njëri nuk thoshte tjetri, secili, shtonte diçka. Në çdo mbledhje, kur flitej për armiq, ose diskreditonin ndonjë, grupin tuaj merrnin si shembull.

-Në fakt, ishe e vërtetë? – e pyeta

-Ata kështu thoshin, po në punë më arrestuan! Por, koha kur më akuzonin, unë kisha qenë ushtar dhe, mendova me endjen time se, për ëtë gabim, unë do fitoja pafajësinë- se kisha fakte për ta rrëzuar akuzën, vendosa: të pranoja hetuesinë, trajtimin mizor që më bënë- se po të mbrohesha me gabimin që kishin bërë ata, hetuesia do bënte ndryshime. Kurse te gjykata, kisha besim, por, kisha gabuar. Edhe gjykata: ose nuk mundje të rrëzonte hetuesinë ose, ishte e nyejt me hetuesinë

Kur ata thanë pikërisht atë që doja unë. At’herë, unë iu drejtova trupit gjykues: zoti gjykatës, më akuzoni se unë me këta që më keni bërë grup,  takoheshim një të huaj po, kush ishte ai i huaj, ç’far ishte: grek apo serb a ç,far dhe pse nuk është ai me ne.

-Ne duam të na e thoni ju!- tha

– Po që unë, në atë kohë, kam qen ushtarë, e dini ju?- tash

-Si! -Tha gjykatësi.

-Po zoti gjykatës, së pari, këta me  cilët më keni përzierë, nuk kemi qen kurrë bashkë, as nuk i njoh, e dyta dhe më e rëndësishmja,  në këtë kohë, kam qen ushtar, mund të interesoheni te reparti ku kam kryer shërbimin.  Për këtë, i lutem trupit gjykues, për mua të gjykojë drejtë dhe, t’më japë pafajin sipas ligjit.  Pa e prishur terezinë gjykatësi-tha- mund të jetë bërë ndonjë gabim, njerëzit bëjnë dhe gabime.

-Nëse njerëzit bëjnë gabime, pse duhet të dënohem unë gabimisht?

-Se me agjenturë, je marrë- më tha. Është gabuar viti, nuk ka rëndësi kjo- tha.

-Ka shumë rëndësi, shoku gjykatës- thash- se: nëse me dokumente vërtetojnë që kam qenë ushtarë,  akuza del e rreme – thash.

Eh more djalë, këto ishin komedi që luheshin në errësirë- më tha- Kristo.

-Pse në errësirë? – e  pyeta.

-Po… më shikoi-  po një shtëpi  pa derë pa dritare, na do i futet drita, ashtu jemi ne;  vend i izoluar, as hyn a del njeri, jemi të izoluar nga gjithë bota, errësirë e shkuar errësirës jemi; bëjnë si të duan me e ne, na akuzojnë e na dënojnë për ça të duan, edhe me pushkatim, kot fare, nuk pyet njeri, kush di ç’bëhet këtu, kush do kërkoj llogari, jemi të shkëputur nga bota. Unë e shikoja, nuk ndjehesha mirë, veçse e dëgjoja.

Mirë pezullojmë gjyqin- tha gjykatësi. Merreni çojeni atje! Kur ti rregullojnë këto lajthitje, u bëjmë gjyqin, t’u japim atë që meritojnë armiqve!.  Ne vend të merrja pafajin; që ishte plotësisht  e justifikuar për mua,  filloi hetuesia për së dyti dhe më e vështirë; ndërruan  vitin dhe datat, edhe hetuesin. Më dënuan 25-vjet.  Ko ishte drejtësia jonë. Këto ishin gjyqtarët dhe hetuesit tonë. Kur desha të kundërshtoj unë, më dhanë një të shtytur sa desh u përplasa në derë, mos më kishte kapur një nga policët. Ne akuzohemi si  “armiqtë” për agjenturë, edhe se nuk kanë fakte. Ky qe fati i jonë! Tha. por nuk kuptoj një gjë, përse u duhet që na dënojnë kot?   U buzëqeshte buzë, u lëngoftë shpirti, ashtu si na lëngon ne dhe familjeve tona- shtoi Kristo.

Zoti, e dëgjoftë këtë që thua ti!- i thash.

“Një popull që flen, ai popull vdes”. (Ismail Qemal Vlora)/

Nga Arben LLALLA/

Më në fund partitë politike shqiptare hoqën dorë butësisht nga kërkesat e shqiptarëve për barazi me qytetarët sllavë në Maqedoni. Prej shumë vitesh shqiptarët në Maqedoni vazhdojnë të mashtrohen nga intelektualët me kapacitete të kufizuara për interesa të tyre personale. Kaluan kaq vite dhe shqiptarët ende janë qytetarë të kategorisë së dorës së dytë ku i mohohet shkollimi në gjuhën amtare si në shek.19, flamuri kombëtar tashmë me ligj është zvogëluar duke e humbur krenarinë shqiptare, shkatërrimi ekonomik i ndërmarrjeve të mëdha, degradimi i fesë etj. Për të larguar vëmendjen nga këto probleme shoqërore që ndeshen shqiptarët në Maqedoni prej shumë vitesh sistemi shtetëror i ndihmuar nga grupe të ndryshme intelektualë shqiptar të vënë në shërbim të interesave sllave shpikin probleme të reja të cilat nuk kanë lidhje fare me atë se çfarë po ndodh në të vërtetë me shoqërinë shqiptare. Kjo lloj metodë hynë në luftërat e qeta të cilat zhvillohen me “Armët e heshtur”. Armët e heshtura janë avancuar si pasojë e zhvillimit ekonomik dhe teknologjik këto 30 vitet e fundit. Kjo ka bërë që pushteti të veprojë në kohën e duhur me anë të elitave të saja për të ndalur zhvillimin e klasës së mesme e cila gjithnjë historikisht ka udhëhequr revolucionet. Kështu, sistemi shtetëror ka më shumë kontroll mbi popullin dhe pushtetin e gjerë duke bërë të mundur izolimin e tyre. Kuptohen se të gjitha këto bëhen që shqiptarët të mbeten të prapambetur dhe mos të kenë informacionet e duhura se çfarë po ndodh me botën përreth.

Kujtesa e dobët e votuesve shqiptar ka bërë që askush të mos flasin dhe të shkruaj për të dënuarit padrejtësisht të rastit të Sopotit, për vrasjen dhe burgosjen e ish-ushtarëve të UÇK-së, rasti i Kondovës, për vrasjen e një studenti shqiptar më 2005 në dhomën e tij nga policia në Tetovë, për vrasjen e Harun Aliut, për burgosjen e shqiptarëve, rastit Mostra, rasti i Kumanovës, për rrahjet e nxënësve shqiptar nëpër autobuzë, për premtimet që partitë shqiptare u betohen votuesve të tyre, etj.

Shqiptarët në Maqedoni protestuam disa herë për luftërat qytetare në Egjipt dhe Siri duke kërkuar me të drejtë ndaljen e tyre dhe paqja të mbizotërojë në këto shtete, por shqiptarët kanë disa vite që nuk po protestojnë për të drejtat e tyre që shkelen çdo ditë me të dyja këmbët në Maqedoni. Deputet shqiptar, ata papagallët xhuxhmaxhuxh që dikur çirreshin në emër të luftës dhe viteve të burgjeve të ish-Jugosllavisë janë fshehur pas gishtit sepse i mbushën xhepat duke siguruar të ardhmen e fëmijëve të tyre me pasuri të bërë në emër të Patriotizmit.

Është për të zënë kujën kur shikon familjet e dëshmorëve dhe të invalidëve të luftës së 2001 në një varfëri të thellë, prej kaq vitesh ata u mashtruan për pensione dhe përkrahje nga partia që thirren në emër të luftës, por në të vërtetë ajo është thjeshtë parti si shumë partitë të tjera që u përkasin vetëm 2-3 personave për përfitime biznesesh personalë. Dikur një ministër çirrej se janë ngritur komisione të punës për të krijuar bazën ligjore për tu dhënë pensione, por në të vërtet asgjë nuk u bë, çdo deklaratë e këtij ministri kokëtul kishte qenë gënjeshtër si shumë gënjeshtra që thonë përditë përfaqësuesit e votës shqiptare në Maqedoni.

            Ende vazhdon të qarkullojë Enciklopedia e famshme sllave që ofendon kombin shqiptar dhe asgjë nuk u bë, as nuk u ndal e as nuk u korrigjua. Fëmijët shqiptar mësojnë nëpër shkolla me tekste shkollor që ofendohet kombi i tyre dhe asnjë inspektor i arsimit nuk ka kërkuar ndalimin e këtyre teksteve shkollorë.

Jemi dëshmitarë që arsimi shqip po degradon sot duke e ulur cilësinë e sajë dhe na ushqyer me injorancë dhe mediokritet. Shtresat e ulëta sociale shkollohen me modesti duke bërë të mundur që hendeku midis klasës shoqërore të lartë dhe të ulët të ketë një hapësirë ndarje të pakapshme. Shumë njerëz janë pajisur me diploma të pamerituara, në fund të çdo viti shkollor brenda natës 10 njëshat mund të bëhen 10 dysha.

Dikur studentët shqiptar quheshin me të drejtë studentë heronj, por sot Unionet e studentëve janë kthyer në vegla të partive politike edhe një Union i studentëve të pavarur që funksionojnë diku nga viti 2005-2007 u zhduk bashkë me daljen në “pension” të kryetarit të saj. (Siç duket shumica e shoqatave, partive apo organizatave shqiptare funksionimin e tyre e lidhin vetëm me emrin dhe figurën e kryetarit të saj). Nuk kemi dëgjuar prej kaq vitesh që Unionet e studentëve shqiptar të protestojnë për të drejtat e tyre, siç duket studentët janë të kënaqur me jetën e tyre studentore dhe programet mësimore në universitet që ndjekin. Ishte nder të diplomoje në Universitetin e Tetovës, tashmë ndihemi në turp kur shikojmë se si diplomohen në Universitetin Shtetëror të Tetovës individë që nuk kanë mundur të marrin me meritë diplomën e shkollës së mesme. Nëpër institucionet shtetërore punësohen militant partiak të cilët i përkasin shtresës së ulët të shoqërisë dhe jo individë që mund ti ofrojnë zhvillim vendit dhe shoqërisë.

Shqiptarët në Maqedoni duken sikur janë përgjumësh, por kur do zgjohen atëherë shqiptarët në Maqedoni? Shqiptarët do zgjohen kur të hanë shpulla deputetët e tyre në Kuvendin e Maqedonisë, kur do të hanë shpulla ministrat shqiptar nga huliganët sllavë. Kjo gjë ka ndodhur edhe dikur me deputetët shqiptar në Kuvendin e Perandorisë Osmane. Ishte Marsi i vitit 1911, deputeti Ismail Qemal Vlora kërkoj llogari për shpifje në një shkrim të botuar në gazetën turke “Le Jeune Turc” dhe deputeti xhonturk Dervish Beu duke vërejtur tonin e lartë të zërit, atëherë i ra me shpullë Ismail Qemal Vlorës. Deputeti shqiptar Hasan Prishtina reagoj duke thënë “Zotërinj, ta dini mirë se kjo ngjarje do të sjellë shumë të liga”. Më tej deputetët xhonturq i kërkuan falje Ismail Vlorës, por shpulla e Dervish Beut e kishte bërë të vetën, nacionalistët shqiptar ishin zgjuar nga gjumi i thellë nën jorganin e Perandorisë Osmane dhe pas më shumë se një viti Ismail Qemali shpalli Pavarësinë e Shqipërisë në Vlorë më 1912.

Një shtet si Shqipëria, që politikisht e ekonomikisht shtrëngohet për fyti nga banda e oligarkë sidhe ekonomia kapitaliste mbi të cilën bazohet ekzistenca e tij, mund të shpëtohet nga sa po i ndodh vetëm me një mrekulli të tillë- “shkatërrimi kreativ”/

Nga Lindita KOMANI/

Disa muaj më parë një gazetare e re në moshë foli dhe pa i bërë syri tërr u përball me kryeministrin me probleme të theksuara personaliteti. Të gjithë e duartrokitën për guximin.

U mendua se ishte ajo dhe kaq.

Me protestën e studentëve po kuptohet që nuk bëhet fjalë për dukuri individuale të një gazetareje guximtare por për një brez të tërë, brezi i të rinjve që nuk i bën syri tërr.

Të rritur në liri e pa imponimin “mos bëj këtë!” e “mos bëj atë!” e mbi të gjitha të mësuar që në moshë të njomë me të drejtën e tyre që të mbrojnë të drejtat e tyre, ata vijnë në këtë çast X dhe në mënyrë të natyrshme bëjnë një shkundje si kjo që po ndodh.

Më e bukura është që ata funksionojnë të pavarur, nuk e lënë veten të përdoren, janë kreativë, në ajër e kapin dhe kuptojnë fjalën e njëri-tjetrit, duke shfaqur në këtë mënyrë një inteligjencë emocionale që të rriturit vetëm se mund t’ua kenë zili.

Në mënyrë organike po zbulohen, filtrohen dhe po shmangin të injektuarit nga jashtë natyrshmërisë së tyre, prurjet nga partitë e organizatat pranë politike që synojnë pushtet politik e duan të përvetësojnë frymën e revoltës.

