Njoftim  i Zyrës së Shtypit të Shtëpisë së Bardhë  11 shkurt 2017/

Jemi duke e bërë Amerikën të sigurtë përsëri  dhe duke shtuar vendet e punës.Gjatë kësaj jave presidenti Trump dhe Administrata e tij, bënë hapa të mëdhenj në bërjen e Amerikës të sigurtë dhe rikthimin e qytetarëve amerikanë në punë.

Për këtë, Presidenti Trump firmosi tre urdhëra ekzekutiv anti-krim, duke përmbushur premtimin që të vendosë sigurinë dhe të sigurojë popullin Amerikan së pari.

Të mërkurën, Senatori Jeff Sessions, u betua si Prokuror i Përgjithshëm. Prokurori i Përgjithshëm Sessions është një mendje ligjore e klasit botëror dhe një prokuror i sprovuar që do sjellë experiencë të pacmueshme në këtë detyrë.

President Trump gjithashtu lajmëroi zotimin e investimit prej 7 miljardë $, që do të sjellë 10,000 pune në  SHBA. Ky është  një tjetër shembull i programit  ekonomik “Amerika e Para”, e Presidentit Trump, program që do sjellë rezultate pozitive për shumicën e popullit amerikan. duke shperndare rezultate masive per popullin Amerikan.

Trump Administration This Week:

Making America Safe Again and Getting Americans Back to Work
This week, President Trump and his Administration made great strides in making America safe and getting Americans back to work. 
President Trump signed three anti-crime executive orders, fulfilling his promise to put the safety and security of the American people first. 
On Wednesday, Senator Jeff Sessions was sworn in as the next Attorney General. Attorney General Sessions is a world-class legal mind and seasoned prosecutor who brings invaluable experience to the position. 
President Trump also announced Intel’s $7 billion pledge to bring 10,000 jobs to America, yet another example of President Trump’s America First economic agenda delivering massive results for the American people. 

Përgatiti për “Dielli-in”, Shefqet&Herion Kërcelli

Kantautori shqiptar, Ermal Meta fiton konkursin e “Cover”-ave, ne festivalin e Sanremos/Festivali i Sanremos kurorëzoi mbreme fituesin e pare, dhe ai është shqiptari Ermal Meta. Gjatë mbrëmjes kushtuar riinterpretimeve të këngëve të njohura të së kaluarës, kantautori me origjinë shqiptare, la pas 15 zëra të njohur të muzikës së lehtë italiane.

Kenga e Domenico Modunjos “Amara terra mia”, mbërriti në skenën e festivalit në një interpretim mahnitës, që u prit me ovacione nga publiku, ndërsa në sallën e shtypit, kritikët dhe gazetarët nuk kursyen brohoritjet dhe duartrokitjet. 
Ermal Meta shpalosi mbrëmë një profil të ri të tij. Brenda këngës arriti të përdorë dy zëra, një gjetje shumë interesante dhe e guximshme.
Që në hapjen e festivalit, kantautori shqiptar konsiderohet si një nga fituesit e mundshëm me këngën ë tij tij “Vietato Morire” (E ndaluar të vdeshësh), që trajton temën e dhunës në familje. Përveçse për këngët që shkruan dhe interpreton vetë, Ermal Meta është shumë i vlerësuar vitet e fundit si kompozitor. Ai konsiderohet si një prej fituesve të mundshëm të Festivalit të Sanremos këtë vit. Kantautori Ermal Meta, ka lindur në Fier dhe jeton në Itali që në moshën 13-vjeçare.
Kënga e tij “Vietato Morire” (E ndaluar të vdesësh), u prit me ovacione nga publiku dhe kaloi në natën finale të festivalit, që konsiderohet një prej eventeve më të rëndësishme të muzikës së lehtë. Le ti urojme suksese kantautorit shqiptar mbermjen e sotme, qe shenon dhe naten finale te ketij festivali qe i kalon caqet e Italise, pasi historikisht e kan ndjekur dhe ndjekin mijera shqipetare. {Sh.K.}.

Shkruan: Adil FETAHU/

Për kolonizimin e Kosovës janë shkruar e botuar shumë libra e punime, nga autorë të ndryshëm,  shqiptarë e serbë, po edhe  nga të tjerë. Një ndër librat më komplete me të dhëna për kolonizimin e Kosovës, është libri i dr Millovan Obradoviqit: “Agrarna reforma i kolonizacija na Kosovu, 1918-1941” (Reforma agrare dhe kolonizimi në Kosovë, 1918-1941), botim i Institutit të Historisë së Kosovës, 1981,  që është tema e doktoratës së Obradoviqit, nën mentorimin e profesorit Ali Hadri (ndjesë e dritë pastë).

Mirëpo, kolonizimi i Kosovës ka filluar më heret, dhe ka vazhduar më vonë, para dhe pas periudhës të cilën përfshinë libri i Obradoviqit. Në të vërtetë, kolonizimi i Kosovës ka fillaur që nga ditët e para pas pushtimit dhe aneksimit të Kosovës nga Serbia dhe Mali Zi (1912), kur Serbia pushtoi pjesën më të madhe të Kosovës e të Maqedonisë, ndërsa Mali Zi pushtoi rajonin e Dukagjinit: Pejë, Gjakovë, Istog. Të dy shtetet pushtuese, menjëherë ndërmorën veprime me qasje e mënyra të ndryshme, gjoja për eliminimin e marrëdhënieve feudale mbi tokat dhe për të bërë reformë agrare. Me rastin e shpalljes së  luftës kundër Turqisë, për të përfituar përkrahjen e popullsisë vendore në  atë luftë,  Qeveria e Serbisë publikoi  një proklamatë, në të cilën thuhej: “Serbia, duke hyrë në ato vise, iu sjell popujve liri e të drejta të barbarta…, sepse gjendja (në pushtimin turk, a.f.) është bërë e padurueshme si për Serbët, Bullgarët, Grekët dhe Arbanasit. E kundërshtojnë të gjithë me radhë: edhe Myslimanët, edhe Katolikët edhe Pravosllavët… Në Serbinë e Vjetër, përveç të krishterëve, ushtria do të takojë Serbë Myslimanë, dhe me ta edhe Arbanasë të krishterë e myslimanë, me të cilët populli ynë jeton së bashku qe 1300 vjet, duke ndarë me ta fatet dhe fatkeqësitë. Ne, të gjithëve dhe në gjithçka  ju sjellim liri, vëllazërim dhe barazi me Serbët”.

Ato liri e të drejta dhe ajo barazi e proklamuar, pas pushtimit u “shkrinë” si bryma para diellit. Gjendja e shqiptarëve u përkeqësua shumë më tepër se nën pushtimin otoman, duke i detyruar të punonin hangari për ndërtimin e rrugëve dhe urave, duke i mobilizuar në ushtri, që t’i largonin nga vendbanimet  e tyre. Pushteti okupues shtoi presionin e zullumin mbi popullsinë shqiptare, duke i detyruar ata të shpërngulën  në Turqi apo në Shqipëri, duke  lënë tokë e shtëpi e gjënë e gjallë, në të cilat menjëherë vendoseshin serbë. Shpërngulja mori hov në vitin 1913 e 1914. Ata që shpërnguleshin, nëse mund të shitnin pronat e tyre, ato i shitnin me çmime tejet të lira, dhe këto i blenin serbët, më pak bujqit e më shumë nëpunësit e shtetit, ushtarakë e ministra, në mesin e të cilëve edhe vet kryeministri Nikolla Pashiqi që “kishte blerë” 3000 hektarë tokë në Gazimestan, në periferi të Prishtinës, ndërsa krimineli-atentatori  mbi deputët kroatë në Kuvendin e Mbretërisë së Jugosllavisë (20 qershor 1928), Punisha Raçiq, bashkëpunëtori më i ngushtë i Pashiqit, kishte “blerë” 3500 ha tokë e pyje në rrethin e Deçanit dhe 50 ha tokë pjellore në fushën e Shkupit. Pyjet i kishte prerë e shitë, dhe paratë i ndante me shefin e tij, Pashiqin.  Ata thoshin se do bëjnë reforma për eliminimin e marrëdhënieve feudale mbi tokat, ndërsa vet u bënë feudët më të mëdhenj.

Më 20 shkurt 1914, qeveria serbe kishte miratua Dekretligj për popullëzimin (kolonizimin) e viseve të aneksuara Mbretërisë së Serbisë, kishte caktuar organet kompetente (civile, ushtarake e policore) për të zbatuar kolonizimin, dhe  të drejtën e kolonizimit për serbët, qofshin nga Serbia  ose nga bota e jashtme. Organet “agrare” filluan me matjen dhe kufizimin e ngastrave për t’ua ndarë kolonëve. Kështu veproi edhe Mali Zi në rajonin e Dukagjinit.  Procesi i kolonizimit u ndërpre për shkak të shpërthimit të Luftës së Parë Botërore (1914-1918), për të vazhduar më pastaj, prej vitit 1918, deri në vitin 1941, dhe prej 1990 deri në ditët e sotme! Nëse procesin e kolonizimit e shikojmë nëpër etapa periodike, do të mund ta ndanim në tri periudha kryesore: 1) periudha 1912-1918; periudha 1918-1941, dhe periudha 1990-1998 (e cila po vazhdon edhe në Kosovën e çliruar e të pavarur!). Një mesoperiudhë e viteve 1945-1948, ka të bëjë me të ashtuquajturin revizioni i reformës agrare, dhe kthimin e numrit më të madh të kolonistëve, të cilët kishin ikuar nga Kosova gjatë Luftës së Dytë Botërore.

Në periudhën e parë (1912-1918) kishin ardhur jo shumë kolonistë, për shkak se në fillim shteti i Serbisë nuk kishte mundësi t’iu siguronte kushte të nevojshme për jetesë, e pastaj plasi Lufta e Dytë Botërore. Ndëra në periudhën e dytë (1918-1941) u vendosën shumë kolonë në Kosovë. Nën parullën e zbatimit të reformës agrare, shumë familjeve shqiptare iu morën tokat e tyre, në bazë të kriterit të maksimumit, si dhe tokat tjera të përbashkëta: meratë, kullosat, toka të braktisura të kaçakëve e të ikurve tjerë nga presoni dhe krimet që bënte regjimi serb. Dhe, shih ti, historian e pseudoshkencëtarë tash thonë se tokat nuk u janë marrë shqiptarëve, por bejlerëve turqë! Po, ku kishte bejlerë turqë pas pushtimit të Kosovës dhe aneksimit nga Serbia?! Sipas të dhënave të paraqitura në librin e dr Millovan Obradoviqit, në periudhën 1918-1941, organet agrare, përfundimisht me vitin 1939, kishin  përkufizuar e përfshirë për t’i ndarë 192.212,94 ha toka, të punuara e të papunuara, ndërsa në regji të shtetit në Kosovë kishin ardhur 13.519 familje kolonësh, me 58263 pjesëtarë familjesh (diku flitet për 65000), prej viseve të ndryshme: Serbi, Mali Zi, Kroaci, Vojvodinë, Shqipëri (Vrraka), madje edhe nga Italia (12 familje, Bullgaria 26 dhe Rusia 16)! (libri i M.O, fq.220-221). Përveç kolonëve në regji të shtetit, në atë periudhë kishin ardhur edhe mbi 5000 familje në regji “private”.  Ishte fati në fatkeqësi, që për shkak të shpërthimit të Luftës së Dytë Botërore, nuk u realizua marrëveshja e lidhur midis Jugosllavisë e Turqisë (1938) për shpërnguljen e 40000 familjve shqiptare, se ashtu kolonizimi do ishte shumë më i madh në pronat e të shpërngulurve.

Vazhdon faza e tretë e kolonizimit 1990…

Kolonizimi i Kosovës me serbë e malazezë, në forma e me metoda të ndryshme, ka zgjatur tërë kohën sa ka zgjatur pushtimi (1912-1999). Intensiteti i kolonizimit është varur nga kushtet ekonomike dhe ato politike që kanë dominuar në periudha të ndryshme në Kosovë  e në Serbi, respektivisht në Jugosllavi. Po, nëse kolonizimi ishte program shtetëror qysh prej gjysmës së parë të shkullit 19-të, kjo që po ndodhë tash, pas “çlirimit” të pjesëshëm të Kosovës, është absurd i llojit të vet. Sepse, po vazhdon projekti i madh i kolonizimit të fazës së tretë, i filluar në dekadën e fundit të shekullit të kaluar (1989-1999), i planeve serbe për të ndryshuar strukturën etnike dhe pronësore.

Sipas statistikave zyrtare të regjistrimit të popullsisë, që gjithmonë kanë qenë të manipuluara në dëm të shqiptarëve, në vitin 1981, popullsinë e Kosovës e përbënin Shqiptarët 77,4%; Serbë 13,2%; Malazezë 1,7%; Turqë 0,8% etj. Kjo strukturë, avancimi dhe emancipimi i përgjithshëm i popullit shqiptarë, ishte brengë e madhe e nacional-shovinistëve serbo-malazezë e maqedonë, prandaj, pas vdekjes së Titos dhe pas demostratave studentore të vitit 1981, në të gjitha strukturat shoqërore e shtetërore të Serbisë e Jugosllavisë u ngrit nacionalizmi agresiv, për ta suprimuar autonominë kushtetuese-juridike të Kosovës e për ta penguar popullin shqiptar në rrugën e përparimit dhe emancipimit. Nga qerdhet e nacionalizmit destruktiv serb:  Akademia e Shkencave dhe Arteve, Kisha Ortodokse, Shoqata e Shkrimtarëve dhe shoqata e organizata të ndryshme, partitë politike e struktura tjera, me ndihmën e mediave,  me sajesa të rreme, nxiteshin serbët e Kosovës për t’u ankuar gjoja për presion ndaj tyre, duke kërkuar masa drastike kundër shqiptarëve. Peticioni i 2016 serbo-malazezëve nga Kosova (i nxitur dhe përpiluar nga Dobrica Qosiqi), dërguar organeve më të larta shtetërore e partiake në të gjitha nivelet (tetor 1985); Letra përkrahëse peticionit, e 209 “intelektualëve” të Beogradit (përsëri me  Qosiqin në krye, më 21 janar 1986); ishin këto pararëndëse të publikimit të Memorandumit famëkeq të AShAS (1986), që nxitën erupcionin e nacionalizmit dhe kërkesat për suprimimin e autonomisë së Kosovës. Në një klimë të tillë, Kryesia e KQ të LKJ, në mbledhjen e 21 janarit 1987, propozoi 120  ndryshime e plotësime (amendamente) në Kushtetutën e RSFJ-se 1974, me të cilat, ndër të tjera, Republikës së Serbisë i jepeshin më shumë kompetenca mbi krahinat autonome. Se si rrodhi pastaj ndryshimi i Kushtetutës së Serbisë dhe i Kushtetutës së Kosovës (mars 1989), dhe pasojat  që prodhuan ato ndryshime (okupimin klasik të Kosovës më 5 korrik 1990), tashmë “e dinë edhe vremçat e malit”.

Në planin e kolonizimit të Kosovës, Serbia në mënyrë perfide e ka shfrytëzuar potencialin politik dhe ekonomik e financiar të Jugosllavisë së atëhershme. Në mbledhjen e dy kryesive: Kryesisë së LKJ-së dhe Kryesisë së RSFJ-së (1988), u mor vendim për gjoja ndihmë Kosovës me kuadra profesionale. Qëllimi i Serbisë ishte që përmes atyre kuadrove të vinin sa ma shumë serbë, për të ndryshuar gjendjen e përgjithshme në favor të serbëve. Kushtet për ardhjen e tyre ishin mjaft joshëse. Njëkohësisht, zhvillohej propagandë në forume e media, për krijimin e kushteve për kthimin e serbëve e malazezëve të shpërngulur, dhe ardhjen e të gjithë atyre që dëshirojnë të punojnë e të jetojnë në Kosovë. Një platformë politike e LKJ-së propagonte kthimin dhe ardhjen e 200 000 serbëve e malazezëve në Kosovë. YU-programi parashihte që sillte në Kosovë 100 000 serbë e malazezë. Propaganda serbe trumbetonte numrin prej 400 000, që duhej të vinin, në mënyrë që sadopak “ta përmirësonin” strukturën etnike. Thoshin se aq kanë ardhur emigrantë nga Shqipëria gjatë luftës (1941/45) dhe pas luftës,  dhe ata duhet përzënë nga Kosova e në vend të tyre të vinin serbë e malazezë. Përkundër kësaj propagande të rrejshme, informata zyrtare e Ministrisë së Punëve të Brendshme të Jugosllavisë (në vitin 1956), kishte dhënë shifrën se nga Shqipëria në Jugosllavi kanë hyrë gjithsejt 754 emigrantë dhe se prej tyre, në tërë Jugosllavinë,  kishin mbetur vetëm 243 emigrantë nga Shqipëria, kurse të tjerët kanë dalë në shtetet e Perëndimit.  Kur i krahason shifrat zyrtare të organit kompetent, me shifrat e propagandës serbe, të vjen pyetja: a kanë  kufi këto gënjeshtra serbe?!

Gjithnjë me inisiativën dhe propozimin e Serbisë, Kuvendi i RSFJ-së në mbledhjen e mbajtur më 17-18 janar 1990, miratoi Programin jugosllav të masave dhe aktiviteteve për ndaljen e shpërnguljes së serbëve e malazezëve nga KSA e Kosovës, kthimin më të shpejtë të atyre që janë shpërngulur dhe ardhjen e të gjithë atyre që dëshirojnë të punojnë e jetojnë në Kosovë (shih: “Gazeta Zyrtare e RSFJ”, nr. 8, dt. 9 shkurt 1990). Në pikën 4 të Programit, ndër të tjera, ishte përcaktuar krijimi i baraspeshës  së rrënuar  demografike në Kosovë, baraspeshë që kurrë nuk ka ekzistuar. Programi përcaktonte  integrimin e ekonomisë së Kosovës me atë të viseve tjera. Sipas pikës 7 të Programit, qëllimi kryesor ishte ndalja e menjëhershme e shpërnguljes së serbëve e malazezëve, dhe krijimi i kushteve të përhershme për nxitjen e kthimit të të shpërngulurve dhe ardhjen e të gjithë atyre (serbëve e malazezëve) të cilët dëshirojnë të  punojnë e jetojnë në Kosovë. Për këtë qëllim, parashihej rishqyrtimi i rregullativës së gjithmbarshme juridike të Kosovës, dhe të bëhen ndryshime e plotësime të ligjeve, akteve nënligjore dhe akteve tjera në të gjitha nivelet, në të gjitha republikat e krahinat; të përpilohen programe konkrete të masave dhe aktiviteteve për të realizuar me sukses qëllimet e Programit jugosllav. Për secilën pikë të Programit ishin caktuar bartësit e aktivitetit dhe afatet e realizimit të aktiviteteve të caktuara në fushën e legjislacionit,  gjyqësisë, administratës, ekonomisë, arsimit, shëndetësisë etj. Në politikën demografike parahihej  planifikimi i familjes dhe  ndërmarrja e masave tjera sociale, për të penguar natalitetin e shqiptarëve (pika 90 e 91 e Programit të aktiviteteve). Si rezultat i kësaj politike demografike, prej 307.749 fëmijëve që gëzonin shtesat fëminore  në dhjetor 1990, deri më 31 dhjetor 1992, me pretekste të ndryshme ato shtesa dhe beneficionet tjera iu kishin ndërprerë 274.006 fëmijëve shqiptarë.

Në zbatim të Programit jugosllav, Kuvendi i RSFJ-së, më 14 shkurt 1990, miratoi Ligjin dhe Programin për sigurimin e banesave (në periudhën 1989-1993) për nevoja të kuadrove dhe për kthimin në Kosovë të personave të shpërngulur.  Me atë program parashihej që deri në fund të vitit 1993, të siguroheshin 2000 banesa dhe 711 troje me infrastrukturë të rregulluar dhe kredi për ndërtim individual, gjoja për kuadro profesionale që do vinin për të punuar e jetuar në Kosovë. Programi ishte aq i detajizuar, sa  që parashihte  sipërfaqen e përgjithshme (115.273 metra katrore), dhe strukturën e banesave: banesa tridhomëshe (234), dydhomëshe (1345), njëdhomëshe (314) dhe garsonjera (107). Ndërtimi i banesave dhe ndarja e trojeve duhej të bëhej në lokacione të përshtathme për jetesë, nëpër qendra ose afër qendrave të qyteteve.

Pas Programit jugosllav, të përmendur më lart, Kuvendi i RS të Serbisë, më 22 mars 1990, miratoi Programin dhe Planin operativ (prej 95 pikash) për sendërtimin e paqes, lirisë, demokracisë dhe prosperitetit në KSA të Kosovës. Edhe Programi jugosllav, edhe ai serb (të dyja ishin serbe,a.f.), janë aktet më famëkeqe për rrënimin e autonomisë dhe kolonizimin e Kosovës me serbo-malazezë, me metodat më përfide e me mbështetjen politike, administrative, ekonomike e financiare të  Federatës dhe të republikave tjera. Në zbatim të  Programit dhe Planit të vet, Kuvendi i Serbisë miratoi ligje, akte nënligjore e vendime speciale për rrënimin e autonomisë dhe marrjen e kompetencave të pushtetit qendror dhe atij lokal në Kosovë, duke i vu në dorë të nacionalistëve serbë, të caktuar në organet e dhunshme. Me to Serbia krijoi bazën juridike dhe faktike për kolonizimin e Kosovës, duke i favorizuar serbët e malazezët  në  ndarjen e banesave, trojeve dhe tokave bujqësore, duke iu krijuar lehtësira e favore për zhvillimin e bizneseve dhe duke i punësuar në sektorin shoqëror dhe në organet e pushtetit.

Më 16 korrik 1991, Kuvendi Popullor i Republikës së Serbisë, miratoi Ligjin mbi kushtet, mënyrën dhe procedurën e ndarjes së tokës bujqësore qytetarëve të cilët dëshirojnë të jetojnë dhe të punojnë në KSA të Kosovës.  Ligji kishte përcaktuar se si do të formohej fondi i tokave bujqësore për t’ua dhënë kolonistëve, ndërsa ishte paraparë që t’u jepen nga 5 ha për familje, dhe që të gjithë familjarët të bëhen bashkëpronarë të asaj toke, dhe se ajo tokë nuk mund të tëhuajsohej pa kaluar 30 vjet prej ditës kur u është dhënë. Për t’i forcuar ekonomikisht familjet e vendosura kështu, parashihej dhënia e kredive për ndërtimin e shtëpive dhe objekteve tjera ekonomike, për mekanizëm bujqësor, për blerje të kafshëve. Ato kredi do të jepeshin nga mjetet e Fondit për nxitjen e zhvillimit të KSA të Kosovës, pa pjesëmarrje vetanake, me afat kthimi për 25 vjet, me kamatë vjetore 5%, me “grejs-period” 5 vjet, por nëse në familje lindë fëmiu i tretë, “grejs-periudha” bëhej 10 vjet prej ditës së lejimit të kredisë! Kështu, derisa për familjet shqiptare,  Programi parashihte kufizimin e lindjeve përmes planifikimit të familjes, për familjet serbe, kishte stimulime ekonomike e sociale për sa më shumë lindje të fëmijëve. Me ligjet e miratuara më vonë, afati i kthimit të atyre kredive ishte caktuar 40 vjet.

Qysh prej vitit 1988, zhvillohej një propagandë intensive për të joshë kuadrot serbe e malazeze që të vinin për të punuar e jetuar në Kosovë. Nga një listë e gjetur ne arkivin e ish-Këshillit Ekzekutiv të Kuvendit të Kosovës, me  emra e të dhëna tjera të 315  kryefamiljarëve të paraqitur (në vitin 1989) për të ardhur në Kosovë, me familjet e tyre, kishte edhe kësi “kuadro” : njëfar Bakiq Gojko, inxhinier i diplomuar i komunikacionit, nga Beogradi, ishte paraqitur me projektin e tij, në të cilin kishte propozuar: 1) themelimin e Entit për ekspertiza të komunikacionit nga fusha e veprimtarisë matriale e financiare, në Prishtinë; 2) nacionalizimin e Bjeshkëve të Nemuna dhe shpërnguljen e të gjithë rugovasve, për të krijuar qetësi në atë pjesë (këtë e propozon të realizohet në bashkëpunim me Republikën e Malit të Zi); dhe ardhjen e 150 kuadrove për të punuar në gjykatat e Kosovës! Kjo tregon se çfarë kuadrosh do vinin e çfarë ndihme do i bënin Kosovës!

