Kryebashkiaku Besnik Dushaj ka dëshirë të takojë tropojanët në Nju Jork më 17 prill /

Bashkia e Tropojës ka njoftuar se kryebashkiaku Besnik Dushaj ka dëshirë të takohet me tropojanët që jetojnë në Nju Jork gjatë vizitës që do të zhvillojë  këtu më 17 prill.

Më datë 17 prill, ora 10.00, Besnik Dushaj do të takohet në sallën e takimeve të hotel “ Royal Regency Hotel” me komunitetin tropojan që jeton në Nju Jork.

Në këtë takim vëllazëror, shprehet bashkia, do të bashkëbisedohet për zhvillimin ekonomik e kulturore të Tropojës e në veçanti për turizmin malor të kësaj zone. Miq, dashamirës dhe të gjithë të interesuarit janë të mirëpritur në këtë takim vëllazëror.

Adresa e hotelit: 165 Tuckahoe Rd.Yonkers,NY 10710

100 VJETORI I LINDJES SË ALBANOLOGUT  QEMAL HAXHIHASANI/

Nga MSc. Albert HABAZAJ/

Departamenti i Gjuhës Shqipe dhe Letërsisë i Universitetit “Ismail Qemali”, Vlorë në bashkëpunim me Qendrën e Studimeve Albanologjike, Tiranë, organizuan një Konferencë shkencore për figurën e respektuar të Qemal Haxhihasanit (1916-1992). Konferenca, që u zhvillua në mjediset e Universitetit, më 31 mars 2016, ishte dhe një plotësim i amanetit të babait të Folkoristikës shqiptare nga kolegët e pasardhësit e tij diturorë të fushës, vëzhgues të punës në terren e kërkues shkencorë, nën mbështetjen financiare të familjes dhe veçanërisht të së bijës së tij, përkthyeses së njohur Jeta Haxhihasani. Veprimtaria u zhvillua në nderim të 100 vjetorit të lindjes të Qemal Haxhihasanit, këtij personaliteti të shquar të arsimit dhe folklorit shqiptar. Koha, që lamë pas, edhe pse ai kishte kontribute titanike në etnokulturën shqiptare dhe arsimin mbarëkombëtar, e pa atë, (njërin nga fatosat e albanologjisë), bardhë e zi, saqë, ende vigani tallazitet në horizontin tonë me dritëhije.

Qemal Haxhihasani u lind në qytetin e Elbasanit më 16 shkurt 1916 në një familje nëpunësi të vogël me tradita atdhetare dhe u nda nga jeta më 1 shkurt 2002. Ai pati fatin të ishte normalist i Elbasanit dhe fatin në katror të ketë mësues shkencëtarin Aleksandër Xhuvani, një nga personalitetet e mirënjohura të kohës. Studimet e larta i kreu në Universitetin e Firences, në Itali. I pajisur me dije të thella, i mbushur me kulturë perëndimore, i dalluar për integritet dhe forcën e intelektit, me identitet kombëtar dhe edukatë pune, ai do të bëhej një folklorist i spikatur, një nga etërit e folkoristikës shqiptare të pasçlirimit, tok me prof. Zihni Sakon; si vijues të plotësuar të të parëve të tyre të linjës e sidomos të mbledhësve të hershëm shqiptarë të krijimtarisë folkorike të mirëfilltë, si De Rada, Jubani, Mitko, Dine, etj. Ai ishte prudent (i matur e i urtë), por nuk lëshonte pè, nëse bëhej fjalë për ndonjë krijim që nuk përmbushte kriterin e hyrjes në qarkullim folkorik. Qe kërkues i saktë për autenticitetin folkorik, për ruajtjen e vlerave autentike

Nuk kemi ndërmend të shkruajmë jetëshkrimin e tij shkencor, por vlen të theksojmë se ai dha ndihmesë të çmuar edhe si historian i folkloristikës shqiptare. Haxhihasani konsiderohet si një ekspert i letërsisë popullore shqiptare (në Sektorin e Prozës e të Poezisë Popullore), eksplorues, gjurmues, hulumtues i pasionuar i terrenit, udhëheqës i ditur dhe i palodhur i fushës, thelluar ngushtësisht në poezinë popullore me të tri ndarjet e saj të veçanta: epike, lirike dhe epiko-lirike apo liriko-epike. Ndërkohë, mund të cilësohet vërtet heroike puna e Qemal Haxhihasanit si profesor e folklorist i shquar, si hartues i veprës madhore “Epika legjendare” (I, II), një nga personalitetet me vlerë programatike për studimin e trashëgimisë sonë kulturore. Njohja, përhapja, vlerësimi, gjykimi saktë e i thelluar i veprës së tij janë domosdoshmëri në praktikën e një trupe akademike, në mbështetje të mësimdhënies dhe të kërkimit shkencor. Me këtë synim u zhvillua dhe Konferenca shkencore e Vlorës kushtuar kontributit të tij të dukshëm albanologjik. Pasi çeli punimet e Konferencës dr. Ermir Xhindi, shef i Departamentit të Gjuhës Shqipe dhe Letërsisë në Fakultetin e Shkencave Humane të Universitetit të Vlorës, nisi seanca e parë, ku prof.dr. Agron Xhagolli, folklorist, Qendra e Studimeve Albanologjike, Tiranë (QSA), shpalosi personalitetin e prof. Qemal Haxhihasanit dje dhe sot. Prof.dr. Nexhip Mërkuri, gjuhëtar, Universiteti “Ismail Qemali”, Vlorë mbajti kumtesën: “Qemal Haxhihasani për të folmet e fshehta të Përmetit dhe prirja e tyre si pasuri gjuhësore”. Dr. Vilma Bello kumtoi materialin për të folmen e Çamërisë, si një hulumtim i thellë e krahasues i dialektologut Qemal Haxhihasani. (Kumtesa qe përgatitur së bashku me dr. Migena Balla [të dyja pedagoge të Departamentit të Gjuhës Shqipe dhe Letërsisë të universitetit tonë]). Ardhur enkas për këtë nderim nga Tetova, prof.dr. Hamit Xhaferi (pedagog i Universitetit të Europës Juglindore, Tetovë) trajtoi ndihmesën e Q. Haxhihasanit për arsimin shqiptar në Tetovë. Dr. Leka Skëndaj, gjuhëtar e pedagog i Departamentit të Gjuhës Shqipe dhe Letërsisë, Universiteti “Ismail Qemali”, Vlorë, shtjelloi sfidat e kristalizimit të metodologjisë në kërkimet dialektore dhe ndihmesën e prof. Qemalit. Gjatë kësaj seance u fol edhe për pikëpamjet mbi origjinalitetin e Eposit Heroik Shqiptar, temë të cilën e kishte prof.dr. Zeqirja Neziri nga Universiteti i Shkupit; si dhe mbi rolin e prof. Haxhihasanit si përudhësues i sociolinguistikës shqiptare, punim i prof.dr. Valter Memisha (QSA), të cilët në pamundësi pjesëmarrjeje, kishin dërguan materialet, që, si çdo kumtim i radhës, u dëgjuan dhe, për to, u bënë pyetje a diskutime.

Seanca e dytë nisi me kumtesën e studiueses Arjana Seiti (QSA): “Metodologjia e prof. Qemal Haxhihasanit si kërkues shkencor. Dr. Gladiola Elezi, pedagoge e Universitetit “Ismail Qemali”, Vlorë, shprehu idetë e saj për vëzhgimet morfologjike të prof. Haxhihasanit në të folmen e Vërsulovës. Dr. Edlira Çekrezi, gjithashtu pedagoge e Universitetit “Ismail Qemali”, Vlorë, paraqiti veçori të përmbledhjes “Tregime dhe këngë popullore për Skënderbeun” të Qemal Haxhihasanit. Pegadogu tjetër i Universitetit “Ismail Qemali”, dr. Artan Xhaferaj u ndal te e folmja e Çamërisë dhe kontributi i Haxhihasanit. Kumtesën vijuese e paraqiti dr. Enkelejda Billa, pegagoge e Universitetit të Vlorës për Epikën historike nën vështrimin e Qemal Haxhihasanit. Studiuesja Orjona Shegaj (QSA) u ndal në klasifikimin e lirikës popullore sipas prof. Haxhihasanit. Kumtesën e radhës e mbajti studiuesja Ermela Broci (QSA), ku ftilloi hapësirat etnografike të këngëve rituale sipas prof. Haxhihasanit. Në vijim, shprehu dy fjalë dashamirëse Agron Xhaho. Në emër të familjes, përshëndeti Jeta Haxhihasani, e cila komentoi edhe një bllok me fotografi të atij titani, që ka shkelur trojet shqiptare pëllëmbë për pëllëmbë (brenda dhe përtej kufijve shtetërorë të Shqipërisë së sotme, në ato hapësira ballkanike ku kanë banuar shqiptarë). Albumi fotografik i Haxhihasanit (me komentin për to) përbën një atlas etnografik dhe arsimor më vete, model për mësuesit dhe studiuesit e sotëm. Më tej, u lexua përshëndetja e prof. dr. Vebi Bexheti nga Universiteti i Europës Juglindore, Tetovë; si dhe kumtimet e Prof. Zymer Nezirit nga Universiteti “Hasan Prishtina”, Prishtinë-mbi studimet e Qemal Haxhihasanit për “Ciklin e Kreshnikëve”; të studiuesit Agim Leka, po ashtu nga Universiteti “Hasan Prishtina”, Prishtinë-mbi personalitetin shkencor të Qemal Haxhihasanit; si dhe të pedagoges së Universitetit të Vlorës, dr. Evis Hudhëra. Referatin përmbyllës “Profesor Qemal Haxhihasani, albanologu ynë i shquar” e mbajti prof.dr. Bardhosh Gaçe, Mjeshtër i Madh.

Meqë qëlloi të jem përgatitësi i relacionit për Konferencën shkencore “Qemal Haxhihasani, personalitet i shquar i arsimit dhe i folkorit shqiptar”, kumtesën time (unë, Albert Habazaj) e vendosa në fund të kësaj parashtrese, që, në fakt është një relacion përmbledhës dhe kujtesë e dokumentuar e kësaj veprimtarie shkencore të institucionit tonë. Po e botoj me shkurtime, pa e publikuar të shkëptur si material). Mbajta kumtesën: “Qemal Haxhihasani, një Gjolekë i Folkoristikës shqiptare”. Trajtova ndihmesën shkencore në rrafshin e raporteve histori-epikë historike për Luftën e Vlorës, 1920 të profesorit të pashpallur, por profesor të profesorëve të fushës, Qemal Haxhihasanit. Në hartën folkorike të Shqipërisë Mbijugore, në krahinën e Labërisë ka mbi një shekull e gjysmë, afro dy, që është kënduar, dëgjuar e (kur u futën në përdorim aparatet regjistruese) regjistruar edhe kjo njësi foklorike: “U trete, Gjolek’, u trete,/ po sos u trete për vete,/ po për gjithë vilajete…/ – Pse lëfton, a derëzì?! – As për mua, as për tì,/ po për gjithë Shqipëri…”. Kjo këngë i kushtohet bëmave heroike të njërit nga bijtë e shpatës shqiptare, njërit nga kryetrimat e kryengritjeve popullore kundërosmane, kapedan Zenel Gjonlekës (Gjolekës me këngë e me histori). Në një trajtë tjetër, vështruar në kontekst, kjo këngë i rri mirë e bukur profilit të profesorit të madh, të paharruarit Qemal Haxhihasani, që është një Gjolekë i etnologjisë, një kapedan i folkorit shqiptar, një Dhaskal Todër i shkronjave shqip e arsimit ndër shqiptarë (Theodor Haxhi Filipi i viteve 1830 – shën. im: A. H); që një jetë të tërë, si ai, ia kushtoi arsimit dhe etnologjisë shqiptare. [ … ] Vetëm për Luftën e Vlorës, 1920, në rrafshin folkorik, kontributi i Qemal Haxhihasani është fillimtar dhe i jashtëzakonshëm. Nën kujdesin e Zihni Sakos, ai ka zgjedhur e pajisur me shënime vëllimin “Këngë popullore historike”, botim i Institutit të Shkencave, Tiranë 1956, me 408 faqe. Bashkë me prof. Sakon, në 40 faqe, kanë përgatitur hyrjen e këtij libri. Vëllimi ka një aparat të pasur bibliografik, me fjalorth, indeks të personazheve dhe toponimeve, me burimet e lëndës, etj.  Në tekst përfshihen 43 njësi folkorike kushtuar Luftës së Vlorës, e cila ndryshe quhet dhe Lufta e Njëzetës. Po kështu, vëllimi më i plotësuar “Epika historike, 3” (EH, 3), i formatuar sipas standarteve akademike, botim i Akademisë së Shkencave, Instituti i Kulturës Popullore, Tiranë, 1989 [1990], me 774 faqe, është përgatitur nga Qemal Haxhihasani e Miranda Dule, me recensentë prof. Gazmend Shpuza e prof. Agron Xhagolli. Edhe ky tekst ka një aparat të pasur bibliografik, me fjalorth, tregues të vendeve ku u mblodhën këngët, tregues të emrave të njerëzve, të vendeve etj., me pasqyrën e këngëve të incizuara, burimet e lëndës, pasqyrën e shkurtimeve, shënimet për redaktimin, me shënime në fund të çdo njësie folkorike të botuar, etj., ku ndihet, duket, se kuptohet, dora e mjeshtrit erudit të folkoristikës shqiptare, Qemal Haxhihasani. Folkloristi i mirënjohur shqiptar Qemal Haxhihasani, për ciklet e këngëve popullore që trajtojnë periudhën 1913-1939, të asaj epike historike, që sot klasifikohet “këngë të periudhës së shtetit të pavarur shqiptar”, duke vlerësuar edhe informacionin historik që japin nëpërmjet përjetimit emocional, vëren se nuk mund të vihet shenja e barazimit midis këngës historike dhe dokumentit historik. Kënga, sipas tij, është në radhë të parë një krijim poetik popullor. Ai thotë se ato “janë vazhdim i këngëve të periudhës së Rilindjes Kombëtare si në brendi ashtu edhe në formën e tyre artistike. Studiuesi përcakton nëncikle të luftërave, nëpërmjet të cilave, sipas tij, bashkohen pjesë të veçanta të historisë së lëvizjes lokale në tërësinë e jetës historike kombëtare. Sipas tij, sistemimi i këngëve brenda vëllimit është organizuar sipas kriterit kronologjik, duke i grupuar në tre kapituj: I. Këngë për ngjarje historike të viteve 1913-1919; II. Këngë për ngjarje të viteve 1920-1924 dhe III. Këngë për ngjarje të viteve 1925-1939. Kjo ndarje është bërë edhe sepse për secilën prej këtyre fazave ka zotëruar një ide kryesore e veçantë. Brenda përbrenda secilës ndarje ka edhe një farë grupimi të këngëve sipas kriterit tematik në mënyrë që të mos krijohet një shkapërderdhje, përhapje pa rregull, e hallakatur e materialit. Për tre periudhat historike të shek. XX, janë 500 njësi folkorike të përfshira në EH, 3. Nga këto, 159 i kushtohen ngjarjeve që zhvillohen e personazheve, që veprojnë brenda 2-3 muajve të stinës së verës së vitit 1920. Po të bëjmë një krahasim për të tri periudhat, kur për periudhën 6 vjeçare 1913-1919 janë regjistruar 183 njësi folkorike, për periudhën 14 vjeçare 1925-1939 janë shënuar 78 këngë, në raport me kohëzgjatjen e ngjarjeve historike të ndodhura, del që Epika Historike e Luftës së Vlorës (EHLV) është shumë më e pasur me njësi folkorike (si nënperiudhë brenda periudhës me ngjarje historike të viteve 1920-1924). [… ]

Qemal Haxhihasani punoi për të tjerët, për Shqipëri një jetë të tërë e bëri volume e volume të tëra, të botuara e të pabotuara ende. Skedat dhe dorëshkrimet e pabotuara, (që ndodhen në Arkivin e Folkorit Letrar të QSA, Tiranë: në Institutin e Antropologjisë Kulturore dhe Studimeve të Artit si dhe në Institutin e Gjuhësisë), janë thesar i paçmuar dot, që ai na la. Trashëgimia popullore që kemi nga prof. Haxhihasani përbën një opus albanologjik më vete, me 100 e ca vëllime dorëshkrimesh, prej rreth 25 mijë faqesh të daktilografuara, në të cilat ai s’ka harruar të shënojë edhe  emrat e daktilografistëve. Nga këto, 82 vëllime janë të lidhura, të klasifikuara, të pajisura me një aparat të pasur shkencor. Ato vepra folkorike që përgatiti, janë visare të vërteta të kombit që presin botimin, por pasi shteti shqiptar të zgjohet nga gjumi i ariut polar, që e ka zënë qyshkur, … nëse bëhet fjalë për thesaret e trashëgimi kulturor të popullit shqiptar. Subjektet nga Dibra, Luznia, Opari, Vithkuqi, Leminoti, Plovishti, Kolaneci, Sul-Bilishti, Dardha, Korça, Devolli, Tetova, Gostivari, Çermenika e Bardhë (e Sipërme), Çermenika e Zezë (e Poshtme), me Martanesh e Shmil, Qerret- Shmili, Gryka e Zhullimës, Mokra, Shpati, Krraba, Rajca, Prrenjasi, Fusha e Domosdovës, Derveni me Xhyrë e Dardhë, Bërzheshtë-Babje, Dragostunja, Pishkashi, Linasi, Selita, Elbasani, Sharra, Tomadhe-Tirana, Përmeti, Shalësi, Rehova, Barmashi, Leskoviku, Polisi-Librazhd, Bezhani, Kaltanji, Qafëzezi, Shalës-Kolonja, Vermoshi, Kelmendi, Konispoli, Dukagjini, Skrapari, Tomorri, Zagoria, Shkodra, Lura, Banja, Brasniku, Jança, Tunja, Sulova, Gramshi, Zerqani, Kalaja e Dodës,  Prilepnica, Istogu, Kosova, Margëlliçi, Çamëria, Nikaj-Mërturi, Batra, Mati, Lezha, Durrësi, Puka, Kukësi,  Morava, Pulaj-Dukagjini, Fieri, Vlora, Himara, Palasa, Dhërmiu, Vunoi, Piluri, Kudhësi, Delvina, Gjirokastra, Tropoja, Tepelena, Mallakastra, Labëria, Malësia e Madhe, Çeremi, Malësia e Gjakovës, malësitë shqiptare, Gegëria, Toskëria e mbajnë mend dhe e kujtojnë me nderim profesorin e dashur, etnologun, folkoristin, shkencëtarin pasionat, humanist e patriot, demokrat të kulluar e me virtyte të larta morale Qemal Haxhihasanin, nga të cilët, për gjysmë shekulli kërkime në terren, ai mblodhi perlat e gurrës popullore. Ato margaritarë të popullit të tij, bashkë me miqtë e tjerë të shkencës së re të folkoristikës shqiptare, i përgatiti dhe i botoi në vëllimet e përfshira në pesë seri të korpusit “Trashëgimi kulturor i popullit shqiptar”, ku përfshihen krijime nga proza dhe poezia popullore shqiptare. Katër seri të këtij korpusi: I- Proza popullore (përfaqësuar deri tani me 6 vëllime); II- Epika legjendare (2 vëllime); III- Epika historike (3 vëllime); IV- Lirika (4 vëllime), janë ndërtuar mbi bazën e kritereve të mirëfillta shkencore, duke u selitur kështu brezave krenarinë kombëtare të shpirtit të pasur të krijimtarisë popullore përgjatë shekujve, se, edhe sipas tij, që kur bota është zënë edhe shqiptari këtu ka qenë, në trojet e tij. E vlerësojnë vitalitetin e tij model si një shembull të përkryer të punëtorit të jashtëzakonshëm. Në punën e tij kërkimore-shkencore spikati për sensin e qartë shkencor, për saktësinë e regjistrimit, duke respektuar parimin fonetik të bartësve në terren, si dhe për skrupulozitet të shkallës së lartë. Ai përbën një rast tipik dhe u ngrit në rangun e figurës enciklopedike, jo si mizëri gjithologësh sot ndër ne, me tituj e grada, që i tundin si stoli venitzëna. Bota e njihte, e vlerësonte dhe i fliste “PROFESOR”. Ndërsa ndër ne, në Shqipëri, mbeti me të njëjtin titull deri sa vdiq, “BASHKËPUNËTOR I VJETËR SHKENCOR”… Bota e kërkonte në Austri, Itali, Gjermani, Rusi, SHBA, Kopenhagen-Danimarkë, Bullgari, Bukuresht, Kajro, Grac, Paris, Romë e … ne nuk i jepnim leje(!) As për ekspedita në Kozencë, as ndër shqiptarët e Maqedonisë, ndër arbëreshët e Greqisë, të Malit të Zi apo të Italisë (!) As telefon në shtëpi nuk lejonim të mbante (!) I shpiknim ca njolla në biografi, që edhe pse s’pinin ujë, (se ai kullonte i tëri dritë e bardhë e mirësi intelektuale), prapë diçka ngelej tymnajë turmave.. Ishte arsimuar në Itali ai! Dinte shumë gjuhë të huaja ai! Kur fliste frëngjisht, s’kuptohej fare në ishte shqiptar apo francez … Komunikonte si i barabartë me kolegët e huaj ai. Bënte krahasim të etnokulturës e folkorit tonë me folkorin dhe kulturën popullore të të tjerëve, me mënyrën e jetesës të banorëve të vendeve të tjera në siujdhesën e Ballkanit, të Mesdheut, të Europës, të vendeve të Lindjes apo të Perëndimit, merrej me studimin e sjelljes shoqërore, strukturës ekonomike dhe fetare të popujve apo, sipas rastit, të grupeve të popujve, të cilat merrnin strukturën e vështrimeve antropologjike të përfillshme. Nuk ishte i mendimit me ne që “vetëm Shqipëria është fanar ndriuçes në botë, që vetëm ne dimë të këndojmë, të bëjmë histori, të kemi trima, këngë e valle trimash…” e gjepura të tilla karafile të kohës. Haxhihasani e nderonte intelektualisht Shqipërinë ta quaje etnolog. Edhe si folklorist të nderonte. Edhe si filolog. Edhe si albanolog. Tri qenë fushat e tij kryesore të studimit dhe të prodhimit shkencor: gjuhësia, folkoristika dhe bibliografia. Jo më pak kontribute studimtarie dha në etnografi, letërsi, pedagogji, mësimdhënie dhe përkthim letrar e shkencor. Formatimi i tij shkencor tërhoqi vëmendjen e personaliteteve europiane të fushës, si Lamberc, Foki, etj. Mendimi i tij merrej si pikë reference në studimin e kulturës së popujve të Europës Juglindore. Ai qe i veçantë. Si ata burrat e rrallë të antikitetit, të rëndë nga dituria. Qemal Haxhihasani iku si një Nestor i pambarimtë për etnologjinë, folkorin shqiptar e albanologjinë. Nga Qendra Ndërkombëtare e Bibliografisë me qendër në Gjermani, ai njihet dhe është vlerësuar si bibliograf i mirëfilltë shkencor në fushën e kulturës popullore. Bibliografia e botimeve të tij arrin shifrën 275 tituj apo zëra brenda periudhës 53 vjeçare 1938-1991. Ai është gur themeli e gur qosheli për ndërtimin e korpusit të folkorit tonë sipas gjinive.