Ashtu si duhet të ndodhë me lëvizjet e vërteta transformuese, dialog nuk ka, ka “shkatërrim kreativ”.

“Shkatërrimi kreativ” në sistem, apo më mirë meqë është ende në fillesë, krisja thelbësore që studentët po mundësojnë me revoltën e tyre, me këmbënguljen për të drejtën që u takon për arsim e dije dhe që ka potencialin që të çojë në “shkatërrimin kreativ” të sistemit, është një dëshmi që liria është një vlerë e jashtëzakonshme për një shoqëri.

Në kapitalizëm, sikurse është sjellë qartë e thjesht nga studiuesi austriako-amerikan Joseph Schumpeter, “shkatërrimi kreativ” dëshmon të jetë forca e vërtetë shpëtuese e sistemit nga monopoli e të ngjashmit e tij.

Një shtet si Shqipëria, që politikisht e ekonomikisht shtrëngohet për fyti nga banda e oligarkë sidhe ekonomia kapitaliste mbi të cilën bazohet ekzistenca e tij, mund të shpëtohet nga sa po i ndodh vetëm me një mrekulli të tillë.

Mbi librin e ri “Pikëllim në një foto të vjetër” të studiuesit Qerim Vrioni/

Nga Astrit Lulushi/

Për shumë njerëz asgjë nuk është aq e padukshme sesa një e vërtetë. Edhe pse qëndron para syve, shtyhet nën hundë, ose kalon në grykë – ata nuk e shohin, nuk e ndjejnë, nuk e shijojnë. Libri “Pikëllim në një foto të vjetër” përmban pikërisht thelbin e kësaj të vërtete. Autori  Qerim Vrioni – kërkues i palodhur e këmbëngulës i arkivave të fotografisë – ia kushton këtë studim të mirëfilltë, fotografit Kolë Maca (1882-1945, veprimtaria e të cilit ka mbetur pak e njohur. Maca i përket viteve të trazuara kur ekzistenca e Shqipërisë ndodhej në balancë; kjo përbën domosdoshmëri që figura e Macës – këmbëngul Qerim Vrioni – duhet të rilindë, sepse mjaft ka mbetur e harruar.

Kultura shqiptare është treguar e padrejtë me figurën e Kolë Macës, autor i shumë fotove monumentale historike, veçanërisht ato nga rrethimi i Shkodrës më 1913. E padrejtë, kultura shqiptare, ende e politizuar, është treguar edhe me shumë figura të tjera, të cilat, ngadalë apo me shpejtësinë e hapit të breshkës, kanë filluar të rehabilitohen, megjithëse jo të plota, siç është rasti i kohës së fundit me Mid’hat Frashërin, të cilin politika sot kërkon ta shfrytëzojë për shumë gjëra, por jo për atë që është më e rëndësishme, për meritat si Ati i nacionalizmit a patriotizmit shqiptar. Dihet se për 45 vjet fajin e kishte diktatura. Për këto 28 vjet pas diktaturës, faji ka mbetur jetim.

E padukshmja është e pavlerësuar. Për mijëra vjet, urtësia transmetohet nga brezi nē brez pikërisht sepse ajo është e urtë, shpreson të zbulohet. Njerëzit sot gjithnjë e më pak lexojnë, si ata që vijnë në jetë, kalojnë në ‘të, por nuk e njohin, dhe ndahen prej të panxënë, trashëgimia e tyre vdes bashkë me ‘ta. “Lirova shumë skllevër, por mund të kisha liruar mijëra të tjerë, nëse e dinin se ishin skllevër”, shkruante në kujtimet e saj Harriet Tubman (1820-1913), e cila shpëtoi nga skllavëria qindra zezakë, duke përdorur rrjetin e ashtuquajtur Hekurudha e Nëndheshme, gjatë Luftës Civile amerikane.

Libri “Pikëllim në një foto të vjetër” (EMAL, Tiranë 2018), është i thjeshtë në vëllim (85 fq.), por i shkruar me finesë e imtësi që vetëm një studiues i mirëfilltë si Qerim Vrioni di të përcjellë. Libri, i ndarë në rreth 10 kapituj, me një album fotosh të Kolë Macës, dhe një bibliografi botimesh vendase e të huaja, përbën edhe një mësim të hollësishëm të historisë së luftës  për mbrojtjen e Shkodrës nga sulmi i forcave malazeze në vitin 1913,  e parë kjo qëndresë nëpërmjet syrit të fotografit Kolë Maca.

DOLI NGA SHTYPI LIBRI MË I RI I ANTON ÇEFËS/

Anton Çefa vjen me librin e tij më të  ri me titull “Fjala shqipe si zjarri i shejtë” nën siglën”Botimet FISHTA”. Ky është libri i 16-të i Çefës. Po sjellim për lexuesit parathënien e librit.

***

Testament poetik i Anton Çefës/

Libri”Fjala shqipe si zjarr i shejtë” dëshmon pjekurinë artistike të shkrimtarit Anton Çefa dhe konsolidim të stilit të tij krijues!/

Nga Dalip GRECA/

Libri i ri shkrimtarit Anton Çefa “Fjala shqipe si zjarr i shejtë” përgjatë leximit të përcjell ndjesinë e një testamenti shpirtëror e poetik njëherazi, sa artistik aq edhe atdhetar. Të krijohet kjo ndjesi sapo troket në libër, në esenë-prozë poetike, ATDHEU YNË SHQIPERIA, apo tek mbush fort mushkëritë me ajër për të lexuar me një frymë dhe deri në fund vargjet e mrekullueshme tek “Filli i Fjalës” apo “Atdheu”,- të bashkuara me thënien brilante të Apostullit të Shqiptarizmit, Mithat bej Frashërit, që përcjell aksiomën e dashurisë për Atdheun: “Kriter për veprimet tona kemi dashurinë për Atdheun, dashurinë pa kufi, pa kushte, dashurinë si ajo e mëmës për fëminë e saj . . .  Kundrejt Atdheut kemi vetëm detyrë,  asnjë të drejtë, përveç të drejtës që ta adhurojmë.”…

Edhe Anton Çefa e adhuron Atdheun, herë me dashuri e herë me dhimbje që të këput shpirtin e ta drithëron zemrën. Tek proza poetike, autori ndërsa zbërthen kuptimin leksikor të emërtesave”Atdhe”-“Mëmëdhe”,duke i pagëzuar në gjuhën shqipe me emrat e prindërve, përcjell lidhjen e fortë dhe të pandashme me Atdheun, ashtu si fëmijët kanë me prindërit. Përmes një gjuhe të lëmuar, si mjeshtër i shqipes, Çefën e ndihmon dhe stili i tij i veçantë i të shkruarit, kur herë-herë përsëritet fjala bazë që përmbanë mesazhin, ndërkohë që fjalia ka një ritëm të brendshëm që të mrekullon: “Atdheu është toka jonë, trojet tona, trojet e dheut, trojet e shpirtit, trojet e gjakut, trojet e frymës, trojet e gëzimit, trojet e dhimbjes; të dhimbjes nga dashuria, të dhimbjes nga vuajtja, të dhimbjes nga dhimbja.”…Bukur! Komenti është i pavend.

Autori ndjehet krenar për historinë e Atdheut të vet dhe ka mall për të. Edhe pse të duket sikur një tis patetizmi është hedhur mbi Atdheun, ai është origjinal, është i besueshëm, është njerëzor: “Kur jemi afër, të shohim me sy, të prekim me dorë, të puthim me buzë; kur jemi larg, të shohim me mall, të prekim me afsh, të ndjejmë me dhimbje…” Është krejtësisht e vërtetë. Kush nuk i ka përjetuar këto ndjesi?!

Edhe në poezinë “Filli i Fjalës” poeti vrapon prej fëmijërie në dashuri të pafund për Atdheun: Përtej dashurisë, nana./ Përtej flijimit, Atdheu….

Ndërsa në poezinë “Atdheu” ka një bashkëbisedim poetik të tij me Atdheun të ngjajshëm me atë të një djaloshi të dashuruar me vashën e tij të zemrës: Nemitem para bukurisë…. Lule të trëndafilta elbaroze/ Bien mbi ballin tand, / Kundërmim gjethesh e bari të blerë. /Në folenë e buzëqeshjes tande, /Gugatë nji jetë n’shperthim./ Dhimbje që grafullon në shpirt./  Dhe para gjithkohësisë sate…/

Poezia ëshët e ndërtuar mbi dy linja, atë të dashurisë së pakufi ndaj atdheut dhe mesazhin e mos harresës. Poeti nuk shan, nuk bërtet, nuk inatoset me Shqipërinë e vet, por e porosit atë që të mos i harrojë; ulurimat, britmat, krimin, rënkimet e ajrit, shiun që pikonte gjak, derisa shpërthen:

Shqiperi, ti dhimbje e thekshme, /Shqiperi, ti dashuri e përjetshme,/ Shqiperi, ti mall i pamatun,/ A ndigjon, ti, zanin e erës / Si dikur, Ulurimat, britmat ? /Mos harro ! / Kurr mos harro/ Krimin që nuk njihte vllanë,/ Rrënkimet e ajrit, /Shiun që pikonte gjak prej qielli,/ Mos harro natën e gjatë /Me putrat e randa të errësinës ! Fal, Po mos harro!/

Anton Çefa në përshkrimin poetik të 100 viteve të Shqipërisë në “Kryqzimin e kohëve”, ndalet krenarisht tek 28 Nëntori i Pavarësisë(1912)-kur Atdheu u nis në rrugën e tij/ Të dritës,/ Të Flamurit,/ U dridh nga gëzimi dora e shejtë e Plakut/ Dhe i dha fluturimin valëvitës shqiponjës/ Dhe shtizës dridhjen….Por, ah, : Shtizë që nuk qëndron si duhet/ Në kryqëzim të ernave e kohëve./

Në pak vargje poeti thotë shumë, aq sa historianit do t’i duheshin vëllime.

Më pas ai ndalet tek viti ters-1913, kur: U çanë qielli e malet / Mbi teh të ndarjes, / U nis lumi e bjeshka,/ Kullat, kasollet e zemrat u nisën./ Loti i bigëzuem i Shqiponjës/ Kulloi dhimbje,/ Prizreni mbeti diku/ Dhe Vlona në emnat e fëmijëve.

Metaforikisht poeti i ka thënë të gjitha, sërish në pak rreshta. Ai vetëm denocon dhe vuan vendimin e Europës, që në nxori në treg 2/3 e territoreve shqiptare, ndau Prizrenin me Vlorën…dhe Vlora, Berati, Saranda, Shkumbini, mbetën në emrat e vajzave dhe djemëve kosvarë!

Por tragjeditë s’kishin të sosur për shqiptarët. Vjen 1944-ra, kur : Në skenë të kohës/ Shkëlqen kamë e Makbetit/ Dhe ne / Autorë dhe aktorë të nji tragjedije/ Të turpshme…

Shiheni, autori përdor shumësin: “Ne”…në fakt ishin “Ata”! Paçka pse autori qe dënuar dhe vetë me heshtje…

Në pak vargje, poeti përcjell 45 vite dhimbje, gremisje në greminën e kohës absurde(1945-1990), kur shqiptarët të vetëizoluar përjetuan të tjera tragjedi: Natë me shti gishtat ndër sy, /Por duhet me i thanë mëngjes, /Mëngjes me diell, bile. /Oh sa t’i  merrka dielli sytë…/ Ecim përpara , me hapin lart, marshojmë,/ Me kangë në gojë, në buzë!/ S’e dijmë ku shkojmë, /Por të gjitha rrugët të çojnë atje . . . . . / n’greminë…/

Poeti së bashku me të gjithë popullin e vet përjeton andrrën e zgjimit më 1991, kur: Shpirtnat/ Të humbun prej kohësh / Zgjohen në kërkim t’vetvetes…Por, medet, se një natë e erërt, e kobshme, po vinte…Viti i mbrapshtë- ’97-ta, kur: Me duer mizore/ Nekrologjinë i ban/ Flamurit Vlona./ Shpirti i Shqiponjës dihat/ Në buzë të honit….

Po sot, ku është Shqipëria? Poeti nuk flet, veç sjell dy citate. Lexuesi e nxjerr vetë përfundimin:

Shqiperia sot

“Pa demokratë nuk ka demokraci”- Fukuyama

“Ma të zi se komunistat janë vetëm komunistat antikomunista” – Vaclav Havel

Edhe pse libri”Fjala shqipe si zjarri i shejtë” ka një ndërthurje të gjinive të krijimit, poezi dhe prozë,ai ka të përbashkët stilin poetik dhe mesazhin qytetar dhe artistik që përcjell.

Do të veçoja për realizim artistik: NË KËRKIM TË FJALËS SË URTË; NËN KUPOLA SHPELLASH (Atë Pjeter Bogdanit); “MË KA ZËNË SHQIPJA” (FAN NOLIT); KU TA VE EPITAFIN ? (P. Gjergj Fishtës); ZBARDHUN NGA BRENGË E FJALËS (Prof. Eqrem Çabejt), JU S’KENI  EMNA( MARTIRËVE TË DIKTATURËS), IKE MBAS DYERSH MERMERI (FREDERIK RRESHPES); etj…

Ndërsa për poezitë erotike do të thoja se ato janë perla të rralla, që do t’i krahasoja me ata stolat e rrallë të vendosur në një park për t’u shlodhur vizitorët. Kështu dhe në këtë libër, lexuesi pasi përjeton dhimbshëm shqetësimet, dhimbjet dhe dashuritë e poetit, e gjenë qetësinë tek poezitë erotike….Janë të mrekullueshme, pak lasgushiane, por të Antonit.