Përveç programeve shtetërore, edhe partitë politike, kisha serbe, shoqatat dhe organizata të ndryshme aktivizuan makinerinë e tyre propagandistike në funksion të kolonizimit të Kosovës. Partia në pushtet, SPS (Partia Socialiste e Serbisë), propagandonte shifra të rrejshme të të interesuarve për të ardhur në Kosovë, për kushtet ideale në vendbanimet e ndërtuara për kolonistë, për sigurinë që iu garantonte shteti i tyre (Serbia), që e kishte pushtuar dhe shtrirë kontrollin e plotë mbi Kosovën. Kështu, Bratisllava (“Buba”) Morina, që ishte në krye të Komesariatit për Refugjatët (të ikur nga Bosnje-Hercegovina dhe nga Koacia), dhe Radivoje Papoviq, që ishte rektor i dhunshëm në Universitetin e Prishtinës, në emisione televizive për gjithë rrjetin jugosllav (“Yutel”), ftonin qytetarët serbë e malazezë, të vinin në Kosovë, ku mund të punësohen e të jetojnë shumë më mirë se nëpër qendrat e stërngarkuara të qyteteve në Serbi (Beograd, Novi Sad, Nish, etj.). Por, nga verbëria e vet nacional-shoviniste, me ose pa vetëdije, propaganda e shtetit vepronte edhe në drejtim të kundërt: shpeshherë në emisione televizive jepeshin pamje të arrestimit të “nacionalistëve e separatistëve shqiptarë” dhe konfiskimit të arsenalit të madh të armëve të tyre, apo ndonjë rast vrasje, të cilën e kishin kurdisur vet organet policore, dhe këto pamje shkaktonin frikë për të ardhur në Kosovë. Ndoshta nga këto pamje, serbo-malazezët e ikur nga Shqipëria (Vrraka), hezitonin të vinin në vendbanimin e ndërtuar  enkas për ta (120 shtëpi) në Junik-Baballoç, duke thënë: “Ne nuk kemi ikur nga Shqipëria, për të ardhur në Kosovë (ku gjithashtu është tokë shqiptare,a.f.), por kemi dashur të na vendosni diku në Serbi, në shtetin tonë”.

Ndërtimi i vendbanimeve për kolonistë ishte planfikuar të bëhej në të gjitha komunat, gjithandej Kosovës; në disa prej tyre ishin ndërtuar, në disa sa kishte filluar ndërtimi, në disa ishte projektuar e rregulluar infrastruktura, e në shumicën veç ishin caktuar lokacionet, ngastrat dhe sipërfaqet e trojeve dhe tokave që do t’iu jepeshin kolonistëve. Vitin e parë të realizimit të programit (1991) u ndërtuan 196 dhe u blenë 22 banesa, në Fushëkosovë, Obiliq, Pejë, Deçan, Klinë, Lipjan, Viti, Zubinpotok,  Skenderaj, Gjilan, dhe  filloi ndërtimi i 122 banesave në Prishtinë, 9 në Pejë dhe 12 në Istog. Në ndërkohë, u ndërtuan  aq sa shteti kishte mundësi financiare në ato kushte krizës së përgjithshme dhe të luftës që zhvillonte  në Bosnje e në Kroaci. Për çdo vit me buxhetin federativ ndaheshin mjete për realizimin e programit, dhe kjo zgjati deri në shperthimin e luftës në Kosovë. Kështu, Kuvendi I RFJ (Serbi-Mali Zi), edhe  më 3 dhjetor 1998, miratoi Ligjin për sigurimin dhe ndarjen e banesave dhe kredive per kuadrot dhe kthimin në Kosovë të personave të shpërngulur  (“GZ e RFJ”, nr.59, dt.4 dhjetor 1998), sipas të cilit, në buxhetin federativ për vitin 1999, ishin ndarë  40 milionë dinarë, për përfundimin e ndërtimit të 412 banesave dhe rregullimin e 200 trojeve. Me mjetet e siguruara nga YU-programi, deri në vitin 1997 ishin ndërtuar 972 banesa dhe ishin ndarë 30 kredi për ndërtimin individual të shtëpive.  Ato banesa e kredi ishin dedikuar më tepër për kuadro profesionale që do vinin në Kosovë. Kishte një Komision federativ dhe një rregullore mbi kushtet, kriteret dhe përparësitë se kujt do t’i jepen banesat e kreditë. Në krye të Komisionit, ishte njëfar Rexhep Hoxha, zëvendës-ministër federativ i  drejtësisë (më duket se ishte nga Dragashi). Serbo-malazezët vendas, bënin gjithëfarë manipulimesh e falsifikimesh për të marrë banesa ose kredi, duke u paraqitur si persona të shpërngulur dhe kuadro deficitare (madje edhe asi që kishin të kryer vetëm shkollën e mesme). Në qershorin e vitit 1997, disa serbë nga Istogu qëndruan një muaj ditë në “Pionirski Park” në Beograd, në një protestë, përse nuk iu dhanë banesa nga ai program, të cilët natyrisht nuk i plotësonin kushtet dhe kriteret e caktuara me rregullore. Në Komesariatin për refugjatët, të cilin e udhëheqte “Buba” Morina, kishin aprovuar një kriter, sipas të cilit, përparësi për t’iu dhënë banesa në vendbanimet e caktuara kishin refugjatët nga Kroacia, me status të kriminelëve të luftës  (nga rrethi i Vukovarit), dhe sipas evidencës së atij Komesariati, të tillë ishin nja 1400. Disa tillë u vendosën në 72 objekte në vendbanimin e ndërtuar në Velika Reka të Vushtrrisë. Atyre u ishte premtuar se do të punësohen në stacionin policor që do të themelohej në atë vendbanim, që do të përbënte një “alkemi” të kombinimit të kriminelëve të luftës në polici të shtetit!

Sa troje e toka bujqësore ishin caktuar për kolonistët

Po të shohim se si kishin planifikuar e caktuar troje e toka nepër komunat e Kosovës, për t’iu dhënë kolonistëve. Kemi parasysh se qeverisja lokale, sikurse edhe ajo qendrore, ishte plotësisht në duar të organeve të dhunshme serbe, të cilat bashkëpunonin ngushtë me organet qendrore të Serbisë, dhe këta në Kosovë paraqiteshin “patriotë” të mëdhenjë për ta ndihmuar kolonizimin e Kosovës me sa më shumë serbë e malazezë. Të fillojmë nga komuna e Prishtinës. Kjo komunë kishte planifikuar e caktuar plan urbanistik për ndarjen e 141 trojeve me nga 10 ari në Hajvali, 175 troje me nga 7,5 ari në Lebanë, 59 troje me nga 5 ari në Devet Jugoviq, 150 troje me nga 7 ari në Badovc, dhe siguronte se ka në dispozicion 72 ha tokë bujqësore për t’ua ndarë atyre që duan të merren me bujqësi. Sa i përket punësimit, siguronte se do të punësohen në organet e administratës, në Elektroekonomi, në Minierat e Kishnicës e Hajvalisë, etj. Komuna e Podjevës kishte caktuar të ndërtohej vendbanimi me 100 shtëpi familjare në “Fusha e Livadhisë”; 20 troje afër Kishës ortodokse, 106 troje afër NSh “Fagar”,  dhe mund të ndante 139 ha toka  të kooperativave bujqësore në fshatrat Shajkovc, Merdar, Obrançë, Shamalluk, Ballofc, Dyz, Zakut. Komuna e Fushëkosovës qysh prej vitit 1992 kishte ndërtuar e dhënë në shfrytëzim mbi 90 banesa për kolonistë (civil dhe ushtarakë), kishte siguruar lokacionin për ndërtimin edhe të 327 banesave nga YU-programi dhe Fondi i solidaritetit, kishte caktuar 75 ha tokë të punueshme në Uglar e Miradi të Epërme për t’ua ndarë atyre që duan të punojnë tokën, ndërsa të tjerët do të punësoheshin në administratë,  në polici, në Elektroekonomi, në “Therrtore”, në “Yumko” etj. Komuna e Obiliqit kishte caktuar hapësirën në Milloshevë, për ndërtimin e 250 shtëpive individuale, 15 ha për troje dhe 240 ha tokë të punueshme në Mazgit,  100 ari për troje në qendër të qytezës, dhe 1333 ha tokë të punueshme në rrethinë, duke premtuar punësim në Elektroekonomi.  Komuna e Lipjanit kishte filluar ndërtimin dhe ofruar mundësinë e ndërtimit të vendbanimeve për kolonistë në Magurë dhe Suhadoll, dhe përveç punësimit në “Golesh” e gjetkë,  “dispononte” sipërfaqe të mëdha toka bujqësore, livadhe, kullota e pyje për t’ua ndarë kolonistëve. Komuna e Gllogovcit, kishte ofruar mundësi ndërtimi të vendbanimeve koloniste në Komaran dhe Korraticë të Epërme, dhe të ndarjes së 5000 ha toke të punueshme, ndërsa punësimi i tyre të bëhej edhe në Fushëkosovë dhe Prishtinë! Komuna e Shtimjes  kishte caktuar tri lokacione për kolonistë: Koshtanë, Fidanishtë dhe Gllavicë, si dhe 12.827 ha tokë të punueshme. Komuna e Ferizajt kishte caktuar vendbanim për kolonistë në Babush, Nerodimje të Poshtme, Talinofc dhe Kosinë, dhe 1000 ha tokë të kooperativave dhe të merasë të fshatrave. Komuna e Kaçanikut kishte paraparë ndërtimin e 230 njësive banesore pranë rrugës magjistrale Prishtinë-Shkup, në një sipërfaqe prej 42 hektarësh, dhe 250 ha tokë t’iu ndahej atyre që merren me bujqësi, ndërsa punësimin ta bëjë në Fabrikën “Sharri”. Komuna e Shtërpcës kishte caktuar tri lokacione për vendbanime për kolonistë. Komuna e Mitrovicës kishte caktuar lokacionet në Suhadoll, Frashër dhe Shipol. Komuna e Vushtrrisë kishte paraparë disa lokacione për ndërtim të vendbanimit për kolonistë: në qytet rreth “Poletit”, në fshatin Maxhunaj, në Prilluzhë, në Stanofcin e Poshtëm dhe atë të Epërm, në Novolan, Samadrexhë, Pantinë, Vërmicë, Bukosh, Nedakofc, Dërvar, Begaj, dhe ndarjen e 170 ha tokë të punueshme në Gracë dhe Maxhunaj. Ajo e Zveçanit planifikonte ndërtimin e lagjeve të reja të banimit dhe ndërtim individual, dhe ndarjen e 100 ha tokë. Komuna e Skenderajt kishte përgatitur planin urbanistik për 74 shtëpi afër qendrës komunale, dhe 3200 ha tokë. Komuna e Zubinpotokut dy ngastra nga 2 ha, për 50 troje. Komuna e Leposaviqit kishte caktuar lokacionin në Soçanicë dhe Leshak. Komuna e Pejës kishte caktuar lokacionin për ndërtimin e 40 shtëpive me nga 10-15 ari oborr, në një pronë shoqërore pranë rrugës Pejë-Deçan, rreth 4 km larg nga qyteti, ndërsa 8 km prej Peje në rrugën Pejë-Prishtinë, për 100 shtëpi me nga 20 ari tokë/oborr, dhe për 30 shtëpi me nga 10-15 ari tokë në lagjën “Orashje” ndërmjet Pejës e Gorazhdevcit, por që komuna kishte në dispozicion edhe 1200 ha tokë të punueshme të pronës shoqërore, për t’ua ndarë kolonistëve, me qesim! Në ato lokacione ekzistonte infrastruktura e nevojshme. Komuna e Klinës ofronte lokacionin prej 6 ha, në afërsi të Motelit “Nora”, pranë rrugës Prishtinë-Klinë për të ndërtuar një vendbanim, pastaj në fshatin Budisalc, Biçë, Jashanicë, dhe mbi 3000 ha tokë të Kombinatit “Malishgan”. Komuna e Deçanit ofronte lokacion në fshatin Rastavicë, për ndërtim vendbanimi për serbo-malazezët e ikur nga Shqipëria, të vendosur në Baballoq e Junik, të cilëve u janë ndarë edhe 600 ha tokë, por komuna ka në dispozicion edhe 40 ha tjerë për t’ua dhënë. Komuna e Istogut kishte ndarë 97 ha tokë, kishte lëshuar 147 vendime për ndarje të trojeve me nga 20 ari truall, për ndërtim të shtëpive familjare, dhe kishte 3,7 ha tokë pjellore të kompleksit Bellopojë-Dubravë, për t’ua ndarë atyre që dëshirojnë. Edhe Komuna e Gjakovës ishte mjaft dorëlirë në dhënien tokës për vendbanime për kolonistë. Ajo kishte ndarë në ngastra nga 21 ari tokë për më se 100 shtëpi, në të dy anët e rrugës Gjakovë-Prizren, t’u jepte edhe nga 2-3 ha tokë bujqësore, nga 2-3 ha pyeje, dhe nga 0,5 deri 1 ha vreshta, nga një traktor dhe nga një lopë! Komuna e Prizrenit ofronte 150 troje nga 5 ari në Dushanovë, 60 troje nga 5 ari në Lubizhdë, 10 troje në Novakë, 30 troje në Jabllanicë dhe 35 troje në Prizren, dhe kishte në dispozicion edhe 160 ha tokë bujqësore për t’ua ndarë atyre që do merren me bujqësi. Komuna e Suharekës ofronte 100 troje në lokacionin e urbanizuar në Shirokë, 50 troje në Mushitishtë dhe kishte në dispozicion t’iu ndante edhe 120 ha tokë bujqësore. Natyrisht, garantonte punësimin e të gjithëve në ekonomi dhe në strukturat lokale. Komuna e Rahoveci ofronte lokacione në Xërxë, Bërnjakë dhe Hoçë të Madhe, dhe kishte në dispozicion për t’iu dhënë 920 ha tokë bujqësore. Komuna e Gorës ofronte 12 troje dhe 174 ha tokë bujqësore. Komuna e Gjilanit lavdërohej se ka lokalitete të shumta e të përshtatshme për vendbanime për kolonistë, për ndërtimin e shtëpive në lagjen “Park” (100), dhe në Lagjen e Serbëve (120), si dhe në fshatin Livoçi i Poshtëm (100). Komuna e Vitisë premtonte kolonizimin e 3000 serbo-malazezëve në Bashkësinë Lokale të Letnicës, prej nga ishin shpërngulur kroatët e atjeshëm, si dhe lokacionin për një vendbanim në Sadovinë, e që mund t’iu ndahen edhe 250 ha tokë të punueshme të “Agromoravës”. Komuna e Kamenicës ofronte të ndërtohej një vendbanim në fshatin Kololeç në sipërfaqe 25 ha, si dhe ndarjen e 260 ha tokë të kooperativës bujqësore. Komuna e Novobërdos, me plan urbanistik kishte paraparë dy lokacione për komplekse banimi individual dhe kolektiv në fshatin Prekoc (60) dhe në Bosan (76) banesa, dhe mund të jepte deri 40 ha tokë të punueshme, ndërsa punësimi do bëhej  në administratën lokale (sic), në organet shtetërore dhe në minierë.

Sipas të dhënave me të cilat operonin organet zyrtare për kolonizim, kooperativat bujqësore kishin 84.812 ha tokë, prej së cilës mund t’iu ndaheshin kolonistëve, po  ishin edhe 177.000 ha tjerë “tokë e askujt”, e cila paraqet bazë të mirë për kolonizim. Dhe, në qoftë se në dy periudhat e para të kolonizimit: atë 1912-1918, dhe 1918-1941, shqiptarëve u ishin marrë 228.080 ha tokë, në të cilat ishin vendosur  afro 65 mijë kolonë, në 15.943 shtëpi të ndërtuara për ta, për periudhën 1990-1998 ishte paraparë të merren 261.000 ha tokë, e të vendosën së paku 200.000 kolonë, ashtu që të ndryshohet struktura demografike dhe pronësore-kadastrale e Kosovës. Vetëm lufta që shpërtheu, bëri që ato programe ogurzeza serbo-jugosllave të mos mund të realizohen as përsëafërmi siç ishin paramenduar.

Manipulimi me refugjatët nga Bosnja dhe Kroacia në funksion të kolonizimit të Kosovës

Me shpërthimin e luftës në Bosnje-Hercegovinë dhe  në Kroaci, vërshuan refugjatët serbë nga zonat e luftës. Ata më së shumti u vendosën në Serbi, Vojvodinë, Mal të Zi, Kosovë e Maqedoni. Me qenë se asokohe Kosova ishte nën pushtimin e egër të Serbisë, shumë refugjatë i solli në Kosovë, me shpresë se do të mbeteshin këtu përgjithmonë, dhe kështu të arrinte efekte nga programi i kolonizimit. Sipas regjistrimit të refugjatëve që kishte bërë UNHCR, në vitin 1996 në Kosovë kishte 20.179 refugjatë. Sipas komunave, ishte ky numër i refugjatëve në: Prishtinë  5612, Prizren 1615, Fushëkosovë 1415, Pejë 1223, Mitrovicë 1049, Gjilan 900, Obiliq 827, Gjakovë 818, Ferizaj 736, Istog 695, Vushtrri 682, Zubinpotok 562, Lipjan 481, Gorë 444, Leposaviq 437, Kamenicë 372, Viti 344, Suharekë 339, Zveçan 301, Skenderaj 240, Rahovec 219, Shtërpcë 121, Podjevë 109,  Novobërdë 108, Kaçanik 83, Gllogovc 79, dhe në Shtimje 28. Prej numrit të përgjithshëm të refugjatëve,  nëpër qendra kolektive, në objekte të ndryshme: në hotele, restorante, shkolla, konvikte, pushimore, palestra të sporteve, madje edhe në qerdhe të fëmijëve ishin vendosur 11.945, të tjerët ishin vendosur te të afërmit e të njohur të tyre.  Nja 2745 refugjatë ishin punësuar, qoftë në punë të përhershme apo me afat të caktuar.  Nga numri i përgjithshëm i refugjatëve, këta që kishin ardhur në Kosovë përbënin 3%. Në Vojvodinë kishin shkuar më se dhjetëfish më shumë (229.811). Refugjatët në Kosovë ishin ma të privilegjuar në krahasim me refugjatët në vendet tjera, për shkak se ata të tjerët i mobilizonin me dhunë në aradhat paramilitare dhe i dërgonin në frontet e luftës, ndërsa këta të Kosovës i ruanin për t’i shndërruar në kolonistë.

Po tash, në Kosovën e pavarur, a po vazhdon kolonizimi?

Kolonizimi i Kosovës po vazhdon edhe pas çlirimit, bile me paratë e buxhetit të Kosovës dhe të donatorëve të shteteve të cilat e kanë ndihmuar Kosovën të çlirohet nga okupimi serb! Natyrisht, as në periudhën 1990-1999 nuk përmendej fjala kolonizim, dhe as tash nuk përmendet ky term, por insistimi i Serbisë gjoja për kthimin e serbëve të shpërngulur, ka të njëjtin qëllim, duke manipuluar me shifra  të rrejshme për numrin e të shpërngulurve. Edhe tash po ndërtohen vendbanime të posaçme për serbë, si “kubucet” izraelite në tokat e pushtuara të Palestinës,  dhe po  iu ndërtohen shtëpi individuale në vendbanimet ekzistuese ose po krijohen vendbanime të reja vetëm për serbë. Askush nuk e di sa miliona euro të buxhetit të Kosovës e të donatorëve të huaj janë shpenzuar për ndërtimin  dhe mobilimin e shtëpive, rregullimin e infrastrukturës dhe objekteve tjera (shkolla, ambulanta, kisha), për t’i joshur serbët të kthehen apo të vijnë për të jetuar e punuar (sic) në Kosovë. Sa të tjera ka investuar vet Serbia për këtë qëllim, sidomos në Veri të Mitrovicës. Atje, përveç se i ka përzënë me dhunë shqiptarët nga banesat, të cilat i kanë uzurpuar kriminelë të ndryshëm, Serbia ka  investuar edhe në blerjen e shtëpive dhe banesave të shqiptarëve. Vetëm në periudhën 2003-2012, nga buxheti i Serbisë janë blerë 137 shtëpi e banesa në pjesën veriore të Mitrovicës, për të cilat, sipas mediave serbe, janë shpenzuar 15 milione euro, natyrisht me keqperdorimet (provizionet) që kanë marrë ndërmjetësues të ndryshëm. Në ato shtëpi e banesa të blera, dhe në sa të tjera të uzurpuara, janë vendosur kushedi sa serbë nga kontigjenti i refugjatëve kriminelë që kanë ikur nga Bosnja e Kroacia?

Me mjetet e buxhetit të varfër të Kosovës, dhe me donacione të jashtme, janë ndërtuar shtëpi gjithandej nepër Kosovë, me Programin e kthimit të serbëve e malazezëve. Madje shtëpitë edhe u janë kompletuar me mobilje,  u është premtuar sigurimi i ushqimit e nevoja tjera për gjashtë muaj, por shumica e tyre qendrojnë të zbrazta 10-15 vjet, dhe shkaterrohen, vidhen, demolohen, sepse shumica e “pronarëve” nuk kthehen në to, duke ditur se çfarë krimesh kanë bërë ndaj fqinjëve të tyre shqiptarë. Kështu, nga afro 500 shtëpi të ndërtuara në Klinë dhe fshatra të asaj komune, janë kthyer e vendosur gjithsejt 350 persona (jo familje, po individë), ndërsa të tjerat rrinë e shkatërrohen kot. Disa “pronarë” , bashkë me tokat (të cilat i kanë marrë falas si kolonistë), tash po i shesin edhe shtëpitë e reja të ndërtuara. Në fshatin Babush, të Ferizajt, u ndërtuan dhe kompletuan me mobilje 80 shtëpi për “të kthyerit”, u ndërtua shkolla e ambulanca, me tërë infrastrukturën e nevojshme, të cilat veçsa janë shkatërruar, sepse “pronarët” nuk u kthyen në to. Në fshatin Maxhunaj, Sllatinë dhe Dolan  të Vushtrrisë, qysh në vitin 2003-2004 janë ndërtuar e kompletuar me mobilje 63 shtëpi, u janë premtuar edhe nga 2000 euro para për çdo familje, por askush nuk jeton në to. E dinë ata se çfarë krimesh kanë bërë ndaj fqinjëve shqiptarë.  Shumë “pronarë” i kanë marrë mobiljet, dyertë e dritaret dhe i kanë shitur. Natyrisht, në shtëpi të tilla, të shkreta, bëjnë punën e tyre edhe hajnat shqiptarë. Shumë prej “pronarëve” të atyre shtëpive tash jetojnë në Mitrovicë, në shtëpitë e banesat e uzurpuara të shqiptarëve të asaj ane. Atje edhe shteti i Serbisë ka ndërtuar  edhe tetë soliterë për serbët, në Lagjen e Boshnjakëve. Dhe atë pjesë veriore të Kosovës është duke e popullzua me të madhe; kompleksi në Banjskë, banesa në Zveçan, ndërsa në të ashtuquajturën “Sunçana Dollina” (Lugina e Diellit), ka filluar projektin e një vendbanimi modern, tipik si kibucët izraelitë, me 300 shtëpi, me sipërfaqe nga 60 deri 100 m/katrore. Sa e sa shtëpi e banesa tjera janë ndërtuar në gjithë Kosovën për “të kthyerit”, dhe atë me angazhimin dhe financimin e shtetit të pavarur të Kosovës e me ndihmën ndërkombëtare, që praktikisht është vazhdimi i periudhës së tretë të kolonizimit, që pat filluar në vitin 1990.