Miqtë e tij, nën kujdesin e prof Agron Xhagollit, si një tufë me lule të freskëta mirënjohjeje për kontributet e çmuara që ka dhënë për edukimin, artin, kulturën dhe folkoristikën shqiptare, botuan në Tiranë, më vitin 2010 përmbledhjen me 20 artikuj të kolegëve, në 254 faqe, në librin titulluar “Qemal Haxhihasani, folklorist dhe mësues i rrallë”, nga ku do të shënonim shkrimet e profesorëve të nderuar Sefedin Trungu, Jup Kastrati, Mark Tirta, Mahir Domi, Andon Berisha, Kujtim Bevapi, Esat Braho, Abedin B. Qafjani, Jorgo Panajoti, Mustafa Gërcaliu, Agron Xhagolli, Ali Muka, Fazli Syla, Rrustem Berisha e Shaban Sinani. Nderim veprës albanologjike të atij pishtari të pafikur!

Vilhelme Vrana Haxhiraj*/

    “Nuk ka këshillë më të keqe se ajo që të shtyn të mohosh kombin tënd!” – 

Naum Veqilharxhi/

     Ky libër është si një kapitull tejet i veçantë i historisë sonë kombëtare. Është kapitull i krenarisë shqiptare të gjymtuar,  i inteligjencës së mohuar të lënë në harresë. Kalojnë dekada e shekuj dhe ngjarjet vjetërohen, moshohet kombi, rrudhet koha, plaken e ndryshken mendjet e freskëta dhe vlerat harrohen. Syrit vrojtues të cilit nuk i shpëton gjë, sheh me dhembje e lotë një lloj shpërfilljeje ndaj tyre. Diçka e tillë ka ndodhur si mungesë vlerësimi për arsye politike, kundërshti ideore apo mos vallë i ka dënuar koha e vrazhdët? Mëse e bindur them se ky libër është kapitull i së vërtetës për vlerat e krenarisë kombëtare, shumica dërmuese e të cilëve janë mohuar apo janë lënë në harresë nga politika e mbrapsht.

Më lind e drejta të pyes: Sa duhej të krenohej Shqipëria kur bota e kulturuar mburret me Elitat e saj?!

  “Eh Bota e kulturuar…!Bota nuk i ka heronjtë dhe i krijon, kurse ne i kemi dhe i varrosim. Kultura botërore i  vlerëson pa ditur se kujt kombësie i përkasin dhe i ngre në piedestal, sepse ata janë produkt i kohës që vepruan, pra të së shkuarës, janë ecuri e të sotmes dhe përparësi zhvillimi për të nesërmen.Ata janë Elita që udhëheq njerëzimin në rrugën e bukur të mirësisë dhe të drejtësisë, të jetës së bukur, përmes zhvillimeve të reja shkencore dhe me besimin te Zoti!”Vivra                                                                                           

    Duke marrë në konsideratë  thënien lapidar të Naum Veqilharxhit, lidhur me shtysën për mohimin e kombit, theksoj se kombi nuk është një nocion ideal. Kombi është konkret, i prekshëm, i dhembshur pasi është toka ku lindën të parët tanë, tabani ku lindëm ne dhe do të lindin sa e sa breza të tjerë, i vetmi identitet që do të ngelet në pafundësi…Janë bashkëkombasit ata që ia rrisin vlerat dhe dinjitetin atdheut të tyre. Puna dhe mendja e njerëzve e shndërrojnë atë në një shtet të zhvilluar, janë njerëzit ata, që duke u mbështetur në trashëgiminë kulturore, duke shfrytëzuar pasuritë mbi e nëntokësore, e çojnë vendin drejt progresit. Veçse cilido e ka të qartë se vetëm ai komb që rrezaton kulturë të admirueshme, integron më shpejt drejt botës së zhvilluar. Njerëzit që ia rrisin vlerat kombit, largohen nga kjo botë duke lënë pas mendjet dhe duart e tyre. Brezat ikin, kurse kombi ngelet aty dhe rigjenerohet bashkë me brezat që vijnë.

  Shqipëria e vogël, Dekania e racave, por shumë e re në arenën politike botërore dhe e njohur pak, ose aspak për botën e zhvilluar, kombi 103 vjeçar, me një histori sa të lashtë dhe po aq të mohuar, sa të pasur dhe po aq të tjetërsuar, ka vënë në dilemë shumë mendje të ndritura. Duke marrë sipërfaqen e tij dhe numrin e popullsisë, vendi ynë është kombi që i ka dhënë botës më shumë intelektualë se çdo komb tjetër në të gjitha fushat e jetës. Duke filluar nga perandorë, papë, kryeministra, gjeneralë ushtarakë, diplomatë, arkitekt, mjekë, artistë të skenës, të penelit apo të daltës, shkrimtarë, filozofë, gjuhëtarë, kanë qenë bijë të kësaj toke, personalitete shqiptare, të cilët e kanë gjetur veten jashtë kufijëve të atdheut, ku kanë shpalosur dhuntitë dhe vlerat e tyre. Dhe bota pa marrë parasysh se ç’kombësi kishin, nga vinin apo prej ç’race ishin e ç’gjuhë flisnin, i ka shpërblyer maksimalisht sipas vlerave që kanë dhënë në shkenca të ndryshme. Personalitete të shquara të të gjitha kohërave dhe në fusha të dryshme, nga Shqipëria kanë dalë shumë. Po marrë një dy shembuj vlerash. Vetëm Himara përrallore, Perla e Rivierës shqiptare, ku nga shtatë fshatrat e saj kanë dalë dhjetëra kapedanë. Pas vdekjes së Skënderbeut në histori ka mbetur akti heroik i Damjan Himariotit që më 1537 në fushën e Qeparoit sulmoi me thikë në çadrën e vet sulltanin Sulejman Kanuniun(Ligjvënsin). Kapedanët e Himarës, të diplomuar në shkolla ushtarake (Napol e Venecia) nuk mbronin vetëm bregdetin e Jonit por kanë shërbyer si gjeneralë ushtarak në Itali, Spanjë, Rusi. Mërkur Bua nga Dhërmiu, me gradën e gjeneralit ka luftuar në ushtrinë venetikase në vitin 1500 dhe në Milano. Përmendim Kiço Buçin, ndërtues anijesh në Himarë në shek. XVII. Bregdeti veç trimave,ka pasur edhe kapedanë të mendjes e diplomatë deri në Mbretërinë Spanjolle si Zhanopulli nga Qeparoi e Pano Bixhili nga Dhërmiu që shërbeu si ambasador i Rusisë në Shqipëri dhe në Greqinë Veriore me qendër në Artë më 1767, i cili punoi për zhvillimin e arsimit në Bregdet. Polo Prifti e Jorgo Prifti, kapedanë nga Qeparoi, në luftën ruso- turke të vitit 1771 morën pjesë në anën e Rusisë dhe janë heronjë të saj.

  *Bota e kulturuar evropiane qysh herët ka folur për amazonat shqiptare. Nga qyteti Kafa, ish Theodozia e lashtë pranë Detit të Zi, princi belg Charles-Joseph, figurë e ndritur ushtarake dhe letrare e kohës, i shkruante një letër Markezës së Coigny-së : “një batalion prej dyqind vajzash të reja shqiptare marshon me hap krenar në qytetin Kafa”- skenë prej së cilës Princi mahnitet. “Pashë dyqind gra apo vajza bukuroshe, me fytyrë zbuluar,me dyfekë, kama e heshta, me gjokse amazonash dhe me flokë të gjata gërshetuar hijshëm, kishin ardhur me rastin e vizitës sonë për të na nderuar, dhe aspak nga kërshëria.” (Letra VII, 1787). Dhe ka pasur të drejtë. Ishte koha kur fanatizmi fetar oriental ia ndalonte rreptësisht një vajze të re apo një gruaje të shfaqej publikisht me fytyrën të zbuluar. E megjithatë, ja ku po i shfaqeshin para syve bukuroshe të armatosura, amazona të vërteta shqiptare.

 * Amazonat ishin vajza të reja që visheshin si burra, të armatosura për të mbrojtur truallin nga pushtuesi i huaj ose ishin ngritur kundër fejesës në djep apo martesave të detyruara.A nuk ishin Amazona Nora e Kelmendit, Tring Smailja, Shote Galica etje?

   Në këtë libër për elitat e mohura apo të harruara e të pavlerësuara, kam përzgjedhur 40 figura të shquara, ku në një numër të papërfillshëm janë të vlerësuarit nga shteti shqiptar, por edhe ata ende nuk kanë vendin e merituar. Jam përqëndruar kryesisht tek:

 * Gjergj Kastrioti Heroi kombëtar, i cili me të drejtë është vlerësuar nga Diktatura,si prijësi arbëror që për 25 vite i largoi ushtritë osmane nga Shqipëria si dhe ka meritën e madhe që pengoi asimilimin e krishtërimit në Evropë nga myslimanizmi.

 * Ismail Qemali, arkitekti i Pavarësisë Kombëtare, diplomati që gjeti kohën e duhur për  të shpallur mëvetësinë, ishte lënë në harresë. Plaku i urtë e flokëbardhë vlerësohet pas 100 vjetësh me titullin “Nderi i kombit” A nuk është turp për politikën shqiptare që mburrej me aktin e Pavarësisë, por babanë e kombit e la në harresë? Kurse familja e tij u denigrua dhe u përndoq.

 *Ded Gjon Luli është dekoruar me titullin Hero i Popullit. Ishte një e drejtë e pamohueshme  se ngritja e flamurit më 3 prill 1911 në Deçiç nga Ded Gjo Luli, ishte preludi i Pavarësisë kombëtare që udhëtoi drejt Vlorës, ku u shpall Shqipëria shtet më vehte, i pavarur nga Turqia nga plaku i mençur diplomati Ismail Bej Vlora më 28 nëntor 1912.

* Ibrahim Rugova, Intelektual,politikan, akademik dhe shkrimtar shqiptar cili mbante titullin Doktor. Është Presidenti i parë i Kosovës, bashkëthmelues i partisë Demokratike. Ai udhëhoqi një luftë popullore për pavarësi,  i cili ndoqi një rezistencë paqësore ndaj sundimit jugosllav e pati mbështetje nga SHBA-të dhe Evropa. Për shkak të rolit të tij në historinë e Kosovës, Rugova është quajtur “Ati i Kombit” dhe “Gandi i Ballkanit”.Pas vdekjes u shpall “Hero i Kosovës”.

 * Adem Jashari,është një nga arkitektët kryesor të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës. Adem Jashari ishte kryekomandanti i UÇK-së. Forcat policore jugosllave dhe Ushtria Jugosllave e sulmuan shtëpinë e tij në mars të vitit 1998, ku Jashari heroikisht ra së bashku me pesëdhjetë e gjashtë anëtarët e familjes së tij. Ky është rast unikal në historinë e luftërave. Ai mban titullin “Komandanti Legjendar i UÇK-së“, kurse “Hero i Kosovës” iu dha atij në vitin 2008 nga kryeministri i Kosovës.

 * Nora e Kelmendit , e cila e vrau pashanë në çadrën e tij. Së pari mbrojti dinjitetin e saj si bijë e malësisë dhe i tregoi të huajit se vajzat shqiptare nuk u dorëzohen të huajve me aq lehtësi.Ishte viti 1638 kur trimëresha Norë, ishte e para femër që mori hak. Ndaj meritonte të vlerësohej si individ dhe  jo si Malësi e Kelmendit, pasi ishte gruaja e parë që theu çdo zakon.Malësia ka meritat e saj, kurse Nora apo Tring Smailja janë shembuj virtyti në gistorinë kombëtare. A nuk e meriton Nora një bust që të lartohet në Malësinë e Madhe

 *Shote Galica, heroina  pa dekoratë, sepse iu dha titulli heroinë dy herë,( çudia më e madhe), se titulli jepet vetëm një herë. Serioziteti i këtij titulli që kur është dhënë  vetëm me fjalë. Të afërmit e saj nuk kanë marrë asnjë dëshmi.
*Fan Noli, themelues i Kishës Autoqefale shqiptare

  Fan Noli ishte prift, përkthyes, shtetar, diplomat, poet e historian shqiptar.

Noli së bashku me Visarion Xhuvanin themeluan Kishën Autoqefale Shqiptare. Fan  Noli  ishte i pari klerik që e mbajti meshën në gjuhën shqipe në 25 vjetorin e Pavarësisë  kombëtare.

Në botimet zyrtare të Qeverisë së Mbretit Zog, “Shqipënija më 1937”, me rastin e kremtimeve të 25 Vjetorit të Pavarësisë Kombëtare, në kreun për historinë e kultures, shkruhet: “me të janë lidhur emnat më të bukur e më të mallëngjyer të shkrimtarëve t’onë të kaluar. Çdo alfabet pati një serë të gjatë asi shkrimtarësh, po mbi të gjithë vetëm katër shkëlqejnë si yje të pa shoqë, Naimi, Fishta, Konica e Noli”

 Dështimi i revolucionit demokratiko -borgjes i vitit 1924, e detyroi Nolin të mërgonte.Gjithsesi, megjithë gabimet lidhur me reformat e parakohëshme, ai edhe në emigracion vazhdoi punën për një Shqipëri demokratike.

***

Shumë personalitete të ndritura të fushave të ndryshme duke qenë në emigracion, u kanë shërbyer të tjerëve, të cilët edhe i ngritën në piedestal sikur të ishin bijtë e tyre. Shkrimtari dhe publicisti shqiptar Kim Mehmeti, thotë “ne jemi një popull i vetmuar”dhe mund të shtoj pa frikë se ne jemi një “popull i grabitur”. Dhe ka të drejtë se çuditërisht dhe historia na ka grabitur dhe mohuar ata që janë bijë dhe gjak i gjakut tonë. Shumë prej këtyre korifenjëve u është vjedhur identiteti. Na janë vjedhur, Arkitekt Sinani,Mehmet Sedefqari, Papa Klementi XI, Elena Gjika, Karl Gega, Naum Veqilharxhi, Marko Boçari ,Kostandin e Athanas Zografi, Kostandin Kristoforidhi, Sami Frashëri, Bilal Golemi, Aleksandër Moisiu, Laskarina Bubulina, Ibrahim Kodra etje

Është për të ardhur keq se, sa e sa figura emblema të kombit, janë lënë në harresë të qëllimshme për arsye klasore, politike, idesh dhe besimi fetar, ku kam marë vetëm disa: At Gjergj Fishta, At Martin Gjoka, De Rada, Hasan Prishtina, Faik Konica, Pater Anton Harapi, Fan Noli, Mit’hat Frashëri, Visarion Xhuvani, Kristofor Kisi, Nënë Tereza, Dhimitër Pilika, Ernest Koliqi, Josif Bageri, Ali Asllani, Mitrush Kuteli, Musine Kokalari, Isuf Luzaj, Jusuf Vrioni e shumë e shumë të tjerë

  Cilitdo që i dhemb dhe shqetësohet për cungimin dhe tjetërsimin e historisë së kombit, me të drejtë pyet: Përse shumë personalitete, ajka e elitës shqiptare janë njohur dhe i ka vlerësuar bota, kurse atdheu i tyre jo?!

   Le të shohim disa prej këtyre personaliteteve që i nxori koha, edukimi dhe kultura e gjerë por i mohoi politikae mbrapsht.

 *Nënë Tereza e mohuara dhe e denigruara nga diktatura

Është krenari kombëtare që e mohuara nga diktatura komuniste, Nobelistja për Paqen Nënë Tereza, (Gonxhe Bojaxhi) ishte shqiptare, por është turp që ajo u mohua nga diktatura. Pavarësisht se ku lindi, ajo kishte gjak shqiptari. Këtë e pohoi kur mori çmimin “Nobel Për Paqen”, ku e gjithë Bota mësoi origjinën e saj, bijë e një fisi të lashtë, prej të cilit trashëgoi bujarinë, besën, mikpritjen, durimin, dashurinë për jetën dhe mirësinë, që janë cilësi virtyti të shqiptarit. Sa bukur, sa thjesht, sa natyrshëm dhe po aq i madhërishm ka qenë pohimi i saj:  “Me gjak jam shqiptare, me nënshtetësi, indiane. Përsa i përket besimit jam murgeshë katolike.Sipas thirrjes së Zotit, i përkas botës. Por zemra ime i përket plotësisht Zemrës së Krishtit.

***

  *Aleksandër Moisiu, aktori me fame botërore që luajti role të paarritura më parë

Aktori i famshëm, Aleksandër Moisiu që për madhështinë e tij në skenë duke realizuar role të paarritura më parë të kryeveprave botërore, e kishte për nder që ishte shqiptar. Artisti me famë që bëri evolucion në artin skenik, që u ngrit kundër artit dekadent e mondan ,sot renditet mes 10 personave më të shquar të Austrisë. Shtetet e mëdha donin t’i jepnin pasaportën dhe kombësinë e tyre, por ai kërkoi shtetësinë shqiptare. Shpesh ai shprehej:” Babai im ishte shqiptar, nëna ime ishte arbëreshe…unë nisa të shkoja në shkollë në Durrës, në Dyrrakjumin antik…Madje atje në Shqipëri ende jeton një pjesë e familjes sime Moisiu. Ose thoshte: kam  lindur në Trieste, por nuk dua të jetoj atje…” Artistit që ishte lidhur shpirtërisht me atdheun e të parëve, Ahmet Zogu nuk ia dha këtë të drejtë legjitime, pasaportën shqiptare. Përse Zogu u tregua aq kurrnac ndaj një personaliteti botëror?