Libri dëshmon pjekurinë artistike të shkrimtarit Anton Çefa dhe konsolidim të stilit të tij krijues!

* Parathënia e librit

(Me rastin e Ditës Ndërkombëtare të Solidaritetit midis njerëzve)

Nga Frank Shkreli

Në Vitin 2005 Asambleja e Përgjithshme e Organizatës së Kombeve të Bashkuara (OKB-së) ka miratuar një rezolutë përmes së cilës identifikohet solidariteti njerëzor si një prej vlerave më themelore dhe të përgjithshme që duhet të përcaktojë marrëdhëniet midis njerëzve në shekullin 21.  Njëkohësisht, në nderim të solidarësisë midis njerëzve dhe popujve, u vendos që 20 dhjetori të shënohet çdo vit, si Dita Ndërkombëtare e Solidaritetit njerëzor.

Asambleja e Përgjithëshme e OKB-së ka krijuar gjithashtu Fondin Botëror të Solidaritetit, që funksionon prej vitit 2003 me qëllim që të luftohet varfëria dhe të promovohet zhvillimi shoqëror në vendet në zhvillim e sipër, në veçanti, në pjesët më të varfëra të shteteve të botës.  Sipas OKB-së, agjenda e organizatës botërore për realizimin e Objektivave në Mbështetje të Zhvillimit, duhet të përqëndrohet tek njerëzit, duke nënvijuar zbatimin e të drejtave të njeriut, duke përkrahur   një partneritet dhe vendosmëri globale me objektiv zhdukjen e varfërisë, urisë dhe sëmundjeve.  20 Dhjetori është pra Dita Ndërkombëtare e Solidaritetit — një ditë sipas OKB-së — që kujton dhe celebron unitetin midis njerzëve pa dallim, një ditë që u kujton qeverive të respektojnë angazhimet bazuar në marrëveshjet ndërkombëtare dhe një ditë veprimesh për të inkurajuar nisma të reja për barazi midis njerëzve dhe për zhdukjen e varfërisë.

Solidariteti ose solidarësia është identifikuar në Deklaratën e Milleniumit, si një cilësi humanitare, si një prej vlerave themelore në marrëdhëniet ndërkombëtare të shekullit 21, ku njerëzit që vuajnë ose që përfitojnë më së paku në një shoqëri të caktuar, meritojnë ndihmën e atyre që përfitojnë më së shumti në atë shoqëri.  Si rrjedhim, sipas OKB-së, përballë globalizimit dhe sfidave që vinë si pasojë e pa barazisë në rritje e sipër — në vende të ndryshme dhe në botë në përgjithësi – forcimi i solidarësisë ndërkombëtare, por edhe nivelin ndër-njerëzor, është i pazëvendësueshëm, nqëoftse bota është serioze për zhdukjen e varfërisë dhe pabarazisë në botë.

Në shumë shoqëri, fatkeqsisht, ndoshta mund të themi edhe për shoqërinë shqiptare, ka shumë raste dhe situata ku pabarazia, varfëria dhe padrejtësitë e lloj-llojshme, janë shënja jo vetëm të një mungese, thellësisht jo vëllazërore, por ato tregojnë edhe një mungesë të kulturës së solidarsisë me njëri tjetrin, e sidomos me ata, të cilët Nënë Tereza i ka cilësuar si më të varfërit e të varfërve të shoqërisë.

Gjatë historisë së njerëzimit, jo se nuk ka patur raste ku individë të caktuar nga kombe të ndryshme nuk kanë dhënë kontribut dhe shembëlla solidarsie ndaj të tjerërve, madje edhe nën rrethana shumë të vështira.  Por. besoj se në krye të kësaj liste, të njerëzve pra, që kanë dhënë kontributin më të madh dhe shembullin më të mirë të solidarisisë ndaj të tjerëve, sidomos atyre më në nevojë – mund të vendosim Nënën dhe Motrën tonë shqiptare, Shënjtëreshën Nënë Terezën, e njohur dhe e pranuar botërisht, si një shembull heroik i dashurisë për të tjerët dhe i solidarësisë, me të tjerët dhe ndajë më të harruarve të kësaj bote, pa dallim feje, krahine, kulture as enticiteti.  “Dashuria nuk ka asnjë kuptim, nëqoftse nuk ndahet me të tjerët”, ka thënë Nënë Tereza dhe ka shtuar se, “Dashuria duhet të vihet në veprim” — dashuria për njerëzimin, për njëri tjetrin dhe për më të varfërit e shoqërisë”, është shprehur ajo.

Në një deklaratë të fortë, lëshuar me rastin e Ditës Ndërkombëtare të Solidaritetit Njerëzor, Presidenti i Republikës së Shqipërisë, Z. Ilir Meta kujtoi në këtë ditë, fjalët e Nënë Terezës, ndërsa thekësoi se, “Sot, në Ditën Ndërkombëtare të Solidaritetit Njerëzor, ne kujtojmë porositë e Shenjtores Nënë Tereza, simbolit shqiptar e botëror të humanizmit e solidaritetit, për të qenë pranë njëri-tjetrit, në ditë të mira e në ditë të vështira, në dhimbje dhe në gëzime, pranë kujtdo që ka nevojë për ndihmë e përkujdesje, veçanërisht në krah të fëmijëve e të rinjve, të vetmuarve, njerëzve në nevojë dhe të sëmurëve, për t’u dhënë shpresë dhe besim”, është shprehur Presidenti Meta, në mesaszhin e tij me rastin e Ditës Ndërkombëtare të Solidarsisë.

Më heret këtë muaj, një grup ekspertësh ndërkombëtarë të drejtave të njeriut në Gjenevë, i bënë një thirrje urgjente Kombeve të Bashkuara dhe shteteve anëtare të saj, që të shtojnë përpjekjet e tyre në luftën kundër pabarazisë ekonomike dhe diskriminimit.  Ekspertët e OKB-së theksuan nevojën kritike për të promovuar zhvillimin e shoqërive anë e mbanë botës, me qëllim për të pakësuar faktorët që kontribojnë në fushën e pabarazisë dhe njëkohsisht për të shtuar dhe për të përmirësuar mundësitë për zhvillim ekonomik mbrenda vet vendeve, por edhe midis shteteve të ndryshme.  “Pabarazia dhe diskriminimet janë disa prej sfidave kryesore me të cilat përballet sot bota.   Ato, jo vetëm përbëjnë pengesa për të siguruar të drejtën individuale për zhvillim, por këto pa drejtësi, përbëjnë njëkohsisht edhe kërcënime të mëdha ndaj paqës, sigurisë dhe të drejtave të njeriut, anë e mbanë botës.  Këta dy faktorë janë shkaktarët kryesorë të imigracionit.”, kanë theksuar ekspertët ndërkombëtarë.

Ata citojnë gjithashtu Deklaratën e Drejtës për Zvillim të OKB-së, sipas të cilës pabarazia, domosdoshmërisht, minon të drejtat e njeriut. Deklarata në fjalë bën thirrje për një zhvillim më të barabart në nivel ndërkombëtar dhe kombëtar, për të siguruar kështu edhe shpërndarjen e ndihmave shoqërore dhe përfitimeve që vijnë nga zhvillimi, duke pasur parasyshë që të gjithëve, pa dallim, t’u jepet mundësia e barabart në fusha të të ndryshme të zhvillimit, si në arsim, në shërbimet mjekësore dhe për ushqim dhe strehim.

Dita Ndërkombëtare e Solidaritetit Njerëzor na kujton se përgjegjësitë — për një solidaritet më të madh midis njerëzve dhe për një zhvillim dhe për të drejta të barabarta për të gjithë — janë në nivel ndërkombëtar dhe u përkasin organizatave si OKB-ja dhe në nivel kombëtar jsnë përgjegjësi e qeverive të shteteve dhe qeverive të ndryshme.  Koncepti i solidaritetit është i lidhur ngusht, pra me promovimin e paqës — jo vetëm në botën e gjërë por edhe në mjedisin dhe shoqërinë ku jetojmë — në mbështetje të drejtave të njeriut dhe zhvillimit ekonomik dhe shoqëror, në unitet, bashkim dhe dashuri vëllazërore me njeri tjetrin, sidomos në radhët e një populli të të njëjtit gjak, gjuhë e kulturë.   Nënë Tereza do të na këshillonte se, “Nëqoftse nuk kemi paqë, kjo ndodhë sepse kemi harruar se i përkasim njëri tjetrit.”

Pabarazia sistemike dhe sistematike, plus diskriminimet e ndryshme shoqërore, sidomos nga pikëpamja e pabarazisë në fushën e zhvillimit ekonomik dhe shoqëror — edhe në radhët e shqiptarëve – jo vetëm që fyen dinjitetin njerëzor, por njëkohësisht merr nepër këmbë shtetin ligjor dhe pengon realizimin e të gjitha të drejtave civile, politike, ekonomike dhe shoqërore për një pjesë dërmuese të shoqërisë shqiptare, qoftë në Shqipëri, qoftë edhe në Kosovë, por edhe anë e mbanë trojeve shqiptare.  Zhdukja e pabarazive dhe e diskriminimeve në të gjitha fushat dhe shtresat e shoqërisë pa dallim – jo vetëm që janë të nevojshme dhe të domosdoshme por për qeveritë janë përgjegjësi të detyrueshme, moralisht dhe ligjërisht.  Ky është edhe mesazhi i Ditës Ndërkombëtare të Solidaritetit, por edhe porosia e Nënë Terezës, e cila, si bijë e Kombit Shqiptar dhe si Nëna e botës, përfaqëson aspektet më të mira të njerëzimit dhe solidaritetit njerëzor.

Tani në Tiranë ka një rrugë me emrin “Rruga e Atjonit”, e cila bashkohet me Rrugën “Faik Konica”, emrat e të cilëve i ndan një shekull në mes.             

Faik Konica, dihet nga të gjithë, është rilindasi i madh dhe kritiku më i mirë i Doktrinës së Rilindjes, ambasadori i shkëlqyer. i Shqipërisë në Washington, i pa arritshëm për ato që arriti, ndërkohë dhe themeltar i “Vatrës” në krah të Nolit, me “Diellin” e tyre që u krijua për më shumë dritë mendjes së sqiptarëve.                                                                                                                   Atjoni 19 vjeçar, “Studenti i përhershëm”, siç e njohin shokët dhe shoqet e brezit të tij, një i ri me dëshira të mëdha, që donte jetën dhe gëzimet e moshës, nismëtar në veprime, i dashur dhe i bukur, me një buzëqeshje “kryevepër” siç thonë ata që e kanë njohur, e adhuronte Konicën dhe ashtu si Konica edhe Veriun e Shqipërisë, kullat dhe gjuhën, pllajat dhe më tej Dardaninë, kishte shokë e shoqe dhe në Prishtinë. Dhe e donte SHBA si një fëmijë, që ka gjyshin atje, vinte në Chicago, por dhe Washington dhe ëndërronte.                                      

U bënë 4 vjet që Atjoni na vëzhgon nga Qielli, na ndjek gjithë dashuri nga yjet…

         Ndërkaq Atjoni ka lënë një libër me ese, “Për atë që dua(m)”, por dhe një album me pikturat e fëminisë dhe adoleshencës së tij, “Opera Atjon”, i vlerësuar edhe jashtë vendit, po kështu jepen dhe dy çmime ndërkombëtare me emrin e ti, ai i Festivalit të Filmit “Giffoni” dhe për poezi nga “International Writers Association ‘Pjetër Bogdani’”.

         Në nderim të tij zgjodhëm të sjellim sërisht esenë-tregim të tij, “Kulla eme nuk asht e vetme”, botuar dhe në “Dielli”, një metaforë mahnitëse, plot domethënie, që i ngjan dhe një program shpirtëror për një të ri, që çuditërisht e ka shkruar në gegërisht. Pse? Mbase na i shpjegojnë më mirë komentet e më poshtme, të disa personave të shquar që e lexuan dhe ata në “Dielli” dikur…:  

1 – “…Leximi i shkrimit tij ka qenë nji eksperiencë që përjetohet rrallë, shumë rrallë, në ditët tona. Dukej sikur zani vjen nga diku larg, shumë larg, dhe na tregon si mendon nji i ri me aftësi të rralla mendimi dhe shprehje, dhe si ndjehet zemra bujare e të rinjëve të pakomprometuem nga ndeshtrashat e jetës “moderne”. 

      Unë e përjetova edhe si nji “lajmërim” për ne të gjithë që jemi të zanun me problemet (shpesh artificiale) të jetës së vështirë që jetojmë… Sa mendim i thellë, sa gjykim i mprehtë, dhe sa bujari zemre lexohet në atë shkrim.   

      Përdorimi i dialektit geg ashte manifestim i deshirës së autorit me qenë sa ma afër viktimës e me përdorue, si shenjë respekti gjuhen e “fshatit” tij.   

     Sa fisnikëri natyrale; sa ndjenjë miqësore!” 