Por, me gjithë privilegjet e përcaktuara sipas parimit të “diskriminimit pozitiv”, me gjithë ofrimin e kushteve dhe garancës për liri, me gjithë privilegjet që nuk i ka asnjë minoritet në botë, serbët e lazdruar të Kosovës nuk janë të kënaqur të kthehen, sepse ata kërkojnë  dhe presin e shpresojnë kthimin e Kosovës në Serbi, ose kthimin e Serbisë në Kosovë.

Flet, Mimoza Dajçi, themeluese e The Women’s Organization “Hope & Peace”/Intervistoi: Albert Vataj/

Nga përtej Atlantiku, nga toka e premtuar e kauzave të shenjta të lirisë dhe demokracisë, nga SHBA-të, mbërrin në tokën që lëngon prej kujtesës së vuajtjeve, zëri i një ndërmendeje, kushtrimi i një mirënjohjeje, solemniteti i një kremteje. E kush do ta meritonte më mirë këtë kujtesë të përkorë, këtë sublime përkujtuese, se sa Musine Kokalari, simboli i martirizimit të vajzave dhe grave në diktaturë. E kush më me ndjenjë dhe pasion, përkushtim dhe përgjegjësi, zemër dhe shpirtërore do ta bënte këtë më mirë se Mimoza Dajçi, ajo e cila ka qenë dhe vijon të jetë në radhën e parë të uraganit të të denoncimit të veprave makabre të diktaturës. Sepse ajo e di e di më mirë se askush se si dhëmb plaga e asaj të shkuare.

Emri i Musine Kokalarit lidhet me veprën më sinjifikative që është plazmuar në eterin e Shqipërisë së kohëve të errëta të diktaturës, të kohës së absurdit, të kohës së nënshtrimit, persekutimit, represionit dhe masakrave, të asaj kohe që gjithçka ishte e ndaluar. Kontributi vetmohues patriotik dhe ai i vleftë letrar i Musine Kokalarit, mbeten edhe sot një pikë referimi. Ndërgjegjja e shoqërisë shqiptare, vetëdija e opinionit publik, kujtesa, gjenden kushtruese në këto ditë kremteje, në këtë vlerësim që kapërcen kufinjt.  Është 100- vjetori i lindjes së Musine Kokalarit, përkujtimi si obligim, ajo që ka bashkuar shqiptarët në SHBA. Është Mimoza Dajçi, themeluese e Organizatës së Gruas The Women’s Organization në SHBA, nismëtarja dhe finalizuesja e kësaj ndërmendje. Në intervistën dhënë për “Koha Jonë” ajo rrëfen gjithçka që ka lidhje me finalizimin e këtij kushtimi për martiren Musine Kokalari. Ajo kërkon të ndajë me lexuesit e gazetës për aktivitet që janë organizuar në nderim të emrit dhe veprës së Musine Kokalarit, disidentes së parë shqiptare, gruas që mbetet shëmbëllim i kalvarit të gjatë të vuajtjeve dhe sakrificave të dhjetëra e dhjetëra grave dhe vajzave, të cilat besuan te aspiratat e larta të atdhedashurisë, besuan tek liria dhe u bënë theror i këtyre idealeve.

– Znj. Dajçi si themeluese e Organizatës së Gruas The Women’s Organization “Hope & Peace” në SHBA, si përfaqësuese e interesave dhe rolit të gruas çfarë mund të na thoni në lidhje me veprimtarinë në përkujtim të 100-vjetorit të lindjes së heroinës shqiptare, Musine Kokalari, a do të kishit diçka që do të dëshironit ta ndanit me me lexuesit e “Koha Jonë” për këtë kremtim?

Së pari dëshiroj t’ju falënderoj juve për interesimin e treguar në vlerësimin e figurës shumëdimensionale të martires së deomkracisë, Musine Kokalari. Kjo figurë, emri dhe vepra, kurajoja dhe kontributi, meritojnë një vëmendje dhe vlerësim të veçantë. Ky përvjetor nuk mund të kalonte as këtu në SHBA pa atë interesim që është në një farë mënyre një mirënjohje e jona për gjithçka bëri ajo grua e kurajshme, ajo idealiste që nuk u step në realizimin e aspiratave të saj as para represionit dhe mizorisë së diktaturës. Organizata jonë e Gruas “Hope & Peace” në New York ose “Shpresë dhe Paqe”, ku si bashkëthemeluese është edhe Znj. Merita Shkupi, morëm inisiativën për të përkujtuar 100-vjetorin e lindjes së Musine Kokalarit.

Në mënyrë që kjo veprimtari të na dalë sa më mirë dhe me nivelet që kërkon koha, e denjë për këtë emër dhe këtë vepër guximi dhe krenarie, puna organizative zë fill katër muaj më parë. Gjithçka nisi me krijimin e një grupi pune, i cili do të merrej me hartimin e platformës dhe realizimin e çdo komponenti përbërës të kësaj strukture organizimi. Në këtë grup pune përfshimë personalitete të njohura shqiptare nga fusha e letërsisë, historisë, artit dhe gazetarisë, si dhe poeten dhe humanisten e njohur, Rita Saliu, shkrimtaren Eglantina Mandija, e cila në krijimtarinë e saj ka shkruar shumë për heroinën Musine Kokalari. Gjithashtu në këtë organizëm veprues, vlerësojmë pjesëmarrjen e veprimtares së njohur, Merita Shkupi, gazetares dhe autores së “Hymnit të Nënë Terezës”, Dijana Toska, publicistes dhe gazetares, Elida Buçpapaj, gazetarit dhe ish-të persekutuarit politik, Beqir Sina, studiuesit dhe historianit ish-të persekutuar politik, Agron Alibali, violinistes me famë botërore, Suzana Nehani Bezhani, balerinës, Tatjana Petrela, pianistes, Elona Muça, aktivistes, Violeta Mirakaj, Dia Saraçi, Lindita Semanjaku, etj… Në mënyrë që gjithçka të funksiononte sa dhe si duhet me të gjithë anëtarët e këtij grupi pune kemi patur takime dhe konsultime të herëpashershme, këtu në në New York, me disa të tjerë që jetonin më larg kemi zhvilluar “Conference Call”.

Në hapat vijues, sipas asaj platforme ne u drejtuam Fedaratës Pan Shqiptare, “Vatra” në New York, ku u pritëm nga Presidenti i saj, Dr. Gjon Bucaj, i cili e mirëpriti iniciativën tonë dhe shprehu gatishmërinë për të na mbështetur duke na ofruar ambientet e “Vatrës” për zhvillimin e aktivitetit. Dhe me këtë rast ne e falënderojmë Dr. Buçaj për përkrahjen që na afroi.

Po pse vendoset që ta mbanit pikërisht në “Vatër” këtë veprimtari, apo keni bashkëpunim të rregullt me Organizatën “Vatra”?

Ne kemi patur në vijimësi një bashkëpunim të frytshëm me Federatën “Vatra”, që në kohën kur drejtohej nga i nderuari, Agim Karagjozi, për të cilin sigurisht ruajmë akoma respekt e konsideratë të veçantë. Përsa i përket përzgjedhjes, ne jo se nuk kishim ambiente të tjera se ku mund ta mbanin këtë veprimtari, pasi na u afruan edhe disa të tjerë auditore universitare dhe kulturore, por qëllimi ynë ishte sa fisnik dhe patriotik aq edhe historik. Dhe është pikërisht “Vatra” ajo vatër e nderuar dhe e vlerësuar, ai tribun i fjalës edhe veprës patriotikëve të shqiptarëve në SHBA dhe jo vetëm, që i jep atë shkallë të lartë vlerësimi, i atribuon këtij aktiviteti atë çfarë e ngre në nivel kremteje kombëtare. Sepse “Vatra” është e para qendër historike shqiptare në SHBA qysh në kohën e figurave potenciale historike, si Fan Noli dhe Faik Konicës. Ne si organizatë i kemi zhvilluar shpesh aktivitetet tona në ambiente të tjera shumë prestigjioze siç janë universitetet amerikane, ku sallat na janë afruar pa pagesë, ku me këtë rast falënderojmë Profesorin e “Monroe College” në Bronx patriotin e devotshëm Z. Haxhi Berisha, i cili na ka përkrahur gjithmonë në çdo veprimtari tonën. Por për vlerat që folëm më sipër ne vendosëm që ta mbanim në “Vatër”.

Gjithashtu nuk mund të rri pa e shprehur faktin se sapo u shpërnda njoftimi, patëm shumë telefonata, e-mail-e nga personalitete të ndryshme shqiptare, të cilët ishin të gatshëm të jepnin sado pak ndihmesën e tyre për mbarëvajtjen e kësaj veprimtarie madhore. Ndërmjet tyre dëshiroj të përmend mbështetjen e madhe që na dhanë, Muzeu Historik “Musine Kokalari” në Gjirokastër dhe vetë mbesat e Musine Kokalarit – zonjat Arjeta, Evi dhe Enit Kokalari Lulushi.

Çfarë ndihme konkretisht ju afroi muzeu “Musine Kokalari” dhe mbesat e saj?

Mbështetja nga Muzeu Historik “Musine Kokalari” dhe mbesave, Arjeta, Evi dhe Enit janë konkrete dhe shumë me vlerë, që kishin të bënin me me materialet ekskluzive që na dërguan dhe paraqitën, të cilat e pasuruan së tepërmi arkivin e këtij aktiviteti nga jeta dhe vepra e Musine Kokalarit, ku përfshihen dorëshkrimet origjinale të Musinesë, dokumentet, krijimtari, foto të saj me familjen, letra e korrespondenca me familjarët etj. Me këtë rast më lejoni të falënderoj në mënyrë të veçantë, Arjeta Kokalari është edhe njëra nga mbesat e familjes që kujdeset në mënyrë të shkëlqyer për Shtëpinë Muze, “Musine Kokalari” në Gjirokastër, ndërsa Evi dhe Enit i janë bashkangjitur punës tonë përgatitore me të gjitha mundësitë dhe kohën e tyre.

A mund të na flisni pak për figurën e lartë te martires, Muisne Kokalari, që nuk kurseu as jetën e saj të re për çështjen kombëtare?

Musine Kokalari lindi më 10 shkurt të vitit 1917, në Adanë, të Turqisë. Në vitin 1921, familja e saj kthehet në Shqipëri dhe vendoset në Gjirokastër, ku Musineja kreu shkollën fillore. Nëntë vjet më vonë, familja Kokalari vendoset në Tiranë. Në vitin 1937, Musineja mbaroi shkollën e mesme “Nëna Mbretëreshë” dhe më pas shkoi për studime në Universitetin e Romës, në Itali, të cilin e mbaroi shkëlqyeshëm në vitin 1941. Ajo botoi librin e saj të parë “Seç më thotë nëna plakë” në vitin 1939. Ishte viti 1943, kur Musine Kokalari së bashku dhe me disa shokë të tjerë formuan Partinë Socialdemokrate. Një vit më vonë, me përpjekjen e saj, doli numri i parë i gazetës “Zëri i Lirisë”. Në vitin 1944, botoi librin e saj të dytë “Rreth vatrës”, ndërsa më 12 nëntor të po këtij viti u pushkatuan vëllezërit e saj, Muntaz e Vesim Kokalari. Katër ditë më vonë e arrestuan dhe Musinenë, të cilën e mbajtën 17 ditë në burg. Në janar të vitit 1945, u botua libri i tretë i Musine Kokalarit “Sa u tund jeta”. Më 23 janar të vitit 1946, ajo u arrestua për së dyti nga forcat e Mbrojtjes së Popullit e gjyqi e dënoi me 20 vjet heqje lirie. Në vitin 1961, e nxjerrin nga burgu dhe e internuan në Rrëshen, ku dhe doli në pension me gjysmë page. Në vitin 1981, sëmuret nga sëmundja e kancerit, që dy vjet më pas do ta largonte përgjithmonë nga jeta. Dhjetë vjet më vonë, pra në vitin 1993, Presidenti i Republikës i dha pas vdekjes medaljen “Martir i Demokracisë”.

“Për shëndetin tim nuk i drejtohem kujt, aq më pak atij që kishte në dorë të më lehtësonte dënimin”. Kështu shkruante Musineja vetëm pak kohë para se të vdiste, duke lënë të kuptohej se “ai” nuk ishte veçse Enver Hoxha, i cili u kujdes deri në fund për dënimin e saj. E konsideruar si kundërshtare e regjimit komunist, ajo u dënua me 20 vjet burg dhe më pas u internua për 22 të tjerë në Rrëshen, ku vdiq në vitin 1983, nga kanceri. Bashkëkohësit tregojnë se nuk iu dha mundësia as të kurohej në spitalin onkologjik. Vdiq e vetme dhe u varros nga varrmihësit. Kur e zhvarrosën vite më vonë, u pa se duart e saj ishin të lidhura me tela me gjemba.

Diçka më specifike në lidhje me atë që do të çonte atë në bankën e të akuzuarve?

Fakti që ajo kishte krijuar së bashku me Skënder Muçon, Partinë Socialdemokrate, në vitin 1943, nuk mund të anashkalohej nga sistemi njëpartiak i Enver Hoxhes. Pas Luftës së Dytë Botërore, kur Shqipëria po vihej nën diktaturë, si kundërveprim i kësaj të fundit u themelua më 6 nëntor të vitit 1946, në Tiranë, grupimi i parë opozitar antikomunist “Bashkimi Demokratik Shqiptar”, një aleancë e Partisë Socialdemokrate, kryesuar nga Musine Kokalari, me Frontin e Rezistencës, drejtuar nga Sami Qeribashi dhe me Grupin Monarkist, të drejtuar nga Qenam Dibra.

Musineja u bashkua me disidentët e tjerë të opozitës, e cila sipas ideve të saj, do të ishte ilegale dhe do të luftonte me mjete demokratike për një Shqipëri ndryshe. Ajo nuk mund të pranonte diktaturë, ndaj dhe i shfaqi hapur bindjet politike, por në të njëjtën kohë dhe diktatura nuk mund ta pranonte Musinenë, ndaj e goditi për vdekje.

Në hetuesi dhe në gjyq, Musine Kokalari do të depononte: “Mbas Mbledhjes së Mukjes, kam marrë pjesë në Ballin Kombëtar si socialdemokrate dhe kam qenë përgjegjëse e gazetës ‘Zëri i Lirisë’, ku kam botuar artikuj ku flitet për çështjen e Kosovës në bazë të Kartës së Atlantikut. Kriteri për të luftuar ishte jo për qëllimin e përfitimit të disa klikave, por për demokratizimin e vendit”.

Me rastin e 100-vjetorit të lindjes së heroinës, Musine Kokalari dhe me kërkesë të familjareve të saj, nga Komisioni Shtetëror i Autoritet Hapet Dosja është kërkuar më në fund fillimi i të shumëkërkuarës hapjes së dosjeve të Sigurimit të Shtetit, konkretisht me dosjen e Musine Kokalarit, ju si e shikoni këtë proces dhe si po e vlerësoni shpërndarjen e dëmshpërblimeve për ish-të përndjekurit politikë në Shqipëri?

Hapja e dosjeve ndoshta është shumë e vonuar, por mbetem me bindjen se ato duhet të kishte ndodhur kohë më parë që shoqëria shqiptare, politika, shteti të ishin të çliruar nga barra e rëndë e së shkuarës. Hezitimi i vazhdueshëm i politikës për ta shtytur për në një kohë të mëtëjme këtë hap të distancimit nga diktatura komuniste, nga veprat e përbindshme të Sigurimit të Shtetit, është sa i pakuptimtë aq dhe absurd. Nuk përjashtohet mundësia se kanë qenë  segmente të caktuara brenda klasës politike shqiptare të interesuar që hapja e dosjeve të mos konkretizohej. Është pikërisht kjo klasë politike, e cila ka në radhët e saj njerëz të ish-nomenglaturës komuniste, ka ish-bashkëpunëtor të zellshëm të Sigurimit të Shtetit, të cilët jo vetëm nuk kanë kërkuar ndjesë për veprat e së shkuarës, por duket se janë bërë pengesë energjike që ky detyrim moral dhe politik të mos merrte zgjidhje. Përsa i përket dëmshpërblimeve ato duhen përshpejtuar pasi mijëra njerëz që kanë vuajtura nga ai regjim po ndahen nga kjo jetë pa marrë shpërblimin e torturave që hoqën nëpër burgje e kampet e përqendrimit shqiptar dhe kjo është e dhimbshme dhe e pafalshme, pasi siç dihet Shqipëria është klasifikuar si vendi që ka përjetuar diktaturën më të egër në Europë.

Nga media kemi lexuar se organizata juaj i ka kërkuar Presidentit Bujar Nishani që për gruan intelektuale dhe të guximshme të vendoset Çmimi “Musine Kokalari”, a keni marrë përgjigje nga Ai, nëse po a mund ta bëni publike?

Jo nuk kemi marrë përgjigje akoma, por shpresojmë të na miratohet si kërkesë.

Po ju Mimoza Dajçi a keni qenë pjesë e asaj viajtje, atij persekucioni politik gjatë rregjimit komunist në Shqipëri?

Po sigurisht që kam vuajtur edhe unë nga ai regjim makabër. Xhaxhai im Rasim Dajçi është pushkatuar pa gjyq nga rrëgjimi sllavo – komunist në Prizren. Edhe im at, Enver Dajçi, ndjesë pastë, i përket atij kalvari të gjatë vuajtjesh, ai dënua për agjitacion e propagandë kundër pushtetit popullor. Në këto kushte linda dhe u rrita unë. Më kujtohet se kur isha ende fëmijë sa sa herë ngjitesha dhe zbrisja shkallëve të pallatit me dukej vetja e padukshme, sepse nuk më përshëndesnin disa nga  komshinjtë tanë. Aq keq dhe aq të parespektuar silleshin ata edhe me mua fëmijë në atë kohë në lagjen ku jetonim në Tiranë. Sigurisht nuk kam vuajtur si mijëra fëmijë, të rinj e të moshuar të tjerë nëpër kampet e përqendrimit shqiptar, por përsëri peshën e rëndë të luftës së klasave dhe diskriminimin e diktaturës komuniste e kam ndjerë në çdo kohë dhe kudo. Shkolla e lartë nuk me doli, zyrat e lagjes më dërguan për të punuar për disa vite radhazi, me punë të detyruar në fermë dhe nëpër disa punë të tjera të rënda.

Shqipëria po pret në qershor të mbajë zgjedhjet e reja parlamentare ku përfshirja e gruas në politikë është në kuotën 30%, sipas jush a është i mjaftueshëm ky përfaqësim ndërkohë që atje ka shume probleme sociale dhe dhunë nëpër familjet shqiptare?  

Unë mendoj se përfshirja e gruas në politikë në kuotën parlamentare 30% është e pamjaftueshme. Shqipëria ka shume probleme sociale, ekonomike por edhe politike, femra atje diskriminohet edhe në auditorët e politikës dhe rastet i kemi të shumta. Në Shqipëri ka shumë dhunë, ka shumë krime ordinere, ka vrasje pa fund, ka prerje kokash nga kryefamiljari tek bashkëshortja, ka hedhje të nënës nga dritarja duke mbetur fëmijët jetimë. Kemi mos barazi gjinore në politikë. Prandaj nëse kjo shifër do të rritet do të shikojmë se atje do të kemi ndryshime të dukshme mes palëve dhe brezave që do të vinë. Pra unë jam për përfshirjen e gruas në politikë dhe vendimmarrje në kuotën 50%.

Cili është misioni i organizatës tuaj dhe në çfarë ndihmash keni operuar konkretisht?

Ne jemi një organizatë joqeveritare, jofitimprurëse, humane që merremi me kujdesin e gruas, nënave dhe fëmijëve, përfaqësimin dhe mbrojtjen e tyre. Shpesh kemi ngritur zërin për të drejtat e gruas ish të persekutuar politike në Shqipëri, për të drejtat e gruas së vrarë, zhdukur e keqtrajtuar nga makineria makabre serbe në Kosovë, kemi ngritur zërin për të drejtat e gruas në Çamëri, Maqedoni e për të gjitha trevat shqiptare. Në një rast përmbytjesh në Shqipëri ne së bashku me Z. Aleks Nilaj dhe Znj. Edith Blitzer kemi dërguar ndihma humanitare në Jug të vendit nëpërmjet Kryqit të Kuq Shqiptar.

Ne Mimoza, ju kemi përcjellë nëpërmjet medias elektronike dhe asaj të shkruar, ku jemi informuar se ju edhe disa anëtare të organizatës që ju tashmë drejtoni jeni dekoruar nga personalitete të larta të Amerikës, si do ti vlerësonit këto medalje që u janë akorduar?

Po është e vërtetë që si unë ashtu edhe disa nga anëtaret e organizatës tonë jemi vlerësuar me disa tituj e çmime prestigjioze nga personalitete të larta amerikane. Akordimet që na janë dhënë, sigurisht flasin për kontributin tonë human dhe shoqëror që japim për të drejtat e gruas dhe fëmijëve dhe komuniteteve të ndryshme në SHBA, por për ne një vlerësim, një çmim do të thotë shumë dhe na jep kurajon për të ndërruare nisma akoma më të mëdha në ndihmë të komuniteteve. Ne jemi dekoruar nga Presidenti i Bashkisë në Bronx Z. Ruben Diaz Jr. për “Merita të Veçanta” nga Kontrollori i Lartë i New York-ut Z. Scott Stringer me Mirënjohje të Ndryshme, si dhe nga disa organizata që bashkëpunojnë me OKB me Medaljen “Ambasadore e Paqes”.

Faleminderit Znj.Dajçi

Faleminderit edhe juve.

Rohrabacher nxit reagime me deklaratën “Maqedonia nuk është shtet”/Kongresisti amerikan, Dave Trott, bashkudhëheqës i Komitetit të Kongresit për Maqedoninë dhe Maqedono-Amerikanët, tha se Maqedonia është aleat i rëndësishëm i SHBA-së dhe nënvizoi mbështetjen për sovranitetin e saj.

Speciale-Gazeta DIELLI në SHBA në përkrahje të Gazetës RILINDJA në Kosovë/

-Gazeta tradicionale e Kosovës Rilindja ka nisë të dalë në Prizren para 72 vitesh, në 12 shkurt 1945, në frymën e Konferencës së Bujanit e me angazhimin e intelektualëve më të shquar të asaj kohe, me shkronja plumbi që u sollën me arka nga Tirana/Në një vend normal, të lirë e demokratik, të sundimit të ligjit e të drejtësisë, gazeta tradicionale e Kosovës Rilindja në këtë 12 shkurt 2017 do të festonte 72 vjetorin.

Por, në këtë Kosovë, në këtë muaj mbushen plot 15 vjet nga 21 shkurti 2002, ditës së dëbimit prej shtëpisë së saj, të kundërligjshëm dhe të dhunëshëm, nga administrata e UNMIK dhe detyrimisht mbylljes së gazetës historike Rilindja, e cila kërkoi të drejtën e saj edhe me padi në gjykatë e edhe duke nxjerrë rreth 40 numra protestues të jashtëzakonshëm të kohëpaskohëshëm.

Qeveria e Kosovës në mbledhjen e 15 shkurtit 2005 mori vendim për ndërprerjen e punimeve që po zhvilloheshin – anulimin e kontratës për renovim të Pallatit të Rilindjes të uzurpuar, “për shkak të paqartësive juridike në lidhje me pronësinë dhe menaxhimin e objektit”, ndërsa për ta shndërruar në ndërtesë qeveritare i rifillloi në 7 nëntor 2008 duke siguruar për zgjidhjen e ligjshme që do bëhet edhe për gazetën  Rilindja edhe për punëtorët e saj, por që ende nuk u bë.Gazeta Rilindja, kronikë e zhvillimeve historike të Kosovës, me punën e gazetarëve e punonjësve tjerë të saj nëpër shtëpa si në kohën e luftës, pasi doli me botime speciale edhe për ngjarjen historike të shpalljes së pavarësisë në 17 shkurt 2008 dhe për njohjet ndërkombëtare që pasuan, ka përmbyllë daljet e kohëpaskohëshme në 30 dhjetor 2008, me paralajmërimin në ballinë: “Duke besuar në sundimin e ligjit në shtetin e Kosovës presim që nga numri i ardhshëm Rilindja të dalë përditë”.