 ***

 “Mikelanxhelo i Orientit”Arkitekt Sinani,  shqiptari i hapërdarë mes Ballkanit e Azisë
   Koha dhe politika kanë qenë të egra dhe të padrejta me shqiptarët në tërësi dhe me njerëzit  e vlerave kombëtare në veçanti. Karriera e lavdishme e Arkitekt Sinanit numëron rreth 400 vepra që nga Meka, në Krime e në Vjenë. Ishte njeriu që i ndryshoi faqen Stambollit me ndërtime teologjike, urbane dhe ushtarake… Është ndërtues i xhamisë në qendër në Vlorë dhe i Kalasë së Aulonës së lashtë, rrënojaat e së cilës janë nën pallatin para stadiumit Flamurtari.Ndër veprat e tij vlen të përmenden 40 çesmat që i çuan ujë gjithë Stambollit dhe kryearkitekt Sinani vdiq i etur për një pikë ujë.

Nxënësi i tij Mehmet Sedefqari nga Elbasani bashkë me ndihmësin e tij Ahmetin nga Opari ishte projektuesi dhe ndërtuesi i xhamisë Blu dhe Taxh Mahallit në Agra të Indisë, një nga shtatë mrekullitë e botës. Edhe sot në Stamboll thuhet “Kalldrëmet shqiptare”, se ishin arkitektët shqiptarë që shtruan me pllaka guri rrugët e Stambollit.

***

 *Gjergj Fishta, i pari shqiptar i kandiduar për çmimin“Nobel”

   Homeri Shqiptar i vlerësuar me “Medalje e Artë e Lidhjes së Prizrenit– Kosovë”-1911,“Kurorë Argjendi”-Shkodër-1911;“Dekorata Mearif”-Turqia-1912, “Dekorata Ritterkreuz”;Austria-1912, “Penë floriri”- Berati-1913; “Medaglia di Benemerenza”-Papa Piu XI -1925) ; “Lector Jubilatus”- Urdhri françeskan -1929; “Dekorata Phoenix”-Greqia -1931;

Gjergj Fishtën e nderuan në kohën e duhur shtetet e huaj, kurse Shqipëria, vetëm më 2002 e vlerësoi  me Urdhrin “ Nderi i Kombit”

***

 *Shqiptari Papa Klementi XI-Albani,iniciator i Kuvendit të Arbërit.

Me thirrjen e  Kuvendi të Arbërit më 1703, është i lidhur ngushtë emri i Gjon Françesk Albanit që njihet në historiografinë shqiptare, si dhe në fushat e tjera albanologjike, pasi është “me origjinë shqiptare”. Është nismëtar për thirrjen e Kuvendit të Arbërit. Ai kishte merita të veçanta për çështjen shqiptare”. Por mjerisht në Fjalorin Enciklopedik Shqiptar (1985) nuk figuron as Papa KlementiXI dhe as familja Albani që kanë lënë gjurmë të thella në jetën kulturore e politike në Itali “…Në të vërtetë, Papa Klementi XI nuk është as i pari e as i fundit shqiptar i vlerësuar botërisht. E kaluara tashmë e varrosur romake-bizantine njeh emra shqiptarësh të mëdhenj si perandorët Justiniani, Diokleciani, Anastasi apo Kostandini, ky i fundit i njohur si njeriu që e futi përfundimisht Krishtërimin, dikur monoteist , në trajtën e tij të sotme.

***

*Elena Gjika ose Dora d’Istria, një nga 10 femrat intelektuale më të dëgjuara të shek.XIX.

Elena Gjika ishte shkrimtare dhe publiciste përparimtare rumune me origjinë shqiptare. Familja Gjika, si shumë shqiptarë të tjerë, kishte emigruar nga Përmeti dhe ishte vendosur në Rumani. Ajo mori pjesë gjallërisht në lëvizjen kulturore përparimtare të Evropës si kundërshtare e sundimit despotik monarkist dhe e shtypjes Kombëtare. U radhit në mes të 10 femrave intelektuale më të shquara në botën e shek.XIX. Përkrahu nxehtësisht Rilindjen Kombëtare Shqiptare, mbajti lidhje të ngushta me veprimtarë të shquar të saj, si: Jeronim de Rada, Dhimitër Kamarda, Zef Jubani, Zef Serembe, Thimi Mitko etj, me të cilët diskutonin për problemet që shqetësonin kombin. Në 110 letërkëmbimet e saj me De Radën,problemi më madhor ishte gjuha dhe letërsia shqipe. Elena Gjika kërkoi barazinë gjinore dhe shprehej: “Pa Rilindje letrare, nuk ka Rilindje Kombëtare, duhet rritur ndërgjegjja kombëtare”.

***

* Sami Frashëri, ideologu i madh shqiptar ,autor i manifestit të Rilindjes Kombëtare shqiptare

 Vepra e Rilindasve shqiptarë ,vëllezërve Frashëri është e pandarë.  Unë po përqëndrohem tek njëri… Sami Frashëri i pajisur me kulturë të gjerë, zotërues i 8 gjuhëve është ndër themeluesit e “Komitetit Qëndror për mbrojtjen e të drejtave të kombësisë shqiptare” dhe themelues e  kryetar i  “Shoqërisë së të shtypurit me shkronja shqip” (1879). Drejtoi revistat e para në gjuhën shqipe  “Drita“, “Dituria” (Stamboll, 1884-85),hartoi librat “Abetare e gjuhës shqipe” (1886), “Shkronjtore e gjuhës shqipe” (gramatika, 1886) dhe “Shkronjë” (Gjeografia, 1888) në gjuhën shqipe. Vepra më e shquar e tij është “Shqipëria ç’ka qenë, ç’është e ç’do të bëhet“,1899 që u bë manifesti i Rilindjes Kombëtare Shqiptare.

***

  *Karl Gega projektuesi i hekurudhës së parë në botë 

  Për projektin e hekurudhës malore të Semmeringut u shpall një konkurs  për ndërtimin e një lokomotive më të fuqishme, e cila duhej të përballonte udhëtimin në lartësitë malore të Semeringut. Suksesi varej nga forca tërheqëse e lokomotivës. Në vitin 1860 përfundoi kjo linjë që është hekurudha e parë malore në botë, projektues dhe zbatues i së cilës ishte inxhinieri dhe matematicieni shqiptar Karl Gega. Gjatë linjës së kësaj hekurudhe u ndërtuan 16 ujësjellësa, me gjatësi të përgjithshme prej 1502 metra, dhe 15 tunele, me gjatësi të përgjithshme prej 4520 metra, të projektuara nga ai. Karl Gega radhitet ndër 100 emrat më të mëdhenj” të të gjithë historisë së kombit austriak, krahas Mozartit, Froidit, Maria Terezës, Franz Josefit, Kafkës etj
***

*Prof.Dr.Isuf Luzi, i pari që ka kërkuar bashkimin e Shqipërisë etnike në Mukje, gusht 1943  Prof.Dr.Isuf Luzi, linguisti, profesori i filozofisë dhe i gjuhës franceze dhe spanjolle, një nga 7 filozofët më të mëdhenj të shek XX, i cili u dha diplomat disa presidentëve,si: Reganit, Fidel Kastros dhe Çe Guevarës etje, i vlerësuar nga De Gol, nga Presidenti i Argjentinës, nga Regani dhe Bill Klinton, kurse atdheu i tij, të cilit i ka kushtuar 120 vepra filozofike letrare e historiogarfike, e la në harresë. Isuf Luzaj u dënua nga Ahmet Zogu, nga Musolini, i shumëkërkuar nga Hitleri, nga Stalini dhe nga Enveri. I mohuari nga diktatura komuniste  jep obsione mbi Lirinë, duke filluar që nga mendimtarët e filozofët e antikitetit e deri në ata të kohëve moderne

Vlerësimet

-Më 1984 Presidenti Regan i jep titullin “Profesor i Amerikës” dhe Medalje Ari ,i cili  e falenderon për gjithë sa ka mësuar prej tij.Ai burrë i mençur i përgjigjet: “Zoti President, vetëm atë nuk e dimë. Më duket se kam mësuar më shumë unë nga ju Shkëlqesi, se sa ju nga unë…Nëse gaboj, Zoti më faltë!”

*Profesior i Filozofisë në Universitetin e New Hampshire.

*Në Argjentinë i jepet Medalia Ari për Paqen më 1956

*Profesor i letërsisë spanjolle e frënge dhe Estetikës në Departamentin e gjuhëve moderne në Universitetet: Bert (Barat), Leik Forest, (Lake Forest) dhe Ilions (Illinois) të Sh.B.A.

*Profesor i letërsisë franceze në Universitetin Jozef në Indiana.

*I është dhënë çmimi “Akademik i Shquar për Përgatitje të Përkryer në Harward dhe për Bibliografinë” nga Presidenti Bill Klinton.

*Profesor i Merituar me çertifikatën e përmasave botërore nga presidenti Klinton më 1996.

* Shef i Katedrës së Filozofisë i 93 prof-dok-ve në Universitetin në Iliona.

*Vetëm 12 vite pas vdekjes, nga Presidenti Bamir Topi i jepet Urdhri” Mjeshtër i Madh”-2012

***

* At Martin Gjoka, kompozitori i simfonoisë dhe operës së parës shqiptare.

Martin Gjoka është krijuesi i një gjuhe muzikore specifike shqiptare, e cila rrezatoi tek mjaft kompozitorë shkodranë.  Me të fillon muzika profesioniste shqiptare.  Dy kompozimet e para të At Martin Gjokës të vitit 1910 për pianoforte “Liria” dhe “Atdhe dhe gjuhë shqiptare”.  Disa tituj të veprave vokale: “O ata t’lumtë që dhanë jetën”, “Shqyptarja e qytetnueme, “Atmes”, “T’falem Shqypni..; “Lamtumirë, o vendet e mia”; “Grueja shqyptare”, “Porsi shqipe n’hove t’veta”, “Ushtari i vogël”, “Juda Makabe” (opera, 1917), etj. Në muzikën instrumentale, simfonike e operistike: “Dy lule mbi vorr të Skanderbegut”(simfoni, 1922), etje.Mjafton të kujtojmë  që kanë një emër në kompozicicion: Prenkë Jakova, Çesk Zadeja, Tish Daia, Tonin Harapi, Tonin Rrota, Pjetër Dungu, Abdulla Grimci, Simon Gjoni, Zef Gruda, Llukë Kaçi, Gjon Kujxhi,sepse  kanë qenë nxënës të At Martin Gjokës.

 ***

*Josif Bageri një shekull shqiptarizëm, aktual edhe sot

  Një ndër figurat më të shquara të Rilindjes sonë Kombëtare, Josif Bageri ishte prej Dibrës. Ai ishte poet me talent të rrallë, prozator që shkroi shumë tregime (sidomos për fëmijë), gazetar dhe publicist. Njihet si atdhetar i flakët, i cili tërë jetën dhe veprën ia kushtoi çështjes kombëtare shqiptare. Ka bashkëpunuar me Nikolla Ivanajn, Luigj Gurakuqin dhe shumë atdhetarë të tjerë. Në vitin 1913 në Vlorë themeloi shoqatën atdhetare kundër Dorës së Zezë (shoviniste greko-serbe), e cila kishte 13 anëtarë të këshillit nga familjet fisnike të Vlorë. Si qendër u bë shtëpia e Ibrahimn Shytit në Skelë . Josifin e zgjodhën kryetar. Ai ndihmoi shumë në përhapjen e arsimit shqip. Në formimin e tij si  Rilindas ndikoi takimi me Naim Frashërin në Stamboll më 1899.Në shtator të vitit 1908 hapi në fshatin e lindjes Nestrovë, një shkollë në gjuhën shqipe, kurse në maj të vitit 1910, në Sofje fillon të botojë gazetën me titull “Shqypeja e Shqypnisë “

.Nderimi më i madh që mund t’i bëhet Josif Bagerit aktualisht është rikthimi i identitetit të gjithë atyre që në periudhën e komunizmit harruan amanetin e bashkëkombësit të tij nga Nestrova, për ta ruajtur dhe kultivuar me xhelozi gjuhën dhe përkatësinë kombëtare shqiptare.

***

Musine Kokalari, e varrosura me pranga pas 42 vjet mohim lirie

Musineja, e arsimuara në Institutin femëror “Nëna Mbretëreshë “ dhe më pas kreu studimet universitare  në Romë, ishte vajza shqiptare përparimtare, e cila vlerësonte lirinë vetjake , pa të cilën nuk ka liri kombëtare dhe nuk mund të ketë demokraci. Femra kurajoze që me Isuf Luzin, prof. Bego Gjonzenelin, më 1943 bashkëthemeloi Partinë Social demokrate. Ajo ka botuar librat : “Seç më thotë nëna plakë” më 1939, “Rreth vatrës” (1944), “Sa u tund jeta”-1945 dhe ka lënë qindra faqe dorëshkrim.  Më 23 janar të vitit 1946, ajo u arrestua e u dënua me 20 vjet heqje lirie. Në vitin 1961, e nxjerrin nga burgu dhe e internuan në Rrëshen, dhe vdes më 1983 nga kanceri. Në vitin 1993, Presidenti Sali Berisha i dha pas vdekjes medaljen “Martir i Demokracisë”.

***

*Dhimitër Pilika, albanologu që ende gërthet: Pellazgët, origjina jonë e mohuar…

Studimet dhe tezat që kanë parashtruar lidhur me origjinën iliro-pellazge të mohuar, tre korifejtë e Albanologjisë: Dhimitër Pilika, Gjergj Zheji  dhe Aristidh Kola, Akademia e Shqkencave në Tiranë nuk i ka marrë në konsideratë.  Albanologu Dhimitër Pilika thekson: në librin e tij studimor me titull “Pellazgët, Origjina jonë e Mohuar”, rezulton:“Shkenca historiografike botërore e pranon njëzëri që trualli ynë, ka qenë i banuar të paktën qysh prej 30 000 vjetësh (nga filimi i i paleolitit). Së këtejmi rrjedh pa një pa dy, se te ne kan gjalluar njerëz shumë mijë vjet para ilirëve , parailiret-Pellazgët. Gjurmimet më të reja të shkencës ekzakte të antropologjisë dokumentojnë qartazi gjithashtu rrembat parailire, parahelene, pellazge, të shqiptarve të sotëm. Prej një karvani kumtimesh nga më të stërlashtat, parailirët autokton, pellazgët, cilësohen shprehimisht si bijë të tokës, të mbirë prej dheut, madje si “para-hënor”, si të gdhirë në Evropë që përpara  shfaqjes së hënës në hapsirat qiellore.”Cili ka qenë vlerësimi i shtetit për Dhimitër Pilikën?”- heshtje, se qeveria shqiptare nuk mund ta fyejë “Akademinë e Nderuar të Shkencave”

***

*Pater Anton Harapi, atdhetari i vrar nga komunizmi më 1946, që nuk i dihet varri

  At Anton Harapi ishte frat françeskan, mësues, mendimtar, shkrimtar dhe politikan shqiptar. Pasi kreu kolegjin e françeskanëve në Shkodër, një nga kolegjet më të mira të Evropës, vazhdoi studimet e larta në Salzburg,  Schwaz e Villach të Tirolit në Austri. Më vonë kreu studimet teologjike në Romë.  Për bisedimet mes Berthold dhe Ismail Qemalit, për Pavarësinë shqiptare. Ministria e jashtme Austro-hungareze kërkoi Patër Anton Harapin si përkthyes. Në bashkëpunim me L. Gurakuqin dhe Gjergj Fishtën,më 1918 hartoi peticionin (një memorandum)në emër të 200 përfaqësuesve të bajrakëve të Hotit, Grudës dhe Triepsh, drejtuar Konferencës së Paqes në Paris, ministrave të Jashtëm të ShBA-së, Anglisë, Francës dhe Italisë. U burgos në lëvizjet e qershorit të vititi 1924.  U emërua drejtor në Shkollën Normale Femrore të Motrave Stigmatine po në Shkodër. Në vitet 1930-1936 është drejtor i “Hyllit të Dritës”, Me 13 shtator 1943 . me lejën e Papatit, emërohet anëtar i Këshillit të Regjencës, ku qëndroi deri në fund të vitit 1944. Më 6 ose 8 qershor 1945 arrestohet dhe me vendim të datës 19 shkurt 1946 të Gjykatës speciale në Tiranë, P. Antoni i shpallur si kriminel lufte dhe armik i popullit, sabotator i pushtetit. U dënua me pushkatim dhe u ekzekutua të nesërmen. Nuk i dihet as varri.

*Faik Konica, erudit, gjeniu dhe themelues i kritikës letrare shqiptare

Konica, ky “njeri me kulturë të lartë” (Noli), “enciklopedi shëtitëse” G. Apolineri), eseist i shkëlqyer, stilist i përkryer, themelues teorik dhe praktik i kritikës letrare shqiptare, veprimtar politik me orientim perëndimor, siç ishte kultura e popullit që i takonte, poliglot, solli një model të ri në mendësinë shqiptare. Në vitin 1926 Ahmet Zogu e emëroi Konicën ministër fuqiplotë në SHBA, post që e ushtroi deri në vitin 1939, kur Italia e pushtoi Shqipërinë. Pas kësaj u shfuqizua nga Qeveria Amerikane ngaqë delegata e diplomacisë shqiptare ishte zhytur në borxhe. Prish raportet përfundimisht me Ahmet Zogun, që i ristabilizon më 1942 në verë për çështjen shqiptare nën okupacionin italian. Faik Konica me rastin 140 vjetorit të lindjes vlerësohet me titullin “Nder i Kombit” më 15 mars 2015

***

*Ernest Koliqi hapi katedrën e gjuhës shqipe në Universitetin “La Sapienza”, Romë,mësuesi poeti, romacieri, dramaturgu që parashikoi rënien e komunizmit

Ernest Koliqi  ishte mësues, poet, romancier, eseist, përkthyes, gazetar, madje dhe dramaturg, ministër arsimi në qeverinë Vërlaci, botues dhe pedagog. Bashkë me Mitrush Kutelin, njihet  si themelues i tregimit modern shqiptar, ndërsa në punët politike e arsimore ka meritën e dërgimit e 200 arsimtarëve në trojet e Shqipërisë së Liruar

Ka qenë Kryetar i Institutit të Studimeve Shqiptare

Mirënjohje dhe vlerësime                                            

* Medalje ari nga Shoqria “Dante Aligheri”.

*Ylli i artë për Meritë të Shkollës.

*Akademik ordinar i Akademisë Tiberiane.

*Akademik Nderi i Akademisë Teatine të Kietit për Shkencat.

*Antar i Akademisë së Abrucit për Shkencat dhe Artet.

*Antar efektiv i Akademisë së Mesdheut.

*Antar Nderi i Qendrës Ndërkombëtare për Studimet shqiptare.

*Medalja e Artë e Lidhjes së Prizrenit Kosovë

***

*Hasan Prishtina, politikani , jurisrti që luftoi për çlirimin dhe bashkimin  e trojeve shqiptare

Dy herë e burgosën pushtuesit serbë e bullgarë. Gjashtë herë e dënuan me vdekje xhonturqit, feudali Esat Toptani, qarqet shoviniste serbomadhe dhe tri herë qeveria e Ahmet Zogut. Më 14 gusht 1933 u vra në Selanik me atentat. Hasan Prishtina ka lënë një varg artikujsh si edhe kujtimet e tij për kryengritjen antiosmane të 1912 që kanë vlerë për historinë e lëvizjes sonë kombëtare e demokratike.Më 4 maj 2014, Presidenti i Republikës së Shqipërisë, Bujar Niashani vlerëson atdhetarin e shquar Hasan Prishtina (pas vdekjes) me “Dekoratën e Flamurit Kombëtar”

***

Mit’hat Frashëri ,figurë poliedrike e intelektit shqiptar, bibliofili i parë shqiptar

Mit’hat Frashëri (Lumo Skendo apo Mali Kokojka),  ishte nëpunës i lartë në Perandorinë Osmane, e më pas publicist, shkrimtar, përkthyes, albanolog, diplomat, veprimtar i çështjes kombëtare, kryetar i Ballit Kombëtar e i Komitetit “Shqipëria e Lirë”.”Ç’kam pasuri të tundshme e të patundshme, libra, mobilje, karta, plaçka etj. i lë për krijimin’ e një “Instituti Albanologjie” si qëndër e studimevet shqipëtare”- ishte testamenti i tij, më 4 prill 1929. Një nga objektet e sekuestruara ishte edhe biblioteka personale e Mid’hat bej Frashërit. Sot rreth 40,000 vëllime të kësaj biblioteke ruhen (dhe janë pjesë) e Bibliotekës Kombëtare të Shqipërisë. Për këtë arsye Ministri i Turizmit, Kulturës, Rinisë dhe Sporteve i Republikës së Shqipërisë  dhe Biblioteka Kombëtare e Shqipërisë vendosën që çmimi për bibliofilinë të emërtohet Bibliofili Lumo Skëndo,më 23 prill 2006. Ky çmim do të ndahet çdo vit në Ditën Botërore të Librit.