                                                                                 Sami Repishti

                                                                             Shkrimtar dhe eseist

                                                          Lauruar në Sorbonë, Paris, jeton në SHBA

2- “…Kam lexuar esetë e Atjonit të botuar në DIELLI, duke perfshire dhe KULLA EME NUK ASHT E VETME (1prill 2015). Shndërrisin mendimet e idetë e Tij si shkëndija të një gjeniu të ri! Kam menduar e shestuar gjatë për humbjen Tuaj në kontekst kombëtar e gjithënjerëzor.

       Nxorra pasazhe nga shkrimi i Atjonit në “Dielli” dhe i shkrova me dorë në fletoren time, që t’i kem gjithnjë afër fjalët e Tij të pjekura, idetë e thella e largpamëse, shprehjet plot rrezatim të një intelekti të rrallë e shpirti subtil. Thashë me vete: Kur ikin njerëz si Atjoni, varferohet planeti e pasurohet Qielli!…”

                                                                   Ferhat Ymeraga

                                                                   Kent, Washington State, SHBA

3- “ …me shkrue gegnisht asht sprovë e njeriut të kulturuem, e njeriut pa paragjykime. Merre me mend, Atjoni  djalosh shpalos dijen e tij për gegnishten dhe asht i hapun për pasurimin e gjuhës sonë të shkrueme me visaret e gegnishtes të lana mbas dore prej druvarëve që i prenë nji krah Gjuhës sonë amtare. Kurse, përkundrazi, do gjoja profesorë të paguem mot e jetë prej  shtetit, u duket se bahet kiameti me studiue gjuhën e Camajt, të Fishtës, të Koliqit e të tjerëve.

      Të mos  e zgjas, Atjoni e ka shikimin ma të kthjelltë se gjojaprofesorët dhe e ka gjuhen ma të rrjedhshme se gjuha e drunjtë e disave prej tyne.”

Sami Milloshi

Gazetar, poet, SHBA                                                                                                   

KULLA EME NUK ASHT E VETME                                                 

  Tash u bane shum net e dit që jam largue prej asaj shpie e atij vendi në gjueti të diçkaje ma t’madhe, që dhe me ma shujtë  mninë që kisha kundrejt kullanëve të mi andej nga Bjeshkët e Epërme t’Kombit tem.

Shka m’bante inatçor me vedin e me t’tjerët ishte arsyja se t’tanë ne knaqeshim me lirinë tonë vetore, lirinë e t’dashtunve ton e të gjanave që kishim mbledh ndër mote, knaqeshim nga çka shisnim n‘pazar e çka blenim e ma vonë, n’saj t’ksaj gjaje, nxuna se na kena qindra mijra të drejta mbi kët dhé shekullnor, por sa ma shumë terre t‘dillit shkonin, siç thoshte gjyshi em për eklipset, aq ma shumë bindesha se ne nuk e meritojmë këtë tokë njikshtu.

Ndërkohe, kur kam mujt me rafigurue kombin tem, mendoj për kët popullnajë, e cila respekton veç nj’ata që dijnë me i fut veç frigën atyne me kamzhig dhe gjaja ma e dhimbshme që arrij me kqyr edhe sot, asht fakti se te ne mbizotnon një farë anarkijet, pasi ne i privojmë vedit konceptin e nji bashkësije të nalt interesash e idealesh t’përbashkta, pasi n’shpirtin tonë mbizotnojnë ndjenja rivaliteti t’theksueme nga krenarija e pamvarsisë vetanake e jo t‘përbashkët. Krijimi i një vetëdije e të tanve na mungon dhe sot e ksaj dite. Ky dhé mujt me ba ma shumë, po kurrë s’kena dit me e frymzue e me shfrytzue.

Ati em asht kan i nxanun dhe n’voglin teme m’shoqërojshin librat n’veçanti, kur kullotja bagtine, edhe pse jo fort t’përhapun kto tekste, po prapë kishin vlerën e tyne e për ma tepër ishin ken libra t’gjyshit e para tij t‘babës s’madh. Kto libra për ma s‘shumti ishin tekste t‘vjetra t‘para lufte e kta autorë kishin gdhi jetën para ardhjes së Naltmadhnisë.

Tue studiue, kuptova që kishin t’tana tiparet e analizës antropoligjike, etnologjike e politike. Falë ktyne lëçitjeve, dija eme për kombin tem u shtue tej mase, si fmij i vocër un nuk e kuptojsha shumë mirë çka ishte feja e Zoti, pasi dhe baba m’thoshte t‘mos flisja me shokët e mi, nëse nuk dishroja që ay t’përfundonte si mos ma keq, por ma vonë, kur i kisha mbush dy dekada jet, kur i famshmi Mur i Berlinit ra e ne ringritëm murin rrëxuem që rrethonte kullën tone, kisha mundësi me fol e me studjue gjana shumë e më shumë t‘bujtme edhe për kët arsye shkova kjamet larg.

Në kto tekste t’lartpërmenduna, kur flitej për kulturën e Shqypnisë në qerthulllin e realitetit të asokohshëm, nuk lihej pa u përmendun skamja, vorfnija, konfliktet, pasigurija e rendit publik, ama viheshin n’pah gjana shumë t’mdhaja siç kje dhe asht me ba lëshime në besim, sidomos në besimin e tjetrit, që sot e quejnë toleranca fetare, që ne sot gabimisht e me mllef e ngatrrojmë me mënjanësinë, me indiferencën: “duke udhtue nëpër Shqypni, u binda se me tri fetë e veta e me tri kleret që bashkjetojnë, asht vendi ma me harmoni që mund t’përfytyrohet”, do shkruente prifti italian Gjakinto Amati në ditarin e tij.

Bashkëkombsit tanë janë luftëtarë krenarë prej natyre, por jo shumë puntuer, kena për zemër nderin tonë e t’armve tona dhe me krijue elegji mbi kto sende asht bukur mirë dhe joshse. Luftësia te na asht nji gjendje e vazhdimtë e shoqnisë, rrallherë asht edhe e rritun prej ndamjes fetare, ndërsa ndisa raste t’tjera nga shpirti, gjaku dhe ligji i malit.

Krijuesi, kur po endej mbi tokën që kishte ba me duert e veta, nuk arriti me njoftë asnji prej trojeve që kishte krijue, sepse kaq shumë kishte ndërhye dora e njeriut e kur mbërriti n’Shqypni ma n’ fund, mujti me thane: “Përnjimend e kremte, vendi i parë që rinjoh, ka ngel njashtu siç e kisha krijue”, kjo lloj gjendje nuk m‘ban shumë krenar… At’here n’ket gjendje shtazore dishroj t‘kallzoj ma shum per kullanët e mi.

Jeta e malcorit asht gati homerike, u shmanget punvet t‘randa me shum zell dhe dishron ma shumë nje jetë bariu, tue drejtue bagtinë n‘kullota, siç banin herojt antikë grekë. Ama ne si n‘Gegni e si n‘ Toskni kena nji identitet kombtar tonin, boll t’shperndamun mirë, anipse anejna ka nji fare t‘keqe helenike dhe s’mungon ndikimi si ajo e shkjaut, por Shqiptari, kjoft i krishten a musliman, nuk ban shumë pyetje fetare, po përmblidhet fort tek gjuha e kombsija e vet, ne ndër mote kemi dit t‘rrojmë dhe e shpëtueme trashgimnin tonë gjenetike nga përvetsimet e asgjasimet.

Mendoj se edhe si shoqni jemi mjaftueshëm interesant, po t’përsiatësh që mbas prishjes s’administrates otomane, roli i fiseve/tribuve ka ken diçka shumë pozitive, “regjimi” patriarkal nuk duhet me u konsiderue nji stad inferior i qytetnimit, por për me kenë objektiv, bashkue degjenerimeve, shpalohen koncepte morale shum t’nalta, nji mënyre origjinale me pa jeten, nji organizim shoqnor dhe ekonomik, nji poezi me vlera te pakontestueshme, sado që mundet me u dukë antitez e progresit.

Duhet me iu kthye virtuteve, se krahas kulturës intelektuale, ka dhe nji kulturë morale, e domosdoshme, ku na, shqiptarët, jemi shum ma t’fortë, ishim, deshta me thanë, prandaj ia vlen kushtrimi me i ringjallë vlerat e shekujve. Virtutet duen gjindje t’virtutshme.

Dhe para se me ba botën përqark e ma përtej, duhet me ba vedin dhe bota asht e bame vetvetiu…

Kalendari i Gazetës “DIELLI” më solli në kujtesë se 21 Dhjetori është Ditëlindja e një prej ikonave të nacionalizmit shqiptar, e Kelmendasit patriot, Marash Mrnacaj. Nuk ka rëndësi nëse është 92 vjec sa c’dëshmon Kujtesa e Tij apo e bashkëshortes Mrije, apo 97 sa c’thotë Kujtesa e Facbook-ut dhe dokumentacioni i Marashit, rëndësi ka fakti se 21 Dhjetori është Ditëlindja e Tij, prandaj nga zemra e Urojmë:  GËZUAR DITLINDJEN MARASH MRNAÇAJ!

Vitet e shkuara Ditëlindja e tij është organizuar nëpër restorante të njohura, madje edhe me pjesmarrjen e artistëve kelmndas, në 21 Dhjetorin e 2016 shkuan në shtëpinë e tij për ta festuar edhe Kryetari i Vatrës Dritan Mishto me bashkëpunëtorët e tij të Vatrës, ndërsa sivjet ai ndodhet i rrethuar nga dashuria e familjarëve te tij…

Bashkë me urimin e Ditëlindjes VATRA dhe DIELLI i urojnë Marash Mrnacaj shërim të shpejtë!

Për të risjellë në kujtesë historinë e rrallë të tij, po sjellim nga arkivi i Diellit shkrimin e mëposhtëm:

***

HISTORI E RRALLË SHQIPTARO-AMERIKANE: FAMILJA KELMENDASE, MES DIKTATURËS SHQIPTARE DHE DEMOKRACISË AMERIKANE

*  Familja Mrnaçaj, mes Kelmendit dhe Amerikës, përballja me Diktaturën komuniste…

* Arrestimi i Nikollë Mrnaçaj,arratisja e familjes Mrnaçaj në ish Jugosllavi me dy pleqtë 90 vjeçarë, dy fëmijët 9 muajësh e 3 vjeç, me bagëti e mushka.

* Historia e Nënë Mrikës, që mori shtetësinë amerikanë në moshën 111 vjeçare dhe arrestimi i dytë i Nikollë Mrnaçajt në Savër të Lushnjës.

* Vdekja e Nikollës me 20 Janar 1989 pas 20 vjetë burg, e 20 vjetë internim, protestat në Amerikë, vdekja misterioze me 22 Janar 1990 e Nik Mrnaçajt, nderimi i përvitshëm i Heroit në Ditën e Lirisë Shqiptare në Nju Jork.

NGA DALIP GRECA

DITELINDJA E MARASH MRNAÇAJ, SI SHKAS

Të Dielën, me 18 Dhjetor 2016, tek shtrohej me bujari “Sofra e Kelmendit” në Eastwood Manor, në Bronks,NY, organizatorët kelmendas kishin përgatitë një surprizë për të parin e familjes Mrnaçaj, Marashin: Një Tortë për 90 vjetorin e Lindjes. U emocionua Marashi, Mrija, djemtë dhe vajzat, nipërit dhe mbesat, dhe e gjithë familja e madhe Mrnaçaj,që si çdo vit ishin pjesë e Sofrës kelmendase, plotë këngë epike e valle të traditës.

          Të Mërkurën e 21 dhjetorit, në Zuppa Restaurant në Yonkers, u mblodh familja e madhe dhe miqtë, të gjithë së bashku e festuan 90 vjetorin e lindjes së tij.

…Kisha kohë që mendoja për një bisedë me Marashin, për të hyrë në kujtesën e tij dhe për të rrugëtuar në historinë e familjes, simbol i demokracisë dhe e antikomunizmit, e përmendur deri edhe në Shtëpinë e Bardhë, e deri tek presidentët e Amerikës(kur presidenti Ford firmosi dhënien e shtetësisë amerikane nënës Mrikë në moshën 111 vjeçare, apo kur në Kapitol u ngrit Flamuri shqiptar në nderim të Heroit shqiptar të Demokracisë, Nik Marash Mrnaçaj)… Kur, më mirë se tani që përjeton 90 vjetorin e lindjes, më jepej rasti për ta zvilluar bisedën?! Së bashku me nipin e Marashit, Mark Mrnaçaj, të enjten me 22 dhjetor, në mesditë trokita në shtëpinë e tij në Yonkers. Pa u ulur mirë, Mrija, zonja e shtëpisë e mbushi tavolinën plot. Sa herë e kam takuar Mrijen, kam konstatuar fisnikëri e shpirtmirësi në fytyrën e saj, në sjelljen e saj, në bujarinë tipike kelmendase, por mjafton të hysh në botën shpirtërore të saj dhe do të zbulosh,se sa dhimbje dhe tragjedi, të shkaktuar nga diktatura komuniste mbart shpirti i malësores fisnike: Babën e saj, Dedë Bajraktarin, komunistët e kapën dhe tek lëngonte nga plagët e plumbave e kanë futë në shtëpi dhe e kanë djegë të gjallë, ndërsa kushërinj të saj, i kanë masakruar; njërit prej tyre,i kanë torturuar mizorisht, i kanë nxjerrë sytë, dhe e kanë mbuluar me gurë….Plaga e fundit e Mrijes, që ende rrjedh dhimbje, është Nika, që tek i jepte që nga Amerika goditjen e fundit diktaturës shqiptare, që i kishte shkaktuar aq plagë, Kelmendit dhe familjes Mrnaçaj, humbi jetën në mënyrë misterioze, me një goditja nga pas prej një traku, tek kthehej nga demonstrata antikomuniste, ku kishte shkuar me 20 shokë nga Nju Jorku në Detroit….Mrija ende ruan imazhin e buzqeshjeve dhe puthjeve, që Nika i jepte në ballë, kur shkonte apo kthehej nga puna.Edhe atë ditë të fundit… Sa i ishin lutë që të mos shkonte në atë mot të ashpër dimëror në demonstratë në Detroit! Ah, pengu i nënës dhe i babës! Shpirti dhemb….