Zgjidhja për Rilindjen, që ka statusin e ndërmarrjes shoqërore, pritet e kërkohet nga Agjencia Kosovare e Privatizimit. Për privatizimin e gazetës tradicionale të Kosovës, pa u ndërlidhur me objektin e saj të shpronësuar,  që tash është ndërtesë qeveritare, është edhe shembulli i gazetave në rajon dhe në botë, që kishin statusin si të Rilindjes, e që janë privatizuar dhe kanë vazhduar të dalin.

Në arsyetimin e  kërkesës për privatizim theksohet edhe se emri dhe tradita e gazetës Rilindja është një vlerë shumë e madhe, e krijuar gjatë mëse shtatë dekadave, është pasuri me vlerë më të madhe se e çdo pallati, dhe kjo duhet të vlerësohet edhe në procesin e privatizimit.

“Dhe, ai që do ta blejë gazetën Rilindja dhe natyrisht do e nxjerrë këtë të përditshme historike dhe tradicionale të Kosovës do jetë pronar i një pasurie të madhe mediale kombëtare, do të jetë trashëgimtar i ligjshëm i firmës-emrit, traditës. Rilindja ishte, është dhe mbetet edhe si një shenjë identiteti”, theksohet në kërkesën drejtuar Agjencisë Kosovare të Privatizimit në 12 shkurt 2014.

“Kompensimi i punëtorëve në procesin e likuidimit të Ndërmarrjes Shoqërore Gazetare Rilindja, për dëbimin kolektiv nga puna dhe dëmet”, është kërkesa tjetër drejtuar Agjencisë Kosovare të Privatizimit në  shkresën e  21 shkurt 2014.

Një e drejtë tjetër e garantuar me ligj për punëtorët e gazetës Rilindja, por që ende nuk u realizua, është pagesa e 20 përqindëshit të vlerës së çdo prone, përfshirë Arkivin e Rilindjes, pasuri e madhe e gazetës tradicionale dhe kombëtare, për dërgimin e të cilit në Arkivin e Kosovës kemi nënshkruar marrëveshjen në 29 janar 2007 bashkë me Agjencinë Kosovare të Mirëbesimit – tash Privatizimit, duke pasur për këtë edhe vendimin me shkrim të Kryeministrit të Kosovës.

Gazeta tradicionale e Kosovës Rilindja ka nisë të dalë në Prizren para 72 vitesh, në 12 shkurt 1945, në frymën e Konferencës së Bujanit e me angazhimin e intelektualëve më të shquar të asaj kohe, me shkronja plumbi që u sollën me arka nga Tirana.

Behlul Jashari/

Kryeradaktor i gazetës Rilindja deri në numrin e fundit dhe në kohën e dëbimit nga Pallati i Rilindjes (Ndërmarrja Shoqërore Gazetare Rilindja sipas Statutit nuk ka drejtor, por vetëm kryeredaktor i cili e menaxhon dhe përfaqëson)

Prishtinë, 12 Shkurt 2017

***
PRESIDENTI HISTORIK I KOSOVËS, DR. IBRAHIM RUGOVA PER RILINDJEN-“BUJKUN”:

“‘Me emrin ‘Bujku’, këtu dhjetë vite ka mbajur të gjallë informimin e brendshëm në Kosovë”, vlerësonte Presidenti historik i Kosovës, Ibrahim Rugova, në funddhjetorin 2002, në Rezidencën Presidenciale në Prishtinë në pritjen që i bëri kryeredaktorit të gazetës Rilindja, Behlul Jashari,  që ishte edhe kryeredaktor i parë-themelues i gazetës së rezistencës “Bujku”, tash edhe korrespondent në Prishtinë i Gazetës Dielli, me ç’rast  i dha një intervistë ekskluzive, duke i dhënë kështu edhe mbështetjen e fuqishme institucionale krijimit të mundësive dhe kushteve për rifillimin e botimit të gazetës simbol i traditës së informimit në Kosovë, të cilën administrata e UNMIK e kishte dëbuar kundërligjshëm e padrejtësisht nga Pallati Rilindja në 21 shkurt 2002, pak ditë pasi kishte festuar 57 vjetorin në 12 shkurt.

AMBASADORI I SHBA NË GAZETËN RILINDJA NË 12 SHKURT 2002: “SUNDIMI I LIGJIT” APO “SUNDIMI I BANDAVE”? KOSOVA DUHET TË VENDOSË

“‘Sundimi i Ligjit’ apo ‘Sundimi i Bandave’? Kosova Duhet të Vendosë”. Me këtë titull, Ambasadori Xhon Menzis, Shef i Misionit, Zyra e SHBA-ve në Prishtinë, shkruante ekskluzivisht për gazetën tradicionale të Kosovës në numrin e 12 shkurtit 2002, botuar në ballinë, ku fillimisht theksonte: “Sot shënohet 57-vjetori i gazetës ditore ‘Rilindja’, gazetës më të vjetër në gjuhën shqipe në Kosovë”.

Shkrimi i plotë:

“Sundimi i Ligjit” apo “Sundimi i Bandave”? Kosova Duhet të Vendosë

Nga Ambasadori Xhon Menzis/

Shef i Misionit, Zyra e SHBA-ve në Prishtinë/

Sot shënohet 57-vjetori i gazetës ditore “Rilindja”, gazetës më të vjetër në gjuhën shqipe në Kosovë. Kur filloi botimin në vitin 1945, Lufta e Dytë Botërore zhvillohej fuqishëm ende, bombat atomike ende nuk ishin hedhur, dhe Jugosllavia e Dytë ishte në formim e sipër. Shkurt, bota në të cilën u lind “Rilindja” ishte rrënjësisht e ndryshme nga bota në të cilën ajo jeton sot. Në këtë pjesë të botës, ndryshimet ndodhin shpejt dhe shpesh, dhe kurrë nuk dihet se kur do të jenë këto ndryshime për të mirë apo për të keq.Si shef i misionit të Zyrës së SHBA-ve në Prishtinë, unë e di mirë rolin që  e ka “Rilindja” në shoqërinë demokratike që është duke u krijuar në Kosovë. Me këtë rast të veçantë dëshiroj të flas lidhur me këtë rol të cilin duhet ta kenë mediumet në shoqëri.

Kosova e sotme është shumë më ndryshe se Kosova kohës kur u lind “Rilindja”. Kosova e sotme është shumë më e lirë, shumë më demokratike, thellë e futur në rrugën e formimit të institucioneve demokratike të vetëqeverisjes. Por poashtu, Kosova e sotme është një vend i ndarë keqësisht mes dy opcioneve – dhe mbetet të shihet se nëpër cilën rrugë do të shkojë ajo.Çështja është se a do të gëzojë Kosova sundimin e ligjit apo do të bie nën sundimin e bandave.Të premten e kaluar, bandat e demonstrantëve të padisiplinuar, me sa duket nën drejtimin e elementeve kriminale të vendosura që të shkatërrojnë sundimin e ligjit, janë turrur me tërbim nëpër rrugët e Prishtinës duke thyer dritaret, duke sulmuar policët ndërkombëtarë dhe ata kosovarë, dhe duke sulmuar kosovarët e tjerë të cilët nuk pajtoheshin me mendimet e tyre arrogante lidhur me kauzën e tyre të “drejtë”. Në vend se të mbronin tre të burgosurit, ish-anëtarët e UÇK-së, me anë të argumenteve, fakteve dhe me anë të mjeteve ligjore, ata do të përdornin vetëm forcën dhe taktikën e rrugës sepse me sa duket e dijnë se drejtësia nuk është në anën e tyre. Këta demonstrues zgjodhën grushtin, gurin dhe shufrën metalike për të argumentuar, e jo arsyen, debatin dhe institucionet e gjyqit.

Sidoqoftë, gjëja më e tmerrshme është se në rrahjen e shkaktuar nga demonstruesit u sulmuan dhe u lënduan dy policë amerikanë dhe pesë policë të tjerë ndërkombëtarë. Si mundi të ndodhë kjo? A harruan përnjëherë këta kosovarë gjithë atë që bashkësia ndërkombëtare – e veçanërisht amerikanët – ka bërë për ta që nga marsi i vitit 1999? A kanë harruar këta vagabondë të paktë, këta kriminelë, se amerikanët ishin të PARËT që erdhën në Kosovë në vitin 1996, dhe se përkushtimi i ynë ndaj paqës, drejtësisë dhe sigurisë në Kosovë është i thellë dhe afatgjatë? Ky numër i vogël i kosovarëve – të cilët është e qartë se nuk i shprehin pikëpamjet e shumicës dërrmuese të popullit të Kosovës – a i kanë harruar ata pamjet dhe zhurmat e forcave ushtarake amerikane dhe të NATO-s duke e çliruar Kosovën nga shtypja? A kanë harruar ata se çfarë domethënie kishte këtu pamja e flamurit amerikan në vitet 1996, 1999, dhe përsëri tani gjersa ai valon mbi kulmet e shtëpive, në dritaret e dyqaneve të panumërta, madje edhe në veturat dhe veshjet e kosovarëve paqedashës dhe zbatues të ligjit? Kur këta banditë ngritën dorë të godasin një bashkëqytetar timin me gur, a nuk e panë ata flamurin në mëngën e tij dhe a nuk menduan ata se nuk po e sulmojnë vetëm një polic por vetë Shtetet e Bashkuara dhe gjithë njerëzit liridashës ? A kanë harruar ata se sa siguruese është për shumë kosovarë fakti se e shohin atë flamur në mëngët e qindra policëve dhe policeve që punojnë në Kosovë? Mua me duket se po, ata kanë harruar.Tre të arrestuarit do të ballafaqohen në gjyq me akuzat, me ç’rast procesi gjyqësor do të përcaktojë fajësinë apo pafajësinë e tyre. Çdo kosovar duhet të jetë i lumtur që njerëzit e akuzuar në këtë mënyrë nuk do të merren më në “biseda informative” dhe se ata nuk do të torturohen, por do të kenë mbrojtje juridike, proces të rregullt, dhe përfaqësim të drejtë dhe kompetent në gjykata. Nëse kanë faj, ata duhet të dënohen, ashtu si do të dëshironte çdo njeri i denjë. Prap, nëse janë të pafajshëm, atëherë gjyqi do ta vendosë këtë dhe ata duhet të lirohen – ashtu siç dëshiroj unë dhe çdo njeri tjetër që beson në sundimin e ligjit.Çka ka të bëjë e gjithë kjo me ditëlindjen e 57-të të “Rilindjes”? Shumë. Në një shoqëri që zhvillohet dhe transformohet në një shoqëri demokratike dhe shoqëri civile me sundim të ligjit dhe me institucione të vërteta të vetëqeverisjes, mediumet janë një ndër shtyllat mbështetëse të asaj shoqërie. Mediumet duhet të qëndrojnë gjithnjë si “roje” mbi institucionet e qeverisë, të veprojnë për interesa të popullit dhe të mbrojnë të drejtën e tyre për të ditur se çka ndodh në qeveri, se si punojnë udhëheqësit e tyre të zgjedhur, se çfarë vendimesh marrin ata në emër të popullit, dhe që të parashtrojnë vizionin lidhur me atë se ku shoqëria dëshiron të shkojë, dhe ta mbajnë atë vizion ashtu që të gjithë të mund ta shohin dhe ta diskutojnë.

Kur bandat dëshirojnë të kontrollojnë debatin, kur ato dëshirojnë të përdorin rrugaçërinë dhe dhunën për të shprehur vullnetin e tyre, kur ato dëshirojnë të mbysin zërin e kundërshtarëve dhe të frikësojnë të tjerët kur argumentet e tyre nuk qëndrojnë, atëherë mediumet duhet të jenë të parat që do t’i dënojnë dhe kritikojnë këto banda dhe kështu të mbrojnë sundimin e ligjit dhe ata të cilët e mbështesin sundimin e ligjit. Javën e kaluar e pamë sulmin e huliganëve kosovarë mbi forcën e re dhe trime policore të Kosovës. Ne kemi parë arrestimin e anëtarëve të TMK-së lidhur me veprat për të cilat është e qartë se nuk e kanë përkrahjen e TMK-së dhe të organizatës si tërësi, vepra këto të cilat shkojnë kundër po atyre vlerave mbi të cilat është ndërtuar TMK-ja. Në kohëra të tilla mediumet – TË GJITHA mediumet – duhet të marrin qëndrim dhe të apelojnë në të gjithë kosovarët që të dënojnë dhunën dhe të mbështesin sundimin e ligjit dhe të punojnë nga e para për të arritur krijimin e shoqërisë civile, gjë të cilën edhe ne edhe ju e dëshirojmë për Kosovën. Kjo vlen qoftë kur është fjala për trazira dhe sulme mbi policinë dhe njerëzit e pafajshëm, për frikësimin dhe madje vrasjen e figurave politike (madje edhe vrasjen e disa ish-komandantëve të UÇK-së) ose pjesëtarëve të grupeve tjera etnike, apo kur kjo ka të bëjë me çfarëdo forme tjetër të dhunës së përdorur si mjet i të shprehurit politik.Në këtë përvjetor të 57-të të gazetës “Rilindja”, e uroj Z.Behlul Jashari, Z. Ramush Tahiri dhe gjithë kolektivin për punën e mirë që e bëjnë me shkrimet mbi çështjet e ndërlikuara politike në Kosovë, shkrime këto të drejta dhe të balancuara. Nuk është punë e vogël të botohet një gazetë për 57 vite me radhë dhe ju mund të jeni krenarë që e keni arritur këtë. Ne duhet të punojmë së bashku duke përdorur fuqinë e penës, fuqinë e diplomacisë dhe fuqinë e opinionit publik në mënyrë që të sigurojmë mosndryshimin e vazhdimësisë së përparimit demokratik të Kosovës, dhe që sundimi i ligjit do të mbizotërojë gjithnjë mbi sundimin e bandave.

***

Nga arkivi – gazeta Rilindja: Shkrim ekskluziv para 15 viteve nga Ambasadori Xhon Menzis Shef i Misionit, Zyra e SHBA-ve në Prishtinë,  në numrin-botimin festiv të 12 Shkurtit 2002 të 57 vjetorit të gazetës tradicionale të Kosovës,  Rilindja.

Në 12 Shkurt 2017 – ditën e 71 vjetorit të Gazetës Rilindja, foto e korrespondentit në Kosovë të Gazetës Dielli – Behlul Jashari: Ballina e gazetës Rilindja me shkrimin e Ambasadorit Amerikan, Menzis.

Nga Fotaq Andrea/France/

Quhet Whitney Warren, dhe është Dikush. Fjala është konkretisht për arkitektin e njohur amerikan dhe bashkëthemeluesin e firmës “Warren and Wetmore” e cila, vetëm në vitet 1910-1930, ndërmori projektimin dhe ndërtimin e mbi 50 godinave madhështore në Manhatan e në New York City.

Siç del më poshtë nga artikulli i tij “Shqipëria”, botuar më 23 nëntor 1918 në organin francez “la Rennaissance”, ai ka qenë për vizitë në vendin tonë, pikërisht në mbarim të Luftës së parë botërore, një vizitë jo thjesht njohëse në rrafsh kulturor a turistik, por një vizitë me shumë gjasa politike, nisur nga nacionalizmi dhe angazhimi i tij pro-italian, për të mbështetur kërkesat e Italisë në Adriatik gjatë dhe pas Luftës së Madhe.

Është fakt historik se në kuadër të rivalitetit të Fuqive të kohës për vënie nën kontroll të zonave gjeostrategjike, “Çështja e Adriatikut” dhe vetë “Çështja shqiptare” dolën në plan të parë në mbarim të Luftës, kur përpara forcave politike shqiptare shtrohej detyra e ngutshme për ruajtjen e tërësisë territoriale dhe përcaktimin e statusit të ri juridik të shtetit shqiptar. Veçse, vetë këto forca, për shkak të rrethanave të ndërlikuara kombëtare e ndërkombëtare, po përballeshin me dy prirje politike në gjirin e tyre: njëra palë që mbështeste idenë se shqiptarët janë në gjendje të ngrenë e të drejtojnë vetë shtetin e pavarur shqiptar, pa ndërhyrje të huaj, apo ndryshe pa “protektorat” (S. Nivica e B. Pejani); dhe tjetra palë që kërkonte vendosjen, për një kohë të caktuar, të shtetit të pavarur shqiptar nën mbrojtjen e një Fuqie të huaj, si kusht i domosdoshëm për mëkëmbje dhe shmangie të çdo rreziku nga jashtë, sidomos nga fqinjët ballkanikë. Por edhe në këtë rast, për vënie të Shqipërisë nën mandatin e një Fuqie të jashtme, do shfaqeshin dy orientime: njëri fraksion i patriotëve shqiptarë që do t’i kërkonin Konferencës së Parisit mbrojtje amerikano-angleze dhe kundërshtim të protektoratit italian (M. Turtulli, G. Adhamidhi e M. Konica, mbështetur nga kolonitë shqiptare në Turqi, SHBA e Rumani); dhe tjetri fraksion me orientim proitalian (Turhan Pasha, L. Bumçi, M. Kruja, L. Gurakuqi, por edhe mjaft personalitete të tjera politike si S. Gjika, M. S. Gurra, M. Frashëri, M. Libohova, L.Nosi, etj.), që shihnin tek Italia një shtet perëndimor si fqinji më i afërt i Shqipërisë, me lidhje tradicionale, historike e kulturore, dhe me qytetërim të përparuar.

Këta patriotë, me sytë nga Italia, synonin thjesht dhe vetëm një mandat ndihme ndaj Shqipërisë, për “asistencë dashamirëse” dhe sidomos “ndihmë për një kohë të caktuar”, siç nënvizonte memorandumi i tyre i 14 prillit 1919 drejtuar Konferencës së Paqes. Ndonëse Italia nuk përmendej konkretisht me emër në këtë memorandum si një Fuqi protektore për Shqipërinë, kjo gjë lihej të kuptohej, ndërkohë që shprehej në të qartë se “ndihma duhej të ishte e tillë që të pajtohej me pavarësinë dhe sovranitetin e shtetit shqiptar të bashkuar”. Një protektorat italian ndaj vendit tonë, i kufizuar në kohë, dhe me frymë europiane, shihej kështu si domosdoshmëri në kushtet jashtëzakonisht të vështira të shtetit të ri shqiptar që rrezikonte të copëtohej për të tretën herë, deri në zhdukje, pas Kongresit të Berlinit dhe Traktatit të Londrës.

Nga ana tjetër, kërkesa për një protektorat italian ndaj Shqipërisë vinte edhe për arsye se mjaft personalitete politike shqiptare besonin në miqësinë e lashtë midis dy vendeve, e sidomos tek  deklarata e Italisë e vitit 1917, që kishte shpallur “pavarësinë e gjithë Shqipërisë”, ndryshe nga Austro-Hungaria, e cila kishte premtuar vetëm autonominë e saj. Në të njëjtën kohë, duke u mbështetur tek parimi i “vetëvendosjes së popujve”, si një aspiratë e çmuar për një paqe të drejtë e të qëndrueshme, parim i përkrahur fuqimisht nga presidenti amerikan Wilson, që deklaroi publikisht se nuk njihte traktatet e fshehta në kurriz të popujve – sikurse ishte Traktati i fshehtë i Londrës i vitit 1915 që zhdukte Shqipërinë nga harta e Ballkanit -, patriotët shqiptarë ishin të detyruar të pranonin (maj 1919) vendimin e Fuqive për vënie të Shqipërisë nën mandatin italian me argumentimin se “vendi nuk kishte arritur ende një pjekuri politike të duhur, për një jetë shtetërore plotësisht të pavarur”.

Në të vërtetë, iluzioni se Italia do të ishte aleatja e jashtme më e mundshme dhe më e afërt e kombit shqiptar, shpejt do të shuhej më 1920 me Luftën e Vlorës, kur Italia (me mendësinë kolonialiste të kohës) do të këmbëngulte edhe ushtarakisht për vënien dhe mbajtjen nën kontroll të Vlorës, Sarandës, Durrësit, etj. Ashtu siç pati bërë edhe më 1915 me pushtimin e krejt rajonit të Jugut të Shqipërisë në akset Vlorë-Përmet dhe Tepelenë-Gjirokastër-Sarandë. Ashtu siç do të bënte më në fund, edhe më 7 prill 1939, kur do të pushtonte Shqipërinë, pa hequr dorë nga qëllimet e saj aneksioniste ndaj Shqipërisë…

Por, le te kthemi në nëntor 1918, në prag të Konferencës së Parisit tek amerikani Whitney Warren, që realizon në këtë kohë vizitën e tij në Shqipëri. Në fakt, që në vitet e Luftës së parë botërore e shohim atë në Europë, si bashkëthemelues të Komitetit të Studentëve Amerikanë të Shkollës së Arteve të Bukura në Paris, duke mbrojtur kauzën franceze. Dhe shumë shpejt, i lidhur me miqësi të ngushtë me shkrimtarin e njohur italian Gabriele d’Annunzio, mbështet aktivisht edhe kërkesat e Italisë në Adriatik, duke u emëruar njëkohësisht përfaqësues diplomatik i Shteteve të Bashkuara në shtetin e lirë të Fiumes (Rjeka). Përkrahës i nacionalizmit politik italian, ashtu si d’Annunzio, që kishte hartuar më 1915 broshurën politike “Per la piu grande Italia”, edhe Warren e kërkonte Italinë fuqi europiane të dorës së parë që duhej të shfaqte “frymë të re protektore” dhe “partneritet”, por pa e lënë në hije parimin e “vetëvendosjes” së popujve. Duke ndjekur logjikën dhe frymën e kohës, në këtë shkrim, ai i njeh Italisë përkujdesjen për zhvillim të Shqipërisë dhe partneritet me të.

Njeri i besuar i Departamentit të Shtetit dhe posaçërisht i presidentit Wilson, ai ishte një figurë qendrore mes intelektualëve dhe politikanëve të shquar të Europës dhe Ballkanit, tek mbante lidhje të ngushta me ta, për ta paraqitur sa më objektivisht, realisht e në mënyrë konstruktive gjendjen në Ballkan gjatë dhe pas Luftës së parë, pikërisht në atë zonë të rrezikshme të kontinentit të vjetër të quajtur “Fuçi e barutit”. I vetëdijshëm për rolin e Shteteve të Bashkuara si faktor paqeje, stabiliteti e progresi në rajon, dhe përfaqësues i tyre në Fiume (shpallur “shtet-tampon i pavarur “), një qytet në Kroaci, banuar kryesisht nga italianë e kroatë dhe konsideruar në atë kohë si “molla e sherrit” midis Italisë nga njëra anë, dhe mbretërisë kroato-serbe, nga ana tjetër, në çështjen aq delikate të kontrollit të Adriatikut, e shohim kështu amerikanin Warren të lidhur me letërkëmbim të dendur me mori personalitetesh të botës, që nga presidenti Th. Roosvelt dhe mbreti Albert I i Belgjikës deri te duka i Albës, mbreti i Monakos, shkrimtari Marsel Proust, konti Barbarini, shkrimtari dhe politikani Maurice Barrès, kryeministri francez G. Clémanceau, e me radhë, por edhe me personalitete europiane që ndiqnin nga afër “Çështjen shqiptare”, si Justin Godart, d’Estournelle de Constant, Antonio Baldacci e Victor Bérard. Mbi të gjitha, Warren nuk e kursen penën e tij për të shkruar artikuj e ese që i botonte në organe të ndryshme të Europës, por edhe në formë broshure. Përmendim këtu artikujt e tij “Për Neutralët”,  “Roli i Amerikës në luftën ajrore”, “Po Adriatiku?”, “Për miqtë e Francës”, “Amerika dhe Anglia”, “Duke vështruar Italinë”, “Uniteti i Organizatës”, “Bashkimi i Aleatëve”, “Çështja e Adriatikut dhe Trente Trieste”, “Hapi i fundit”, “Përpjekja ushtarake dhe Italia gjatë luftës”, “Mali i Zi: Krimi i Konferencës së Paqes”, etj.