***

Personalitetet e shquara të kombit i ka vlerësuar dhe i nderon bota, kurse ne i mohuam duke i hedhur në humnerat e harresës…, sepse komunizmi i varfëroi kombet  materialisht mendërisht. Ndërtimi i një sistemi politik të paprovuar më parë në Shqipëri, komunizmi i huajtur nga sllavët e Moskës dhe Beogradit, ishte vetëvrasja e kombit.

 Askush nuk e sqaron më bukur se filozofi i madh,Prof.dr. Isuf Luzaj, i cili thotë:…”dëmet që u sjell popujve komunizmi, nuk janë vetëm krimet, terrori, genocidi, verbimi nga deklaratat ateiste, tradhtia ndaj historisë së imponuar nga të huajt, por shkatërrimi që sjell komunizmi, është demoralizimi, degjenerimi, pluhurizmi dhe çoroditja në tru dhe në nerva të individit dhe gjithë shoqërisë, duke sjellë një seri brezash me vlera morale të vdekura… Komunizmi nuk është filozofi, por ideologji anti-natyrale, kundër ligjeve të natyrës, e destinuar të falimentojë sepse mbartet prej imagjinatës së sëmurë…” I.Luzaj

 Pothuajse të gjitha vlerësimet e elitave shqiptare janë bërë në këto vite tranzicioni demokratik.

Me të drejtë Mit’hat Frashëri ka thënë :“ Është punë e të gjithë njerëzve të shkencës që të bëjnë rivlerësimin e historisë së tyre, sepse vetëm kështu një popull mund të ecë përpara. Me sentimentalizma, eufori dhe rrahagjokse nuk zhvillohet një komb. Ai vetëm zhytet në ëndërr dhe humb ndjenjën për realitetin”

* Fragmenti është marrë nga dorëshkrimi i librit “Elitat…krenari kombëtare”

Në Pallatin e Kongreseve po mbahen homazhe në nderim të dy pilotëve të Forcave të Armatosura, kapiten Floran Deliaj dhe toger Donald Hoxha, të cilët humbën jetën të mërkurën e 6 prillit,  si pasojë e rrëzimit të një helikopteri ushtarak.

Homazhet do të zhvillohen deri në orën 14:00 dhe në to do të marrin pjesë oficerë të lartë të Forcave të Armatosura dhe zyrtarë të tjerë.Ndërkohë, rreth orës 14:30 do të zhvillohet ceremonia mortore tek Varrezat e Dëshmorëve, ku viktimat do të përcillen në banesën e fundit.

Komisioni Shtetëror për Dëshmorët shpalli “Dëshmor i Atdheut” dy pilotët e Forcave të Armatosura.

Helikopteri ushtarak u rrëzua mesditën e së mërkurës në ujrat e liqenit të Shkodrës pranë fshatit Grizhë të Malësisë së Madhe.

Nga aksidenti mbijetoi vetëm një nga tre personat që gjendej në bord, ushtari profesionist Gerald Baramuca, po merr mjekim në spital.

Prokuroria e Shkodrës ka nisur hetimet, duke ngritur një grup hetimor në lidhje me rrëzimin e helikopterit në Liqenin e Shkodrës.

Grupi hetimor drejtohet nga Prokurori Granit Shahu, i cili sëbashku me specialistët e tjerë kanë nisur hetimet për zbardhjen e rrethanave të rrëzimit të helikopterit ushtarak.

Atifete Jahjaga i ka treguar rrugën për në zyrën e re, pasardhësit të saj Hashim Thaçit.Edhe pse dëshirë e këtij të fundit ishte të niste punën nga ndërtesa e re e presidentit, duket se do t’i shtyhet ndërrimi i zyrës.Jahjaga e ka shoqëruar Thaçin deri në zyrën e tij të re, duke i dorëzuar kështu edhe ‘çelësat’ e presidencës.

Me të hyrë në zyrën e presidencës, Thaçi është ulur në karrigen e presidentit, duke nisur kështu zyrtarisht mandatin e të parit të vendit. /KosovaPress/

Betohet si President i Republikës së Kosovës, Hashim Thaçi/

Presidenti i Republikës së Kosovës, Hashim Thaçi, ka dhënë sot betimin para deputetëve të Kuvendit të Kosovës, duke filluar zyrtarisht mandatin pesëvjeçar të Presidentit të Kosovës. Ai gjatë betimit tha se tërë fuqinë e tij do t’ia kushtojë ruajtjes së pavarësisë, sovranitetit dhe integritetit territorial të Republikës së Kosovës.

Thaçi: Tërë fuqinë time do ia kushtoj ruajtjes së Pavarësisë

“Betohem se tërë fuqinë time do të ia kushtoj ruajtjes së Pavarësisë, Sovranitetit dhe Integritetit territorial të Republikës së Kosovës. Sigurimit të lirive dhe të drejtave njerëzore tërë qytetare. Respektimit dhe mbrojtjes së Kushtetutës dhe ligjeve, ruajtjes së paqes dhe mirëqenies së gjithë qytetarëve të Republikës së Kosovës dhe me ndërgjegje dhe përgjegjësi do t’i kryej të gjitha detyrimet e mia, betohem“, ka lexuar Thaçi tekstin e betimit.

Në këtë seancë solemne ishin të pranishëm shumë ambasadorë, përfaqësues të institucioneve të ndryshme, por jo edhe opozita, disa deputet të Lidhjes Demokratike të Kosovës, si dhe ish-kryeministri i Kosovës dhe bashkëpartiaku i Hashim Thaçit, Bajram Rexhepi. Derisa aty shiheshin përfaqësues të familjes Rugova, munguan përfaqësuesit e familjes J ashari dhe Haradinaj.

Pas betimit, presidenti Thaçi para deputetëve ka thënë se ky është një moment i krenarisë, i përgjegjësisë dhe moment i veçantë në jetën tij.

Thaçi: Do të jem faktor unifikues politik dhe qytetarë

“Kosovën bashkërisht e kemi ndryshuar. Tani do të jem në detyrë të re, me përgjegjësi të re për një Kosovë të re demokratike, evropiane dhe multi-etnike. Kam shpresë dhe besim në vendin tonë dhe në qytetarët tanë, kam besim të plotë në Institucionet e Kosovës, në Parlament dhe në Qeverinë e Kosovës kam besim se do të vazhdohet me qeverisje të mirë. Si president do të jem garanc i respektimit të Kushtetutës dhe ligjeve, mbrojtës dhe përfaqësuesve i interesave të Kosovës. Do të jem faktor unifikues politik dhe qytetarë, përfaqësues i gjithë qytetarëve pa dallim etnie, feje, race apo gjinie. Të nderur qytetar të Kosovës, më lejoni që të falëndero j presidenten Jahjaga për punën e saj të shkëlqyer që ka bërë në këto 5 vite si simbol i unitetit politik dhe qytetarë”, tha ai.

Thaçi ka theksuar se edhe në detyrën e re si President i Kosovës do të vazhdojë të angazhohet për një Kosovë të re, demokratike, evropiane dhe multietnike.

Ai është zotuar se do t’i afirmojë më tutje vlerat sublime të Deklaratës së Pavarësisë dhe të Kushtetutës së Republikës së Kosovës. Sipas tij, qëllimi dhe vizioni i qytetarëve të Kosovës është integrimi në Bashkimin Evropian, në NATO si dhe miqësia e përjetshme me Shtetet e Bashkuara të Amerikës.

Presidenti Thaçi ka përmendur se shteti i Kosovës është njohur nga 119 vende të botës, është anëtarësuar në shumë organizata rajonale dhe ndërkombëtare, kurse, në ditët në vijim Kosova pret rekomandimin për liberalizimin e vizave, ku qytetarët e Kosovës si gjithë evropianët do të lëvizin lirshëm.

Thaçi:Këtë detyrë do ta vazhdojë në komunikim me qytetarët

“Sot Kosova është faktor paqeje dhe stabiliteti ne rajon. Kosova po zhvillon marrëdhënie të mira fqinjësore me gjitha vendet e rajonit. Shteti i Kosovës është i zotuar të vazhdoi dialogun dhe normalizimin e marrëdhënieve me Serbinë. Në këtë proces e kemi pasur dhe kemi mbështetjen e fuqishme të partnerëve ndërkombëtarë. Të dy vendet dhe popujt tanë kanë të kaluar të hidhur mes vete. Të kaluarën ne nuk mund ta ndryshojmë por jemi të zotuar të mos e përsërisim. Ta ndërtojmë të ardhmen bazuar në vlerat tona tradicionale më të mira dhe standarde euroatlantike. Të dy vendet duhet të punojnë që të anëtarësohemi sa më shpejtë në BE, duke lehtësuar njëra-tjetrën dhe jo duke e penguar. Dialogu nuk ka alternativë por tani duhet të ketë një dinamikë të re dhe energji të re vendimmarrëse dhe implementuese. Si president i vendit edhe sa i përket dialogut do ta punojmë për nderimin e një konsensusi sa më të gjerë qytetarë. Kosova do të punojë në mënyrë ma aktive për tu bërë anëtare e nismave rajonale evropiane dhe ato botërore. Kosova do të punoj ngushtë me partnerët ndërkombëtarë që të bëhet anëtare e OKB’së. Kosova është pjesë aktive e bllokut anti-terrorist në botë. Do të jemi të pa kompromisë kundër fundamentalizmit dhe çdo elementeve ekstremist kudo dhe kurdo që paraqiten. Jam i vetëdijshëm që të jesh president i Kosovës është nder dhe përgjegjësi politike, kombëtare dhe kushtetuese. Këtë detyrë zotohem se do ta vazhdoj në bashkëpunim dhe komunikim të ngushtë me ju“, ka thënë ai.

Ai shtoi se do të përmbyllin procesin e formalizimit për themelimin e Forcave të Armatosura të Kosovës, si force multietnike e standardeve euroatlantike.

Thaçi: Do ta përfaqësojë unitetin e popullit

“Ne jemi krenar për tà « kaluarën tonë heroike. Shumë breza u sakrifikuan për të ardhur këtu ku jemi sot dhe sot kujtojmë përpjekjet për liri të Presidentit Ibrahim Rugova, dhe sakrificën legjendare të Komandantit Adem Jashari dhe gjithë dëshmorëve të Lirisë. Sot nga ky vend edhe njëherë shpreh konsideratën më të lartë për të gjithë ata që u sakrifikuan për lirinë dhe Pavarësinë e Kosovës…me angazhimet e mia do të respektoj kushtetuan dhe ligjet e Kosovës, traditën e mirë të qytetarisë, kriteret dhe vlerat euroatlantike, gjithmonë do nisem nga oferta ime për dialog politik, ndërpartiak, për komunikim me shoqërinë civile, me mediat, bizneset dhe iniciativat e lira. Si kreu i shtetit do të ruaj, kultivoj dhe përfaqësoj unitetin e popullit të Republikës së Kosovës”, tha ai.

Sipas tij, Kosova sivjet për herë të parë do të marrë pjesë në lojërat olimpike dhe po punohet që sa më shpejtë të anëtarësohemi në UEFA dhe FIFA.

Ndërkohë, derisa betohej Thaçi, dy të dyshuar kanë hedhur sfera xhami (klikera), duke thyerë pikërisht xhamat e sallës plenare të Kuvendit të Kosovës. Ata janë arrestuar nga Policia e Kosovës, të cilët më pasu intervistuan nga prokurorja.

Pas përfundimit të cermonisë, Jahjaga e ka shoqëruar Thaçin deri në zyrën e tij të re, duke i dorëzuar kështu edhe ‘çelësat’ e presidencës. Me të hyrë në zyrën e presidencës, Thaçi është ulur në karrigen e presidentit, duke nisur kështu zyrtarisht mandatin e të parit të vendit.

***

Presidenti i Kosovës Hashim Thaçi dhe Presidentja në largim Atifete Jahjaga kanë bëre pranim dorëzimin e detyrës.

Jahjaga ja ka dorëzuar karrigen e saj presidentit të ri Hashim Thaçit.

Ndërpritet Kuvendi, Braçe përplaset me Berishën: Mos bëj si qen…e di une ku e ke hallin ti, por ka ikë koha jote/

Deputeti socialist është përplasur sot në Kuvend me ish-kryeministrin Berisha dhe ka kaluar ne nevrasteni te papermbajtur, tek therriste nga foltorja:O Sali qeni…ka ikë koha jote…. Ndërsa Braçe po fliste nga foltorja therriste pa u permbajte dhe i drejtohej Berishës me fjalët: “O qen i madh, mos bëj si qen”.!

Kjo ka shkaktuar reagime në radhët e deputetëve të opozitës, ndërsa ish-kryeministri është çuar nga vendi. Në këtë moment kryeparlamentari Meta ka ndërprerë seancën, duke kërkuar disa minuta pushim.

Sherri erdhi pas denoncimit qe ish Kryeministri Berisha i beri qeverise per Tenderat e dhena njerezve te Qeverise. Brace nuk kundershtoi akuzat, por pasi i kujtoi ish Kryeminsitrit vrasjet e 21 janari, kaloi ne nevrasteni duke thirrur, :Pusho o Sali Qeni…o qeni madhe….Depuetetet e opoziten u ngriten en kembe dhe kerkuan mbledhjen e byrose Parlamentare. Meta tah s enuk mund ta mblidhte menjehere Byrone dhe se Rregullorja i jepte atij 48 ore kohe per ta mbledhe Byrone pasi te paraqitej kereksa me shkrim.

Nga Luan Çipi/

Abaz Kupi, i njohur për shumë kohë si “Bazi i Canes”, ishte një tjetër personazh i rëndësishëm që dominoi situatën politike në Shqipëri, me kulmin e vet në rezistencën e organizuar po me nismën e tij personale, ndaj pushtimit fashist Italian të 7 prillit 1939. Pavarësisht se, qysh herët, ai e deklaroi veten “Legalist” dhe betohej për ish Mbretin Zog, (shiko fjalën e tij në shtatorin 1942 në Konferencën e Pezës), këtë deklarim aso kohe, do ta konsideroja më shumë vetjak dhe pa lidhje e vartësi, sepse Zogu, nuk denjoi dhe nuk dha asnjë urdhër për ta kundërshtuar ushtarakisht pushtimin, por u largua jashtë Shqipërie, me gjithë shpurën dhe familjen e tij. Ky qëndrim, nuk ja ul vlerat Abaz Kupit, përkundrazi, rezistenca e tij heroike dhe përleshjet e mëpasme, në gjirin e Frontit Nacional-Çlirimtar dhe veças, (pa përkatësinë e aderimit në parti), e bënë atë një Atdhetar me emër të madh dhe me kontribut konkret. Mandej duhej thënë e përsëritur, se në fillimet e luftës antifashiste, nuk njihej tjetër lider më i shquar se “Bazi i Canes”, aqsa kur ra heroikisht në luftë, dëshmori i parë komunist, Qemal Stafa, kënga e popullit i këndohej me thirrjen e dhimbshme “ngrehu Qemal nga varri, të pret Bazi i Canit”.

Ja si shkruan vetë Abaz Kupi për rezistencën e 7 Prillit 1939: “Kur anijet e armikut arritën pranë molos, i lashë fashistët të zbrisnin në tokë, madje dhe të na afroheshin nja 200 metra. Atëherë dhashë urdhër që të hapej zjarr kundër tyre. Kështu, në ora 4 të mëngjesit kishte filluar një betejë e vërtetë. Gjatë këtyre luftimeve, të tre sulmet e tyre të njëpasnjëshme i zmbrapsëm, duke i detyruar agresorët që të ktheheshin e të futeshin sërish nëpër anijet e tyre. Gjatë sulmit të katërt, armiku, duke vënë në përdorim të gjithë mjetet dhe forcat e tij luftarake që dispononte, u përqendrua në një sulm të përgjithshëm kundër krahut tonë të djathtë. Në këtë mes, ne, duke mos i pasur mjetet e nevojshme gjatë 6 orë luftimesh të përgjakshme dhe të pandërprera, qemë të detyruar që të tërhiqeshim”. Kështu ka ndodhur, jo vetëm në Durrës, po edhe në Vlorë e Sarandë, dhe pati shumë të vrarë e të plagosur nga të dy krahët,  edhe pse propaganda fashiste e minimizoi rezistencën Shqiptare.Abaz Kupi lindi në lagjen Varosh të Krujës më 6 Gusht të vitit 1892, në një familje që e kishte origjinën nga Kurbini. Ai qysh në moshë të re 22 vjeçare, në Nëntor-Dhjetor të 1914, bashkë me “Parinë e Krujës” vendosin dhe marrin aksione konkrete kundër “Lëvizjes së Shqipërisë së Mesme”, që me sloganin “dum babën”, përkrahën përpjekjet e para për forcimin e Shtetit Shqiptar, të krijuar nga Ismail Qemali dhe që bënte hapat e para të konsolidimit, me  në krye Princ Vidin.

Me formimin e Qeverisë Kombëtare të Lushnjës, Abaz Kupi, së bashku me Bajram Currin e Ahmet Zogun,  mori pjesë në luftën kundër malazezëve në Koplik, në përpjekjet e gjata për të bashkuar Shtetin Shqiptar.

Abaz Kupi merr pjesë, gjithashtu, në kryengritjet e Mustafa Merlikës, Bajram Currit dhe Elez Isufit në Shkurt-Mars të vitit1922, kur edhe u konfrontua me Ahmet Zogun, por duhet thënë se gjatë kryengritjes Fanoliste të Qershorit 1924 ai, qëndroi neutral.

Kapiteni Prenk Pervizi, miku i tiji afërt, ishte ai që e afroi me Zogun, i cili më vonë e ngarkoi të shërbejë si Komandant i Xhandarmerisë në Krujë me gradën e kapitenit. Kjo detyrë e rëndësishme, zyrtarizoi ndikimin e Bazit në vendlindje dhe konsolidoi karrierën e tij të ardhshme ushtarake, deri te grada e “gjeneralit”.

Kështu, më vonë, në vitin 1934 u gradua major dhe shërbeu në Durrës me të njëjtën detyrë.

Në ditët e agresionit fashist italian kundër vendit tonë, më 7 Prill 1939, Abaz Kupi, me iniciativën e tij, udhëhoqi qëndresën e repartit ushtarak të Durrësit, veprim i cila e shndërroi  atë në një ikonë.

Abaz Kupi, me pushtimin e Shqipërisë, u largua në Stamboll të Turqisë, ndërsa në Qershor të vitit 1939 familja e tij, e  përbërë nga tre djemtë Petriti, Rustemi e Fatbardhi, bashkë me nënën dhe motrat, u internua në Himarë dhe pas disa muajsh, u dërguan në Itali. Në fillim u mbajt e burgosur në qelitë e burgut  të Brindisi-t, izoluar plotësisht. Më pas u transferua në një kamp internimi në Siena, deri në vitin 1942, kur u lanë të lirë për të  banuan pranë t’ afërmve, te familja e Sejfulla Merlikës.

Me hyrjen e Britanisë së Madhe në Luftë, si një alternativë oportune, u pa edhe mundësia e krijimit të rezistencës antifashiste në Shqipëri. Me këtë synim, Abaz Kupi, i rekomanduar  nga shokët e tij, kalon nga Turqia për në Beograd, në kryeqytetin e Jugosllavisë, i pritur dhe ndihmuar nga miku i hershëm i tij, Gani Kryeziu. Aty organizohet takimi me kolonelët Anglez Stirling dhe. Dayrell Oakley-Hill, (i fundit shef i zyrës së SOE në Beograd). Me ndihmën e tyre dhe direkt të Ambasadës Angleze të Beogradit, Abaz Kupi, kaloi në Shqipëri dhe u vu në krye të rezistencës antifashiste. Punët përgatitore për organizimin e qëndresës, u drejtuan nga Jugosllavia prej gjeneralit Anglez Julian Amery.