…Marashi, sikur nuk do t’ia dijë për 90 vitet e jetës, qëndron si lis, pa u përkulur aspak nga pesha e viteve.Memorien e ka  të kthjellët. I ulur përballë Flamurit kombëtar, ai nis të më tregojë për jetën e tij 90 vjeçare. Në ballë të dhomës së pritjes, përbri Flamuri Kombëtar, është vendosë një polifoto me 5 portretet e familjarëve: Në qendër është baba i tij Nue, i rrethuar nga djemtë: Nikolla, që vdiq nga vuajtjet e diktaturës, 20 vjet burgim dhe po aq internim,vdiq pak ditë pasi doli nga burgimi i dytë, Rroku, që ka ndërruar jetë në SHBA dhe më tej, të gjallët: Marashi dhe Pjetri….

Trokas në memorien e  këtij burri të moçëm, që vjen nga fisi i qëndresës antikomuniste kelmendase dhe kërkoj gjurmët e  jetës së tij…

Nga fëmijëria e largët ai sjell ndërmend rrëfimet e të atit për qëndresën e Kelmendit ndaj sllavëve, që e kallën në flakë dhe e mbytën në gjak Kelmendin, por që kurrë nuk e pushtuan, po ashtu dhe turqit, nuk arritën ta bënin për vete Kelmendin, as italianët e gjermanët, ndërsa nga rinia e vet sjell imazhet e luftës dhe qëndresës kundër komunistëve, që deshën ta nënshtronin me dhunë Kelmendin. Në sytë e tij u zhvillua lufta vëllavrasëse e Kelmendit, Janar 1945. Ishte i ri 18 vjeçar atë kohë. Memoria e tij është e mbushur me pamje makabre: përgjime,kurthe,arrestime, vrasje, pushkatime, dëbime….

– “Lufta e Kelmendit” e ndau përgjithmonë Kelmendin nga komunistët, thotë Marashi…

Historianët ende diskutojnë , debatojnë dhe kundërshtojnë njëri-tjetrin nëse ishte apo nuk ishte Kryengritje ajo përballje e përgjakshme e Kelmendasve me diktaturën që po instalohej dhunshëm. Ç’donin forcat e  ndjekjes në Kelmend? Nga kush do ta çlironin kurorën e trimërisë shqiptare? Gjermanët kishin ikur me kohë.Por ç’mund të ishte tjetër ajo luftë, ku pati 83 të vrarë (pushkatuar), 69 të plagosur, më shumë se 30 shtëpi të djegura, dhjetëra kelmendas të arrestuar, dhjetëra të burgosur,qindra të dëbuar në kampet e internimit(kampet e vdekjes)? Që nga paslufta e Kelmendit, Kelmendasit, nisën kalvarin e vuajtjeve nëpër burgjet e diktaturës dhe kampet e internimit. Komunizmi u përpoq t’ua mposhtëte krenarinë e maleve, por ata nuk u nënshtruan.Tipik është Nikolla, vëllai i Marashit…

Pikërisht pas luftës së Kelmendit e morën ushtar Marash Mrnaçajn dhe vëllanë Rrokun. 200 djem të Kelemndit i ngritën ushtarë menjëherë pas asaj lufte. Gjatë kohës së shërbimit ushtarak, plot 3 vjet,(5 vjet e bëri ushtrinë vëllai i tij,Rroku), Marashi kujton përplasjet e  forcave të ndjekjes me forcat nacionaliste. Sjell ndërmend qëndresën e Muharrem Bajraktarit dhe ndjekësve të tij, rrëfen për vrasjen e Destan Rexhepit e trimave të tjerë nacionalistë.Ishte dhe ai ushtar në disa nga përndjekejt e Bajraktarit trim.

–   Ishte trim me eksperiencë dhe i zgjuar Muharrem Bajraktari. Dinte të ruhej, tregon Marashi dhe kujton një moment, kur  forcat e ndjekjes, kanë kapë të plagosur djalin e Bajraktarit,që e transportuan deri në Kukës të gjallë. Aty ka ndërruar jetë.

Shkuan pas gjurmëve drejt e tek vendqëndrimi i Muharremit (duket se u dekonspirua nga një zjarr i ndezur ditën për të gatuar). Një spiun kishte raportuar. Komandanti partizan urdhëronte ushtarët: Nëse ndokush kthehet mbrapsht kur ta rrethojmë, kam për ta vrarë unë me këtë kobure, dhe kishte çuar dorën në brez. Po ç’ndodhi? Muharremi nuk qëndronte në një vend me luftëtarët e tij, por pak i larguar, përgjonte, madje edhe kur flinin luftëtarët e tij, ai qëndronte zgjuar për t’iu ruajtur ndjekjësve. Dhe përdorte mjeshtrisht bombat për të çarë rrethimet. Kështu ndodhi dhe atë ditë. Plumbat e Muharrem Bajraktarit palosën për tokë të parin komandantin partizan….Thoshin, se Muharrem Bajraktari vriste vetëm oficerë nga forcat e ndjekjes, jo ushtarë… Kur kisha kaluar në perëndim, tregon Marashi, shkova dhe e takova në Bruksel Muharremin dhe biseduam gjatë. Ia tregova se si e kisha përjetuar kohën kur ai përndiqej maleve të Shqipërisë.Gjatë bisedës sollëm hollësi nga ato ngjarje. Në fund, kujton Marashi, i thashë:- A je gati të kthehemi tash e të shkojmë e të luftojmë komunistat? Unë bëhem ushtar i juaj…Ai ma ktheu: -Nuk është nevoja, bir, se ata po vrasin njëri-tjetrin. Nuk e kanë të gjatë….

ARRESTIMI I VËLLAIT, NIKOLLËS

Tregon Marashi: Në vitin 1952 arrestuan vëllanë, Nikollën, babanë e Markut. Ngjarja ndodhi kështu:Ishte i sëmurë Nikolla, qëndronte i shtrirë në shtresa. Vjen komandanti i Postës së Tamarës me pesë ushtarë.E presim. Kishte ardhë dhe herë tjetër.I uruam mirëseardhjen si zotë shtëpie. Ngrihet dhe Nikolla nga që ishte shtrirë nga sëmundja dhe i jep dorën.Ai menjëherë ia kthen:

– Kam një fjalë me ty, Nikollë!

Çohet Nikolla dhe pa u veshur, me këmishë, i shkon pas.Minutat mezi kalojnë. Ne po prisnim në ankth, pse u vonuan? Kur vjen motra e dytë nga që kishte shkuar për të mbushë ujë, dhe e zbehtë në fytyrë, duke iu marrë fryma, na pyet:- Çfarë ka bërë Nikolla, që e kanë lidhë?

– Ku?,- e pyesim ne të shqetësuar….

– E kanë lidhë tek shkambi…thotë ajo.

Marashi kujton detaje nga ngjarja: Ishte një strehëz shkëmbi, poshtë shtëpisë, atje e kishin lidhë. Pas pak vjen tek ne, në shtëpi, komandanti me dy ushtarë, dy të tjerët i kishte lënë për të ruajtë Nikollën. Na jep urdhër të gjithëve që të dilnim jashtë sepse kishte urdhër të kontrollonte shtëpinë. Mori veç nënën Mrikë dhe nisi kontrollin. Gjeti vetëm një armë gjahu,(që Marashi e kishte me leje).E morën armën. Gjetën 2-3 libra fetare në gjuhën italiane, që i mbante Nikolla dhe ato i morën, pa e ditur se ç’ishin. Shkuam atje ku ishte Nikolla, por çfarë të shihnim: Gati kishte ngrirë prej të ftohtit. Edhe teshat që i çuam nuk po i vishte dot vetë, e ndihmuam. U ndamë me lot ndër sy. E morën duarlidhur dhe shkuan…

…Po vazhdonte reprezalja komuniste. Bashkë me Nikollën kishin arrestuar dhe 12 të tjerë atë natë. Kishin arrestuar edhe një grua me katër fëmijë. Të nesërmen i pamë kur po i largonin varg.Ajo grua me katër vocrrakë ta këpuste shpirtin. Ç’faj kishin ata fëmijë, po nëna e tyre? Kishin ardhë më shumë se 50 forca policore me kryetarin e Degës së Punëve të Brendshme të Shkodrës, sadistin Ilmi Seiti.

– Po përse e arrestuan Nikollë Mrnaçajn, çfarë kishte bërë?- e pyes Marashin.

– Kurrgja. U akuzua se kishte bashkëpunuar me fashizmin. Si shumë të tjerë ,në kohën e pushtimit Italian, Nikollën e kishin ngritë ushtar në vitin 1939(njësoj siç ngritën komunistët Marashin dhe Rrokun më 1945-46). Më pas, Nikollën, e kishin angazhuar me Gardën Italiane së bashku me shumë shqiptarë të tjerë. Më pas e kanë çuar në Torino. Pushtimi gjerman bllokoi rrugët e kthimit dhe ai mbeti rrugëve të Italisë. Kur u hapën rrugët, u kthye si shumë të tjerë në Selcën e tij, ku pat lindë, dhe kjo ishte e gjithë veprimtaria”fashiste” e Nikollës, që as vrau e as preu kënd, por regjimit komunist i duhej armiku për të terrorizuar Kelemendin. E dënuan 15 vjet Nikollën, bëri 10 vjet. E torturuan më shumë se 6 muaj në hetuesi.Hetuesia kishte qenë tepër e rëndë. I kërkonin të pranonte faje që nuk i kishte kryer. I kishin shkulur thonjët.Gishtërinjët i ishin shtremëbruar ,përthyer nga torturat, që prodhonin hetuesit sipas shkollës bolshevike. Burgimi ishte i rëndë, punonin si skllevër, e torturoheshin gjatë punës. I kaloi vitet e burgut në kampet-burgje të Vlashukut, Semanit, Rinasit, Lushnjës, Urës Vajgurore etj.

“KURTHI” I PUSHTETIT DHE ARRATISJA E MRNAÇAJVE

Ndërkohë që po afrohej lirimi i Nikollës,i kishte mbetë 1 muaj e gjysëm, që të plotësonte dënimin, familja merr sinjale nga miqtë e vet, që ishin afër pushtetit, se po përgatitej kurthi i arrestimeve të reja për burrat e asaj shtëpije. Sinjali u dha hapur kur në një mbledhje rinie në Tamarë,e nxjerrin jasht vëllanë e Marashit, Pjetrin. Në atë mbledhje merrte pjesë edhe Kryetari i degës së Brendshme të Shkodrës Ilmi Seiti. I thonë Pjetrit:- Dil jashtë,ti Pjetër, por mos shko në shtëpi para se të dalin shokët.

Një shok i Pjetrit, kur del nga mbledhja, i thotë:- kujdes, duhet të ikësh.

Kumti është marrë. Ata kanë diskutuar për Mrnaçajt gjatë mbledhjes.Furtuna po afronte.

Pas kësaj vjen një mik tjetër i familjes,që kishte marrë pjesë në mbledhje dhe i paralajmëron:Kujdes, jeni në shenjë!

Kujton Marashi: Në prag të festës së 29 Nëntorit që bënin komunsitët, na thirrën ata të Këshillit dhe na kërkuan që t’u jepnim kontribute për festën e çlirimit. Baba më paralajmëroi që të mos kundërshtonim, por të jepnim gjithçka,që ata do të kërkonin. Kërkuan dy dhi me nga mbi 25 kg mish, 5 kg djathë, ushqime të tjera, raki etj.Ua dhamë të gjitha.

Rrëfimi i Marashit është drithërues: Pas shumë sinjalesh që na erdhën, dhe vetë po e shihnim, se po na shtërngohej konopi. Çfarë të bënim? Problem ishin prindërit e moshuar, babai Nua ishte gati  90 vjeç, nëna pak më e re, por e plakur dhe ajo…. A do të mundnin ata ta përballonin rrugëtimin e vështirë nëpër male të thepisun në mot të ashpër dimëror? Pjetri më tha me vendosmëri: Gjallë a vdekë, unë do të iki! Ma mirë i vdekun se në burg!

Bisedonim vëlla me vlla, kujton Marashi: Ç’vendim të merrim? Vëlla Rroku propozoi që të qëndronim, le të arrestoheshim ne, burgu për burra është, por shpëtonin pleqtë. Po kush na siguronte që dhe ata nuk do t’i syrgjynosnin në ndonjë kamp internimi në atë moshë? Aty nuk mund të qëndrohej sepse dera e burgut ishte hapë për të gjithë. Si t’ia thonim babës ikjen? -Unë e pata të vështirë, thotë Marashi.E mori përsipër Pjetri t’ia thoshte. E thirrëm babën dhe Pjetri ia tha copë: Babë, kemi dy rrugë; ose të presim të na çojnë tek Nikolla në burg, ose të ikim, të arratisemi.