Përballë frymës së rivalitetit gjeostrategjik që orientonte veprimet e Fuqive të kohës gjatë dhe pas Luftës së partë botërore, e cila do të bënte mbi 20 milionë viktima dhe do të rrezikonte mbi të gjitha të zhdukte krejt Shqipërinë, përballë kompleksitetit të ngjarjeve politiko-ushtarake që e shndërruan Shqipërinë në shesh-beteje në vitet 1914-1918, shohim personalitete të rëndësishme të botës shqiptare e të huaj të mobilizohen fuqimisht për të mbrojtur pas Luftës integritetin e kombit shqiptar në kufijtë e tij etnikë, të veprojnë mbi të gjitha, me mprehtësi e shkathtësi, në fushën diplomatike, e cila do të dilte tashmë në plan të parë për rivendosjen e Paqes së përgjithshme. Në kërkim të një “partneri strategjik” për Shqipërinë, nuk mungon në këtë mes edhe veprimtaria e amerikanit Warren, i cili e nis shkrimin e tij “Shqipëria” me një aluzion ironik nga bota e operave komike të Offenbach, “Banditët” dhe  “Dukati i Gerolsteinit.

***

Shqipëria/

Nga Whitney Warren/

“Z. Whitney Warren, ka pasur rastin të vizitojë kohët e fundit Shqipërinë dhe ka vërtetuar në vend dëshirat që ushqejnë vetë shqiptarët në gjendjen e përgjithshme që e karakterizon. Në artikullin që na ka dërguar, tregon mënyrën se si e sheh ai çështjen të zgjidhur në çastin e vendosjen së paqes së përgjithshme”. (Ndërhyrje redaksionale e gazetës “La Rennaissance”, 23 nëntor 1918).

 Mes tërë problemeve që shtrohen për zgjidhje para Traktatit të paqes së përgjithshme, çështja e Shqipërisë është nga ato me të dhëna nga më pak të njohurat prej publikut francez. Shqipëria nuk është, siç duan ta përfytyrojnë, një vend operete ku [liberti] Meilhac të na ndërtoka aty skenën për “Bandidët”, apo një shtet i tipit “Girolstein”, i bërë vetëm për të qenë teatri i të papriturave qesharake të një princ Wied-i. Është një truall tepër i lashtë që ka luajtur një rol të madh në Histori dhe që është në pritje të një zhvillimi mjaft të rëndësishëm nëse fati i saj rregullohet në një mënyrë të tillë që t’i sigurojë Europës së riorganizuar disiplinim të forcave dhe shfrytëzim të burimeve që zotëron.

Mbase nuk është e kotë të vërehet se përcaktohen me emrin “Shqipëri” të katër ish vilajetet e Turqisë europiane, të njohura me emrin vilajeti i Shkodrës, i Kosovës, i Manastirit dhe i Janinës, emra këto që komunikatat nga Orienti i kanë bërë aq të njohura dhe që janë themelet e një njësie të vetme etnologjike, gjeografike e historike. Emërtimi “Albania” është për më tepër krejt konvencional. Termi i vërtetë që duhet të shërbejë për të përcaktuar këto rajone është ai që përdorin vetë banorët e tyre: “Shkipëria”, vendi i Shqipes. Ky emërtim ka dobinë se karakterizon shumë saktë krenarinë, fisnikërinë si dhe traditat luftarake e të guximshme të një popullsie malësorësh të palodhur që llogarisin ndër stërgjyshërit e tyre një mbushulli heronjsh, ndër të cilët më i famshmi është Skanderbegu.

Kombësia shqiptare është me origjinë të largët e misterioze; shkon siç thuhet gjer në epokën primitive të Pellazgëve dhe shqiptarët konsiderohen përgjithësisht si pasues të drejtpërdrejtë të Ilirëve, të cilët kolonizuan të parët brigjet lindore të Adriatikut. Shihet pra se është fjala për një racë tepër të lashtë dhe që mund të rivendikojë me shumë arsye të drejtën për të mos u ngatërruar me asnjë tjetër.

Madje mund të thuhet se vetëdija e një trungu të përbashkët etnik ka shuar mes shqiptarëve grindjet që lindin zakonisht nga larmia e besimeve. Në fakt, praktikojnë tri fe, katolike, ortodokse e myslimane, por në dallim nga popujt e tjerë ballkanikë për të cilët feja dhe kombësia krijojnë një gjë të vetme, ata nuk janë të përçarë nga ndonjë mosmarrëveshje besimi. Përkundrazi, ekziston edhe tradita për disa fise katolike të martojnë djemtë e tyre me vajza nga fise myslimane. Zakon që tregon se deri në çfarë shkalle të lartë familja shqiptare krijon një njësi të plotë të pandashme.

Banorët flasin një gjuhë më vete që nuk ka të bëjë as me sllavishten, as me greqishten, por është me origjinë ilire, mësimi i së cilës u ndalua rreptë dhe për një kohë të gjatë gjatë sundimit të Turqisë. Bashkësive myslimane dhe ortodokse u imponohej njohja e gjuhës turke apo greke. Nuk mund të mësohej shqipja veçse në shkollat e hapura nga shtetit italian dhe Austria në Skutari, Durazzo e Valona. Edhe pse u përpoqën për ta zhdukur gjuhën shqipe, ajo përsëri mbeti e pacenuar: një provë tjetër e lidhjes së atyre që flasin këtë gjuhë me traditat e atdheut të lashtë.

Tek paraqitëm shkurtimisht këto çështje, cili është fati i Shqipërisë nëpër histori? E pavarur, me gjithë përpjekjet e grekëve për të mos e lënë të tillë, e nënshtruar ndaj romakëve vetëm me anë të tradhtisë, bashkohet rreth heroit të saj kombëtar Skënderbeut në shekullin XV; ky kapedan i madh, që mbante titullin mbret i Epirit e i Maqedonisë mbretëroi në vitet 1443-1467 dhe gjatë tërë kësaj periudhe nuk pati qëllim tjetër veç të siguronte lirinë dhe madhështinë e atdheut të vet kërcënuar nga ambicia turke. Pas vdekjes së tij, lufta për pavarësi zgjati gjatë katër shekujve dhe asnjëherë qeveria osmane nuk arriti të vendosë autoritetin e vet në rajonet malore të vendit; vetëm qytetet iu nënshtruan forcës. Por do të ndodhte sidomos në vitet 1870 që shqiptarët të kërkonin fuqimisht autonominë e tyre. Më 1878,  kur Kongresi i Berlinit i dha Malit të Zi dy kantone shqiptare, disa territore Serbisë e të tjera Greqisë, revolta shpërtheu kudo dhe u shtyp veç me gjak. “Lidhja Shqiptare”, e themeluar me qëllim që të shpallte e të realizonte kërkesat e saj autoktone, i dyfishoi përpjekjet më 1897 dhe 1903. Më 1908, propaganda e saj dha rezultate të mëdha mes fiseve shqiptare. Programi për pavarësi mori fillimisht një formë krejt parlamentare dhe deputeti shqiptar Ismail Kemal Bej themeloi një parti të re, “Bashkimi Liberal”, si kundërvënie ndaj Komitetit “Bashkim e Përparim”. Me ardhjen në fuqi të xhonturqve, shkëputja u bë përfundimtare midis Portës dhe Shqipërisë. Që prej kësaj kohe, lufta për pavarësi nuk rreshti një ditë; vijojnë kryengritje pas kryengritjesh të Fiseve: më 1911, revolta arrin pikën e saj kulmore, dhe më 1912, në mesin e Luftës ballkanike, Ismail Kemal Bej, themelues i “Bashkimit Liberal”, shpall në Valona pavarësinë e vendit të tij dhe krijoi një qeveri të përkohshme. Arrijmë këtu në ngjarje që ende janë të freskëta në kujtesë: më 1913, Mbledhja e Ambasadorëve në Londër pranoi që Shqipëria të bëhet një shtet i pavarur; do pasojnë kështu mbretërimi i shkurtër i princ Wied, pështjellimet, mosmarrëveshjet e nxitura nga Austria, kryengritjet e reja dhe më në fund, largimi i nxituar i princit. Pasandaj erdhi Lufta…

Nga këto fakte, të paraqitura në mënyrë të thatë, qëllimisht, për t’i bërë të mundur publikut të shohë përmbledhtas tiparet themelore të historisë dhe të karakterit shqiptar, del se ka ardhur çasti për Shqipërinë të fitojë një status qëndrueshmërie, për t’i garantuar një autonomi që asnjëherë nuk ka reshtur së kërkuari ndër shekuj, gjatë luftërash të panumërta, si dhe t’i sigurojë një mbrojtje që e ka të nevojshme për një jetë në paqe, një jetë frytdhënëse e të rregullt. Thuhet: “Përvoja e princ Wied-it vërteton se Shqipëria gjithmonë është e pakënaqur”. Nuk ka gjë më të pavërtetë e njëkohësisht më të vërtetë. Që këtej del se ndihma e një Fuqie të madhe është e nevojshme për këtë popull të organizuar keq, jeta politike e të cilit kurrë nuk ka pasur një kuadër të kënaqshëm, por aspak të prirë për një skllavëri të re. Mjaft të shohim shtetet e tjera ballkanike. Greqia fillimisht u mbështet, gjatë kohës së Otonit, nga një organizëm bavarez, pastaj, më vonë, nga një organizëm francez. Bullgaria u ndihmua nga Rusia, si dhe Mali i Zi. Në këtë mënyrë, edhe Shqipëria duhet të gjejë, në vitet e para të hovit të saj të ri, një mbështetje nga jashtë. Ku ta gjejë këtë mbështetje që as Turqia, as Austria kurrë nuk kanë qenë as të denjë, as të aftë për t’ia dhënë, ku tjetër përveçse tek Italia?

Të mos harrojmë se mbi bregdetin italian të Adriatikut, ekziston tashmë një koloni prej 200.000 shqiptarësh që janë vendosur atje për t’iu larguar zgjedhës turke; të mos harrojmë po ashtu se vetëm Italia ka një kuptim të saktë të gjendjes shqiptare. Programi i saj është: “Shqipëria shqiptarëve”. Ajo nuk kërkon tjetër veçse të mbështesë kauzën e tyre. Kush mund të thotë të njëjtën gjë ndër shtetet që kanë synuar dhe synojnë ende të vënë dorë mbi atë tokë pjellore?

Përpjekja e bërë nga aleatët tanë gjatë luftës së sotme (mund të shkruajmë tani: “gjatë luftës së fundit”), për të përmirësuar fatin e Shqipërisë dhe për të dëbuar që andej armikun e përbashkët ka qenë e madhe: bëri më në fund të mundur depërtimin e qytetërimit latin në rajone të egra dhe krijoi lidhje mirënjohjeje shumë të forta midis shqiptarëve e italianëve. Për të përmendur vetëm dy shembuj, le të kujtojmë veprën e mësuesve italianë që i vunë vetes si detyrë të përkujdesen krahë për krahë si ndaj fëmijëve katolikë, ashtu dhe ndaj fëmijëve ortodoksë e myslimanë në territoret e pushtuara dhe që arritën rezultate nga më të mirat; le të kujtojmë gjithashtu se që prej vitit 1915, ushtarët italianë çelën mbi 1.000 km rrugë, shtruan një rrjet të plotë linjash telegrafike, telefonike dhe radio-telegrafike, ndërtuan ujësjellës, kanale vaditjeje, ura, linja elektrike, etj…  Atje, si kudo, trupat e xhenios italiane përfunduan kryevepra, konkretisht ndërtimin e rrugës Vlorë-Sarandë, e quajtur ndryshe edhe rruga e Himarës, duke çarë shkëmbinj e pyje mijëvjeçare dhe duke zigzaguar guximshëm në rajone dikur të virgjëra. U deshën jo më shumë se 20 muaj për të përfunduar këtë rrugë të përkryer automobilistike, e gjatë 130 km. Ndërmarrje të tilla janë vetëm fillimi i një pune qytetëruese, që të njëjtat duar  duhet ta vazhdojnë.

Pozita e Shqipërisë në Adriatik – fqinjësia e saj me vende ku ndikimi latin është ndjerë prej kohësh, ku ndikimi italian, në vazhdë të tij, nuk ka reshtur kurrë së ushtruari një veprimtari bamirësie, qoftë edhe gjatë sundimit austriak – domosdoshmëria para së cilës gjendet Shqipëria për t’u mbështetur mbi një armaturë qytetëruese  – vetë dëshira e banorëve të saj, gjithçka përputhet për t’ia besuar Italisë drejtimin e një Shqipërie autonome. Siç shkruan gazeta “Kuvendi”, organ i interesave shqiptare: “Drejtuesi i sotëm, mbrojtësi i nesërm mban një emër që askush nuk mund ta shqiptojë pa u përkulur me respekt. Ky emër është “Roma“”.

Një politikë me synimin për t’i kënaqur të gjithë, ku të ushtronin ndikimin e tyre shumë Fuqi njëkohësisht do të binte ndesh me interesat parësore të kësaj treve dhe do të krijonte një gjendje të paqëndrueshme, të padrejtë, plot rreziqe, të papajtueshme me sigurinë për të cilën Europa ka nevojë.

Whitney-Warren

Qytetar Amerikan,

Anëtar i Insittutit.

INTERVISTË ME JOSCHKA FISCHER: “Kam shqetësime serioze edhe për Ballkanin…”/

Marrë nga Paolo Valentino ( i dërguari i “Corriere della Sera” në Berlin)/

Përktheu per Diellin: Eugjen Merlika/            Dy vjet më parë, Joschka Fischer shkrojti një libër me titullin apokaliptik : “Nëse Evropa do të dështonte?”. E pyes ish ministrin e jashtëm gjerman nëse sot jemi më pranë apo më larg humnerës. “Nuk kemi qënë kurrë më pranë dështimit. Por mundësitë e vënies përsëri në ecje, janë më të mëdha se atëherë, nëse evropianët do të mbeten  bashkë dhe do të hedhin një etapë të re të projektit të përbashkët. Në këtë kuptim jam i kënaqur, por vetëm pjesërisht.”

A ka qenë zgjedhja e Trump-it për t’i u bërë të ndërroni mendim ? Ju keni folur për rrezikun  e “perëndimit të Perëndimit”.

            “Është e vërtetë por nuk nënkuptonja Perëndimin e lindur në Mesdhe. Bëja fjalë për Perëndimin, botën transatllanike të ngritur mbas luftës së Dytë botërore e thyerjes së nazizmit, të themeluar mbi lidhjen mes Amerikës, Evropës perëndimore dhe Kanadasë dhe mbi garancinë e sigurisë së dhënë aleatëve nga SH.B.A.. Donald Trump, me moton e tij America First shënon konkretisht heqjen dorë dhe shkatërrimin e mundshëm t’asaj bote : ve në diskutim Nato-n, i kthen shpinën tregëtisë së lirë, gërryen , me fjalë të tjera, dy shtyllat e rendit global që kemi njohur. Nëse kjo do të ndodhte, pasojat do të ishin tepër të rënda për Evropën.”

E ku qëndrojnë mundësitë ?

            “Përballë kësaj perspektive Evropa, më së fundi, mund të bëhet e pjekur. Por duhet të rritemi pa rënë në kundëramerikanizëm.”

A janë shpejtësitë e ndryshme, për të cilat flet kancelarja Merkel , rruga për t’u ndjekur ?

            “Shpejtësitë e ndryshme janë realiteti. Do të ndjehesha më mirë sikur të dinja se më 7 maj në Francë nuk do të zgjidhej Marine le Pen. Nëse kjo do të ndodhte do t’ishte fundi i BE dhe i euros, me pasoja dramatike botërore. Por kam besim se nuk do të ngjajë e që, mbas zgjedhjeve gjermane në shtator, mund të hapet një dritare mundësie për të rishpërcaktuar projektin evropian.”

Në çfarë mënyre ?

            “Sigurisht eurogrupi do të jetë shtylla mbajtëse. Gjermania duhet të lëvizë, por duhet t’a bëjnë edhe të tjerët. Duhet të bëjmë më shumë për sigurinë, jo vetëm ushtarakisht, por edhe me një politikë të jashtëme të përbashkët në Mesdhe, ku nuk mund t’i ngarkojmë më Shteteve të Bashkuara interesat tona. Më së fundi duhet të marrim seriozisht mbrojtjen e përbashkët, bashkëpunimin kundër terrorizmit duke u mbështetur mbi përvojën e e shumë antarëve. Italia, për shembull, që mund të besojë mbi pasurinë e luftës kundër mafies.”

Mbrojtja evropiane a do t’ishte alternative ndaj Nato-s?

“Diskutim akademik. Duhet të ruajmë të gjithë atë që kemi. Por, në të njëjtën kohë, të ndërtojmë opsione të tjera në mënyrë që, nëse të tjerë do të tërhiqeshin mbrapa, të mos mbetemi të pambrojtur. Nuk ka nevojë të quhet ushtri evropiane, por një bashkëpunim më i fuqishëm sa i përket armatimeve, forcave të veçanta, trasporteve, komunikacioneve, është i mundshëm dhe i nevojshëm. Nëse do të fuqizojmë shtyllën evropiane edhe Nato do të jetë përforcuar.

Mund të bëhet kjo nëpërmjet pararojave ?     

“Sigurisht, traktatet e Lisbonës  e lejojnë. Është e qartë që kemi nevojë për një fillim të ri. Secili duhet të bëjë pjesën e tij : Gjermania duhet të bëjë më shumë n’ekonomi, barazia e bilancit është një çuditëri, nuk i shërben askujt. Franca që ka status bërthamor, mund të bëjë më shumë në sigurinë. Italia, më së fundi, duhet të bëjë reformat e saj. Të gjithë ata që duan e munden duhet të mundohen të gjejnë një miratim të ri.”

Por, si thoni ju, gjithshka varet nga një përfundim zgjedhor i vetëm, ai francez. A nuk është një shenjë e brishtësisë së projektit evropian ?

            “Është ashtu. Evropa mund të shkojë përpara pa Britaninë e Madhe, shtoj, fatkeqësisht. Por nuk mund t’a bëjë  pa Gjermaninë, Francën dhe Italinë, kombet karolinge. I gjithë projekti evropian lindi nga kapërcimi i armiqësisë franko – gjermane. Pikërisht për këtë Italia u zotua që në fillim në këtë proçes. Nëse bashkëpunimi ndërmjet Francës e Gjermanisë do të mbaronte, do të mbaronte edhe Evropa. Por roli i Italisë si faktor i tretë , është themelor.”

A do t’a ndjekë popullsia ?

            “Tashmë jemi brënda një thyerjeje historike. Politika duhet të ketë guximin t’i thotë popullsive se cilat janë pasojat e mundëshme. Njerëzia nuk është e marrë, flasim për përgjigjet nevojave të saj konkrete : siguri, mirëqënie, e ardhmja e fëmijëve. Nuk mund të mendojmë të ndahemi nga rendi liberal evropian pa paguar çmime tepër të larta në planin ekonomik e shoqëror. Sa më shumë që këto çështje të mëdha të vihen në qendër të politikave kombëtare, aq më pak do të futin frikën populistët, sepse nuk kanë asgjë për të ofruar. Loja është tmerrësisht e dëmëshme për të gjithë”.

Me shpejtësitë e ndryshme Gjermania kërkon një pararojë në shembëlltyrë të saj ?

            “Gjermania nuk don një Evropë gjermanike. Nuk ka kuptim : perspektiva e Berlinit është sinonim i Be. Nëse Evropa do të mbetet e dobët, siç është tani, nuk do të ketë t’ardhëme. E vërteta është se një mirëkuptim me 27 është gjithënjë e më i vështirë. Prandaj është qenësore që zemra, pra Eurogrupi, të jetë i qëndrueshëm e të fuqizohet. Me monedhën e përbashkët kemi bërë një hap vendimtar drejt integrimit : tani bëhet fjalë për të kryer kërcimin e mëtejshëm, atë të bashkëpërgjegjësisë së rreziqevet. Por kjo nuk është Evropa gjermanike.”

E quan ende Merkelin të domosdoshme për Evropën ?

“Po. Duhet të komunikojë në mënyrë të ndryshme, është e zonja”.

Ҫfarë marrëdhëniesh duhet të kemi me Rusinë ? Ju keni kritikuar hapjet kundrejt Putinit.

            “Të jetohet në kontinentin tonë do të thotë të bashkëjetohet me një fqinjë shumë kabà dhe këtë nuk mund t’a ndryshojmë. Sa më e fortë të jetë Evropa, aq më të kollajshme do të jenë marrëdhëniet me Rusinë. Putini mendon “përça e sundo”. E kuptoj por na takon neve t’i a ndalojmë. Do të gabojmë nëse do të mendojmë se duke u bërë të vegjël do të kemi marrëdhënie paqësore me Moskën. Ndërsa duhet të bëjmë që të merremi me seriozitet në Moskë ashtu si edhe në Washington. Mbi konfliktet konkrete : sanksionet u miratuan mbas pushtimit të Krimesë dhe krizës n’Ukrainë. Nëse Moska ndryshon qëndrim, nuk ka asnjë arsye për t’i mbajtur”.

Imigracioni sjell para Evropës një problem identiteti. Si do të përballohet ?

            “Jetojmë në një yllësi gjeopolitike shumë të vështirë : në Veri, ndryshimet klimatike shkrijnë kësulën arktike ; në Lindje Rusia dhe në Jugë – Lindje Turqia janë fqinjë shumë problematikë ; në Jugë mërgimtarët na venë përpara një sfidë që nuk do të largohet e të cilën duhet t’a pranojmë. Me një kontroll më të mirë të kufijvet, por edhe me integrimin, me diplomacinë për të zgjidhur krizat, me marrëveshjet dhe investimet në Vendet e origjinës, si në Afrikën e Veriut, si në Afrikë. Por un kam shqetësime serioze edhe për Ballkanin.”

Në çfarë kuptimi ?

            Mund të diskutojmë nëse Turqia i përket apo jo Evropës, por për Ballkanin përgjigja është afërmendsh. Deri sa premtimi që një ditë, secili që është ende jashtë, do futet në Be, do të mbetet i besueshëm, gjithshka do të mbetet paqësore. Por nëse një ditë nuk do të jetë më ashtu, do të gjendemi menjëherë para një situate shpërthyese, të dhunës e të luftës civile. (nënvizimi i përkthyesit) Mos të harrojmë se vala e parë e madhe e të  ikurve në Evropë nuk erdhi nga Lindja e Mesme, por nga Ballkani”.

“Corriere della Sera”, 11 shkurt 2017        Përktheu Eugjen Merlika

URIM I VATRËS: GËZUAR DITËLINDJEN ELON HAXHOSAJ!/

Djali që shihni në krahët e të atit në protestën e 9 Janarit 2017 organizuar nga Federata Panshqiptare e Amerikës “VATRA” para ambasadës Franceze në Washington, quhet Elon Haxhosaj. Ai sot ka ditëlindjen dhe Vatra e uron: Gëzuar Ditëlindjen Elon!

Eloni mbushi 2 vjet nga ardhja në jetë. Edhe 100 vite të lumtura! Eloni është vetëm 2 vjeçar dhe natyrisht ai nuk mund ta konceptojë fjalën “protestë” në një ditë të ftohtë dimri, por nesër kur të jetë i rritur, kjo fotografi, do t’i përcjellë atij mesazhe krenarie. Le ta kujtojë dhe këtë urim për ditëlindjen nga Vatra!