Në Shqipëri, koordinuar nga Anglezët dhe miqtë e tij, u sigurua bashkëveprimi i Abaz Kupit me Muharrem Bajraktarin dhe të vëllait të tij Ibrahimi, për të grumbulluar elementët e duhur dhe për të organizuar qëndresën kundër pushtuesit dhe krejt kjo punë e madhe u përballua me shpenzimet e tyre.

Një nga principet e Abaz Kupit ishte sigurimi i mirëkuptimit dhe bashkëveprimit i të gjitha forcave shqiptare antifashiste. Në këtë kuadër Abaz Kupi ishte një ndër organizatorët dhe pjesëmarrësit kryesorë të “Konferencës së Pezës” të mbajtur më 16 shtator 1942, ku dhe u zgjodh anëtar i Këshillit Antifashist Nacional Çlirimtar. Ai si shumë figura tjera që përdoreshin nga komunistët për të tërhequr masat gjerësisht me emrin e bujshëm “Fronti Nacional-Çlirimtar”, ra në kurthin e tyre, u shfrytëzua në të gjitha kapacitetet dhe në fund, u mënjanua dhe hodh poshtë si limon i shtrydhur.

Nuk përjashtohen edhe përpjekjet direkte të forcave nacionaliste për bashkim: Më 26 Korrik 1943, ora 11 paradite, u mblodhën në shtëpinë e dr. Ihsan Toptanit në katundin Tapizë, Delegacioni i Këshillit të Përgjithshëm Nacionalçlirimtar dhe Delegacioni i organizatës “Balli Kombëtar“. Me idenë e zgjerimit dhe të forcimit të frontit të përbashkët të luftës kundër Italianëve, ai u bë nismëtari i Konferencës së Mukjes të mbajtur në datat 1-2 gusht 1943 për të arritur bashkëpunimin midis Frontit Nacional Çlirimtar dhe të Ballit Kombëtar.

Pikërisht, Komiteti për Shpëtimin e Shqipërisë, organizoi në datën 4 dhe 5 Gusht 1943, dy ditë pas Kuvendit të Mukjes, një betejë të përbashkët në afërsi të Qafë-Shtamës, kundër Ushtrisë Italiane që marshonte për në Mat. Çetat Partizane dhe ato të Ballit Kombëtar, nën komandën e majorit Abaz Kupi, e shpartalluan armikun, duke i shkaktuar humbje të rënda: 150 të vrarë, 40 të plagosur dhe 7 robër. Në mes të të vrarëve ishte edhe koloneli A.P. Skampa.

Kur E. Hoxha hodhi poshtë Marrëveshjen e Mukjes, me Konferencën e Labinotit në shtator 1943, se binte ndesh me synimet e agjentëve Popoviç dhe Mugosha, Abaz Kupi u largua më 19 Nëntor 1943 nga Kryesia e Këshillit të Përgjithshëm Nacional-Çlirimtar.

Më 21 Nëntor 1943, duke mos pasur tjetër alternativë, Abaz Kupi, formoi “Lëvizjen e Legalitetit” dhe vuri objektiv rikthimin e Mbretit Zog në Shqipëri.

Pas kësaj udhëheqja e PKSH urdhëroi asgjësimin fizik të Abaz Kupit. Megjithatë ai u mbrojt dhe iu shmang luftës civile të nxitur nga komunistët, deri kur ata nisën të sulmonin Krujën dhe zonat e Bazit në Mirditë.

Në pranverën e 1944, raportet drejt qendrës të oficerëve Billy McLean dhe David Smiley, iu bashkua dhe Amery, të cilët qëndruan për shtatë muaj pranë trupave të Kupit. Këto raporte  për operacionet kundrejt Gjermanëve do të ndeshnin me kundërshtitë e raporteve të oficerëve Britanikë pranë komunistëve. Aleatët ngulnin këmbë për më shumë aksione dhe ç’vlerësuan përpjekjet e mundshme të Abaz Kupit. Pamundësia për më shumë aksione e dëshpëroi edhe vet heroin tonë.

Më 24 Tetor 1944 Abaz Kupi, u largua nga Atdheu bashkë dy bijtë Petritin, Rustemin dhe përkthyesin Gaqo Goga, me ndihmën e një barke të siguruar nga Ihsan Toptani në Shkodër, (SOE e Barit nuk e ndihmoi të tërhiqej së bashkë me oficerët britanikë).

Ata ngelën për 6 ditë pa ushqim e pa ujë, derisa u gjetën nga një anije pastruese-minash kanadeze që i çoi në Brindizi të Italisë.

Familjen e Abaz Kupit ngeli në Shkodër. Djali i vogël, Fatbardhi, u arrestua më 1945, ndërsa pjesa tjetër e familjes, bashkëshortja e tij dhe vajzat, do të internoheshin në Tepelenë e më pas nëpër kampet e internimit të Myzeqesë.

Në emigracion Abaz Kupi, që tani thërritet “gjeneral”, merret me organizimin e mërgimtarëve për një bashkim politik, më pas u aktivizua në komitetin “Shqipëria e Lirë” me në krye Mit’hat Frashërin.

Më 1968 zhvendoset drejt Shteteve të Bashkuara.

Vdiq në vitin 1976 në ShBA, New York. Trupi i tij prehet në Kew Gardens Cimitery në Queens.

Për ta mbyllur do paraqes këtu më poshtë, se si ka shkruar vetë Enver Hoxha fillimisht, për Abaz Kupin (Bazin e Canit):

“Në ditët e para të prillit 1939, ditë të zeza të historisë sonë, populli shqiptar ishte më këmbë; me një zemër, me një parullë: Luftë invazorit fashist të urryer si bishë e Atdheut tonë të dashur, në fshatra dhe qytete të Shqipërisë, i madh dhe i vogël bërtiste në Durrës, Shëngjin, Vlorë për të mbrojtur Atdheun.

Në Durrës luftonte Abaz Kupi me djemtë e shqipes, luftonte me një grusht njerëzish kundër dëshirës së klikës dallkauke që ishte në fuqi, kundra mijëra dhe mijëra fashistëve që po zbarkonin në molo.

Bazi i Canes dhe djemtë e Shqipërisë, të frymëzuar prej një dashurie të madhe për Atdheun, me të vetmen pushkë të shqiptarit, e bënë armikun që të kthehej në vapore e të linte në Molo me qindra të vrarë.

Major Bazi ishte kudo, në çdo pozitë, zëri i tij dëgjohej: Djema! Godisni armikun pa mëshirë se kështu e lyp ndera e Atdheut!”- dhe pushkët e shqiptarëve kërcisnin mbi fashistët e fëlliqur që turreshin valë-valë.

Nga çdo anë, nga çdo mur, derë, nga çdo penxhere e Durrësit vlonte pushka. Bazi i Canes s’po ia lëshonte vendin, megjithëse armiku përdori topa e aeroplanë, djemtë e Shqipërisë s’trembeshin, sado që ishin një grup njerëzish.

Lufta vazhdoi me orë, armiku hidhte si në furrë, me mijëra bersalierë dhe përpara kësaj hordhi të madhe të veshur me çelik, Bazi i Canes u tërhoq, por i pathyer, i papërkulur, me zemrën plot dashuri për Atdheun dhe me urrejtje për okupatorin.

Në emigracion këtij s’i rrihej, ai e kishte zemrën në Shqipëri, në vëllezërit e tij që po luftonin me tërbim fashizmin dhe ky luftëtar çau malet me borë, çau bjeshkët e veriut dhe u fut në Atdhe, atje ku e lypte detyra, ku e lyp ndera e Atdheut, u fut me bashkue forcat e tij me atë të shokëve shqiptarë që ishin çue në këmbë.

Fshatrat e Krujës zienin, fshatarët rrokën armët, pse ora e hakmarrjes kish arritur, pse Bazi i Durrësit ishte kthye me marrë pjesë në LÇ e popullit shqiptar.

Mustafa Kruja u përpoq të kish zinxhirët, u përpoq ta bënte rajë të okupatorit, por Bazi i tregoi rrugën këtij korbi të zi, këtij birit bastard të tokës arbërore dhe si, patriot që ishte i shpalli luftë fashizmit, Merlikës dhe tradhtarëve.

Merlika i lëshua si një bishë me hordhitë e tij mercenare për me ndjekë çetën e Abaz Kupit, u derdh mbi miqtë e tij, mbi shokët e tij me i vra e varë.

Bazi i Canes i goditi fashistët pa mëshirë. Merlika e bëri sheshin e Krujës, shesh për varje për djemtë e Bazit. Por Bazi s’tutej dhe thoshte” Vallja vjen pas”.

Fashizmi dhe Mërlika i kanë milicët të lirë me pesë napolona kokën, kurse ne djemtë tanë i kemi vëllezër dhe shokë, por hakën s’e lëmë pa e marrë dhe për një njëqind.

Bazi i Canes që luftonte për një qëllim të shenjtë; çlirimin e Atdheut nga zgjedha e italianëve, e ka kuptuar fare mirë se trimi i mirë me shokë shumë, se ky hall i madh ka mbuluar gjithë Shqipërinë dhe se një bashkim i fortë e i shëndoshë i gjithë shqiptarëve në luftën kundër okupatorit do të jetë shpëtim i vendit tonë.

Patrioti i vërtetë s’lufton me fjalë, por me punë, me vepra dhe Bazi i Canes mendimet e tij i realizon në fushën e luftës dhe solidar deri në vdekje me të gjithë patriotët e tjerë shqiptarë, u hodh në Luftën NC, në luftë për Atdhe.

Me 10 tetor 1942, armiku i fëlliqur u godit nga të katër anët e Shqipërisë, kudo u goditën kolonat, depot, milicët e armikut, kudo në Shqipëri u prenë telat e telefonave.

Ky ishte rezultat i Kuvendit të burrave shqiptarë, që vendosën të luftonin me armë dhe pa pushim deri në fitore armikun e vendit tonë. Dhe Bazi i Durrësit, Bazi i Krujës, Bazi i Pezës dhe i 10 tetorit, po vazhdon dhe do ta vazhdojë deri në fitore luftën kundër okupatorit dhe tradhtarëve”.

Unë, nuk kam se ç’të shtoj! Grumbullova e sistemova ç’gjeta nga interneti, se ç’kanë shkruar të tjerët për trimin e pa epur, Abaz Kupi. Por si përfundim them se: nuk duhet hedhur poshtë lufta dhe përpjekjet e burrave të shquar të vendit tonë, thjeshtë duke gjykuar nga përkatësia e tyre partiake, as nga ndonjë gabim në jetën e tyre të gjatë, por të vlerësojmë, çmojmë e nderojmë veprën e tyre në tërësi, në dobi të Atdheut, në funksion të bashkimit dhe jo të përçarjes. Sidomos duhet të jenë më të kujdesshëm historianët dhe shtetarët!

NOBELISTI  III  1904/    

Etienne Frederic Mistral 1830 – 1914/

 Etienne Frederic Mistral (Maillane, 8 shtator 1830 – Maillane, 25 mars 1914) ishte nje shkrimtar dhe poet i gjuhës franceze Occitane, iu dha në vitin 1904 Çmimin Nobel për Letërsi.

______________________________________________

MOTIVACIONI:

«Si njohje e origjinalitetit të qartë dhe të frymëzimit të vërtetë të krijimtarisë së tij poetike, që reflekton shkëlqyeshëm  peizazhet natyrore dhe frymën amtare të popullit të tij, gjithashtu dhe, punës së tij të rëndësishme si filolog provansal»

______________________________________________

 PROVIDENCA

Shiko lulet e gatiçeve. Janë flokë bore

me push të qartë. Dhe mjafton vetëm

një erë tepër e lehtë t’i prekë

që të shkrira ato të përhumben mbi tokë.

Por pambukun e shpërndarë gjithanej

nga zogjtë

e mblidhin menjëherë.

Shiko: ka një fole

nën atë ind:

fole trishtili e kadifejtë,

e butë, e bardhë.  Së pari thur indin mirë

dhe pastaj ai vesh të vegjlit e tij

me pelush… O dorë e bekuar,

që për çdo harabel

Bën një fole…

Atëherë, plaku endej ngadalë

me murgeshën gjatë përrenjëve,

duke medituar gjatë për perëndinë.

dhe thoshte me admirim të thellë:

«Ç’harmoni ka në veprat hyjnore!»

«Ç’largpamësi dhe ç’mrekulli»

Thoshte plaku  me admirim të thellë.

«Shiko ato mizat që sapo lindën

enden mizëri në ajrin e qetë.

Brenda një rreze dielli,

dhe sonte, mbase do të kthehen në hiç.

Pra për një ekzistencë kaq kalimtare,

jepu Providencë, atyre të gjitha të mirat!.

Në galetat e gjejnë ato ushqimin

që iu pëlqenë më shumë; jetojnë në diell;

kanë krahëzit për të ndjekur galetat,

dhe mbi malet e mbi pllaja mbartin të vegjlit;

në sytë e vegjël të tyre gjithë krijimi

pasqyrohet si një det i pafundmë.»

Përktheu: Faslli Haliti

-Ligji për Presidentin e Republikës së Kosovës në “Neni 5 Mandati dhe Betimi” përcakton edhe tekstin e betimit:Betohem se tërë fuqinë time do t’ia kushtoj ruajtjes së pavarësisë, sovranitetit dhe integritetit territorial të Republikës së Kosovës, sigurimit të lirive dhe të të drejtave njerëzore e qytetare, respektimit dhe mbrojtjes së Kushtetutës dhe ligjeve, ruajtjes së paqes dhe mirëqenies së të gjithë qytetarëve të Republikës së Kosovës dhe me ndërgjegje e përgjegjësi do t’i kryej të gjitha detyrimet e mia/

Nga Behlul Jashari/PRISHTINË, 7 Prill 2016/ “Betimi i Presidentit të Republikës së Kosovës, Shkëlqesia e Tij, Hashim Thaçi”, ishte në axhendën e seancës soleme të Kuvendit kosovar, sot nga ora 11:00.

Ashtu siç është e paraparë me Ligjin për Presidentin dhe Kushtetutën e vendit, presidenti i zgjedhur i Republikës së Kosovës, Hashim Thaçi, në seancën solemne të Kuvendit të Kosovës, e cila u mbajt sot nën kryesimin e kryeparlamentarit Kadri Veseli, ka dhënë betimin para deputetëve.

Ligji për Presidentin e Republikës së Kosovës në “Neni 5 Mandati dhe Betimi” përcakton edhe tekstin e betimit.

“Betohem se tërë fuqinë time do t’ia kushtoj ruajtjes së pavarësisë, sovranitetit dhe integritetit territorial të Republikës së Kosovës, sigurimit të lirive dhe të të drejtave njerëzore e qytetare, respektimit dhe mbrojtjes së Kushtetutës dhe ligjeve, ruajtjes së paqes dhe mirëqenies së të gjithë qytetarëve të Republikës së Kosovës dhe me ndërgjegje e përgjegjësi do t’i kryej të gjitha detyrimet e mia”, u shpreh Thaçi gjatë betimit në Kuvend.

Për të përcjellë nga afër këtë akt, pas të cilit presidenti i ri i vendit do të fillojë mandatin e tij, në sallën e Kuvendit ishin të pranishëm edhe përfaqësuesi i Bashkimit Evropian në Kosovë, Samuel Zbogar, ambasadori amerikan në Kosovë, Greg Delaëie, si dhe shumë ambasadorë të tjerë të shteteve mike.

E pranishme gjatë zhvillimeve të kësaj mbledhjeje ishte edhe presidentja në largim, Atifete Jahjaga.

Nuk ishin të pranishëm deputetët opozitarë, VV, AAK dhe Nisma.

Mbledhja filloi me ceremoninë e betimit, e më pas është intonuar himni shtetëror.

Pas kësaj, presidenti i ri i vendit, Thaçi, të pranishmëve u është drejtuar me një fjalë përshëndetëse, për mes së cilës shpalosi objektivat dhe përqendrimin në punën e tij gjatë mandatit.

Me këtë rast, Presidenti Thaçi tha: “Të nderuar qytetarë të Republikës së Kosovës, sot është një moment i veçantë në jetën time. Moment i krenarisë dhe përgjegjësisë. Karriera ime politike dhe jetësore pasqyron zhvillimet nëpër të cilat ka kaluar Kosova në tri dekadat e fundit”.

 Jam angazhuar, tha ai në vijim, në të gjitha proceset që kanë sjellë lirinë dhe pavarësinë e Kosovës.

Duke shprehur konsideratën e tij për të gjithë ata që u flijuan për lirinë e vendit, Presidenti Thaçi, me këtë rast theksoi e vlerësoi sakrificën legjendare të komandantit Adem Jashari, si dhe kontributin e Presidentit historik të Kosovës, Ibrahim Rugova.

Presidenti i ri i Kosovës foli më pas edhe për aspiratat e vendit, duke nënvizuar përpjekjen për integrimin në strukturat evropiane dhe në NATO.

Ai foli po ashtu edhe për dialogun me Serbinë, të cilin e konsideroi si të pa alternativë, duke theksuar se, “të kaluarën nuk mund ta ndryshojmë, por, nuk do ta përsërisim”.

Presidenti Thaçi u zotua se do të luaj rol unifikues për arritjen e konsensusit të spektrit politik dhe të qytetarëve, ndërsa u shpreh i lumtur se Kosova është shndërruar në faktor paqeje dhe stabiliteti në rajon.

Ai vlerësoi lart edhe faktin se Kosova është rreshtuar në Bllokun Antiterrorist në botë.

Në përfundim të fjalës së tij, Presidenti i ri i vendit Thaçi, tha:

“Në angazhimet e mia do të respektoj Kushtetutën dhe ligjet e Kosovës, traditën e mirë të qytetarisë, kriteret dhe vlerat euro-atlantike. Gjithmonë do të nisem nga oferta ime për dialog politik ndërpartiak, për komunikim me shoqërinë civile, me mediat, biznesin dhe me iniciativat e lira. Do të ruaj, kultivoj dhe përfaqësoj unitetin e popullit të Republikës së Kosovës”.

Në fund, kreu i Kuvedit, Kadri Veseli, duke i uruar suksese dhe punë të mbarë Presidentit Thaçi, ai po ashtu, falënderoi Presidenten në largim, Atifete Jahjaga, për kontributin e deritanishëm në rolin e saj si Presidente.

Presidentja në fund të mandatit, Atifete Jahjaga, e zgjedhur në krye të shtetit në 7 prill 2011, e para Presidente Republike në Kosovë e në vendet fqinje,  detyrën ia dorëzon Presidentit të ri të zgjedhur, Hashim Thaçi, i cili do të inaugurohet me një ceremoni në Sheshin Skënderbeu në Prishtinë, në 8 prill, pas betimit sot në Kuvend, ku u votua nga deputetët në 26 shkurt 2016.

Sipas Ligjit për Presidentin, “Presidenti i Republikës së Kosovës fillon mandatin pasi të ketë dhënë betimin para Kuvendit të Kosovës”.

 Poashtu  me Ligj përcaktohet: “Mandati i Presidentit është pesë (5) vjet. Ky mandat nuk ndërlidhet dhe nuk është i përputhshëm me mandatin e institucioneve të tjera” dhe “pas përfundimit të mandatit të parë, Presidenti mund të rizgjidhet vetëm edhe për një mandat”.

Hashim Thaçi merr detyrën si Presidenti i pestë i Kosovës së lirë nga qershori 1999 – afër 17 vite. Nga katër paraardhësit,  i pari ishte Presidenti historik Ibrahim Rugova, pas tij Fatmir Sejdiu, pastaj Behgjet Pacolli që qëndroi vetëm një muaj në këtë post, si dhe Presidentja në përfundim të mandatit Atifete Jahjaga.

Kuvendi i Kosovës, i përbërjes aktuale, është konstituuar plot gjashtë muaj pas zgjedhjeve të parakohëshme parlamentare të 8 qershorit 2014 – në 8 dhjetor, ndërsa të nesërmen ka zgjedhur qeverinë e Kosovës, të koalicionit të dy partive më të madha PDK e LDK, ku përfshihen edhe komunitetet pakicë.