Baba u mendua dhe na tha: Ikim, në mundshim me kalue ,mirë. Edhe nëse më gjenë gjë,mua plakun, më shtini rrëzë ndonjë gardhi matanë kufinit, dhe e keni kryer detyrën…Këtu nuk rrihet ma…

E poqëm mendimin dhe ndërtuam planin e arratisjes. E shoqja e Nikollës, Dranja me të bijën, Diellën, nuk u ndodhën në Selcë, kishin shkuar në Vermosh, tek familja e vëllait të saj. Në ato kushte nuk kishte kohë për ti marrë me vete, nga që vendimi u mor aty për aty.Pasatj, duhej folë dhe me Nikollën.Në mëngjes baba dhe vëllau nxorën bagëtitë në kullotë dhe i afruan sa më pranë pikave të lejushme të kufirit. Ushtarët ruanin dhe vështronin me dylbi gjatë të gjithë kohës duke kontrolluar lëvizjet e njerëzve dhe të bagëtive. Në mbrëmje, kur ra errësina, vëllau la babën afër kufirit me gjysmat e bagëtive dhe gjysmat i ktheu në shtëpi. Ishte alibia për ikje.E kishim menduar mire lojën: Ne dinim me saktësi kohën dhe vendin ku ndërroheshin rojet. Ndërrimi i shërbimit bëhej pranë burimit, ku mbushnim ujë. Pikërisht në këtë moment bëhemi gati me gra e fëmijë dhe marrim rrugën nëpër natë. Kishim të fshehura dhe dy pushkë. Një i ishte lënë babës tek kullota me delet, tjetrën, e mora unë, tregon Marashi. Ishte 21 Dhjetor 1959….

Po si mundët të largoheshit?, e nxis rrëfimin e bashkëbiseduesit.

-Zoti e di se si shpëtuam…dhe Marashi e sjell në kujtesë atë udhëtim që normalisht, po ta bëje ditën, nuk ishte më shumë se 1 orë larg, por atyre u kushtoi jo pak, por 22 orë…

Marashi tregon: Dolëm nëpër natë dhe me kujdes, pa u ndjerë, u kaluam pas shpine rojeve, që po ndërroheshin tek burimi. Pasi u bashkuam me babën e morëm bagëtinë përpara, ecnim ngadalë. Ishte frikë e madhe sepse kishim edhe dy fëmijë të vegjël, njërin 3 vjeç dhe tjetrin 9 muajësh. Po sikur ata të qanin? Gjithçka përfundonte aty…Ishte terr i thellë. Ecja nëpër pyll u vështirësua shumë. U hymë në hak edhe mushkave të ngarkuara, ato pengoheshin nga degët e pemëve. Asgjë nuk shihej para këmbëve. Hapat hidheshin kuturu. Vdekja përgjonte në çdo hap. Rrëzoheshim, ngriheshim me mundim dhe vazhdonim.  Qëndruam pak se menduam, ndoshta do të na ndihmonte hëna që duhej të lindëte në ato çaste, por për fatin tonë të keq, terri u shtua, ia nisi shiu. Ecja u vështirësua shumë.

Marashi, kujton se kishte një elektrik të vogël, me të cilin ndriçonte para këmbëve që të vazhdonin mundimshëm ecjen. Pas shiut nisi bora.Keq e më keq. Dukej se po përjetonim një tmerr ferri. Fëmijët kishin ngrirë, duart u ishin ënjtur. Nisën të qanin. Diku, gjatë ditës së nesërme, rrëzë një shkëmbi,u përpoqëm të ndezim zjarrin, nga që fëmijët nuk pushonin së qari, por ishte e vështirë, lagështia, bora pengonin. Na ka parë në ato momente një treshian dhe na është ofruar. Duke zbërthyer fishekët, u morëm barutin dhe e ndezëm zjarrmin. Treshiani, që u përvëlua nga baruti, na tha se duhej të lëviznim sepse ushtarët shqiptar vinin deri aty për kontroll. Në ato çaste na doli dhe një problem me bagëtinë, që na u kthyen mbrapa, hynë në pjesën shqiptare. Shkoi treshiani dhe i ktheu mbrapsht. Pastaj erdhi dhe na mori e na çoi në shtëpinë e vet në Bekaj të Trieshit. Morëm frymë të lehtësuar. Ishim të lagur deri në kockë. Na veshën me rrobat e tyre, edhe pse na rrinin të mëdhaja, nga që ata ishin trupmëdhenj.Na ushqyen. Pasi e kishim marrë disi veten, mikpritësi njoftoi policinë malazeze. Na shoqëruan gati 20 trieshianë për në zyrat e policisë. Fëmijët vazhdonin e qanin nga që trupi u ishte ënjtur e fytyrat u ishin bërë plagë. Bagëtinë, s’mund ta merrnim me vete, ia lamë atij që na kishte ndihmuar. Na çuan në Titograd, ku na mori në pyetje UDB-ja. Çdo i rritur i qëndronte më vete në një dhomë, ku ballafaqoheshin përgjigjet e intervistave që na bënin. Pyetjet vazhduan për dy javë.

UDB-a dinte gjithçka për ne, tregon Marashi, dhe shton; madje më provokuan edhe për një ngjarje që kishte ndodhë 6 muaj para arratisjes.

– Çfarë mbanë mend se të ka ndodhë 6 muaj më parë?… Kishin ndodhë shumë ngjarje, ç’tu thosha më parë? Ata më orientuan. U kujtova. Ja ç ‘kishte ngjarë: Marashi me vëllanë kanë zbritë në tregun e Shkodrës me shitë disa dele,që të blenin grurë për bukë. Dikur kanë ardhë inspektorët e shtetit dhe ua kanë marrë me forcë bagëtinë,siç kanë sekuestrua dhe mallra të tjerë, edhe pse i kishin shlyer detyrimet e shtetit. Pas ankesës ua kishin kthyer sërish, por pazari nuk shkoi mirë atë ditë. Vetëm dikush iu dha një mundësi këmbimi të deleve me grurë, por pazari iu duk shumë i ulët. Më kot pritën deri në darkë. Kur po errej, menduan që të gjenin personin që u kishte dhënë pazarin e vetëm.Nuk mund të ktheheshin pa grurë. Me të pyetur e gjetën shtëpinë e personit, ishte vrakaçor. Shkuan në Vrakë, por kur e panë grurin që nga lagështia kishte marrë ngjyrën e gjelbërt, i thonë të zotit se ai grurë nuk mund të hahej, ishte i mykur. Unë këtë  grurë përdor, u tha ai, lajeni dhe thajeni. S’kishin rrugë tjetër, pranuan. Atë natë bujtën tek vrakaçori. Pikërisht aty u zhvillua  biseda për të cilën po pyeste intervistusi i UDB-së. E ka pyetë Marashin i zoti i shtëpisë:- Nga je, or mik?

-Nga Selca,- është përgjigjë Marashi.

-Sa larg e ke kufirin?

– Një orë,- i është përgjigj Marashi.

– Dhe ti vazhdon të rrish aty? Të isha si ti, do të ikja sa më parë, qoftë duke falë dhe dy fëmijët e mi…

– Ka hyrë dhe një tjetër në bisedë, unë do t’i falja të katër fëmijët e mi, vetëm të ikja….

Pikërisht këtë ngjarje e kishin verifikuar zyrtarët e UDB-së dhe e pyetën, e ripyetën Marashin, fill e për pe’ se si u zhvillua biseda…Pastaj kanë qeshë me të madhe, si si? Të katër fëmijët do t’i jepnin për të ikë nga ai ferr?…

Pas formaliteteve Mrnaçajt i lanë të qetë. I vendosën në Titogard. Marashi dhe vëllezërit ishin të zotë të punës. Punonin fort dhe fitonin. Digjnin gëlqere edhe pse ishte me rrezik për shëndetin, veçanërisht për mushkëritë, por s’kishte rrugë tjetër. U jepnin të zotërve të fshatit, ku merrnin lëndën, 1/3 e fitimit, por mbetej edhe për ta.Shtatë vjet qëndroi Marashi aty.Ndërtoi dhe shtëpi, sa ia patën zili vendasit, që i thoshin njëri-tjetrit: Si more, ky shqiptari i Kelmendit, tash erdhi dhe tash e ndërtoi shtëpinë?! Dhe shih sa të mirë!…

Në vitin 1966 u largua vëllau,Pjetri për në Itali.Pas një viti shkoi edhe Marashi me familjen. Në shtëpinë në Titograd la vëllanë Rrokun me dy pleqtë. Më pas baba Nue ndërroi jetë në Titograd dhe u varros në varrezat e Tuzit. Më 1967 Marashi me familjen mbërritën në Nju Njork. Deri në vitin 1978 jetuan në Bronx, më pas blenë shtëpinë në Yonkers, shtëpi që e kanë ende. Punoi në një fabrikë që prodhonte rezistenca dhe mjete ngrohëse. Më pas ka hyrë si sikjuriti në një Bankë, ku punoi 20 vjet. Sot, kanë ndërtesa, që i japin me qera dhe ndjehet i kënaqur me jetën në 90 vjetorin e lindjes, teksa shtëpinë e ka plot me 14 nipër e mbesa, vetëm nga fëmijët e tij.

HISTORIA E NËNË MRIKËS DHE BURGOSJA E DYTË E NIKOLLËS

Marashi vijon rrëfimin: Pasi baba vdiq dhe u varros në Tuz, erdhi në Amerikë dhe vëllau Rrok me nënën Mrikë. Nëna kërkoi strehim politik. Shkoi djali tek avokati dhe u këshillua. Kur avokati pa datën dhe vitin e lindjes, tha se ky ishte rast i veçantë në të gjithë Amerikën, një 111 vjeçare kërkonte shtetësinë amerikane! Lajmi u përhap shpejt, gruaja më e moshuar, që kishte zbritë në Nju Jork, kërkonte të bëhej shtetase amerikane! Ishte viti 1974 kur ajo mbërriti në Nju Jork. Lajmi mori dhenë nëpër gazeta e Televizione, kur ajo brenda një kohe të shkurtër mori shtetësinë amerikane. Deklarta e nënës Mrikë: “dua të jetoj dhe të vdes e lirë në tokën e lirë amerikane”, kishte bërë xhiron e lajmeve. Shtetësia e saj u firmos nga Presidenti i Shteteve të Bashkuara të Amerikës Gerald Ford brenda në një kohe fare të shkurtër, duke e trajtuar si rast të veçantë. Ndërkohë që lajmi i 111 vjeçares bëri xhiron në mediat amerikane, Misioni Shqiptar në Nju Jork, raportonte në Tiranë: Mrika Mrnaçaj ka lënë shtetësinë shqiptare në moshën 111 vjeçare dhe është bërë shtetase e imperializmit amerikan….Makineria e diktaturës jep alarmin:Kujdes se do të ketë efekt lajmi tek të internuarit dhe të burgosurit!Merrni masa…Operativët lëvizën. Hetuesit bënë gati akuzat dhe hapën Dosjet. Përgatitet burgimi i dytë i Nikollës, djalit të Mrikës, që kishte mbetë peng i shtetit komunist, ku pas 10 viteve burg  prej 20 vitesh vuante internimin në Savër të Lushnjës me gjithë familjen.Përgatisin dëshmitarët e rremë dhe procesi montohet. Nikolla dënohet me 10 vjet burg. Nis sërish kalvari i ferrit.Kur i kishte mbetur dhe një vit e nxjerrin se ishte i sëmurë rëndë. Vdes sapo del nga burgu me 20 Janar 1989. I biri, Marku,arrin përmes një aventure plot vuajtje ta dërgojë arkivolin me trupin e babës për varrim në Shkodër, por u detyrua që ta varroste natën, nga që nuk ia dhanë lejën e varrimit.

Edhe të vdekur, ia kishin frikën, pat shkruar gazetari i ndjerë Bujar Muharremi, pas përmbysjes së diktaturës.

DËSHMORI I DEMOKRACISË NIK MRNAÇAJ

Kalvari i familjes Mrnaçaj, përgjakja e saj nga diktatura,burgosja dhe riburgosja e axhës së tij Nikolla, dhe së fundmi vdekja e tij me 20 Janar 1989, pas vuajtjeve nëpër burgje e kampe internimi, e kishin mbushur shpirtin e djalit të Marashit dhe të Mrijës, Nikës plot mllef kundër komunizmit. Veçanërisht pas vdekjes së Nikollës ai u bë më aktiv kundër shtetit komunist dhe dhe merrte pjesë në tubimet antikomuniste si në Nju Jork, Uashington, Michigan dhe kudo ku tuboheshin shqiptarët. Viti 1990 ishte plot shpresa për nacionalistët shqiptarë të Amerikës. Ata iu kundërvunë me të gjitha forcat shtetit komunist, që po përpiqej të kamuflohej. Pas tubimeve të fuqishme në Nju Jork(kur erdhi Ramiz Alia), një grup shkoi edhe në Michigan ku kryediplomati i shtetit komunist shqiptar në OKB, po organizonte një manifestim në mbrojtje të qeverisë komuniste që ishte në grahmat e fundit. Nika ishte në krye, por në kthim mdodhi tragjedia.Ishte 22 Janar 1990… Po sjell në këtë shkrim dëshminë që i pata marrë në maj 2015, kur po organizohej Dita e Lirsë shqiptare, për të 25-tin vit radhazi në White Plains, NY, bashkëudhëtarit të Nikës, Mark Tinaj, që e pa vdekjen me sy.