Nga Violeta Mirakaj/

Mbresa nga Veprimtaria kushtuar Musine Kokalarit në 100 – vjetorin e Lindjes organizuar nga  Organizata e Gruas Shqiptare – Amerikane “ Hope & Peace” në bashkëpunim me Federatates’VATRA”/

– Përsëri si gjithmonë dyert e sallës “ Vatra” këtu në New York janë të hapura për veprimtari, dhe aktivitete të ndryshme./

,

E shtunë 11 Shkurt 2017 u organizua sesion përkujtimor për nder të Heroinës Shqiptare Musine Kokalari, 100- vjetori i lindjes së shkrimtares së parë, së gruas fisnike që iu desh të përjetojë ferrin mbi tokë. Kjo përkujtimore u organizua nga Organizata e Gruas Shqiptare – Amerikane “ Hope & Peace” me kryetare Mimoza Dajçi, mbështetur nga Federata Panshqiptare “Vatra”, New York ; muzeu “Musine Kokalari” Gjirokastër: familjarët Kokalari, SHBA dhe realizimi -gazetari Dritan Haxhia. Moderator -Beqir Sina, mbështetur nga Dalip Greca-editor i “Vatrës”, TV – Albania Culter – Adem Belliu…

Prezenca e saj imponuese nëpër mjet fotove të më dha të vendosura në sallë duket sikur na thotë :- Po të dëshirosh të jesh diçka, mund të bëhesh. Duhet të zbulosh se je unik në botë, sepse Ti je një kombinim i veçantë me një qëllim të caktuar….. Ti je ai lloj kombinimi, sepse vetëm Ti mund të bësh atë që është thelbësore për të bërë. Nuk duhet të besosh asnjëherë se nuk ke një kontribut për të dhënë në jetë. Bota është si një qilim që s’ka përfunduar së enduri, dhe vetëm Ti mund të plotësosh figurën në hapësirën e vogël që të përket. Vetë thëniet e Musine Kokalarit për atdheun dhe krijimtarinë e saj e tregojnë më së miri.

“Besa , shpresa dhe dashuria ato pra na lartësojnë. Përçarja dhe marrëzia na poshtërojnë e na mjerojnë.” ( Shkup, 10 / 07/ 1943)/

“Prodhimi im letrar që në fillim, kur zura të hidhja çapat e para, është lidhur ngushtë me ndjenjën kombëtare. Liria e Shqipërisë sime, është burimi i kulluar i diellit tonë poetik.” ( Tiranë , 06/ 07/ 1944)

“ Të punojmë për të mbjellë farën e lirisë, ku respekti i çdo njeriu do të jetë gjëja e parë dhe individualiteti i mbrujtur mbi baza të shëndosha morale në çdo kryerje, është ideal. Një ideal që nuk i largohet realitetit, po që i vjen në ndihmë duke rrojtur me nder dhe me djersën e ballit. Një ideal me virtytet më të larta dhe me ndjenja njerëzore.” ( 18/ 02/ 1945)

Kujtimet e mbesës së heroinës për hallën e vet, Artemis Kokalari, si dhe dëshmitë konkrete me dokumente dhe fotografi në munitor, nga famijarët e tjerë krijuan një atmosferë sa emocionale dhe njohëse për auditorin.

Para syve tanë del diplomantja e Universitetit të Romës në degën e Letërsisë dhe Arteve të Bukura, që nuk pranon vendin në katedrën e atij universiteti, sepse ka bindjen që vetëm si shkrimtare, si intelektuale mund t’i shërbejë atdheut. Ajo kishte vizionin e saj për zhvillimin e historisë dhe kombit shqiptar. Heroina e kulturuar ishte aq shumë e apasionuar pas fjalës së bukur shqipe njëkohësisht mbante mbi supe tragjedinë e përherëshme të njeriut me karakter të papërkulur.

Kumtesë pas kumtese të mbajtur nga të pranishmit, si Kryetari i “Vatrës” Gj. Buçaj, nga Besa Kadare ambasadore në Kombet e Bashkuara në New York, poetja dhe humanitarja Rita Saliu, ish të perdjekurit politik D.Saraçi, Pëllumb Lamaj i cili e quan Musinenë, se ajo është Zhandarka e Shqipërisë; plotesohen nga Mimoza Dajçi, Remka Huruglica (kryetare e shoqatës së gruas shqiptare në Kanada, e cila vjen si e ftuar për këtë aktivitet) dhe shumë të tjerë; u krijua një tablo e plotë e figurës intelektuale martire Musine Kokalari.

Gjatë kohës së studimeve në Romë, Musineja shkruan një studim- “Ali Pascia di Janina” dhe e boton ne L’Albania më 1940. Shkruan novelën “Nënua Plakë” në Romë, dhe ditarin autobiografik “Jeta ime universitare”. Me tezën e doktoraturës “Letteratura Albanese – Naim Frashëri” laurohet në vitin 1941.Vendi i saj ishte Shqipëria, këtu ajo besonte dhe ëndërronte t’i vinte në ndihmë vendit të saj.Kthehet në Shqipëri e vendosur për të vijuar rrugën e zgjedhur si shkrimtare. Lexon shumë, përkthen Luixhi Pirandelon dhe mbledh mijëra e mijëra vargje nga folklori shqiptar, nga gjuha e popullit, fjalës artistike të mençurisë popullore. Ajo është e apasionuar dhe zhytet e tëra në botën e përrallave, gjë e gjëzave në folklorin shqiptar.

Skicat e ciklit “Këngë Varfërie”,(…botuar në rubrikën frymëzime në verën e vitit 1937) janë shumë domethënëse dhe për kohën e sotme. Ajo kërkonte me këmbëngulje të vërtetën e jetës, për të bërë të vërtetën e thelbit artistik të veprës së saj.

Ja si shprehet :- “Vizitova anembanë. Vura re kudo. Pashë të ligun, që quhet i mirë, pashë gënjeshtarin që kishte të drejtë, pashë katilin që nuk i skuqej faqja. Qesha se ky ishte brumi i shoqërisë, thelbi i njerëzisë.

Hodha hapat e para. Ktheva kokën prapa e një grusht më dhanë. E mbajta përpara e në perde e zezë më doli në sy. Duhej forcë që të çdukej. E ktheva majtas, një sy tallës më drejtohej, e kthej djathtas, në vajtim i thellë dëgjohej. Unë hesht, habitem. Pyes, se ku jam. “Në jetë”, më përgjigjen. Jam i varfër…më mirë. S’kam njeri – shoh më vonë. Më shtypin… Ktheju grushtin të luftoj, po, po. Atëhere kuptova se ku ndodhesha dhe ç’ishte jeta: Luftë!”

Dhe gjithë jeta e saj tregoi se Musineja mbarte vlera të mëdha, të denja ashtu si gjatë gjithë historisë gra, burra të guximshëm, kanë mbajtur qëndrime të kundërta me mendimet e zakonshme të kohës së tyre. Kanë përballuar tiraninë politike, fetare, raciale, duke i dhënë jetën për çështjen e tyre.

Krijimtaria e saj në tre librat e njohur, një enciklopedi e vogël e jetë së gruas gjirokastrite, si psh në romanin e parë të saj “ Sa u tund jeta”, në pasthënie shprehet “….pasqyrë e një bote të perënduar, shtegu i kapërcimit nga vajzëria në mes të këngëve, në një nusëri, për ta hedhur gruan prapë në vargonjtë e rëndë të robërisë së fanatizmit”. Përmbledhja me përralla të përpunuara për fëmijë e vënë M. Kokalarin edhe si themeluese e kësaj letërsie sjell mesazhin se ndër netët që kalojnë fëmijët , si të gjithë shqiptarët, “Rreth vatrës”, (simbol i atdheut dhe familjes) marrin nocionet e së mirës dhe së keqes, të bukurës dhe të shëmtuarës e ushtrimit të mendjes (gjë a gjëzat) dhe gjithçkaje, që trashëgohet aq natyrshëm e me aq dashuri e mirëkuptim për brezat.

Vlerësimet e personaliteteve të shquara shqiptarë dhe të huaj tregojnë për mendjekthjelltësinë, mendjendritur të intelektuales së shquar M. Kokalari psh:-

Sotir Kolea : – “ Qëmtimet e tua me titull: “ Siç më thotë nënua plakë”, të cilat i prisja prej kohësh të gjatë, i mora ka ditë dhe të falemzemret që pate mirësinë të mos më harrosh. Pashë me gëzim që i shfaqe sakaq dhe mikut tim A. Xhuvani, duke i uruar se nuk i vajti dëm mundimi që derdhi në bibliotekë.

Pas disa ditësh, i mora me nge prapë në dorë, i shfletova në fund e krye dhe thashë : “ I lumtë asaj dore”.

Maksimilian Lambertz :- “ Me dhuntinë e një talenti të gjithanshëm si ai i Kokalarit, është dhënë në tablo piktoreske e në gjuhe me ngyra të gjalla, të mrekullueshme, që kanë spikatur karakteret femërore.”

Lazgush Poradeci:- Admirimin tim nga zemra për veprën tuaj:- “Siç më thotë nënua plakë”.

…”Me sa vërejtje të përpiktë, plot gjallëri dhe plot freski, janë zënë këto miniatura të Musine Kokalarit. Të thuash si të kish këputur një copë të gjallë të jetës…

…Janë skica këto me një intuim psikologjik të madh.

…..Nuk i afrohen sipërfaqes vetëm për ta rilevuar me një ngjyrë të lehtë, me një efekt pamjeje të çastit. Nuk përdorim frymën as humorin as ironinë ose sarkazmën e tharbët të shkurtër të një lloji letrar me qëllim dhe ekspresivitet të përcipshëm siç janë skicat nga natyra e tyre.

Musine kokalari hyn në thellësi drejtpërdrejt në thelbin psikologjik. Menjëherë ajo bashkëjeto me atë që na rrëfen. Nuk tall, as qesh përciptaz, nuk vajton duke spiritizuar. Situacioni komik i saj përmban një tragjedi, një tragjizmë me të vërtet për të ardhur keq mbi karakterin ose fatin që është destina e njeriut, veçanërisht i njeriut Grua. Gruaja e lagjes, e dyerve dhe e portave, vizitonjësja e vatrës dhe oborrit, fjalamania tradicionale që përfaqëson tipin e përbashkët dhe të përditshëm të intrigonjëses, të intrigantes të asaj që bën intriga,…….përbën fondin e inspirimit të librit “ Siç më thotë nënua plakë”

Epigon, Mefistofel femëror, Meduzë me gjarpërinjtë gati, ajo e ka për gjakun, prandaj di dhe e përmbush mirë mjeshtërinë e saj. Dhe të gjitha këto me një stil origjinal, në një stil të sajin, të shfaqur për së pari me kaq përmbledhje në letrat tona!”

Vlerësime kemi dhe nga K.Taljavini, Dott. Prof. Anxhelo Loti, Karlo Mearini etj…

Intelektualja M. Kokalari vijoi luftën për dinjitetin njerëzor dhe kombëtar. U bashkua me rezistencën, që kërkonte zgjedhje të lira, duke i quajtur zgjedhjet e Djetorit 1945, antidemokratike. U bë pjesëtare e “Bashkimit Demokratik” që ishte zëri i vetëm demokracisë, kundër dhunës e diktaturës. Dënohet nga Gjykata e Lartë Ushtarake si sabotatore e pushtetit dhe armike e popullit me 20 vjet burgim e konfiskim të pasurisë….. Musineja e përballoi trimërisht fatin e saj. Gjashtëmbëdhjetë vite burg dhe pjesën tjetër të jetës deri në vdekje , internim me Luksin- një kafe dhe respekti për veten

Pra intelektualja shkrimtare aq e apasionuar pas fjalës shqipe, e apasionuar pas lirisë e cila mendonte se ligji të jetë njerëzia dhe e drejta të sundojë, mbajti mbi supe trgjedinë e përherëshme të njeriut me karakter të papërkulur.

Mësimi nga jeta e Musine Kokalarit, shkrimtare e parë e letrave shqipe, e burgosur dhe e groposur për së gjalli, që mbeti më e gjallë se shumë të gjallë për së vdekuri është se – Njeriu mund të jetë i lirë edhe pse i burgosur. Njeriu mund të jetë i burgosur dhe pse është lënë i lirë.

Jeta e Musine Kokalarit është një thirrje për ne të gjithë, për të kuptuar se qemë “të lirë me tru të burgosur”, përderisa askush s’mundi të bëjë sado pak për Musinenë, e cila ishte një ndër mijëra fajtorët pa faj, apo për të vetmin faj të saj : Intelektin e rrallë.

*Per me shume fotografi shkoni ne fb(dielli Vatra)

-Ministri i Financave në Qeverinë e Kosovës, Avdullah Hoti: Aplikimi i prokurimit elektronik na barazon me shumë shtete evropiane që e aplikojnë këtë formë të prokurimit, si dhe përmbushim kërkesat e Komisionit Evropian të parapara në Raportin e Progresit për Kosovën/

-Kryetari Gazmend Muhaxheri: Si çdo herë tjetër Komuna e Pejës është bartëse e ndryshimeve pozitive/

PEJË, 13 Shkurt 2017-Gazeta DIELLI/ Ministri i Financave në Qeverinë e Kosovës, Avdullah Hoti, kryetari i Komisionit Rregullativ të Prokurimit Publik Safet Hoxha, si dhe Kryetari i Komunës së Pejës Gazmend Muhaxheri kanë promovuar sot në Komunën e Pejës sistemin e E-prokurimit për nivelin komunal, e cila komunë është e para që ka filluar ta aplikoj këtë sistem.Ministri Avdullah Hoti bëri të ditur se  “Pas shumë angazhimeve të Komisionit Rregullativ të Prokurimit Publik, ekspertëve të angazhuar në këtë projekt si dhe me ndihmën e partnerëve tanë zhvillimorë, nga janari i vitit 2017 ka filluar së zbatuari  platforma elektronike për E-prokurim. Në kuadër të kësaj reforme e cila është në përputhje me objektivin kryesor të Ministrisë së Financave dhe të Qeverisë së Republikës së Kosovës që është rritja e transparencës dhe efikasitetit në shpenzimet publike, sot Komuna e Pejës ka filluar së zbatuari sistemin e E-prokurimit për nivelin komunal, kjo njëherit është edhe komuna e parë e cila fillon ta aplikoj këtë sistem”.“Me Prokurimin elektronik E-Prokurimi çdo organizatë buxhetore ka përparësi të pakrahasueshme, me qenë se siguron transparencë maksimale dhe objektivitet në përzgjedhjen e përfituesve të kontratave publike, siguron automatizim të procedurave dhe monitorim shumë më të mirë të kontratave, shkëputë kontaktet e drejtpërdrejta të zyrtarëve të prokurimit me operatorët ekonomik gjatë procesit të përzgjedhjes, mundëson që çdo aktivitet i zyrtarëve të prokurimit të jetë plotësisht i gjurmueshëm në sistem online dhe i qasshëm për të gjithë. Prokurimi elektronik gjithashtu mundëson auditim më të lehtë dhe kontroll më efikas të proceseve të prokurimit dhe e rrit përgjegjësinë e zyrtarëve të prokurimit, si dhe ofertat bëhen të lexueshme të gjitha njëkohësisht, sepse sistemi nuk lejon qasje selektive dhe asnjë lloj keq-përdorimi.  Të gjitha këto rrisin konkurrencën dhe rrjedhimisht ulet kostoja për realizimin e investimeve publike”, shtoi Ministri Hoti.Sipas ministrit Avdullah Hoti me aplikimin e prokurimit elektronik, ne përmbushim dy obligime karshi agjendës tonë për integrime në Bashkësinë Evropiane dhe qasje në institucione financiare ndërkombëtare.“Prokurimi elektronik është pjesë e Programit që ka Qeveria e Kosovës me Fondin Monetar Ndërkombëtar, përmes të cilit përfitojmë deri në 180 milionë euro kredi direkte buxhetore për financim të projekteve, si dhe qasje në institucione financiare ndërkombëtare. Prandaj, dëshiroj të falënderoj Komisionin Rregullativ të Prokurimit Publik për angazhimet në këtë drejtim për përmbushjen e kësaj pjese të Programit me FMN-në.  Aplikimi i prokurimit elektronik na barazon me shumë shtete evropiane që e aplikojnë këtë formë të prokurimit, si dhe përmbushim kërkesat e Komisionit Evropian të parapara në Raportin e Progresit për Kosovën”, shtoi Ministri Hoti. Kryetari i KRPP-së Safet Hoxha theksoi se, “sistemi i prokurimit elektronik ofron përgatitje dhe administrim të sigurt, efikas dhe transparent të të gjitha dokumenteve që lidhen me procesin e tenderimit, duke mënjanuar formën e dorëzimit të dokumentacionit në letër dhe duke siguruar një rrjedhë të sigurt të të dhënave përgjatë gjithë procesit”.Ndërsa, kryetari i Komunës së Pejës Gazmend Muhaxheri, theksoi: “Si çdo herë tjetër Komuna e Pejës është bartëse e ndryshimeve pozitive, prandaj sot së bashku me ministrin Hoti dhe kryetarin e KRPP-së Hoxha monitoruam sistemin elektronik të prokurimit publik, të cilin Komuna e Pejës ka filluar ta aplikoj nga fillimi i vitit 2017”./b.j/

-Ceremonia e edicionit të 70-të të BAFTA u mbajt në Royal Albert Hall në Londër/

-Festivali Ndërkombëtar i Filmit Dokumentar dhe të Shkurtër DOKUFEST  nga Prizreni ka dërguar njoftimin/ PRIZREN, 13 Shkurt 2017-Gazeta DIELLI-B.Jashari/ Filmi i shkurtër ‘Home’ është produksioni i parë kosovar që fiton çmimin prestigjioz BAFTA në kategorinë e filmave të shkurtë. Ceremonia e edicionit të 70-të të BAFTA u mbajt në Royal Albert Hall në Londër ndërsa të pranishëm ishin regjisori dhe skenaristi i ‘Home’ Daniel Mulloy, producentët Shpat Deda, Shpend Qamili, Scott O’Donnell, Afolabi Kuti, Chriss Wattling dhe producentët ekzekutiv Arta Dobroshi, Nora Sahatçiu,  Tim Nash dhe Anthony Austin.“Kosova ishte prapa produksionit në çdo mënyrë. Talenti i ekipës së re e bënë ‘Home’ atë që është. Lidhja e thellë mes mesazhit të filmit dhe humanitetit dhe fuqisë së popullit Kosovar janë të thurrura në secilin kuadër të filmit.” tha regjisori Daniel Mulloy. Filmat e Mulloy kanë fituar me qindra çmime në festivale ndërkombëtare përfshirë Bafra, Bifa si dhe dy nominime për Akademinë Evropiane të Filmit. Daniel e shkroi skenarin e ‘Home’ në Kosovë dhe ai deshi që filmi të jetë një bashkë-produksion mes Kosovës dhe Britanisë së Madhe. Duke qenë se Daniel ka kaluar shumë kohë në Kosovë dhe për shkak të dashurisë së tij për këtë vend, ai e kupton potencialin që ka Kosova në aspektin artistik, në kulturë dhe në tregimin e storjeve.‘Home’ është bashkë-produksion i DokuFest, Somesuch dhe Black Sheep Studios me aktorë Jack O’Connel dhe Holliday Grainger në rolet kryesore. Filmi 20 minutësh është xhiruar në Kosovë dhe Britani të Madhe dhe e thekson gjendjen e refugjatëve dhe dhunës me të cilën përballen qindra mijëra njerëz në të gjithë globin.”Vlerësimi që HOME e morri në BAFTA është një nder i hatashëm dhe dëshmi e asaj që mund të arrihet kur njerëzit bëhen bashkë për një kauzë humane, në këtë rast për refugjatët. Mbi të gjitha, suksesi i filmit HOME i jep frymë të re mesazhit të bashkndjesisë që ne synojmë ta ndezim tek njerëzit dhe na e mundëson të arrijmë tek një audiencë edhe më e gjerë botërore, gjë që ishte qëllimi ynë që nga fillimi. Une ndjehem i nderuar dhe i privilegjuar që pata rastin të punoj me një grup njerëzish kaq inspirues gjatë realizimit të këtij filmi.”, tha producenti i filmit Shpat Deda.“Ky është moment historik për industrinë e filmit të Kosovës. Ne në DokuFest jemi jashtëzakonisht krenarë që kemi qenë pjesë e këtij projekti të udhëhequr nga filmëbërësi jashtëzakonisht i talentuar dhe bashkëpunëtori i DokuFest, Daniel Mulloy. Shpresojmë që filmi ynë do të rezonojë me politikëbërësit në marrjen e veprimeve si dhe në ndjenjën e empatisë me gjendjen e miliona refugjatëve në të gjithë botën.” tha producenti ekzekutiv i ‘Home’ dhe Drejtori Ekzekutiv i DokuFest, Eroll Bilibani.Ekipi i filmit ‘Home’ u përgëzua edhe nga kreu i Kombeve të Bashkuara në Kosovë, të cilët ishin mbështetësit kryesor të filmit. ‘Home është për shumë gjëra. Për Kombet e Bashkuara në Kosovë filmi përfaqëson përkushtimin e kosovarëve për t’u angazhuar në dialogun global për migrim dhe refugjatë , dhe tregon se Kosova mund të bëhet shtëpi e klasit botëror të filmave.” tha Andrew Russel.Ambasadori i Kosovës në Britaninë e Madhe, Lirim Greiçevci, poashtu uroj ekipën e filmit me një deklaratë: “Jam me të vërtetë i gëzuar që bashkëproduksioni mes Britanisë së Madhe dhe Kosovës ‘Home’ u shpërblye me Bafta sot. Uroj regjisorin Daniel Mulloy si dhe ekipën e tij të shkëlqyer të producentëve dhe aktorëve që e arritën këtë sukses të jashtëzakonshëm. Ata janë frymëzim për filmëbërësit dhe aktorët e ri të Kosovës që të ndjekin ëndrrat dhe aspiratat e tyre. Ata e meritojnë gjithë admirimin dhe mbështetjen tonë.”

KUSH E BËRI FILMIN?

Në rolet kryesore të filmit luajë Jack O’Connell, Holliday Grainger, Thaliya Lowles dhe Zaki Ramadani.

Ky film u mbështet bujarisht financiarisht dhe me logjistikë nga United Nations Kosovo Team: Zyra e koordinatorit për zhvillim (UNDCO), the United Nations Development Programme (UNDP), the Organizata Ndërkombëtare për Migrim (IOM), the Agjencia për Refugjatë (UNHCR), the Fondi i OKB-së për Aktivitete të Popullatës (UNFPA), UN Women, the Volluntaret e OKB-së (UNV) dhe zyra e OKB-së për shërbime të projekteve (UNOPS). Shumë partnerë të dedikuar kanë qenë të gatshëm ta mbështesin temën e refugjatëve dhe të migrimit të shtjelluar në film përfshirë UNKT, USAID, Fondacionet për Shoqëri të Hapur nga MB, dhe përfshin kontributin e Komunës së Prishtinës dhe Ministrisë së Punëve të Jashtme të Kosovës, Freud Communications, Forcat e Sigurisë së Kosovës, Bartle Bogle Hegarty, DCM, Policia e Kosovës, Kodak, Kryqi i Kuq Kosovë, Kubestudios dhe shumë përkrahësëve të tjerë.‘Home’ përfshiu bashkëpuntorë muzikor si ColdPlay, Dizzy Rascal dhe Wiley të cilët e dhuruan muzikën e tyre për filmin.’Home’ është një bashkëproduksion mes DokuFest, Somesuch dhe Black Sheep Studios.Producentët e ‘Home’ janë Shpat Deda, Afolabi Kuti, Tim Nash, Chris Watling dhe Scott O’Donnell.Producentët Ekzekutiv të ‘Home’ janë Arta Dobroshi, Eroll Bilibani, Anthony Austin, Sally Campbell, Andre Des Rochers dhe Davud Karbassioun.Ekipi i ‘Home’ në Kosovë përfshin Nita Deda, Renea Behluli, Mrine Godanca, Elmedine Morina, Blerta Ismaili, Blerta Basholli, Valter Lucaj, Gezim Ramizi, Ardi Mehmeti, Lorik Kocani, Drilon Potera, Besnik Selimi, Elsen Hasani, Bilbil Shabani, Armend Nimani, Leart Shehu,Fatlum Idrizi, Besart Mehmetii, Enver Konushevci, Dardan Menxhiqi, Gazmend Bajri, Legjenda Banushi, Leonora Mehmeti, Vita Beqiri, Andra Dauti, Agan Asllani dhe Visar Bikliqi.Ekipi i aktorëve të ‘Home’ nga Kosova përfshinë Zaki Ramadani, Mevlyd Osmani, Adriana Matoshi, Andi Bajgora, Shkelqim Islami, Armend Ismajli, Rebeka Qena, Afrim Mucaj, Fatmire Sahiti, Edison Dabiqaj, Rifat Smani, Armend Zeqiri, Arianit Hoti, Kreshnik Malushai, Leonit Maloku, Allmir Suhodolli, Alban Rexhaj, Fatlum Berisha, Granit Uka, Agnes Nokshiqi, Jan Nokshiqi, Mejreme Berisha, Kreshnik Berisha, Fatlum Hasani, Ermal Sadiku, Mentor Morina, Melihate Qena,  Bujar Ahmeti dhe Leon Bicaku.