Në dokumentin e marrëveshjes së koalicionit, të 8 dhjetorit 2014,  sipas së cilës postin e kryeministrit e mori kryetari i LDK-së, Isa Mustafa, theksohej se, “për pozitën e Presidentit të Republikës së Kosovës do të votohet kandidati i propozuar nga PDK-ja, pas përfundimit të mandatit aktual në përputhje me Kushtetutën – Hashim Thaçi”.

Marrëveshja përcaktonte edhe se, deri në zgjedhjen President Thaçi do ta udhëheqë politikën e jashtme për më shumë se një vit, duke qenë zv/kryeministër i parë dhe ministër i Punëve të Jashtme i Republikës së Kosovës.

Thaçi ka dhënë dorëheqje nga këto dy funksione në qeveri, si dhe nga kryetari i PDK-së, partisë që e themeloi në tetor të vitit të parë të lirisë 1999 dhe e udhëheqte deri në shkurt 2016,  pasi Kushtetuta prcakton se, “pas zgjedhjes, Presidenti nuk mund të ushtrojë asnjë funksion në parti politike”.

Në qeverinë e Kosovës, e cila zhvilloi dje mbledhjen e 83-të, të 16-tën në vitin 2016, së shpejti pritet të emërohen zëvendëskryeministri dhe ministri Punëve të Jashtme, të cilat poste i mbante presidenti i zgjedhur.

Më parë, gjatë karrierës politike, Hashim Thaçi ishte i zgjedhur tre herë kryeministër i Kosovës. Thaçi u zgjodh kryeministër i Kosovës në 9 janar 2008, pas fitores së PDK-së në zgjedhjet parlamentare të 17 nëntorit 2007, dhe u rizgjodh pas fitores së dytë në zgjedhjet e 12 dhjetorit 2010, të cilat ishin të parat pas shpalljes së pavarësisë në 17 shkurt 2008, të njohur deri tani nga 111 shtete anëtare të OKB-së.
Nga marsi 1999 deri në janar të vitit 2000, Thaçi ishte kryeministër i qeverisë së përkohshme të Kosovës (Qeverisë së Unitetit).

Në 12 dhjetor 2014, kryeministri Hashim Thaçi i dorëzoi detyrën kryeministrit të sapozgjedhur, Isa Mustafa, me të cilin nënshkruan marrëveshjen për bashkëqeverisje të Kosovës, duke dhënë kështu edhe mesazhin si dy liderë të partive më të mëdha kosovare se, rivaliteti politik edhe kur është më i madhi i mundshëm nuk është armiqësi dhe përtej interesave partiake edhe mund t’i bëjë bashkë për interesat madhore të shtetit, kombit e të ardhmes zhvillimore dhe euroatlantike.

Edhe pse zgjedhjet parlamentare të 8 qershorit 2014 ishin të parakohshme, kryeministri Hashim Thaçi përmbushi të plotë mandatin e dytë, që është katërvjeçar, pasi zgjedhjet e jashtëzakonshme ishin mbajtur pikërisht para katër viteve, në 12 dhjetor 2010.
Në Kosovën e lirë nga qershori 1999, PDK, tre herë fituese e zgjedhjeve, para koalicionit të tanishëm me LDK ishte edhe dy herë të tjera në koalicion-bashkëqeverisje me këtë parti, si dhe me AKR-në, por asnjëherë deri tash nuk e kishte Presidentin në ndarjen e posteve.

-Presidenti i Republikës së Kosovës, Hashim Thaçi takon drejtorët politikë dhe ambasadorët e shteteve të Kuintit/

PRISHTINË, 7 Prill  2016-B.Jashari/ Presidenti i Republikës së Kosovës, Hashim Thaçi, me të marrë detyrën e të parit të shtetit ka pritur sonte drejtorët politikë dhe ambasadorët e vendeve të Kuintit.Në takim me përfaqësuesit më të lartë të shteteve të Kuintit për rajonin tonë, presidenti Thaçi theksoi se do të jetë garantues i respektimit të Kushtetutës, funksionimit të institucioneve të shtetit dhe promovues i dialogut ndërpartiak dhe ndëretnik.
“Do të jem garantues i funksionimit të institucioneve të shtetit të Kosovës, në përputhje me Kushtetutën dhe ligjet e Kosovës. Si president unifikues do të promovojë dialogun ndërpartiak dhe ndëretnik”, ka thënë presidenti Thaçi, duke shtuar se i mirëpret liderët e të gjitha partive politike dhe se do të lehtësojë dialogun dhe komunikimin mes tyre.
Njoftimi zyrtar i Presidences kosovare bën të ditur se, i pari i vendit, Thaçi theksoi se do të përkrahë fuqizimin e drejtësisë dhe sundimit të së drejtës.
Shtetet e Kuintit u përfaqësuan nga ndihmës-sekretari amerikan i shtetit, Hoyt Yee, nga drejtoresha për Evropën Perëndimore, Ballkanin Perëndimor dhe Turqinë pranë BE-së, Angelina Eichhorst, pastaj nga drejtoresha për Ballkanin Perëndimor dhe për Zgjerim në Ministrinë e Punëve të Jashtme të Mbretërisë së Bashkuar, Fiona Mcilwham. Gjithashtu, pjesë e këtij takimi ishin edhe i dërguari i posaçëm i MPJ-së gjermane për Evropën Juglindore, Ernst Reichel, ambasadori amerikan në Kosovë, Greg Delawie, shefi i zyrës së Bashkimit Evropian për Kosovën, Samuel Zbogar, ambasadori britanik në Kosovë, Ruairi O’Connell, ambasadorja franceze në Kosovë, Maryse Daviet, si dhe ambasadori italian në Kosovë, Andreas Ferrarese.
Përfaqësuesit e shteteve të Kuintit e uruan presidentin Thaçi për marrjen e detyrës së re dhe i shprehën përkrahje në angazhimin e tij për të përshpejtuar integrimin e Kosovës në NATO dhe BE.

 PRISHTINË, 7 Prill 2016-B.Jashari/ Zëvendës-ndihmës Sekretari përgjegjës për çështjet europiane, Hoyt Yee, viziton Kosovën dhe do të takojë zyrtarët shtetërorë, bën të ditur ambasada e SHBA në Prishtinë në njoftimin e dërguar.Zyrtari i lartë  amerikan, Hoyt Yee, nga ora 11:00 do marrë pjesë nesër në ceremoninë e inaugurimit e pranim-dorëzimit të detyrës së Presidentit të Kosovës, Hashim Thaçi.

Sipas axhendës, nesër, Yee do ketë takime të veçanta me kryeministrin Isa Mustafa (ora 13:40), me zëvendëskryeministrin Branimir Stojanoviç (14:30), kryetarin e Kuvendit Kadri Veseli (15:15) dhe me Presidentin Hashim Thaçi (16:00).Ndërkohë, burime mediale bëjnë të ditur se Zëvendës-ndihmës Sekretari amerikan Hoyt Yee ishte sonte në takim me Presidentin kosovar Thaçi të përbashkët me ambasadorët e vendeve të Quintit – SHBA-së, Britanisë së Madhe, Francës, Gjermanisë dhe Italisë.

Foto Gazeta Dielli – Behlul Jashari: Kryeministri i Shqipërisë Edi Rama në Prishtinë – 7 prill 2016/

-Axhenda e mbledhjes së përbashkët të qeverive të dy shteteve dhe bashkëpunimet Shqipëri-Kosovë, temë diskutimi në takimin sot në Prishtinë të kryeministrave Edi Rama e Isa Mustafa/

 -Kryeministri Rama takoi edhe kryetarin e Kuvendit të Kosovës, Kadri Veseli dhe uroi për përmbylljen e suksesshme të procesit të zgjedhjes së Presidentit të ri të Republikës, duke e konsideruar ditën e sotme si historike/

 Nga korrespondenti në Kosovë i Gazetës DIELLI, Behlul JASHARI/

PRISHTINË, 7 Prill 2016/ Kryeministri i Republikës së Shqipërisë, Edi Rama, mbërriti në Kosovën për të marrë pjesë nesër në ceremoninë shtetërore të inaugurimit të Presidentit të ri të Republikës, Hashim Thaçi, ndërsa në një takim sot me kryeministrin Isa Mustafa kanë biseduar për bashkëpunimet dhe axhendën e mbledhjes së tretë të dy qeverive, e cila do mbahet këtë vit, pas të parës historike në Prizren në 11 janar 2014 dhe të dytës në Tiranë në 23 mars 2015.Kryeministri Mustafa dhe kryeministri Rama vlerësuar rezultatet pozitive që janë arritur deri më tani në fuqizimin e marrëdhënieve ndërmjet dy shteteve duke shprehur përkushtimin e përbashkët për thellimin e bashkëpunimit.

“Ishte kënaqësi për këtë vizitë 24 orëshe në Prishtinë, e cila sigurisht lidhet me domosdoshmërinë për të nderuar Presidentin e ri, nesër në ceremoninë e inaugurimit, ta nisnim me këtë bashkëbisedim miqësor me kryeministrin, dhe të diskutonim mbi axhendën e mbledhjes së ardhshme të dy qeverive, bazuar në faktin që kemi një dakordësi të plotë, sepse këtë na e japin shifrat dhe provat, që ky proces i bashkëqeverisjes së problemeve dhe çështjeve të interesit të përbashkët na ka dhënë rezultate shumë të mira”, theksoi kryeministri Rama në konferencën për shtyp pas takimit, ku ishte edhe korrespondenti në Kosovë i Gazetës Dielli.

Mjafton, vijoi kryeministri shqiptar, të shohim shifrat e shkëmbimeve tregtare dhe të eksportit në të dy anët e kufirit, për të kuptuar jo vetëm se sa shumë është bërë së bashku, por edhe se çfarë potenciali të madh ka, sepse ka ende probleme për t’u adresuar dhe çështje për t’u zgjidhur, në mënyrë që kjo hapësirë të jetë një hapësirë e lirë shkëmbimesh dhe një hapësirë ku përmes këtyre shkëmbimeve arrihet mirëqenia e popullit tonë në të dy anët.

“Nga ana tjetër, është me rëndësi të theksoj që ne përgatitemi për etapën e tretë të Procesit të Berlinit, që do të na çoj së bashku edhe me kryeministrat e rajonit këtë vit në Paris dhe jam shumë krenar që historia e suksesit në procesin e mbledhjeve të dy qeverive, është një arsye që ne të nxisim së bashku një proces më të gjerë rajonal për heqjen e barrierave jotarifore dhe për lehtësimin maksimal të shkëmbimeve mes njerëzve, mallrave, në mënyrë që të rrisim maksimalisht hapësirën e të gjitha sipërmarrjeve shqiptare në Shqipëri dhe në Kosovë, por edhe në rajon”, tha kryeministri shqiptar Rama.

 Kryeministri kosovar Isa Mustafa tha se, kishte kënaqësi të veçantë që sot të takohej me kryeministrin e Republikës së Shqipërisë, Edi Rama, me të cilin biseduan lidhur me shumë çështje.

“Vlerësuam bashkëpunimin tonë vëllazëror, por edhe bashkëpunimin e institucioneve të Kosovës dhe institucioneve të Republikës së Shqipërisë si dhe bashkëpunimin ekonomik.

Vlerësuam, po ashtu, se kemi arritur mjaft në implementimin e marrëveshjeve të cilat i kemi nënshkruar vitin e kaluar dhe marrëveshjeve të cilat janë nënshkruar edhe në takimin e parë në Prizren, pastaj në takimin në Tiranë në shumë fusha, në fushën e ekonomisë, në fushën e arsimit, në fushën e shkencës, në fushën e kulturës, në fushën e bashkëpunimit tregtar”, u shpreh kryeministri kosovar.

Mustafa theksoi se, do të vazhdojmë me takime të përbashkëta të dy qeverive dhe do të punojmë bashkërisht në përgatitjen e takimit të ardhshëm, në të cilin do të bëjmë një vlerësim të punëve të deritanishme, por edhe të aktiviteteve të cilat ne kemi interes t’i zhvillojmë si aktivitete të përbashkëta sepse vlerësojmë se bashkëpunimi me Shqipërinë është i interesit të veçantë për Republikën e Kosovës.

Edhe kryetari i Kuvendit të Republikës së Kosovës, Kadri Veseli, priti sot në takim kryeministrin e Republikës së Shqipërisë, Edi Rama.

Kryeparlamentari Veseli dhe kryeministri Rama, vlerësuan lart marrëdhëniet midis Kosovës dhe Shqipërisë, duke i konsideruar ato model për shtetet e tjera në rajon dhe më gjerë. Megjithatë, të dy bashkëbiseduesit shtruan nevojën e një bashkëpunimi më të thellë në të gjithë lëmenjtë, si dhe në kapërcimin e sfidave të përbashkëta në rrugën e integrimeve euro-atlantike, thekson njoftimi dërguar nga Kuvendi.

Gjatë takimit u shkëmbyen informacione dhe ide për zhvillimet e përgjithshme politike e ekonomike në Shqipëri e Kosovë.

Në këtë funksion, kryeministri Rama uroi kryetarin Veseli për përmbylljen e suksesshme të procesit të zgjedhjes së presidentit të ri të Republikës së Kosovës nga ana e Kuvendit, duke e konsideruar ditën e sotme si historike.

Kryetari Veseli, nga ana e tij, falënderoi kreun e Qeverisë së Shqipërisë për mbështetjen e pakursyer të politikës shqiptare dhe në veçanti të qeverisë së drejtuar nga ai, ndaj Kosovës, si në arenën ndërkombëtare, ashtu edhe në ofrimin e përvojave për konsolidimin e institucioneve shtetërore dhe procesin e integrimit evropian.

Kryeministri i Republikës së Shqipërisë, Edi Rama, pritet të ketë edhe takimin e parë me Hashim Thaçin si President i Republikës së Kosovës, ndërsa priten edhe takime të tjera.

Shefqet Kërcelli*/

Dhjetra veteranë, qytetarë, detarë, ishushtarakë, përfaqsues të pushtetit qendror e vendor, media të ndryshme  etj, morën pjesë sot në ceremoninë e organizuar me rastin e rezistencës antifashiste të 7 prillit në Durrës. Më datën 7 prill 1939, patriotë durrsakë dhe marinarë të marinës mbretërore organizuan një rezistencë simbolike, por që bashkë me rezistencën e organizuar në qytetet e Sarandës, Vlorës dhe Shëngjinit, pati jehonë në shtypin evropian, përfshi shtypin anglez dhe amerikan. Në këtë luftë krejtësisht të pabarabartë, një popull i vogël, viktimë e agresionit, tregoi vlerat e tij të mosnënshtrimin ndaj pushtuesve fashiste dhe dëshirën për liri. Gjatë betejës në sheshin e portit të Durrësit dhe para Torrës Veneciane u vranë e plagosën dhjetra fashistë, ndërsa  ranë për liri, Mujo Ulqinaku, Kapter i Marinës Mbretërore, {Hero i Popullit} dhe dëshmorët Hamit Dollani, Haxhi Tabaku, Hysen Koci, Ibrahim Osmani, Isak Metalia, Ismail Reci dhe Ramazan Velia. Në vijim nga pjesmarrësit u vendosën kurora dhe buqeta me lule në përmendoren e Mujo Ulqinakut, ndërkohë që dëshmitarë të asaj dite dhe familjarë të të rënëve, sollën kujtimet e tyre për këtë ditë të rezistencës antifashiste.

* E falenderojme korespondentin e Diellit ne Shqiperi Shefqet Kërcelli per angazhimin e vazhdueshem per te sjelle ne faqet e gazetes informacione, fotografi,komente, analiza, reportazhe.

Presidentja e deritashme e Kosovës Atifete Jahjaga, nga analistë të çështjeve politike dhe përfaqësues të shoqërisë civile, po vlerësohet për përfaqësim dinjitoz në arenën ndërkombëtare, përmirësim të imazhit të Kosovës në botë, por që nuk arriti të bëjë reforma substanciale brenda vendit.

Pesë vite më parë, Atifete Jahjaga ishte bërë presidentja e parë femër e Kosovës, kandidimi i së cilës për postin e presidentit të vendit buroi nga marrëveshja ndërmjet Partisë Demokratike të Kosovës, Lidhjes Demokratike dhe Aleancës Kosova e Re, ndërmjetësuar nga ambasadori i atëhershëm amerikan në Prishtinë, Christofer Dell.

Analisti i çështjeve politike, Halil Matoshi, në një bisedë për Radion Evropa e Lirë, thotë se presidentja e Kosovës Atifete Jahjaga, ka bërë një përfaqësim mjaft të mirë në arenën ndërkombëtarë, por që një përfaqësim të tillë nuk kishte arritur ta bënte edhe brenda Kosovës.

“Presidentja Atifete Jahjaga në përfaqësimin e shtetit të Kosovës në arenën ndërkombëtare, në forume të ndryshme evropiane, në veçanti në SHBA, ka ngritur imazhin Republikës së Kosovës, mirëpo sa i përket funksionimit të saj brenda vendit si unifikuese e popullit dhe garantuese e institucioneve demokratike, ajo nuk mbahet në mend për asgjë. Përkundrazi ajo ka legjitimuar një keqqeverisje”, vlerëson Matoshi

Ndikimi i presidentes Jahjaga, jashtë kufijve ishte çmuar edhe nga ndërkombëtarët.

Në shtator të vitit 2014, ajo pati pranuar Çmimin për Promovim të Paqes nga Iniciativa Globale Clinton.

Presidentja Jahjaga, ishte ftuar në të gjitha Samitet, ku bënin pjesë shtetet e Evropës Qendrore dhe Juglindore, ndërsa në Samitin e vetëm që nuk ishte ftuar, ishte ai në Ohër të Maqedonisë, në maj të vitit 2013.

Por, me gjithë sukseset që iu njohën në arenën ndërkombëtare, sa u përket politikave të brendshme, analistët vlerësojnë se presidentja Jahjaga nuk ka iniciuar ndonjë reformë substanciale në të mirë të vendit.

Publicisti Halil Matoshi, duke folur për krizën politike që kaloi Kosovë gjatë kohës kur Atifete Jahjaga ishte në krye të shtetit, thotë që kjo e fundit, nuk arriti të tejkalojë problemet më të cilat përballej skena politike.

“Në kulimin e mandatit të saj, para dy viteve ka ardhur deri tek kriza institucionale gjashtë mujore, pastaj ndërtohet qeveria e re, fillon prapë kriza, protesta, dhe presidentja nuk mundi që t’i ulë tensionet në mënyrë që të ketë funksionim demokratik të institucioneve të vendit”, shton Matoshi.

Gjatë mandatit pesë vjeçar, presidentja Jahjaga nuk ishte përfolur përasnjë aferë korruptive dhe as keqpërdorim të detyrës zyrtare.

Si një personalitet që kishte ardhur nga hierarkika e Policisë së Kosovës, ajo ishte e përkushtuar në luftimin e korrupsionit dhe në ndërtimin e një sistem të pavarur të drejtësisë, në shërbim të qytetarit dhe në shërbim të shtetit ligjor.

Ajo çfarë e karakterizoi presidenten Jahjaga, sipas përfaqësuesve të shoqërisë civile, thuhet të ishte zëri i grave të cilat ishin viktimë e dhunës seksuale gjatë luftës në Kosovë.

Jahjaga themeloi Këshillin Kombëtar për të Mbijetuarit e Dhunës Seksuale ku edhe ishte kryesuese e këtij Këshilli.

Përveç, kësaj ajo kërkojë ndihmë nga ndërkombëtarët që kriminelët e këtyre veprave të ndiqen edhe penalisht.

Feride Rushiti nga Qendra Kosovare për Rehabilitimin e të Mbijetuarve të Torturës, thotë se presidentja Jahjaga, gjatë mandatit të saj bëri kthesë historike për të mbijetuarat e dhunës seksuale gjatë luftës.

“Për herë të parë është arritur që çështja e këtyre vikamave të vihet në agjendë shtetërore. Presidentja përmes Këshillit Kombëtar për të Mbijetuarit e Dhunës Seksuale ka arritur të përshpejtojë njohjes e statusit të viktimave të dhunës seksuale, të fuqizohet rehabilitimi i këtyre viktimave, të ndërkombëtarizohet si çështje”, thotë Rushiti.

Radio Evropa e Lirë ka marrë edhe mendimet e disa qytetarëve të Kosovës, për rolin e presidentes Jahjaga gjatë mandatit të saj pesë vjeçar.