Rrefimi i Markut: “Në Detroit kishte shkuar ambasadori i atëhershëm shqiptar, Bashkim Pitarka.Nika e mësoi lajmin dhe na ftoi që t’i bashkoheshim dhe të shkonim atje për të protestuar në mënyrë paqësore. Kemi shkuar në Detroit dhe konstatuam se situata ishte shumë e acaruar. Ne të Nju Jork-ut nuk morëm armë me vete se menduam të shmangnim ndonjë tragjedi,por kur shkuam atje pati provokime dhe shkrepje armësh në ajër. Kishte nga ata që na qëlluan me gurë të mbështjellë me borë. Gjithësesi ne ruajtëm gjakftohtësinë. Shmangëm sa mundëm përplasjen vëlla me vlla.Ambasadori Pitarka dështoi në misionin e tij falë qëndrimit burrëror të Nikës dhe të tjerëve. Kthimi ynë për në Nju Jork ishte tejet i vështirë.Bënte mot i keq. Rrugët ishin vështirësuar nga bora dhe ngrica. Aksidenti ndodhi diku në Pensilvani. Mbaj mend një shpërthim të fuqishëm,një goditje e rëndë që erdhi nga pas prej një traku të rëndë, ishte një zhurmë e frikshme, që ngjasoi me një shpërthim të fuqishëm ekspolozivi.Traku nuk qëndroi, iku. Erdhi policia dhe më nxori nga makina.Unë po thërrisja për Nikën. Policia kërkoi gjatë. Trupi i Nikës nuk po gjendej. Nga forca e shpërthimit ai kishte dalë jashtë makinës dhe kishte hyrë mes gomave të mëdha të trakut. E kishte tërheqë zvarrë…Ishte e tmerrshme….”.

Tregimi i Markut është tronditës, ende dridhej nga përjetimi i atij aksidenti që i mori shokun e tij. Ai përmend detaje që ta bëjnë shpirtin copë.Tregon se si e shpërndau lajmin përmes telefonit dhe si e përjetoi ngjarjen tragjike…

Nika u përcoll si hero. Ishte vetëm 31 vjeç. Ceremonia qe madhështore, e përvajshme, solemne. Në respekt të Nikës-hero, në maj të vitit 1990,u ngrit Flamuri kuq e zi, para zyrave të Bashkisë në White Plains të Nju Jork-ut. Ceremonia organizohet çdo vit në Parkun“Kensico Dam Plaza”, në Valhalla, Westchester, Nju Jork, duke ngritë Flamurin shqiptar përbri atij amerikan dhe familjes Mrnaçaj i dorëzohet proklamata e bashkisë.

Emrin e dëshmorit të lirisë e mbanë edhe Shkolla e Mesme ne Tamarë, Kelmend, nga ku Nika qe larguar foshnjë 9 muajësh.

Pas rënies së diktaturës, presidenti i Qeverisë Demokratike shqiptare, dr.Sali Berisha  i akordoi më 1993, medaljen “Martiri i Demokracise” me motivacionin. :” Luftoi gjithë jetën në mërgim kundër ideologjisë komuniste me flamurin e luftës për liri e demokraci”….

KUJTESE-U interrnue bashke me nanen Gjulije Kogjini (Lala), motrat Sanije, Fatime e Shprese dha vllain Ahmetin, ne pranvere te vitit 1952 ne Tepelene dhe ma pas ne Lushnje (Saver, Gjaze e Çerme). Vllai, Ahmet Kogjini vuajti 20 vjet ne burgjet famekeqe te Burrelit e Spaçit. Që të pershkruash jeten dhe vutjet e zonjes se hekurt duhet nje studim i mirefilltë dhe i detajshëm. Ajo asht ikon i nje gruaje nacionaliste, antikomuniste e tradicionale shqiptare./

21 Dhjetor, Sot mbushen 10 vjet qe kur u nda nga kjo jete Feride Tahir Ali Kolgjini! U lind ne Lusen te Lumes me 1930. Feridja asht e bija e Tahir Kolgjinit. Në vitet e hershme, Feridja u njoh me politikën konservatore, nacionaliste nga babai i saj Tahir Kolgjini, i cili ishte perfekti i Shkodres, Prishtines e Gjirokastres dhe Drejtor i Policise se Pergjithshme gjate qeverise se Mustafa Krujes.

U interrnue bashke me nanen Gjulije Kogjini (Lala), motrat Sanije, Fatime e Shprese dha vllain Ahmetin, ne pranvere te vitit 1952 ne Tepelene dhe ma pas ne Lushnje (Saver, Gjaze e Çerme). Vllai, Ahmet Kogjini vuajti 20 vjet ne burgjet famekeqe te Burrelit e Spaçit. Që të pershkruash jeten dhe vutjet e zonjes se hekurt duhet nje studim i mirefilltë dhe i detajshëm. Ajo asht ikon i nje gruaje nacionaliste, antikomuniste e tradicionale shqiptare.

Zonja e hekurt ka nji ndikim të qëndrueshëm të një gruaje me një vullnet shum të larte, të vendosun për të mbrojtë idealizmin e forte mbare kombetare, bindjet antikomuniste të saj dhe shkakun i lirisë per kombin shqiptare i cili u pushtue nga ideologjia sllavo-komuniste. Nuk ju mposht vuatjeve barbare te komunizmit shqiptare.

Feride Kolgjinit, megjithese nuk ju dhane mundesite per tu shkollue ajo ishte një grue që kishte formim dhe brum kombetare, mundësi për të dhane ne çashtjen kombetare. Ajo i tregoi botës nacionaliste per ata qe e njohen nga afer ne kampet e Interrnimit e ma tej, se ajo ishte nje grue e mprehtë, me nje karakter teper te forte, konservatore ne bindjet politike, mbante te gjalle vlerat tradicionale shqiptare e krahinore te Lumes. Feridja kishte nje vendosmeri ndaj besimeve politike, dhe e pamposhtun ne persekutimin qe ju ba asaj dhe familjes se Tahir Kolgjinit nga ana e sistemit totalitar komunist shqiptare. Ajo ja perkushtoj jeten e saj familjes ku ajo u lind e u rrit.

Feride Kolgjini ndrroi jetë me 21 dhjetor 2008, në moshën 78 vjeçare. Ajo nuk u mbijetua nga fëmijët e saj biologjik, por la pas nipin Neritanin, mbesen Teuten dhe Driten, motrat Sanije, Fatime e Shprese. Jeta dhe vuajtjet e Feride Kolgjinit kerkojne kohe e pune, per te ilustrue përshtypjen e pashlyeshme, me vlera te larta që ajo na ka lënë në boten e vuajtjeve shqiptare nen represionin e tmerrshem komunist qe perjetoi si familje. Asht emocionuese kur mendon se ajo kaloi nje jete me plot vuajtje

  Themelues i Qendrës Islame Shqiptaro -Amerikane për shtetet Nju York dhe Nju Jersey/

Nga Leonora Laçi/

Imam Salih Myftia (1891-1978) lindi në shekullin e trazirave e përpjekjeve për autonomi, në vitin e largët 1891, bashkëkohës i ngjarjeve më rëndësi kombëtare, siç ishte Pavarësia e Shqipërisë, që u skalit me shkronja të arta në historinë tonë, apo dhe ngjarjeve të dhimbshme për mbarë botën e qytetëruar siç ishin dy Luftrat Botërore. Duke rrjedhur nga një familje shkodrane që ka qenë dhe është përherë kontribuese në çështjet me karakter fetar apo kombëtar, që ka nxjerrë liderë të hershëm të komunitetit mysliman aty. Madje në fillim të viteve 40, njëra nga bibliotekat më të mëdha të Shkodrës ishte biblioteka e familjes Myftia.

Salihi mesimet e para do i merrte në një shkollë turke në Shkodër në vitet 1898-1904, por krahas mesimeve fetare do ketë zell dhe për çështjën kombëtare që po kristalizohej në fillim të shek.XX. Që në moshë të re do të jetë partizan që në shkollat shqipe të mesohej me germa latine, ishte njohës i gjuhës turke të vjetër e arabishtes. Asnjëhere nuk do i humbi shpresat që atdheun ta shihte të përparuar e zhvilluar. Kjo shihet në nismën për pavarsimin e xhamisë shqiptare nga ajo turke, e për këtë do mbahet Kongresi I Mysliman me 24 shkurt 1923 në Tiranë. Po ashtu do jetë inisiator për përkthimin e Kur’anit në shqip për ta bërë lehtësisht të kuptueshëm për shqiptarët mysliman. Salih Myftija përveç mesimeve fetare do nxiste dhe dashurinë për atdheun. Në vitin 1927 do caktohet Myfti në Krujë, e më vonë Kryemyfti i prefekturës së Shkodrës e Kosovës me vendim të posaçëm të Këshillit të Naltë të Sheriatit. Shërbimin e tij si kryemyfti do ta bëj më se miri, kultura e diapazoni i tij i gjërë do reflektohej tek besimtarët ku armë më të mirë kishte :-“Tolerancën, besimin në Zot(Allah) e flamur”.

Imam Salih Myftija asnjëherë nuk u pajtua me pushtuesin fashist, për këtë ai u internua në Gjirokastër për afro dy vite dhe u shkarkua nga detyra e Kryemyftiut me dekret të Viktor Emanuelit III. Cili ishte qëndrimi i Imamit karshi pushtuesit e komunistëve?! Pas kaptiullimit të Italisë në shtator të 1943 do vihet sërisht në radhët e nacionalistëve e kryesisht si simpatizues i grupit të Legalitetit por sërisht si i pakompromis. Këtë e thotë i biri Dr. Fuad Myftija në kujtimet e tij : “Babai ishte figurë në lëvizjen Kombëtare, ka qënë ndër të parët nacionalistë e asnjëherë nuk ka bërë kompromis, as me fashistët e as me nazistët. Ngritëm grupe ilegale dhe çetat kundër gjermanëve…”Ajo që vihet re në këtë kohë delikate për Shqipërinë është se tashme armiku i nacionalistëve nuk ishte vetëm i jashtëm (gjermanët) por dhe i brëndshëm(komunisët). Me gjithë përqarjet mes klerit katolik e atij mysliman, pra ndikonte rreziku i përbashkët që i kërcenohej nga LNÇL, e harruan këtë grindje dhe u bënë miq e bashkëpunëtorë të ngushtë. Bashkëpunimi do të vijë pas zhvillimeve të Mbledhjes së Mukjes ku personalitete si: Salih Myftija, Hafiz Ali Kraja, Mons.Thaçi, P.Anton Harapi, Sulço Begu etj, vendosën që të krijonin frontin antikomunist. U krijuan varg disa besëlidhje krahinore si në Shkodër, Pukë, Lezhë etj. Të cilat kërkuan me ngulm zbarkimin e anglo- amerikanëve… Shtëpia e imam Salih Myftisë ishte bërë pikëtakim për nacionalistët ku u takuan, u pritën e përcollën ngrohtësishtë nga i zoti i shtëpisë, me urtinë që e karakterizonte. Dr. Fuadi vazhdon “Në këtë kohë kishte ardhur Mid’hat Frashëri me Baba Rexhepin e me Zef Palin. Të gjithë krerët ishin mbledhur në Shkodër.” Imam Salih Myftia së bashku me atdhetarët e tjerë, si: Fuad Myftia, kolonel Xhemal Laçi, Teki Xhindi, Hysen Prishtina e dhjetra të tjerë, u larguan nga vendi drejt Tivarit. Pikërisht me 21 nantor 1944 (Gazeta “Atdheu” mars-prill 1988) por pas pengesave, që i solli policia malazeze, për faktin se ishin të armatosur, ata u detyruan të lundrojnë me një barkë të vjetër në drejtim të Detit Adriatik, duke mbërritur në qytetin bregdetar të Brindizit të Italisë. Ata më pas u dorëzuan në komandën ushtarake të aleatëve, të cilët më vonë i vendosën në kampet e  Italisë.

Arratisja- në kampet e Grumos me robërit e luftës. Siç shpreh Dr.Fuadi, ky vend ishte i skuqur gjithandej me flamujt rus e yll të kuq, drapër e çekan. Kampet ishin në gjëndje të mjeruar. Shqiptarët ishin të palarë, pis, pse vinin nga malet. Rregullat e disiplina ishin të rrepta. Përveç se trajtoheshin keq dhe hetoheshin. Imami Salih Myftia shquhej për urtinë e tij madje shpesh herë shuante konfliktet mes zogistëve e ballistëve. Kushtet e këqija të kampit nuk e mposhtën dhe as e përkulën gjakëftohtësine e largpamësine e këtij njeriu paqëdashës ku me besimin në Zot ja dilte mbanë të kontrollonte qetësisht shumë situata, kur shqiptarët e tjerë e kishin humbur durimin. Salih Myftija ia ushqeu dashurinë për arsimin të birit që ishte njëherësh mik e bashkëudhëtar në rrugët e vështira të emigrimit të padëshiruar, pasi qëndrimi në Shqipëri nuk ishte i mundur në një situatë të tillë të disfavorshme për nacionalistët, Fuadi u arsimua dhe u diplomua në Itali.