Kristina Leskës, 22 vjeçe, që studion në qytetin e St. Clair Shores, iu dha bursa e studentit në Universitetin e Beaumont Grosse në Wayne, në nder të kujtimit të Paige Stalker, një adoleshenteje që ishte vullnetare aty dhe u vra në vitin 2014. Leska kishte ëndrra të mëdha kur mbërriti në Amerikë.

Ajo shpreson t’i bëjë ato realitet pasi përfitoi bursën në nder të studentes amerikane që punonte si vullnetare në spital. “Dua të bëhem dentiste”, u shpreh Leska. Stalker e cila ishte vullnetare në spital që prej moshës 16-vjeçare, mbeti e vrarë pasi ishte duke qëndruar në makinë në zonën e Detroitit me miqtë e saj, kur dikush iu afrua dhe e qëlloi. Vrasja e saj vazhdon të qëndrojë e pazbardhur, por bursa e saj me vlerë 5000 $ në nder të saj i ka kaluar 22-vjeçares nga Shqipëria. “Kjo është diçka e dhimbshme, sepse ajo kishte plane për të ardhmen e saj, ashtu si dhe unë. Shpresoj që familja e saj të ndihet pak më mirë që një vajzë e re po ndjek ëndrrat e saj, me bursën që i takonte bijës së tyre. Kjo bursë më motivon të mësoj më shumë dhe të mos dorëzohem. Unë jam rritur në Shqipëri dhe erdha këtu menjëherë pas shkollës së mesme. Ishte gjëja më e vështirë për mua të largohesha nga vendi që dua dhe të quaj shtëpi Amerikën. Kisha shumë frikë. Por jam shumë e emocionuar, pasi ky është një nga vendet më madhështorë të botës”, u shpreh shqiptarja. Për Leskën ka qenë një udhëtim i gjatë. Shkenca ka qenë gjithmonë një pasion për të. Por Shqipëria edhe pse një vend i qëndrueshëm është e varfër dhe me mundësi të pakta. Prindërit e saj e mbështetën vendimin e saj për të udhëtuar në Amerikë për një vizë studentore dhe ajo për momentin është duke ndjekur universitetin e Wayne-t. Qëllimi i saj, sapo erdhi në Michigan, ishte të gjente një karrierë ku mund të bënte një ndryshim në jetën e një populli dhe ndërsa ajo është ende duke eksploruar në fushën e kujdesit shëndetësor, shpreson të diplomohet si një dentiste e ardhshme. “Nuk ka asgjë më të bukur se të bësh të bukur buzëqeshjen e dikujt. Paige kishte një buzëqeshje të bukur. Ajo ishte gjithashtu vullnetare në universitet si unë”, tha ajo. Betsy Schulte e cila punon me studentët vullnetarë në Beaumont tha se një ditë pasi Stalker u vra, dikush vendosi një shënim në tavolinën ku ajo ulej dhe aty shkruhej “Paige, na mungon. Ne nuk do të  të harrojmë kurrë”. Shënimi vazhdon të jetë ende aty dhe shërben si një kujtim për adoleshenten që donte të bëhej mjeke, por edhe si një frymëzim për studentët si Leska dhe përfituesit e tjerë të bursave të dhëna nga universiteti i Beaumont-it.

Në vazhdim të vizitës sot në Prishtinë, në takim me kryeministrin Isa Mustafa, drejtori i Zyrës për Evropën Qendrore dhe Jugore në Departamentin e Shtetit të SHBA-ve, Matthew Palmer, vlerësoi të arriturat në Kosovë, si dhe përkushtimin e Kosovës për avancimin e axhendës integruese dhe zhvillimore.

Palmer, po ashtu, shprehu përkrahjen e mëtutjeshme të SHBA-ve për Kosovën dhe për rajonin, thekson njoftimi dërguar nga Kryeministria.Gjatë takimit, është biseduar gjerësisht për proceset në Kosovë si dhe bashkëpunimin e mëtejme ndërmjet Kosovës dhe Shteteve të Bashkuara të Amerikës.Kryeministri Mustafa e njoftoi Palmer për progresin e shumanshëm në Kosovë, për zhvillim ekonomik, avancimin e proceseve euroatlantike si dhe fuqizimin e shtetësisë e të subjektivitetit ndërkombëtar.Duke e falënderuar për përkrahjen e pazëvendësueshme të SHBA-ve, kryeministri Mustafa theksoi përkushtimin e Republikës së Kosovës për thellimin e partneritetit strategjik me SHBA-në.Gjatë takimit, u bisedua edhe për proceset tjera duke veçuar rëndësinë e adresimit të çështjes së ratifikimit të marrëveshjes për shënjimin e kufirit me Malin e Zi, si dhe çështjet tjera të rëndësishme për qytetarët dhe shtetin e Kosovës, siç janë transformimi i FSK-së, lufta kundër krimit të organizuar dhe korrupsionit, vazhdimi i dialogut evropian për normalizimin e raporteve ndërshtetërore me Serbinë dhe zbatimi i marrëveshjeve të arritura.

NGA ALFONS GRISHAJ/

Mbyllni sytë vetëm për një minut, jo  vetëm si besimtarë, por dhe si natyralistë, e do shikoni sa madhështor është Zoti…Ateistët do  pyesnin me cinizëm: “Ku është Ai?” Hipokritët do rrudheshin si këmisha të shtrydhura, dyshuesit do silleshin si pëllumbat që humbin udhën, pseudo-predikuesit do fërkonin gishtat e bërë kallo , besimtarët do shkriheshin si pikat e ujit në shkretëtirë, ku më pas do çelnin bimë të gjelbërta.

Duke u shkëputur prej fallsitetit kulmues të njeriut në univers, si një formë jete rrethanore dhe jo si krijesë burimore, zogjtë na tregojnë me  gjuhën e tyre se ku e ka burimin misteri i jetës. Asnjë qenie tjetër nuk e ka privilegjin që të fluturojë, të notojë dhe të ecë me dy këmbë siç janë shpendët. Ata kanë një gjuhë të përsosur, jo pasthirrma instiktive që njeriu nga një herë i ka për qejf! Por, gjuhë komunikuese si  njerëzit. Provojeni në një rreth natyror të egër dhe filloni të hidhni farë të ndryshme, do shikoni se në bazë të shërbimit të ushqimit që afroni do shikoni dhe llojet e zogjve. Ata thërrasin njëri- tjetrin në mënyrë origjinale. Zogu i agimit është Kardinali. Ai zgjon zogjtë e tjerë me zërin e tij melodioz që ekzekuton simfoninë e zgjimit, kur speciet janë ende të vdekura  në gjumë. Një kod i pashkruar! Trumcakët zgjohen dy tre orë pas lindjes së diellit njëlloj si dhe gargujt, që shkojnë grumbull si jeniçerët duke dëmtuar më tepër sesa duke u ushqyer vetë. Ashtu si dhe llojet e zogjve që flirtojnë me natyrën dhe begatinë e saj, njeriu shijon mrekullinë e krijuar, por duke mos   kuptuar që asgjë rreth tij nuk është e tepërt dhe e rastësisshme. Sikur, njeriu të mendojë vetëm një minut në ditë, që ai është sa mision aq dhe përgjegjës e jo rrethanë, bota do ishte në Golden Age. Pra, misioni është si forca e gravitetit, ku nëse qendron brenda rrethit ciklik nuk humb, nuk vetëshkatrrohesh, por ruan forcën matematike të ekzistencës. E, ekzistenca nuk është rastësi !!!

Vëtëm një minut mbyllni sytë dhe mendoni se, sa punë iu desh Krijuesit, që ta bëj  sa më të larmishme dhe më të bukur e interesante jetën e njeriut. Ai vendosi me mjeshtëri çdo gjë në vëndin e vet … Vendosi dhe konfliktin që jeta të mos bëhej bori, por dhe t’i shërbente shembëlltyrës së vet. Ne shohim frymorët katërkëmbësh (kafshët), në një amfiteater tragji-komik që nuk mbaron kurrë…Për një moment, le të marrim shkopin magjik dhe ta zhdukim këtë amfiteatër me frymorët aktorë  katërkëmbësh,  sëbashku më to dhe shpendët, peshqit  dhe  insektet …, çfarë do t’i mbetej njeriut?

E pra, në kulmin e marrëzisë njerëzore, në kulmin e mosbesimit   na duhet një pushim. Një minut për të reflektuar,  për t’u zhveshur nga pabesia, babëzija, arroganca dhe mosmirnjohja… Vetëm për një minut duhet të kujtohemi se jemi njerëz dhe të mendojmë për njeriun në skamje që lufton për të mbijetuar. Të sëmurin  që shpreson në mrekullinë e qiellit sesa atë të doktorëve johumanë. Për tragjedinë e rastit që krijohen nga përsonat e velur nga jeta. Për luftërat që nuk kursejnë as shenjtërinë. Vetëm një minut të mendojmë për vajzën që nesër bëhet zonjë, proces prej nga varet ripërtëritja e vetë njerëzimit! Vetëm një minut të mendojmë për gjuhën e zogjve pa të cilën nuk do të kishte as muzë e as muzikë.

Vetëm njjë minut të mendojmë për hijet e pemëve që do të dukeshin si hije vdekje pa velin e gjelbër të gjetheve. Vëtëm një minut të mendojmë për frymorët katërkëmbësh, për universin e me rradhë… Dhe së fundi dhe si fillim, vetëm një minut të lutemi me mirnjohje të sinqertë për Urdhërin e Epërm …

Duke numëruar kështu njerëzisht minutat e mirësisë të virtytit hyjnor  do zbresë tek ne paqe , duke rënë në gjumë pa pasur kohë për orët e energjisë negative!

Dikush, mund të thotë: “Ah dhe ti,  bën si moralist ! Ke dëshirë që njeriu të jetojë si filozof, si zbatues i një platforme që nuk ekziston, apo të një rregulloreje të dalur boje që ishte për të humburit. Njeriu është qendra, të tjerat janë kotësi !”

Mos o Zot, ta bëj unë një gabim të tillë aspak “etik”. Unë nuk mundem të jem aq i “moderuar” sa  Niçja dhe pasuesit e tij, cilët, në njëren anë kanë arsyen e kulluar kritike dhe në anën tjetër kanë  kazmën për ta varrosur atë.

Pikërisht se  njeriu është në qendër të tokës, unë kërkoj që gjerat të rrotullohen natyrshëm rreth  infinitit  dhe jo rreth “supernjeriut”  mortor.

Mendoni vetëm për një minut…! Dhe do shikoni se si jeta juaj do ndryshojë përgjithmonë!

 “DRITA QË PO DEPËRTON TEJPËRTEJ KORRUPSIONIT”

Nga Frank Shkreli/

Për dy javë tani në Rumani po vazhdojnë protestat kundër korrupsionit politik në atë vend të anëtar të NATO-s dhe të Bashkimit Europian.  Ç’prej antarësimit në Bashkimin Evropian në vitin 2007, Brukseli i ka bërë thirrje vazhdimisht Bukureshtit zyrtar që të konsolidonte reformat demokratike dhe të luftonte korrupcionin qeveritar dhe politik, por siç duket jo me shumë sukses.  Megjithë temperaturat shumë të ulta të këtij dimri, këto protesta paqësore – të cilat në kulmin e tyre kishin një pjesëmarrje prej gjysëm milioni demonstruesish anti-qeveritarë — ishin më të mëdhat ç’prej shëmbjes së regjimit komunist dhe të ekzekutimit të diktatorit komunist rumun, Nicolae Ceausescu dhe bashkshortes së tij, në vitin 1989.  Ndërkaq,  përveç kryeqytetit Bukuresht, protestat janë përhapur anë e mbanë vendit, përfshirë ndër të tjera, edhe qytetet Cluj, Sibiu dhe Timisoara.

Viktima e parë e këtyre protestave anti-korrupsion duket se ishte   Ministri i Drejtësisë, Florin Iordanche i cili dha dorëheqjen javën që kaloi — në një përpjekje për të qetësuar protestuesit rumunë të zemëruar me korrupcionin e qeverisë social-demokrate.   Protestuesit dolën në rrugë për të protestuar kundër një dekreti anti-korrupcion të qeverisë, i cili sipas protestuesve, në të vërtetë, ishte një përpjekje për të dobësuar ligjin anti-korrupcion dhe kodet penale kundër korrupcionit të vendit, në përgjithsi.  

Ndërkaq, nën presion nga Brukseli dhe si përfundim i presioneve publike ndaj qeverisë për të luftuar korrupcionin, Rumania kishte emëruar më heret një prokuror të veçantë pranë Drejtorisë Kombëtare për Anti-korrupcion, i cili megjithë kufizimet në punën e tij, ka shënuar deri diku një sukses të dukshëm në hetimin e zyrtarëve të lartë, hetime të cilat thuhet se kanë përfunduar në arrestimin e disa prej “peshqve të mëdhej”, nën akuza për ushtrim të korrupcionit në detyrë.  Por duket se asnjë nga këto masa të ndërmarra deri tani nga qeveria rumune kundër korrrupcionit nuk i kanë kënaqur qytetarët rumunë, duke shkaktuar kështu që qindra mijëra prej tyre të dalin rrugëve të qyteteve kryesore rumune për të vazhduar protestat, për dy javë tani pa ndërprerje, — dhe jo vetëm kundër korrupcionit politik, megjithse zemërimi kryesor i tyre drejtohet kundër korrupcionit në radhët e të ashtuquajturit “establishmentit” politik.  

Korrespondenti i Radios gjermane Deutsche Welle, Peter Janku, në një raport nga kryqyteti rumun i cilëson protestat e rumunëve si një simbol se, “Evropianët janë të vetdijshëm tanimë se njerëzit nuk duan të pranojnë gënjeshtrat dhe padrejtësitë, si ato të udhëheqësve siç janë Putini dhe Erdogani.”  Korrespondenti gjerman ka botuar gjithashtu një fotografi të protestave masive në Bukuresht, ku mijëra protestues natën mbanin të hapur dritën e telefonave të dorës, duke e cilësuar atë dukuri si, “Drita që po depërton tejpërtej korrupcionit.”  Ndërkaq, ndër pllakartat  politike që mbanin në dorë protestuesit rumunë dalloheshin mbishkrimet: “Mos Vidhni!”, “Një Hajdut, Dy Hajdutë, Tre Hajdutë, Të Gjithë Hajdutë”, dhe “Poshtë Korrupcioni!”  Media të ndryshme raportojnë se, kërkesave të deritanishme anti-korrupcion të protestuesve — tani i është shtuar jo vetëm thirrja për dorëheqjen e qeverisë së qendrës së majtë të Kryeministrit Sorin Grindeanu por edhe kërkesa për një stil tjetër qeverisjeje, megjithse qeveria ka thënë se nuk do të japë dorëheqjen.

Euro News njoftoi dje se numri i protestuesve rumunë nuk është aq i madh sa ishte në fillim të protestave, por sipas këtij enti lajmesh, ata nuk janë të kënaqur nga koncesionet e deritanishme të qeverisë dhe mbeten edhe më të vendosur për plotësimin e kërkesave të tyre.   Euronews citon një prej prtotestuesëve, i cili duket se përfaqëson mendimet e shumë bashkqytetarëve të tij, të ketë thënë se përveç se janë në shesh gjithnjë për të protestuar kundër korrupcionit zyrtar, është shprehur se “Ne jemi këtu sepse dëshirojmë të kemi një komb, të kemi një shtet më të mirë.  Duam drejtësi. Duam që të drejtat tona të merren parasyshë dhe të resepektohen”, duke shtuar se, “Ne nuk jemi këtu në shesh për rritjen e pagave ose të pensioneve tona.  Ne gjëndemi këtu në mbështetje të një parimi, ne jemi këtu për një ideal, për një ideal që na bashkon dhe si të tillë jemi më të fortë”, u shpreh një protestues rumun për Euronews.   Ndërsa gazeta Nju Jork Tajms citon protestuesin Bogdan Bogdaniu, një ekspert i teknologjisë informative, i cili shpjegon për gazeten amerikane arsyen e tij të pjesëmarrjes në protestë.  “Unë kam ardhur të protestoj këtu, për t’u treguar atyre (pushtetarëve) se nuk mund të qeverisin në këtë mënyrë, ashtu si të duan vetë.  Nuk mund të na mashtrojnë më as nuk mund të na blejnë me para.  Rumunët janë zgjuar dhe nuk mund të na mashtrojnë më”, u shpreh protestuesi rumun për gazetën amerikane.

Dihet se korrupcioni vazhdon të jetë një sëmundje e rëndë shoqërore në shumicën e vendeve ish-komuniste, diku më shumë e diku më pak.  Kështuqë, mbështetsit e luftës anti-korrupcion anë e mbanë Evropës, i shikojnë protestat e qindra mijëra rumunëve kundër korrupcionit qeveritar, si shumë inkurajuese dhe shpresëdhënse.  I shikojnë si një zgjim i turmave të popullit që nuk durojnë më.  Për këtë, rumunët meritojnë respektin e të gjithë atyre që janë lodhur tanimë, jo vetëm me korrupcionin por edhe me despotizmin dhe keq-qeverisjen e pushtetarëve, jo vetëm në Rumani, por edhe anë e mbanë Evropës ish-komuniste – përfshirë Shqipërinë dhe Kosovën.  Me lëvizjen e tyre popullore paqësore të këtyre dy javëve të fundit, rumunët janë gjithashtu shëmbull për të gjithë ata që seriozisht dëshirojnë të luftojnë korrupcionin në aparatin shtetëror duke treguar kështu vendosmërinë dhe vullnetin e masave të gjëra të popullit, në mbështetje të realizimit të premtimeve të dhëna e të bëra nga politikanët.  Klasa politike kudoqoftë, nuk guxon të mendojë se edhe pasi të ketë fituar shumicën, ajo ka një  ‘Card Blanche’ për të qeverisur, se mund të sillet si të dojë, madje edhe në një mënyrë që e konsideron veten mbi ligjin dhe se ligjet nuk janë për ta. Askush nuk guxon të jetë mbi ligjin.  Prandaj, lufta kundër korrupcionit — qoftë në Rumani, qoftë në Shqipëri ose në Kosovë dhe kudo tjetër — duhet të vazhdojë me protesta paqësore, sepse kjo është njëkohësisht edhe një luftë në mbrojtje të demokracisë së vërtetë dhe e të drejtave të barabarta para ligjit dhe drejtësisë, për të gjithë qytetarët, pa dallim.  

Nga Agron Alibali, LL.M. [1]/*

Ne Foto: Studiuesi Agron Alibali duke i dhuruar dr. Gjon Bucaj per Biblioteken e Vatres,  librin e  tij”Dritehijet e nje Diplomati”, fitues i cmimit”Konica” ne konkursin”2016- Viti i Faik Konices”/Biblioteka e Faik Konicës (BFK) është ndër vlerat e çmuara të trashëgimisë kombëtare që ende konsiderohet e humbur. Megjithatë, falë përpjekjeve të kohëve të fundit, janë zbuluar një sasi e konsiderueshme librash, të cilët iu besuan me 16 nëntor 2016 Bibliotekës Kombëtare të Shqipërisë (BKSH). Ndryshe nga biblioteka të tjera të pasura private të personaliteteve shqiptare, që për arsye të ndryshme kanë humbur, biblioteka e Faik Konicës paraqet vlerë të veçantë edhe për faktin se është ndërtuar dhe pasuruar jashtë kufinjve të Shqipërisë.

1. Përbërja – Nga të dhënat e deritanishme mund të themi se BFK ishte ndër bibliotekat më të pasura private të ndonjë personaliteti shqiptar brenda dhe jashtë shtetit. Ajo, madje mbahej si një ndër më të çmuarat edhe nga personalitete amerikane që e njihnin Konicën personalisht, dhe që e kishin vizituar atë.[2]

Konica mbahej si bibliofil i mirëfilltë, që e dashuronte librin. Ai u miqësua me librin qysh në moshë të njomë, dhe filloi të ndërtojë bibliotekën e tij kur ishte me studime në Francë dhe mandej si botues dhe redaktor përgjegjës i revistës “Albania”. Lëvizjet e shumta në dy kontinente, Lufta Botërore, ngulja përfundimtare në Amerikë, duhet ta kenë vështirësuar përpjekjen e Konicës për ruajtjen, pasurimin dhe bartjen e bibliotekës së tij. Megjithatë, pikërisht këto itinerare të pashtershme, ku ai u zgjeroi më tej rrethin e dijes, njohurive dhe të njohurve, si dhe të interesave të tij të larmishme, e shtojnë edhe më shumë vlerën e librave, që u bënë shoqëruesit e shokët më të mirë të tij.

Përbërja lëndore e BFK-së përfshin libra në gjuhë të ndryshme, në fushën e letërsisë, historisë, gjuhësisë, filozofisë, diplomacisë, jurisprudencës etj. Librat janë shumë të çmuar. Si shembull përmendim se, në pjesën e gjetur kohët e fundit është edhe një libër i autorit arbëror Nikollë Leonik Tomeut, i vitit 1532.

Sa i takon përbërjes sasiore të BFK-së, të dhënat janë deri diku të papajtueshme. Peter Tyko dhe Vasil Pani, përfaqësues të Vatrës që numëruan të parët librat e BFK-së në Uashington pas vdekjes së Konicës në fund të vitit 1942 patën deklaruar se sasia ishte përmbi 3000 blenj.[3] Pas sjelljes së tyre nga kryeqyteti amerikan dhe vendosjes në Kishën Ortodokse Shqiptare të Shën Gjergjit në South Boston në vitin 1954, numri i raportuar në Dielli jepet si 1929 libra.[4]  Deri me 11 shkurt 2017 janë gjetur 280 libra të BFK-s. BKSH-së i janë kthyer 279. Mbeten ende pa u gjetur dhe kthyer edhe 1649 libra të tjerë…

2. 2. Çështja e lënies trashëgim tek BKSH – Dëshira e Konicës që biblioteka e tij e pasur t’i besohej pas vdekjes BKSH-së është e vërtetuar plotësisht dhe në mënyrë të pakontestueshme. Kjo provohet nga dëshmitë e Charlotte Graham, sekretare e Konicës deri kur ai vdiq,[5] dhe u konformua më tej nga Fan S. Noli. Për ruajtjen e saj dhe përmbushjen e dëshirës së Konicës kontribuan dhjetra antarë të Vatrës nga e gjithë Amerika, emrat e të cilëve u botuan në një numër të posaçëm të Diellit në vitin 1943.[6] Kontribut të veçantë dha “shoku i tij i armëve”, Fan S. Noli. Për arsye objektive amaneti i Konicës mbeti i panjëmendësuar për një kohë shumë të gjatë. Pesha e pamëshirshme e kohës, ndryshimi i brezave brenda komunitetit shqiptaro-amerikan, si dhe faktorë të tjerë sollën si pasojë humbjen e gjurmëve të kësaj pasurie me vlera të jashtëzakonshme. Gjetjet e fundit, dhe aktet përkatëse të kthimit dhe besimit të librave tek BKSH konfirmojnë më tej amanetin e Konicës dhe mishërojnë realizimin praktik të tij.
3. Si dhe ku u gjet pjesa e njohur e BFK-së: Hollësirat për gjetjet historike të BFK-së jepen në librin “Faik Konica – dritëhijet e një diplomati”.[7] Këtu mund të përmendim se gjetjet janë si më poshtë:

• Libri i parë: Storia e Letteratura del Popolo Albanese, nga Gaetano Petrotta – u gjend në zyrat dhe bibliotekën e Vatrës në NYC në vitin 2004;
• Tre libra të tjerë u gjendën tek sendet e Sarah Panarity-t në rrethet e Bostonit në vitin 2006;
• 272 libra të tjerë u gjetën në pranverën e vitit 2016, të ruajtura me përkushtim nën kujdestarinë e familjes së ish-Kryetarit të Vatrës dhe udhëheqësit legjendar të komunitetit shqiptaro-amerikan, z. Andon Athanas.
• Sikurse përmendëm, nga 1929 libra të ruajtur fillimisht në Kishën e Shën Gjergjit në mesin e viteve 1950 sot janë gjetur gjithsejt 280 blenj.[8] Përveç librit të fundit, të gjetur në zyrat e Vatrës me 11 shkurt 2017 me rastin e aktivitetit për 100 vjetorin e Musine Kokalatrit, të gjithë librat e gjetur deri tani tashmë janë kthyer në BKSH, duke vënë në jetë amanetin e Faik Konicës. Autori gjen rastin të vlerësojë kontributin e veçantë dhe të pazëvendësueshëm të BKSH-së në përmbushjen me sukses të këtij projekti madhor e me përmasa historlke për kulturën kombëtare mbarëshqiptare.