Isuf Gashi, rreth të 50-tave thotë të jetë i kënaqur me punën që presidentja e Kosovës ka bërë për qytetarët e vendit.

“Ne jemi të kënaqur me punën e saj, ajo ka kontribuar për Kosovën aq sa ka mundur. Ne do të ja vazhdonim mandatin edhe për pesë vite tjera. Ajo nuk ka qenë e korruptuar”, thotë ai.

Derisa, Njaziu një qytetar tjetër nga Prishtina, mendon se presidentja Jahjaga është dashur të bëjë një luftë më të ashpër kundër korrupsionit.

“Është dashur të merr vendime më të prera, i ka zhargitur disa vendime. Ajo nisi me luftimin e korrupsionit, por nuk ka arritur asnjë rezultat në luftimin e krimit të organizuar dhe korrupsionit, është dashur të jetë më e fuqishme në këtë fushë”, shton ai.

Ndërkaq, për pensionistin Haki Makolli, presidentja Jahjaga, do të jetë njëra nga presidentet që punoi më së miri për vendin.

“Jemi të kënaqur me punën e saj. Ka bërë sa ka mundur. Ajo punoi drejtë”, thotë ai.

Presidentja e deritashme Atifete Jahjaga e ka dorëzuar të enjten detyrën tek pasardhësi i saj Hashim Thaçi.(Luljeta Krasniqi – Veseli-Europa e Lire)

Kete e pohonte korrespondenti i Gazetes Amerikan”Detroit News”, e cila e intervistoi Gjeneral Pangallos ne shtepine e tij. Gazetari shkruan :”Ky fshat i qemotshem nje ore me kembe larg nga Athina eshte vendi i stergjysherve te Gjeneralit Pangallos. Eshte nje fshat bujqesh te cilet flasin gjuhen shqipe.Shtepia e ish kryeministrit nuk ka asgje ne pamje qe te duket se eshte vendi ku rron diktatatori i sotem i Greqise.Nuk ka rujtes ne hyrje ose sherbetore me uniforma.Por kjo shtepi dhe ky qark modest eshte vendi ku Gjeneral Pangallos vjen per clodhje ne te paktat ore ngeje qe i jep leje barra e tij per te rindertuar nje Greqi te bashkuar nga nje Komb i cqyer prej grindjeve te brendshme dhe te friksuar prej fqinjeve armiq.
GJEN. PANGALLOS , para takimit me korrespondentin e gazetes amerikane, priti turmen e fshatareve qe kishin rrethuar shtepine . Ata takoheshin lirshem me shokun e lodrave , i cili nderkohe ushqente me nje shishe me qumesht nje qengj jetim te vogel te zi.Pak minuta me pare qengji kishte refuzuar te pinte qumesht nga duart e fshatareve…Me ne fund kur diktatori u kthye nga njerzit qe kishin ardhe per audience, per te bere kerkesa e per tu ankuar, korrespondenti degjoi se flitej vetem ne shqip.Gjenerali ua kthente pergjigjrt ne te njejten gjuhe….Me pas vjen intervista, ku gjenerali tregon se guverna e tij ishte provizore.”Deshiroj ta ngulis ne mendje te botes dhe te Greqise se do te jem gati te dorehiqem sapo te kem sjelle bashkimin e Greqise”, deklaroi ai…Shkrimin e Detroit News, gazeta Dielli e publikoi me 6 Mars 1926. Editor ne ate kohe ishte Aqile Tase. Artikullin e kishte sjelle korrespondenti i Diellit ne Rome .

Ne nje njoftim te postuar nga Kryetari i Vatres , Dr. Gjon Bucaj, kujtohen anetaret e Keshillit qe te mos mungojne ne mbledhjen e radhes, qe organizohet te Dielen me 10 prill ne oren 1 pasdite ne Seline e Vatres.

Kjo mbledhje merr rendesi te vecante sepse aty do te diskutohet per KUVENDIN VJETOR TE VATRES.

Ne njoftimin e shperndare nga Kryetari vihet theksi edhe ne veprimtarine kryesore te ketij viti, qe eshte cilesuar si Viti i Faik Konices. Veprimtarite e planifikuara per Faik Konicen, (perfshire edhe botimin e  dy romaneve te sjelle ne shqip nga studiuesi Fotaq Andrea), kane edhe nje kosto financiare, qe duhet te perftohet nga angazhimi i cdo vatrani, por qe duhet ta marrin ne dore edhe kryesite e degeve.Cdo aksion e nisme e qendres eshte edhe per deget. Keshtu ka qene rregulli perhere ne Vater.

Mos harroni, te Dielen me 10 Prill 2016, ora 1 pm, ne Seline e Vatres.

Ese nga Xhevair Lleshi/

Pse m’u shfaq edhe më i madh Roland Dasho sot? E lexova në facebook, në një kumt të tijin, se qenkej ai djali i vogël i filmit «Skënderbeu» që dërgohet peng te sulltani. Gjergji i vogël, Gjergj Kastrioti Skënderbeu i ardhshëm, mbreti i shqiptarëve që do të spikatej me zulmë të madhe, luftëtari dhe diplomati habitës, njeriu që i dha famë shqiptarëve dhe luftës së tyre kundër Perandorisë Osmane… Kjo është vetëm një sekuencë që i jep tjetër kredit personalitetit të një njeriu të mësuar, të shkathët intelektualisht, i jep zë të veçantë dhe kur të mos jetë më do kërkojnë të dinë më shumë për Rolandin, jo thjesht si një student i zoti i biokimisë, as edhe si profesionist dhe as si një njeri që di t’i organizojë mirë punët që bën. Po vetëm për këto tri-katër minuta, pa e ditur sheshpushimin dhe sheshveprimin e filmit, pa ditur rrethanat që e çuan deri te filmi, derisa regjisori i vuri vulë. Çdo njeriu i mjaftojnë ato pak çaste të mbetura në film, me kulmin e emocionit të përftuar. E vërteta është se karakteristikat e tij sot janë të tjera dritare që e shohin jetën e këtij njeriu krejt ndryshe. Ndryshe në çdo hap…

Ata që jetojnë në lagjen «Kala» të Beratit e dinë ku është kisha e Onufrit, ose muzeu i veprave të tij, e njohin sheshin para tij edhe sikur të ndodhen në situata të papërshtatshme, madje edhe në grahmat e fundit të jetës. Edhe Rolandit kur ishte jashtë atij sheshi pothuaj nuk i kujtohej fare që dikur, kur ishte i vogël, ai, i shënjuari nga fati, djali i rrëmujshëm dhe i përkëdhelur, do të mbetej përjetë në celuloid, duke sjellë diçka madhore në kujtesën kombëtare, do të ishte për këdo djali i fundit i Gjon Kastriotit dhe do të merrej peng nga sulltani. Kur e vështrojmë në sy të vërtetën e tmerrshme të asaj kohe, barbarizmin dhe energjinë e saj, atëherë mund ta ndiejmë edhe më thellë emocionin që vjelin këto çaste. Në raste të tilla kushdo mund t’ia vërë fajin jetës, madje mund ta mallkojë atë e të nënvizojë me psherëtimë të thellë se sa e tmerrshme qenkej kjo jetë! Për këdo ky mund të ishte një zhgënjim i llahtarshëm, sepse fëmija, i mbrojtur tek e fundit edhe nga një instinkt madhështor i prindit, nuk mund të «dhurohet» ashtu, nuk mund të jetë si plaçkë. Por ja që, siç e dimë nga historia, ky zakon barbar dhe aq i hidhur, kështu lozte me fatin e njeriut. Me fatin e Skënderbeut tonë, po edhe me fatin e kujtdo tjetër personazh. Por ne shohim aty Rolandin tonë, Roland Dashon, që, pa e ditur ç’bënte, do të luante një rol krejt episodik, krejt të veçantë, që do të mbetej i fiksuar në të gjitha lëvizjet e mësuara e mbi të gjitha të tijat. Dihet se fëmijët nuk u shpëtojnë dot «së tyres», pjesës më interesante, sado që ne shpesh na pëlqen të themi «të mësuarës». E mësuara është aty, sigurisht, por e tretur brenda kuptimit që i jepte ky djalë i vogël, derisa më në fund regjisori të kënaqej me veprimin, zërin, sjelljen, lëvizjet, si ta hipnin mbi kalë për të kalëruar me një «osman» drejt zemrës së Perandorisë së madhe, aty ku ishin jeniçerët, aty ku do mësonte forcën dhe kulturën, gjuhët, diplomacinë, por që, siç e dimë do të mbetej shqiptari më i madh i të gjitha kohërave!Rrugicat e kalasë së Beratit, edhe ato do të duhej të krenoheshin me episodet e filmit «Skënderbeu», pasi ato dhe eleganca e tyre e përsosur janë lënda e gatshme mesjetare që i dhurohet filmit. Aty hidhej sera, uji i vluar, aty ngriheshin shkallët dhe para mureve zhvilloheshin betejat e mëdha të historisë njerëzore. Por rrugicat dhe muret nuk kanë gojë të tregojnë, siç bën Rolandi që na sjell me dy rreshta fëmijërinë me yllin e fatit të tij ngarkuar. Rrugicat dhe muret e heshtur janë e do të jenë aty me një pëshpërimë plot dalldi, se ato kanë qenë dikur, pa dashjen e tyre, natyrisht, sfida e madhe e Skënderbeut, zulma e tij, pse jo edhe turpi i madh, helmi dhe thika pas shpine, fusha e mbjellë me të vrarë (vetëm ullinjtë janë dëshmitarët e historisë!)… Por ja që edhe e hidhura e madhe kthehet në mjaltë. Vetë Kalaja e Beratit mori hak për vete, derisa e bindi me një thjeshtësi të madhe regjisorin që aty të zhvillohej veprimi, pa e ditur historinë, veç t’ia kenë treguar aktorët shqiptarë gjatë ndenjjes në sheshpushim. Dikush do të thoshte se karaktereve njerëzorë që vepronin në film këto rrugica u kanë dhënë fisnikëri dhe kjo ka mbetur përgjithnjë në imazhin e filmit. Aq më tepër që filmit i intereson sidomos karakteri. Këta i kemi në të përditshmen tonë, me ta mund të përshëndetemi, siç ndodh me Rolandin, i cili ka mbetur si figurë e bukur e një historie të trishtme, për ta bërë sot krahasimin me kureshtje të fortë jo vetëm për t’ua rrëfyer njerëzve. Por, megjithatë, kjo është edhe histori argëtuese, e tillë edhe për vetë personazhin, ndonëse e veshur me petk interesant dhe të jashtëzakonshëm, që mbart me kujdes tharmin «e kohës», shoqëruar me fytyrën e bukur, sjelljen e zakonshme e shoqëruar me virtytin e rrallë që fal me vulë të përjetshme magjia e kinemasë.

Unë e përfytyroj njohjen me djalin e vogël që sot ka një emër dhe mbiemër, Roland Dasho, teksa rrinte pranë së ëmës, e cila ishte valltare amatore – edhe ajo e shënjuar në film, për skenat e magjishme të dasmës së Skënderbeut në sheshin e kishës së fshatit Drobonik, i cili e sheh Beratin dhe magjinë e tij në pëllëmbë të dorës. Rolandi i vogël luante rreth e rrotull këmbëve të aktorëve, nuk përmbahej në kënaqësinë e vet, se aq shumë njerëz nuk kishte parë ndonjëherë, aq shumë kostume popullore, aq shumë ngjyra, aq shumë skena, aq mrekulli që i binin nga qielli. Aty shtroheshin dreka e darka, aty kishte shumë verë, pihej e këndohej, aty luhej luftash, vrapohej, kishte aq shumë kuaj të bukur sa ai vogëlush s’kishte parë kurrë në jetë. Një botë e mrekullueshme. Regjisori do ta ketë parë në prehrin e së ëmës dhe do të ketë bërtitur «E gjeta Skënderbeun e vogël! Është i mrekullueshëm!» Së ëmës së Rolandit do t’i ketë rënë atë çast një nur tjetër, siç u bie zakonisht nënave kur flitet për bijtë e tyre. Por regjisori mund ta ketë pikasur edhe në sheshe duke luajtur, duke mbledhur ndonjë lule, duke e parë në sy fytyrën e mahnitur nga lëvizjet e dendura të «luftëtarëve», me aq shumë armë, klithma dhe vrapime saqë do ta ketë pasur të vështirë të mos habitej. Atëherë regjisori do ta ketë ngritur në krahë, duke e çuar lart, rrahur nga rrezet e diellit dhe fjalët me siguri do të kenë qenë po ato që tha më lart. Se fytyra e kujtdo vogëlushi të mahnit, aq më tepër ajo e Rolandit që ne njohim. Ai sikur të vinte nga thellësia e historisë do të mbinte aty në sheshxhirim si djali i fatit të plakur, si biri i një komiti të pamësuar me atë çfarë ndodhte rreth e qark. Ai më mirë se çfarëdo tjetër mund të bënte vrima në tokë me një copë dru, mund të imitonte një makinë, një kalë, një shpatë. Ta filmoje lëvizjen ditore, veprimet dhe habinë e tij të jashtëzakonshme, kjo kishte për të qenë një magji më vete… Një magji dhe shkollë për ata që studiojnë psikologji. Jam i bindur se kushdo që do ta shihte kështu vëmendjen e kamerës do të mahnitej me këtë sy regjisorial…

Gjatë gjithë jetës, Roland Dasho, për ne që nuk ia njihnim këtë detaj të fëmijërisë, do ta kujtonte, ashtu siç edhe e solli, si një gjë fare të zakonshme, me të lexuar në facebook se një tjetër personazh i gazetarisë shqiptare, Ylli Polovina, shkruante që i ati i tij, Shaban Polovina, kishte qenë figurant në filmin «Skënderbeu». Dhe Roland Dasho u zbërthye. E tregoi atë që e ruante sekret. Kujtesën ia ka forcuar e ëma, duke ia nanurisur si rrëfenjë të vjetër, pse jo edhe si përrallë të bukur. Dhe kujtesa e Roland Dashos u freskua menjëherë, u ngrit lart, kas, si kali i Skënderbeut të filmit, si «luftëtarët» aty rreth e rrotull. Kjo shenjë e fatit nuk u përmend kurrë në rrethet shoqërore, nuk zuri vend në CV e tij, as edhe se qe dikur në një shenjë kaq të bukur dhe sigurisht emocionuese. Ai nuk protestoi asnjëherë që nuk ia përmendnin këtë fakt dominues, të cilin  do të donte shumë t’ia zinin ngoje, nuk kundërshtoi askënd, i ndershëm në kumtin e ditës, rrethuar me heshtje të ftohtë, ndërsa zemrën – sikur thërriste – që t’ia linin të paktën t’i rrihte në kraharor. Roland Dasho nuk kërkon famë, nuk ka harruar asgjë, mbetet gjithnjë stoik, nuk kërkon të merret me letrat vetëm se i pëlqen letërsia, u hedh parfumin e tij tregimeve që lexon dhe mban për vete një dhimbje të bukur…

Unë e besoj se adresa e tij e facebook-ut këto ditë ka pasur shumë klikime. U pëlqeu pyetja interesante e Roland Dashos: a kishte të drejtë ai të fliste për Skënderbeun e vogël, për Vojsavën bijë të Gostivarit, për dasmën e famshme të Skënderbeut me Donikën, për drekat dhe darkat me aktorët shqiptarë dhe sovjetikë, për Skënderbeun gjeorgjian… për gjithçka të atyre ditëve të mrekullueshme të regjistrimit të filmit. Rolandit i pëlqen të merret me këtë subjekt, ndonëse nuk ka aspak ndërmend të shkruajë, edhe pse i vjen keq që s’mundet më shumë, pa u ndodhur kurrë në rrethana të papëlqyera. Ky burrë i qeshur, interesant, shprehës dhe herë-herë hokatar, njeri që s’bie kurrë në dëshpërim, të cilit vetëm i hanë duart për punë, njeri me humor të mirë, gjithnjë i shkujdesur dhe muhabetçi i thekur, natyrisht kështu i pëlqen të jetë. Ai deri në fund kështu do të mbetet: njeri, po edhe aktor në moshë fare të vogël që luajti rolin e Skënderbeut tonë në film. As më pak e as më shumë ky është Heroi ynë Kombëtar… kur ishte fëmijë!… Roland Dasho nuk ka frikë se mos e shpallin «tradhtar», po edhe nuk i ankohet kujt, nuk kërkon asgjë përveç faktit se atë sekuencë të largimit si peng te sulltani të gjithë duhet ta mbajnë mend, ndonëse asokohe nuk mbante ditar dhe nuk ruante shënime për ngjarjet e ditës. Sa mirë do të ishte sikur ta mbante mend dikush tjetër atë datë dhe ta përkujtonin si ngjarjen më të shënuar si familje dhe pse jo edhe të pinin të gjithë nga një gotë shampanjë…

«Unë jam nga Berati», thotë Rolandi, Skënderbeu i vogël i filmit. «Kam si shenjë filmin e madh «Skënderbeu», film që e bëri aq të njohur Shqipërinë, më solli edhe mua fat të paparashikueshëm, sepse u lidha pazgjidhshmërisht me Beratin, qytetin tim dhe e kuptova se edhe Berati fitoi aq shumë nga ai film i madh. Por e fshehta mbeti magji për Beratin, ashtu edhe për mua.» Jorgji Doksani më thoshte gjithnjë se një shoku i tij i fëmijërisë, Kom Nova, bënte ç’bënte dhe pinte dolli për Skënderbeun. Vonë-vonë e ngacmova dhe mora vesh se kishte qenë figurant në film. Doni s’doni, jam luftëtar i Skënderbeut. Ja që kështu qenkej bota: ata që luftuan vërtet, ikën pa fytyrë, kurse ne që lojtëm filmin mbetëm me portretet tona! Thirri mendjes! Hajt, gëzuar! Qeshja me Jorgjin, por ma merr mendja që këtë humor bën edhe Roland Dasho, sepse i pëlqen të ketë me vete tharmin e humorit. «S’jam aq i fuqishëm sa jetën time ta kthej në art. Tek e fundit kjo do të kishte qenë e dobishme! Sepse pikërisht kjo do të donte stil, t’i jepeshe fort me pasion të madh një gjëje dhe bota do të ishte me siguri më e mahnitshme, më e thjeshtë, më poetike, më e natyrshme, më e pastër, pse jo edhe më e joshur dhe më e tunduar! Po nga kush më e tunduar? Në fillim fare duhej të studioja art, por ku të linte biologjia të merreshe me art? Sepse mjafton sa të futësh pak majat e këmbëve te biologjia dhe ishte e sigurt se do të bie brenda. Pa le që rinia (ah rinia!) më mbante në krahë me një lehtësi krejt të gabueshme. Pyes veten sa herë bie në kujtimin e asaj dite që u xhirua filmi: mërzia e qetë dhe më pas shpërthyese, të qenit kokulur dhe i dëshpëruar, pa miniera të kota, po gjithnjë  brenda vetes sime, i ëmbël dhe me aromën e thukët të fëmijës, sidomos duke më hipur në kalë para «osmanit» me një lloj përdëllimi sikur do të më kungonin ndryshe, ku bënte zë një delikatesë e patreguar…