Konsideratë për Salihin kishte përveç Mbretit Zog që e bëri dhe këshilltar të tij, ai u zgjodh në krye të komisionit që udhëtoi drejtë Egjyptit për një takim me Mbretin e mërguar, ku u mblodhën të gjitha grupet politike. Konsideratë për të patën dhe anglo-amerikanët pasi miqësinë imami nuk e ndërtonte mbi pikëpamje politike apo bindje fetare, prandaj justifikohet pse ata e mbajtën afër. Para ca vitesh është botuar një dokument që mban vitin 1945. Ai thotë: “Në Janar të vitit 1945, dy politikanë shqiptarë, ndonse të internuar në një kamp transit në Bari, i mirënjohuni Mit’hat Frashëri që ishte kreu i Ballit Kombëtarë dhe një klerik nga Shkodra Salih Myftija, ky i dyti në emër të organizatës ”Legaliteti” i kanë kërkuar Sekretarit Amerikan të Shtetit në detyrë , të mos ndërmerrej asnjë nismë për njohjën e qeverisë komuniste të krijuar para çlirimit të vendit.( ky dokument është publikuar nga anglezët në një uebsite” Investigim” viti 2000).

Nga Egjipti, imami udhëtoi në Siri e Liban e së fundmi u vendos në ShBA në vitin 1965, ku si vend i parimeve të lirisë së shprehjes e besimit fetar dhe vend i demokracisë, ai vazhdoi pa problem aktivitetin e tij kombëtar e fetar.

Kalvari i familjes së Salih Myftisë

Si shumë familje të tjera nacionaliste dhe familja Myftija provoi internime dhe burgosje. Për këtë na vjen në ndihmë vepra enciklopedike “Kalvari i grave në burgjet e komunizmit”e studiueses Fatbardha (Mulleti) Saraçi, për bashkëshorten e imam Salih Myftisë shkruan:-  “Qamile Myftija (1903-1974), edhe për të jeta erdhi plot peripeci, mbas vitit 1944. I shoqi, Salih Myftija, i nderuem në rrethin e besimtarëve myslimanë e në popullin e Shkodrës (ishte eksponent i organizatës së Legalitetit), mbasi kishte provue internimin e fashistëve italianë, që detyrue të arratisej në fundin e nandorit të zi të atij viti, tue lanë gruen e shtatë fëmijët (nga 3-13 vjeç përveç Fuadit që e mori me vehte). Si fillim ajo pësoi paraburgimin 5-javor. Mandej shpronësimi e të tjera… Pas katër vjetësh, djali i saj 17 vjeçar, nga bankat e gjimnazit u përplas qelive të Sigurimit, për të provue torturat e tij e ma vonë edhe pesë vite burg. Ishte ende heret… Viti 1962 do t’i jepte një goditje edhe ma të randë. Djali tjetër, Mithati, që ishte nga natyra shumë i ndijshëm, tue mos durue përsekutimin, kalon në krizë nervore. Një djalë në burg, një tjetër në spitalin psiqiatrik, burri në arrati. Për çfarë të mendojë ma parë? Prapë, kishte edhe ma zi… Atë vit, ajo dhe dy djemtë e mbetun internohen. Ishte 60 vjeçe e do t’i duhej të nxirrte bukën e gojës, tue ba punë të ndryshme buqjësore. Si, shumë shoqe të saja… Me mendimin se një ditë do të kthehej në shtëpi, me mendimin se i biri do të shërohej. Vetëm ai të shërohej, ani pse në barakë mungonte pothuaj çdo gja, ani pse nuk kishte forca për të përballue punën e randë. Nuk i shkonte mendja, se djalin, pasi do t’ia ndërpritnin kurën, do t’ia përplasnin baltave të Myzeqesë, aty ku ishte edhe vetë. A mund ta duronte zemra e saj e lodhun këtë gjendje? I duhej. Djali kishte nevojë ma shumë se kurgja për fjalën e saj të ngrohtë, që vetëm nga thellësia e shpirtit të saj mund të delte. Ajo i dha qetësinë, ngrohtësinë, butësinë. I dha edhe besimin për një ditë ma të mirë, i hapi horizontin, i tha të shikonte përtej, në kaltërsinë që do të vinte. Nuk do të ishte ma mirë gjendja ekonomike edhe kur do të ktheheshin nga internimi. Të gjithë në punë krahu, të gjithë në punë të randa. Ndonëse të kulturueme, sepse ata nuk e kishin heqë librin nga dora, nuk mund të gjenin punë ma të mirë. E nana e vuante edhe këtë. Vuenin sidomos përsekutimin e njerëzve të veshun me pushtet. Sa herë u vinte rasti. Vuente sidomos Mithati. Atë e vriste edhe keqardhja e dashamirëve, deri një ditë, që me vetëdije mbylli jetën e vet nën rrotat e një kamioni. Historia njihte këso rastesh, por përgjithësisht nuk ishte marrë me botën shpirtërore të nanave që duhej të përballonin dhimbjen që vinte mbrapa. Pas pak vdiq edhe vetë. “Nuk vdiq. Ajo plasi”- do të thoshte e bija. Dhe kishte të drejtë”-kështu mbyllet rrefimi për Qamile Myftinë dhe kalvarin e saj përgjatë regjimit gjakatar komunist që nuk kurseu as fëmijët, as grate.”

Krijimi i Qendrës Islamike Shqiptaro- Amerikane si vatër e ngrohtë e shqiptarëve

Teologu, atdhetari, intelektuali ku Atdheun asnjëhere nuk e harroi por u mundua t’i shërbejë dhe pse nga larg, imami Salih Myftija kontribuoi në ngritjen e qëndrës fetare, atdhetare, shoqërore, arsimore, edukative e kulturore. Meritë për këtë ka dhe imam Isa Hoxha (1918-2001). Nevoja për një Qendër që të shërbejë si vendtakim mes shqiptarëve u rrit me rritjen e numrit të shqiptarëve myslimanë ne ShBA. Mbledhja e 16 majit 1966, nën udhëheqjen e Salih Efendi Myftisë të kësaj qëndre Islamike Shqiptaro-Amerikane arriti në përfundim që të themelohet një Xhami që të shërbente për forcimin e moralit, si dhe të përhapjes së mesimeve fetare e dashurisë për atdheun mes besimtarëve.

Me 12 nëntor 1972 Salih Myftija pas shumë përpjekjeve e punës së palodhur e përkushtuese preu shiritin e Xhamisë në Brooklyn të NY, ku u përshëndet nga mjaft personalitete si dhe shtypi vendas amerikan e shtypi shqiptar i Amerikës. Vlen të përmendet dhe miqësia e ngushtë me monsinjor Zef Oroshin (1912-1989) udhëheqësin e themeluesin e Kishës së Parë Katolike Shqiptare në ShBA.

Imami u nda nga jeta me 19 maj 1978 në moshën 87 vjeçare.  Në ceremoninë mortore morën pjesë përfaqësues nga tre besimet fetare. Një figurë e shquar si Salih Myftija e meritonte që lamtumira e fundit t’i jepej në mënyrë të denjë ashtu siç ishte dhe veprimtaria e tij e admirueshme në rrafshin kombëtar e fetar.

Në një artikull të revistes së përkohshme fetare dhe kulturore “Perpjekja e Jone” vol. X, mars-prill 1981, nr 9-10, (fq 121) i kushton një nekrologji Imam Salih Myftis ku shkruhet mes të tjerash: “Salih Efendija ishte jo vetem udhëheqes shpirtnuer por edhe nji Atdhetar i merituem e i respektue nga e gjithë mergata politike shqiptare. Fesë e Atdheut i ka sherbye me zotsi e dinjitet dhe me nji guxim të pashoq. Ardhja e tij në Shtetet e Bashkueme t’Amerikes i ka ndihmue komunitetit t’onë shqiptar mysliman aq sa me njiherë u vunë themelet e Xhamisë dhe të Qendres s’onë Islame. Kjo gja u ba e mundun vetem me praninë e personalitetit dhe të autoritetit të Salih Myftisë(…)”

Në maj të 2012 ish-Presidenti i Republikës së Shqipërisë Bamir Topi vlerësoi me “Medalje Mirënjohje” Sali Efendi Myftinë (pas vdekjes) me motivacion: “Për kontributin e dhënë në krijimin e institucioneve fetare të emigrantëve shqiptarë në ShBA, në mbështetjen e tolerancës fetare dhe të bashkëpunimit në dobi të interesave kombëtare.”

Imam Salih Myftija mbetet një nga personalitetet me të rendësishme të emigracionit shqiptar dhe perbashkues i shqiptarëve të besimeve të ndryshme fetare.

Burimet e ketij artikulli:

Xhemal Laçi përmes dokumentave dhe kujtimeve” Leonora Laçi, 2M Printing, Durrës: 2016.

 “Perpjekja e Jone” Revista e përkohshme fetare dhe kulturore, vol. X, mars-prill 1981, nr 9-10.

“Kalvari i grave në burgjet e komunizmit”Fatbardha (Mulleti) Saraçi, Instituti i
Studimit të Krimeve dhe Pasovaje të Komunzimit (ISKK), Tiranë:2013.

Leonora Laçi, Imam Salih Myfija, Gazeta Telegraf, Mars 2014. http://telegraf.
al/opinion/leonora-laci-imam-salih-myftija-veprimtar-i-shquar-per-fe-e-atdhe-1891-1978.

Shkëputur nga intervista marr nga Dalip Greca Dr.Fuad Myfise, shkurt
20,2007.

Shkëputur nga kumtesa e Nexhmi Bushatit mbajtur në sesionin shkencor të X të
Shoqatës Trojet e Arbërit.

Libri “Një letërsi kombëtare, një atdhe i vetëm” nga profesor Thanas Gjika/

Nga Astrit Lulushi/

Nuk është kujtesa, por mungesa e saj që e bën jetën të hidhur. Sado e mbushur me vuajtje të ketë qënë e kaluara, nëse harrohet njeriu do të ndjejë boshllëk në zemër, jeta e tij do të jetë e mangët. Ajo që njeriu ka nevojë është ndryshimi i mendësisë. Me librin e tij, “Një letërsi kombëtare, një atdhe i vetëm”, profesor Thanas L. Gjika, u kujton shqiptarëve të ndryshojnë mendësinë për të ndryshuar për të mirë veten dhe vendin. Ai bën thirrje për hedhjen tej të mendësive të dëmshme nga të cilët shqiptarët gjithmonē kanë vuajtur. Janë këto mendësi që pengojnë unifikimin dhe modernizimin tonë, thotë Gjika. Autori e pranon mangësinë dhe deformimin e edukimit intelektual gjatë periudhës së diktaturës dhe u bën thirrje bijëve sot në pushtet të ish-udhëheqësve komunistë për kthjellimin e mendjes dhe mbajtjen e një qëndrimi kritik ndaj krimeve të prindërve të tyre.

Një tjetër aspekt që profesor Gjika trajton në librin e tij është ajo e diversantëve shqiptarë të dërguar nga SHBA-ja më 1950-1953 për përmbysjen e regjimit të Tiranës dhe jo për të kënaqur synimet territoriale të Greqisë dhe Jugosllavisë së asaj kohe. Misioni i diversantëve, thotë Gjika, u deformua nga propaganda komuniste, që i quajti ata kriminelë e tradhëtarë, dhe kjo krijoi shijen e keqe sa herë përmender fjala “diversant”.

Sipas prof. Gjikës,  gjatë shekullit XX, populli shqiptar ka humbur tre shanse për krijimin e Shqipërisë së vërtetë; më 1913, kur u vendosën kufijtë e Shqipërisë nga fuqitë evropiane, nën presionin e Rusisë cariste; gjatë L2B, kur emisarët komunistë jugosllavë vunë Enver Hoxhën në krye të PKSH-së dhe ushtrisë partizane dhe pas lufte në krye të shtetit shqiptar; dhe shansi i tretë i humbur zgjatet nga viti 1992 deri më 2018. Autori kritikon klasat politike shqiptare në Shqipëri, Kosovë, Maqedoni, të cilat humbin kohën me grindje mesvedi dhe nuk punojnë për një strategji gjithëshqiptare që do të çonte në krijimin e një Shqipërie të vërtete, thotë zoti Gjika mes të tjerash në librin e tij “Një letërsi kombëtare, një atdhe i vetëm”, nga Shtëpia Botuese KUMI, Tiranë 2018.  I ndarë në 9 kapituj, që përfshihen në rreth 450 faqe, autori shpërndan artikuj, analiza, persiatje, portrete, diskutime e komente, letra, kujtime, një intermexo me shkrime, veç të tjerash,  nga jeta e komunitetit shqiptar të Worçesterit në Masaçusets, ku autori banon dhe kryeson degën e shoqatës Vatra. Libri mbyllet me një vështrim nga Viktora Vllahu mbi dy libra të rëndësishëm të Thanas Gjikës; “Mos dënimi i krimit është krim i ri” dhe “Shën Pali punoi dhe në brigjet e Adriatikut”.