4. Ku mund të ndodhet pjesa tjetër e BFK-së, e përbërë prej 1649 librash?: Nga gjetjet e deritanishme mund të arrihet në përfundimin se BFK ka qenë në masë dërrmuese në rrethet e Bostonit deri të paktën mesin e viteve 1990. Po ashtu, me probabilitet të lartë mund të konkludohet që librat të kenë qenë në ruajtje, përdorim apo administrim të këtyre tre palëve:
   1. Kisha e Shën Gjergjit – kjo vërtetohet nga fakti që librat u vendosën fillimisht në mjediset e kësaj kishe kur u tranportuan nga Uashingtoni, si dhe nga fakti tjetër që, pikërisht në Kishën e Shën Gjergjit u ndodh edhe shtampa e famshme EX LIBRIS F.K, me të cilën Konica përgatiste etiketat që i ngjiste në kapakun e brendshëm të librave[9];
   2. Qerim Panariti – kjo vërtetohet nga gjetja e tre librave të Konicës në sendet e fundit të Sarah Panaritit, të shoqes së Qerimit, libra që iu kthyen BKSH-së në 13 janar 2016;
   3. Familja e Andon Athanasit – Kjo konfirmohet nga libri i parë dhe i fundit, të gjetur në zyrat e Vatrës në Nju Jork përkatësisht më 2004 dhe 2017, në pjesën e materialeve dhe arkivave të Vatrës që ishin ruajtur prej shumë vitesh në magazinat e Athanasit në rrethet e Bostonit. Kjo vërtetohet më tej, madje katërcipërisht, nga fakti se gjetja e fundit e rëndësishme e BFK-së prej 272 librash është nga biblioteka e familjes së Andon Athanasit.

5. Përfundime:Duhet theksuar se në pjesën e gjetur deri tani janë në gjuhën shqip vetëm 3 libra. Duke supozuar me njëfarë sigurie se Konica do të ketë pasur një numër të konsiderueshëm librash të çmuar në shqip, mungesa e tyre nënkupton një trajtim deri diku sistematik të pjesës ende të pagjetur deri tani.

Duhet mbajtur parasysh, po ashtu, se ka të dhëna të tërthorta dhe të pakonfirmuara se një sasi librash nga BFK mund t’i janë dhuruar bibliotekave të Universitetit të Çikagos dhe të Universitetit të Harvardit.

Duke u nisur nga rrethanat e adresës së fundit të librave të gjetur mund të konkludohet se edhe pjesa tjetër, ende e humbur, e BFK-së, nuk mund të ndodhet larg vendit e mjedisit të lidhur me aktorët e mësipërm.

Në bashkëpunim të ngushtë me Federatën Pan-shqiptare Vatra dhe komunitetin shqiptaro-amerikan, qeveria shqiptare mundësoi në vitin 1995 kthimin në atdhe të eshtrave të Faik Konicës. Dy dekada më vonë, bashkëpunimi midis komunitetit shqiptaro-amerikan dhe institucioneve të shtetit shqiptare mundësoi gjurmimin e kthimin në atdhe të një pjese të bibliotekës së humbur të Faik Konicës, duke nderuar edhe kujtimin e Fan S. Nolit si dhe kontributin e dhjetra antarëve të Vatrës, që dhanë kursimet e tyre për ruajtjen dhe shpëtimin e BFK-së.

Le të shpresojmë se, ashtu sikurse eshtrat e Faikut të madh u kthyen të plota në atdhe, edhe biblioteka e tij të mos mbetet e gjymtuar, por të gjurmohet dhe kthehet një ditë e plotë në Bibliotekën Kombëtare të Shqipërisë, duke përmbushur më në fund amanetin, ende të patretur, të këtij rilindësi të shquar të kombit dhe shtetit shqiptar.

Agron Alibali, LL.M.

*[1] Autori është Senior Fellow në Universitetin e Massachusett-it në Boston. Kumtesa u paraqit në Seminarin e Vatrës për vitin përkujtimor për Faik Konicën – NYC, 26 nëntor 2016. Në pamundësi të pranisë së autorit, kumtesa u lexua nga zv. Kryetari i Vatrës, z. Asllam Bushati.

[2]…Father Cartwright, of the Immaculate Conception Church in Washington, who was a great friend of Mr. Konitza, knows something of the value of the library…” Charlotte Graham, [Faik Konitza, Selected Correspondence, Ed. B. Destani,, London, p. 139.

[3] Peter Tyko, Libraria e Faik Konitzës, Dielli, 1943.

[4] “Librat e F. Konicës. Librat e të ndjerit Faik Konica, rreth 1929 blej të fushave të ndryshme, u vunë në kuti metalike dhe ruhen në Katedralen e Shën Gjergjit”. Dielli, vëll. 45, nr. 49, Boston, MA, 19 January 1955, 45th Year, Front Page.

[5] “…many times Mr. Konitza told me that he wanted [the books] to be part of the Albanian National Library…”  Charlotte Graham, [Faik Konitza, Selected Correspondence, Ed. B. Destani,, London, p. 139.

[6] Dielli, Numër i Posaçëm, Nr. 5571, Boston, Mass, June 19, 1943, Vol. XXXVI, 36th Year, tashmë është në koleksionin e BKSH-sê

[7] Agron Alibali, “Faik Konica – Dritëhijet e një diplomati”, Argeta, Tiranë, 2016.

[8] Tre libra tjerë u identifikuan në bibliotekën personale të të nënshkruarit në qershor 2017, të dhuruar në gjallje nga z. Athanas, kurse libri i fundit u gjend në zyrën e Vatrës me 11 shkurt 2017 dhe titullohet The Saga of Coffee, the Biography of an Economic Product, by Heinrich Eduard Jacob, London, George Allen & Unwin, Ltd, 1935.

[9] Shtampa EX LIBRIS F.K prej aliazhi metalik iu kthye BKSH-së në shtator 2016.

*Kumtesa e mbajtur ne Simpoziumin shkencor organizuar nga Vatra me 26 Nentor 2016 me rastin e mbylljes te veprimtarive”2016-Viti i Konices”.

-Intelektualit të sotëm po “i  griset” dinjiteti dhe durimi, përmes kësaj indiference të stërzgjatur/

nga Majlinda BUSHJA/

Nuk ke për çfarë të flasësh më parë, në këto kohë të vështira. Shqetësim ka krijuar grabitja e bankave për të disatën herë, nga ana tjetër vetingu dhe përplasja Llalla –Lu kanë krijuar tensione të vazhdueshme në politikë, në parlament vazhdojnë si serial i radhës, zënkat, dhe disa ditë më vonë kemi protestën e 18 shkurtit të organizuar nga opozita. Ikën dhe 8 thasë me para, jo pak por, 3.2 milionë dollarë citojnë mediat. Të dhënat janë kontradiktore si gjithmonë në media, disa thonë ishin 7 thasë, të tjerat 10, e disa të tjera 8. Fakti që përforcohet gjthmonë e më shumë në këtë vend dhe rast, është kriza e sigurisë.

Në javën që lamë pas, të enjten në mbrëmje, emisioni “Opinion” në televizionin “Klan”, shtroi si temë diskutimi këtë problematik të përsëritur që është vërtetë shumë serioze, ku Fevziu i qau hallin policëve privat që marrin një rrogë prej 18 000 mijë lekësh në muaj, dhe mirë bëri. Ç’janë 180 mijë lekë në ditët e sotme, ku ritmi i jetës aq më tepër në kryeqytet është shumë larg kësaj rroge dhe çmimet krahasuar me vendet e tjera janë të larta. Por gazetari që punon prej disa vitesh në median e shkruar dhe elektronike nuk ja ka qarë ndonjëherë hallin kolegëve gazetarë që keqpaguhen, paguhen me vonesë, apo nuk paguhen fare, apo nuk i hyn gjemb në këmb, ndërkohë këmbët e kolegëve janë mbushur plot, e në rastin më të parë nxjerrin në shesh problematikën. Pothuajse rrallë herë është shtruar kjo temë për diskutim dhe më të guximshmit kanë guxuar të flasin.

Pasi, disa ditë më parë Deutsche Welle publikoi një artikull për gazetarët shqiptar që u pasqyrua edhe në mediat tona me titull: “ Gazetarët e Shqipërisë të pambrojtur”, ku trajtohej problemi i vonesave të pagave, kontratat individuale apo moskontratat fare, puna në të zezë dhe drobitjen e gazetarëve shqiptar në kushte pasigurie për punën dhe ekzistencën e tyre. Ndërkohë që gazetarët ngrenë zërin me forcë për të gjitha shqetësimet e qytetarëve duke vrapuar nga një skaj i vendit në tjetrin në çdo kohë, nuk kanë zë për të drejtat e tyre. Kur puna shkon aty, mbizotëron heshtje, por heshtja në këtë rast nuk është maturi, por nënshtrim. E kur çdo gazetar pajtohet me këtë nënshtrim, me frikën e humbjes së vendit të punës, ai ka pranuar të gjitha presionet e tjera që vijnë si rrjedhojë e së parës. Ndërkohë që flet gjithë ditën për të drejtën e vërtetën, ai, gazetari, fsheh të vërtetën e tij, dhe të drejtën e tij e ka lënë të fundit për nga radha. Mirëpo, askush nuk guxon të flasë e të mbrojë gazetarin, as ai vet, vetveten, e të kthejë faqen e historisë njëherë e përgjithmonë. Të paktët që guxojnë harrohen shpejtë dhe humbasin mes problematikave të përditshme.

Në këtë rast me të drejtë lind pyetja:  Pse duhet të flas Deutsche Welle  për gazetarët shqiptar të katandisur e të pambrojtur ku vet të zotët e punës vegjetojnë duke pranuar realitetin që nuk dihet për sa kohë do të jetë i tillë. E ku protestat s’ekzistojnë e as që merren me mend përveç një protestë të gazetarëve të televizionit A1News, një televizion në vitin e parë të tij. Askush nuk duhet të ketë frikë nga e drejta, nëse e meriton duhet ta gëzosh. Por nëse je gazetar këtu në Shqipëri ke frikë nga e drejta jote, kështu ka ndodhur këto 27 vite, të pas ’90-tës. Heshtja ka qenë e para dhe e drejta ka shkuar pas saj po në heshtje.

Nëse rikujtojmë, një raport të Unionit të Gazetarëve Shqiptarë, 3 maj 2015 , (Dita Ndërkombëtare e Lirisë së Medias), shifrat janë tronditëse përsa i përket realitetit. Një realitet i maskuar që sa herë heq maskën të lë pa fjalë nga ku ndër të tjera në raport thuhet; “Në 23 gazeta të përditshme të vendit, vetëm në 4 prej tyre respektohet dhënia e pagave korrekte në kohë; në 72 televizionet e vendit, vetëm në 10 prej tyre nuk ka vonesa të pagave dhe detyrimeve financiare të punonjësve, nga 71 radiot, vetëm në 8 paguhen rrogat në mënyrë korrekte dhe nga 250 webe dhe gazeta online të çelura pas periudhës 2014 e gjer më sot, në të cilat rezulton të jenë punësuar 320 gazetarë, vetëm në 50 prej tyre rezulton një sistem modest pagash. Pra, në 85 % të mediave të vendit gazetarët ose nuk janë paguar në kohë, ose nuk janë paguar fare”. Pavarsisht se, ka kaluar më shumë se një vit e gjysmë që atëherë gjerat nuk kanë ndryshuar. Shkrimi i Deutsche Welle  përforcon edhe njëherë faktin se gjerat nuk kanë ndryshuar. Këto të dhëna nuk përbëjnë lajm për qarqet gazetareske pasi dihen prej kohësh, por askush nuk merr guximin për të ndryshuar gjendjen ku puna të fuksionojë në bazë të rregullave dhe të çmohet me seriozitetin e shpërblimit të merituar. Nëse tregu mediatik është në krizë, nisur nga situata që flet vet sot, atëherë pse nuk duhet ta pranojmë, ku gazetari i paguar keq, apo i papaguar është më gjyhnaqarë se ata policët që janë paguar keq dhe janë të pamotivuar për ta bërë punën mirë. Pasi nuk rrinë bashkë arti i të shkruarit, me këpucët e grisura, por këto të fundit mund të shërbejnë për art. Madje janë tregues që intelektualit të sotëm po “i  griset” dinjiteti dhe durimi, përmes kësaj indiference të stërzgjatur.

*Një emër i lartë që e kemi harruar, e të paktën mund ta vendosnim në një rrugë a shesh në Pukë, është treguar zotni i vërtetë në atë kohë; Kolë Bibë Miraka, ish-ministri i brendshëm dha pasaporta shqiptare për mijëra hebrenj, të cilët me to u hodhën përtej në Italinë e Jugut të çliruar.

*Duhet të respektojmë sot, më shumë se kurrë katër anëtarët e ndritur të Këshillit të Naltë të Regjencës, Patër Anton Harapin, Mehdi Frashërin, Fuat Dibrën, Lef Nosin. Këta burra të lartë duhen respektuar, sepse jo vetëm rishpallën mëvetësinë e Shqipërisë pas pushtimit fashist, por sepse nuk i dorëzuan asnjë emer hebreu Gestapos.

Ligjvënësja Mesila Doda ka mbajtur një fjalë në Kuvendin e Shqipërisë për dëbimin nga Greqia të një djaloshi shqiptar, ende minoren, vetëm 17 vjeç. Ai guxoi të bënte simbolin e shqiponjës, shenjës kombëtare të Shqipërisë në Portin Paksu në Pargë të Çamërisë.Deputetja e PDIU-së thotë se ky vendim gjykate është fashizëm i pastër dhe paraprin të njëjtën sjellje presekutimi të pashpirt si ndaj hebrenjve dhe shqiptarëve të Çamërisë gjatë Luftës së Dytë Botërore.

Më poshtë fjalimi i plotë i deputetes Mesila Doda:

Nëpërmjet medias greke dhe më pas asaj vendase, mësuam që një gjykatës i vendit fqinj ka dëbuar nga Greqia dhe ka shpallur “non grata” një djalosh shqiptar, vetëm 17 vjeç. Ka shumë rëndësi mosha në këtë rast, sepse i riu nuk ka mbushur ende moshën madhore dhe të paktën për të duhet të ishte shprehur një gjykatë për minorenët.Nejse, le të zbulojmë këtu, së bashku çfarë “krimi” të rëndë ka bërë ky fëmijë që meriton dëbimin dhe shpalljen “non grata”, thua se është agjent i shërbimeve inteligjente armike ose frymëzues i grupeve anarkiste apo terroriste.

Ky djalë ka bërë një foto me shpinë në Portin Paksu në Pargë të Çamërisë. Në këtë foto ai shfaqet poshtë flamurit të Greqisë duke bërë me pëllëmbët e tij simbolin kombëtar të shqiponjës së Shqipërisë. Ky është krimi që ka vënë në lëvizje autoritetet fqinje, në radhë të parë të hetojnë për të identifikuar këtë “kriminel”, 17 vjeçar. Më pas ka dalë një gjykatës dhe ka dhënë këtë vendim. Disa javë me parë një grup rekrutësh me origjinë shqiptare u dënuan për të njëjtën arsye.

Kaq qesharake dhe absurde është e tëra kjo, sa dëshiroj të mos jetë e vërtetë gjithçka është raportuar nga gazetat greke dhe shqiptare.

Të nderuar kolegë,

Askujt nga ne këtu në Kuvendin e Shqipërisë apo në qeveritë që kanë qenë, kjo që është dhe do të vijnë më pas, nuk mendon se kemi të drejtë të ndalojmë simbolet kombëtare të pakicave etnike apo kulturore. Besoj se bëjmë mirë që mos të ndrydhim askënd të jetë i lumtur për orgjinën e tij bullgare, malazeze, greke, ballkano-egjyptiane, rome e kështu me radhë. Askush nuk fiton duke ndrydhur tjetrin. Kudo që një grek e ka ngritur kulmin e tij nëpër në Shqipëri, e këtu nuk flas për zonat e minoritetit, por kudo, le ta shpalosë flamurin e vet dhe të bëjë me pëllëmbë çfarë zogu të dojë; kumurie, harabel, sorrë, petrit apo kanarinë. Unë, e para nuk do të lejoja askënd të guxonte të ndëshkonte dikë, sepse është krenar që i përket një kombi fqinj apo të largët. Kjo është demokracia që mëkon lirinë dhe bashkë me të tolerancën ndaj tjetrit, i cili është më pak se ty, më i vogël se ty.

Në Itali, kurrkush nuk ka ndaluar arbëreshët të festojnë me simbolet e tyre kombëtare, të lëvrojnë gjuhën, të thonë meshë në shqip. E njëjta sjellje është në këtë vend ndaj komunitetit grek në Brindizi. Shembuj ka plot nga vendet perëndimore, nga anëtarët e Bashkimit Europian, ku Greqia bën pjesë. Në fakt, me këto standarte të demokracisë çudi është që janë pjesë e një Bashkimi që ka për simbol lirinë, tolerancën.

Bashkëatdhetarët tanë në Greqi nuk kanë kurrfarë të drejte. Nuk ushtrojnë të drejtën e tyre të mësimit të gjuhës shqipe, veç disa kurseve gjysëm ilegale. Nuk festojnë dot me simbolet kombëtare, nuk ushtrojnë dot besimin e tyre, përveç në greqisht dhe në kishën greke. Myslimanët, katolikët, ungjillorët, por edhe ortodoksët shqiptarë jo vetëm nuk e thonë dot faljen apo meshën në shqip, por as fëmijët e tyre nuk i bekojnë dot apo t’i pagëzojnë sipas ritit të besimit që kanë. Duhet medoemos t’i “vaftisin” dhe t’i shndërrojnë në Jorgo, Vangjel, Spiridhon. Të më ndjejnë personat që mbajnë këto emra, sepse nuk e kam me bukurinë që ato përcjellin, por me dhunën shtetërore që t’i vendosin.

Unë mora shkas nga një djalë i ri, ende i mitur, i cili duhet të shkojë mbrapsht, sepse i pëlqen të thotë se është shqiptar. Ky është fashizëm! Po, po ky është fashizëm!

Hebrenjtë, jo shumë larg në kohë, u sulmuan pikërisht tek krenaria e tyre kombëtare, besimi, historia e tyre. Atje u gjet e keqja dhe fillimisht i shenjuan që t’i dallojnë nga të tjerët, pastaj i grumbulluan, në fund i dëbuan për në kampet e përqendrimit.

Edhe në atë kohë etërit tanë kombëtar mbrojtën më të dobëtit. Një emër i lartë që e kemi harruar, e të paktën mund ta vendosnim në një rrugë a shesh në Pukë, është treguar zotni i vërtetë në atë kohë; Kolë Bibë Miraka, ish-ministri i brendshëm dha pasaporta shqiptare për mijëra hebrenj, të cilët me to u hodhën përtej në Italinë e Jugut të çliruar.

Duhet të respektojmë sot, më shumë se kurrë katër anëtarët e ndritur të Këshillit të Naltë të Regjencës, Patër Anton Harapin, Mehdi Frashërin, Fuat Dibrën, Lef Nosin. Këta burra të lartë duhen respektuar, sepse jo vetëm rishpallën mëvetësinë e Shqipërisë pas pushtimit fashist, por sepse nuk i dorëzuan asnjë emer hebreu Gestapos.

Përse jua përmenda këto?

Sepse kjo jemi ne, shqiptarët. Këtë kemi trashëguar si vlerë. Lirinë dhe dashurinë për tjetrin. Prandaj, këtu është mëse e zakonshme që në një dasëm të këndohet edhe kënga italiane, edhe ajo greke. Kështu jemi gatuar.

Por ama, fqinjët tanë janë krejt e kundërta. Ata janë gatuar nga shembulli i heroit të genocidit. Po ju përmend vetëm një; Napoleon Zervën. Prandaj, një gjykatës në Parga ka burim frymëzimi vetëm dëbimin.

Dhe dëbimin e njohin fort mirë shqiptarët e Çamërisë dhe gjithë jugut. Kjo është arsyeja që kërkojmë ngritjen e Komisionit Hetimor për zbardhjen e kësaj tragjedie. Një komision që po keni drojë ta ngrini, sepse nuk di ç’dreqën ju flasin në vesh, por me siguri në gjuhën greke ju pëshpërisin. Ne do flasim dhe do ngulim këmbë fort që të na dëgjojë dhe Athina dhe kush nuk do në Tiranë apo dikujt që duhet t’i mësohet veshi me termi Çamëri. Çështja shqiptare e genocidit mbi shqiptarët e Çamërisë nuk është çështje e humorit me Greqinë, por e diplomacisë shqiptare e europiane. Aty është rruga jonë e aty do ta kërkojmë të drejtën tonë.

Na kërkojnë të jemi të duruar e të ulim kokën ndaj fqinjit. E vërteta është që jemi treguar të kujdesshëm e luajalë gjithë këto vite me Çështjen Çame, kemi pritur që t’i japin zgjidhje të tjerat parti politike pushtetare e jo pushtetare. E vërteta është që partitë luftojnë për pushtet dhe kauzat e mëdha ose i harrojnë ose mundohen t’i varrosin rrugës. Kjo është arsyeja që ne nuk harrojmë, nuk do harrojmë kurrë që politika kërkon përkushtim, dinjitet dhe guxim, guxim për ta mbajtur kokën lart përpara agresorit dhe të thuash të vërtetat jo me gjysëm zëri, por fort dhe bindshëm.

Të nderuar kolegë,

Kjo qeveri nuk mund të rrijë duarlidhur, nëse lajmi për dëbimin e djaloshit të shqiponjës është i vërtetë. Ambasadori i Greqisë duhet të ishte thirrur me urgjencë në Ministrinë e Jashtme. Një Notë proteste duhet të ishte hartuar me kohë e me vakt, ndërsa djali i dëbuar duhet marrë, arsimuar në shkollat më të mira të Shqipërisë, pa kurrfarë shpenzimi. Duhet formuar ai çun që nesër të jetë një mendje për të bërë para në Shqipëri dhe jo vetëm. Nuk mund të lëmë në mes të rrugës dikë që nuk ka drojë të bëjë simbolin e kombit të tij. Nuk mund të na kompleksojnë deri në këtë pikë, sepse pas kësaj na pret vetëm një udhë; asimilimi.