E çfarë pastaj po të mos ishte filmi «Skënderbeu»? Unë njëlloj do të vija si një mysafir i vonuar, do ta ndieja njëlloj frymën e ngrohtë të të tjerëve, se njeriut i ka lezet jeta pasi është bashkë me të tjerët. Do të guxoja në mendt e mia të isha pjesë e një filmi? Kurrë, sepse nuk u bëra dot ajo që më kaploi atëherë dhe në atë moshë. Kjo më duket e prekshme, pse jo edhe e besueshme! Nganjëherë them se shaka të tilla janë të bukura. Them po ashtu se sikur të isha unë Gjergji i vogël… Dridhem me një rrëmujë të pazakontë mendimesh dhe nuk e besoj se do të bëja dot atë vepër aq të madhe! Eh, të madhe! Dhe kjo ma fut më tej ngasjen, më bën të qesh e ta sulmoj veten time ashtu siç di unë, mbarë e prapë. Kurse tani që po përparoj bukur mirë në moshë, them se këtu bie edhe erë spekulim, pasi fëmija kurrë nuk mendon aq gjatë. Tmerri i fëmijës është kur sjell ndërmend se mund të mos i ketë më prindërit e tij, por jo, sigurisht jo të luajë në zgjatimin e thekshëm të kohës, të qëmtojë me sy atë që i mungon, t’i pëlqejë edhe ato që brenda gjërave të zakonshme janë fare të mërzitshme. Fëmija nuk ka shpella në mendjen e vet, as bën plane, thjesht fëmija edhe kur s’ka asnjë mundësi është i dashur. E ka bërë perëndia të tillë, të gjejë të domosdoshmen më të hollë, më të bukur, siç e krijoi Grabovi i madh, më të përshtatshme edhe kur është në humbëtirat më të harruara, edhe kur endet në prehrin e kotësisë, edhe kur jeta e zhyt në gjanën e banalitetit, edhe kur është tronditur aq thellë jeta e tij e krisur… Ja kështu do të më pëlqente ta rigjeja edhe njëherë fëmijërinë time, paçka se ato tri-katër minuta, ajo sekuencë e përgatitur me aq mundim e thjeshtësi më detyron shpesh që të vë buzën në gaz. Ne, sigurisht, i pëlqejmë gjërat e mira e të bukura pasi kanë kaluar, sepse habia e kohës së vërtetë nuk na lë rehat, na shtyn ose na tërheq, na detyron nganjëherë ta mendojmë ndryshe, si një sprovë e dështuar, edhe pse imitimi na rrëmben. Mahnia e fëmijës: të bëjë sikur! Detajet (ah sikur të m’i gjenit ato, sa mirë do të qe!), do të kenë qenë shprehëse, paksa të çuditshme, do të më kenë zënë në befasi, mbushur plot pandehma e sekrete (sekretet e asaj moshe janë një tjetër mahní dhe duhet thënë se më i forti është pikërisht ai që mbart sekrete të mëdha!), një sugjestion i çmendur, edhe pse ia beh aq shpejt e shpejt sikur të ishte thjesht një tronditje dhe aq, një ndjenjë që përfundon si shaka. Do të doja ta rijetoja, Zot i madh, dhe kudo të prezantoja as më pak e as më shumë veten time. Se s’ka gjë më bukur se sa egoizmi i fëmijës, që shpesh duket si aureolë mbrojtëse, bëhet pastaj edhe metaforë… Mendo, egoizmi fle mes ëndrrash, me siguri matematike – tejet të zmadhuara, se ndryshe nuk shkojnë, s’kanë pikë shijeje. Mendo, sikur të mos e kisha Skënderbeun në atë skenëz të paharrueshme a do të kisha mbetur pa ëndrra dhe a do të ndihesha i mposh­tur nga fati? S’e di, as e kam menduar ndonjëherë, por ama e di egoizmin e fëmijërisë sime, atëherë kur bëja diçka për t’u plakur, kur punoja rrengje, kur dëshiroja vetëm të bëja po atë jetë që bëja, të ngrija në këmbë entuziazmin e magjishëm të moshës, dhe t’ua tregoja plot mburrje të gjithëve se çfarë kisha bërë, domethënë atë që nuk bëja dot kur u rrita. Ç’më mbeti nga ai vit i largët, kur luhej në Beratin tim filmi «Skënderbeu»? Ndoshta pak trishtim, po aq edhe mërzi, ildisur me një shaka të kërthndezur, e jeratisur si keqardhje, e pra, pak jetë. Mbaron filmi, pastaj fillon loja, arratisur nga e vërteta. Të vërtetat që pa dashjen tonë na injektoheshin në gjak. Një rreth vicioz gjërash ku mbytemi nga pak për ditë, po edhe lumturohemi përditë, të heshtur dhe të mahnitur se si na rrodhi koha kaq shpejt e pa kuptuar…

Do të kisha dashur të isha takuar ndonjëherë me ata që luajtën filmin «Skënderbeu», do të doja që ishim edhe njëherë në sheshet brenda kalasë dhe të përcillja emocionin e asaj kohe të papërsëritshme. Nuk paskam qenë as atëherë i qetë, siç nuk u ndjeva kurrë në jetë, duke ecur në jetën time pa thekse të mëdha e pa bëma të atilla që të thosha se më shkonin, se po ecja edhe unë nëpër maja… Kjo, pikërisht kjo mbeti e fshehta ime, po në një farë mënyre edhe rreziku im – sepse më duhej të ktheja gjithnjë kokën prapa, pasi i prishja baraspeshat e çmendura dhe njëherit të shenjtëruara. A thua se e kuptova ndonjëherë kotësinë e atypëratyshme të çastit? Kurrë! Çasti të kredh brenda pa u ndierë, pa u kuptuar, ashtu siç edhe të rrëmben, të bën për vete, si nën një furi të papërballueshme, si pasion që dikur do të vinte dhe unë do të bëhesha zot i vetvetes. Dhe i pari për mua do të mbetej emocioni…

Metafora mbeti e fshehur brenda jetës sime. Emocioni doli sheshit, jelekzbërthyer dhe si djalosh që të prish mendjen duke pasur nën vete një butafori sëkëlldisëse, mahitur me diçka krejt njerëzore e të vdekshme, në kulmin e gjërave të bukura që kam dëshiruar të bëj. Gjithçka sikur ndodh sa për t’u marrë me mend, si një mërzi e bukur që s’kthehet kurrë më. Dhe mbeta rob i atij çasti: Skënderbeu i vogël i filmit…»

Tiranë më 07.04.2016

Nga Sulejman GJANA/Kryetar i PLL/

 Lëvizja si kazus për refleksion/

Analizuar nga largësitë e kohës, pa pasione dhe ngarkesa emocionale e politike, të cilat zakonisht “viktimizojnë” protagonistët dhe pjesëmarrësit, Lëvizja Studentore e Dhjetorit 1990 meriton të shqyrtohet si ngjarje dhe pikë kthese historike në kufijtë e epokave dhe sistemeve politike, ku ajo qëndron, sfidon dhe njëherësh kufizon.

Pafundësia e materialeve faktologjiko-dokumentare dhe e informacionit të shpërfaqur deri më tash, ndonëse në kushtet e censurës dhe fshehjes së shumë dokumenteve arkivorë (nëpërmjet ligjit kriminal të vitit 2003 për maturimin për një periudhë 25 vjeçare të arkivave të PPSH-së), na mundëson të kuptojmë frymëzimin, brendinë dhe trendin e zhvillimeve që diktoi lindja dhe kurorëzimi politiko-social i Lëvizjes Studentore të Dhjetorit 1990 në Shqipëri.

Filozofia e Historisë

Por çelësi dhe instrumenti mëi fuqishëm për të analizuar, për të sintetizuar dhe konkluduar me saktësi mbi këtë Lëvizje është shqyrtimi i saj nën parimet strikte dhe metodologjinë e Filozofisë hegeliane të Historisë. Parime dhe kompleks metodik analitik, induktiv, deduktiv, konjitiv, hipotetik, kuantitativ, prediktivo-hipotetik, komparativ, sintetiketj.,që ndihmojnë për ta interpretuar historinë në përgjithësi dhe atë të pikëkthesave që formësojnë dhe determinojnë ngjarjet epokale, jo thjesht si shumatore faktike dhe kronologjike të këtyre ngjarjeve, por për ta vlerësuar nëpërmjet shqyrtimit shkencor të tyre dhe interpretimit historiografik.Shqyrtim dhe interpretim që e kualifikojnë historinë, nga një dije disiplinore, në një shkencëpothuajse ekzakte, sikurse është Historiografia. Shkencë kjo që u përmbahet parimeve, ligjësive, kritereve, metodologjive dhe instrumentariumit të shqyrtimit shkencor, pa të cilat nuk mund të kuptohen origjinat, shkakësitë dhe tendencat që kanë shoqëruar “Historinë Origjinale, Historinë e Reflektimit dhe Filozofinë e Historisë Njerëzore e të Qytetërimeve”, që nga lashtësia e deri në ditët e sotme.

Hegeli na mëson se përtej faktologjisë, Filozofia e Historisë na kumton se historiografët e vërtetë duhet të synojnë zbardhjen dhe interpretimin e përmbajtjes dhe kuptimit të ngjarjeve, që gjithmonë shtyjnë dhe çojnë kah trendi logjik në të cilin e tërheqin zhvillimin e këtyre ngjarjeve bash faktorët, aktorët vektorët dhe forcat drejtuesee vepruese njerëzore, krahas faktorëve anësorëe rrethanorëtë pranishëm.

Historia si afirmuese e Lirisë

Në fundore Hegeli e konsideron Historinë si një proces specifik dhe i qëllimshëm, që gjithmonë synon të ngarendë kah Liria Njerëzore. Dhe jo më kot këtë ngarendje të shoqërisë njerëzore dhe individëve kah Liria, Hegeli e përkufizoi si “Fenomenologjia e Shpirtit…, e Frymës”, që gjithmonë priret drejt Lirisë. Ndaj dhe në përmbyllje të këtij konkluzioni logjik,Hegeli shkroi se “Historia është procesi dhe procesioni hyjnor nëpërmjet të cilit Shpirti zbulon vetveten dhe synon zbulimin e shkakësive të ekzistencës së tij”.

Kritika shkencore e vetë Filozofisë hegeliane të Historisë mundësoi lindjen e mëvonshme të Epistemologjisë së Historisë, e cila u degëzua gradualisht nëparadigmat e shkencave shoqërore dhe disiplinat humaniste, sikurse Pozitivizmi, Neopozitivizmi, Postpozitivizmi, etj. (Geisteseissenschaften).

Hegeli dhe ithtarët e tij si Karl Hempel, Morton Vajt, Kolingvud dhe Uilliam Drej, e përpunuan imtësisht teorinë e tyre kauzale të shpjegimit të Historisëdhe e përshkruajnë të kuptuarit e lëvizjeve historike si procesin më kuptimplotë e të pashmangshëm të njohjes dhe përvetësimit të të vërtetave të mëdha që qëndrojnë dhe mishërohen në thelbin e ngjarjeve të së kaluarës, pavarësisht distancës kohore. Procese këto që, sipas tyre, qëndrojnë në themelet e të kuptuarit, tëshkruarit, interpretimit dhe shpjegimit të Historisë.

Liria si ideal i Lëvizjes…

Vlerësuar dhe shqyrtuar kësisoj, natyrisht që Lëvizja Studentore e Dhjetorit 1990 ishte ngarendje kah Liria, për shkëputjen nga tirania e diktaturës së proletariatit.

Lindur e shkolluar në Perëndim dhe rritur e edukuar me ndjenja kombëtariste në një familje të mërgatës politike shqiptare të Belgjikës, e angazhuar fort kjo në OKLL-në që asokohe vepronte vetëm në diasporë, i kam ndjekur nga afër dhe i kam të dokumentuara me arkivë të gjitha zhvillimet politiko-shoqërore që i paraprinëLëvizjes Studentore tëDhjetorit 1990. Ndaj sot e kam më të lehtë të bëj lidhjen midis ngjarjeve më tëspikatura ndërkombëtare me ndikim të paevitueshëm në zhvillimet ndërshqiptare, jashtëdhe brenda Shqipërisë, gjatë dekadës 1980-1990. Zhvillime të cilat i kam analizuar duke u mbështetur mbi bindjen shkencore të shkakësisë determinuese dhe ndodhive jorastësore, para dhe pas ngjarjeve të mëdha historike.

Ështëky këndvështrim që më detyron të ndërmend në këtë refleksion zhvillimet e fillimviteve 80-të, që i paraprinë përgatitjes së kushteve që nxitën shpërthimin dhe daljen në skenë të Lëvizjes Studentore të Dhjetorit 1990, një dekadë më vonë.

Tito dhe serbofilët shqiptarë

Vdekja e Titos dhe çlirimi i serbëve nga diktati i ekuilibristit të madh kroat me interesa personale dhe angazhime e mbështetje të mëdha ndërkombëtare si “bashkëkryetar i KSBE dhe i vendeve të Painkuadruara (të mos’angazhuara)” e atyre të“Botës së Tretë”, destabilizoi ekuilibret e brishta në lidershipin komunist të Tiranës dhe atë tëPrishtinës.

Por ishin ngjarjet e pranverës së vitit 1981 në Prishtinë dhe parullat e qëllimshme “Kosova, Republikë”; apo ato spontane “Duam bashkim me Shqipërinë” dhe “Rroftë Enver Hoxha”, që tërbuan nacionalizmin serb duke e shtyrë të realizojë rrokadën e titistëve me filoserbët në Prishtinë,si dhe eleminimin e Mehmet Shehut me shokëderi në rivendosjen e ekuilibreve të plota garantiste midis Beogradit e Tiranës. Proces ky që kulmoi me vendosjen e Ramiz Alisë në krye të Presidiumit të Kuvendit Popullor (pra në krye të shtetit), e më vonë edhe faktikisht, ndonëse jo zyrtarisht, në krye të PPSH, mbështetur nga Nexhmije Hoxha, ndërkohë që Enveri zuri shtratin për të mos u ngritur kurrë.

Mjafton të analizosh rreshtimet, hierarkimet dhe skalionimet e reja pushtetore në Tiranën e asaj kohe në politikë dhe media, që sot janë edhe nomenklatura e pushteteve reale në Shqipëri -për të kuptuar triumfin e atëkohshëm tëserbofilëve në Tiranë, me ndikim e bashkëshoqërim edhe në Prishtinën aktuale.

Kina dhe pikiata e diktaturës

Prishja me Kinën dhe thellimi idështimit ekonomik e futi Shqipërinë në krizën ciklike të pakësimit të valutës nga shkëmbimet tregtare me vendet e Lindjes komuniste,e cila gjithashtu u zhyt në katastrofë ekonomike pas krizës politike polake dhe ardhjes në pushtet të antikomunistit genuin Regan në SHBA-të.

SHBA gremis Moskën

Ronald Regani, i sigurt nëepërsinë absolute tësistemit raketor bërthamor amerikan ndaj atij sovjetik, (si të vetmet armë që do të përdoreshin në ndonjë konfrontim ushtarak dypalësh), me platformën e qartë të çmontimit të BS që sapo kish dalëme dështim nga konflikti ushtarak në Afganistan – nisi garën e re të armatimeve dhe rritjen galopante të buxhetit të Luftës.

Vdekja e Brezhnjevit dhe ardhja në fuqi në BS e krerëve të KGB, Çernjenko dhe Andropov, të cilët dispononin të dhëna të sigurta të epërsisë amerikane në armatime dhe ekonomi, futi në panik lidershipin sovjetik që ra në grackën e Reganit duke rritur buxhetin ushtarak me pasojë rrënimin ekonomik. Ndaj dhe rezultuan qesharake e tëdështuara reformat e të sapoardhurit në pushtet, Gorbaçovit, si “Perestrojka” dhe “Gllasnost”, të cilat Alia i kopjoi me reformat allashqiptare tejet qesharake të“Tufëzave dhe Arëzave” dhe “Demokratizimit të mëtejshëm të jetës së vendit”.

Komunistët “rivrasin” gjermanë

Prononcimet deri edhe me libra të dëshmitarëve okularë dëshmojnë sot se edhe ndihmën bujare të Gjermanisë(nëpërmjet kryeministrit të Bavarisë, Shtraus-it), e sabotuan RamizAlia dhe Nexhmije Hoxha, sapo konkluduan se nuk i konvenonte pushtetit të tyre.

Katovica si pushtetmbajtje

Gorbaçovi e lexoi shpejt katastrofën e paevitueshme të Perandorisë Komuniste, ndaj dhe aktivizoi skenarin rezervë të KGB-së, “Katovicën”, të cilin ngarendi ta marrë e ta studiojë Ramiz Alia, që bëhej gjithnjë e më qesharak kur deklaronte se “Ne nuk jemi as Lindje e as Perëndim”, ndërkohë që kopjonte e ndiqte pikë për pikë Moskën, teksaedhe ngjarjet antisovjetike në Poloni i kish denoncuar personalisht në shtypin e kohës si “tradhti ndaj Marksizëm-Leninizmit, revolucionit dhe komunizmit në pushtet”.

Alia hesht para serbëve

Alia dhe Tirana zyrtare heshtën ndaj Memorandumit të Akademisë së Shkencave dhe Arteve të Serbisë dhe pezullimit të dhunshëm të Autonomisësë “Krahinës së Kosovës” nga Beogradi zyrtar pas konfliktit të sajuar dhe vizitës së Millosheviçit në Fushë Kosovë”, në shkelje flagrante të Kushtetutës së Jugosllavisë së vitit 1974. Madje të dërguarit e Alisë si përfaqësues tëshkrimtarëve shqiptarë në një takim ballkanik të letrarëve në Nish, shkëmbyen komplimente reciproke dhe përqafime me hartuesit serbë të Memorandumit, në vitin 1987.

Por presioni iBeogradit mbi Alinë arriti kulmin pas ngjarjeve dramatike të Stari Tërgut, ngujimit të mijëra minatorëve shqiptarë në galeritë e minierave të Trepçës dhe rishfaqjes së parullave spontane “Kosova, Republikë” dhe “bashkim me Shqipërinë”, në vitin 1989.

Rrëzimi i Murit të Berlinit, bashkimi i dy Gjermanive, kalimi përfundimisht i RDGJ në kampin e Perëndimit, por sidomos ngjarjet tragjike në Timishoara, që u shoqëruan me eleminimin fizik të Çausheskut në periudhën tetor-dhjetor 1989, tmerruan regjimin e Tiranës, risollën ndër mendjet e shqiptarëve kauzën e bashkimit të mundshëm e me vullnet të lirë të Kosovës me Shqipërinë.

Në këto kushte, presioni i Beogradit mbi Ramiz Alinë u shtua bash kur minatorët e Stari Tërgut vendosën të vetëflijoheshin, ndaj dhe Tirana zyrtare filloi të kuiste dhe belbëzonte duke gjetur dhe shpallur fajtor Azem Vllasin dhe lidershipin krahinor të Lidhjes Komuniste të Kosovës, bash kur Beogradi i eleminoi ata nga skena politike.

Alia shtyp shqiptarët

Ndaj jo rastësisht Ramiz Alia e shtypi me dhunë barbare organizimin antikomunist të14 janarit 1990 në Shkodër, që synoi rrëzimin e monumentit të Stalinit, akt që jo vetëm u censurua totalisht për opinionin publik, por nuk u shqyrtua as nga PPSH në ndonjë mbledhje, sikurse u veprua në raste të tjera (p.sh., rasti i “bombës” tek ambasada sovjetike në vitin 1951).

Po barbarisht u përgjigj regjimi i Alisë ndaj ngjarjes së përgjakshme tëmarsit 1990 në Kavajë, ku u ekzekutua antikomunisti Josif Buda, ndërsa protagonistët u arrestuan, u tortuaruan dhe u dënuan me burgime të gjata.

Mbreti Leka sfidon Alinë

Më 5 janar 1990 në gazetën amerikane “Wall Street Journal”, më24 janar 1990 në gazetën “Washington Times”, dhe më 1 shkurt 1990 në gazetën “Sun” (Baltimore), Mbreti Leka u prononcua publikisht dhe gjerësisht në tre intervista, duke deklaruar se ishte i gatshëm të kthehej në Shqipëri dhe të kryesonte revoltat popullore për përmbysjen e regjimit.

Mbreti Leka gjithashtu u bëri në vijim njëthirrje publike ushtarakëve shqiptarëbrenda vendit, që t’i bashkoheshin këtij aksioni dhe të kontribuonin për rrëzimin e komunistëve nga pushteti.

 Mërgata kundër komunizmit

Ndërkohë, në qytetet kryesore të Europës dhe SHBA-ve, mërgata antikomuniste e udhëhequr nga OKLL dhe Balli Kombëtar, zhvilloi demonstrata masive kundër regjimit të Tiranës, shoqëruar me kërkesën që qeveritë përkatëse të vendeve dhe mbarë Komuniteti Ndërkombëtar, të shtonin presionin mbi Tiranën për shpalljen dhe jetësimin e pluralizmit politik dhe lirive demokratike.

Mirëpo këtyre zhvillimeve dhe presionit ndërkombëtar, Alia personalisht dhe ideologu i tij Foto Çami, iu përgjigjën me deklarata politike dhe duke aktivizuar me shkrime në media akademikët komunistë Arben Puto, Stefanaq Pollo, Hekuran Mara e Hasan Banja, si dhe pedagogët e gazetarët Fatos Nano, Gramoz Pashko, Remzi Lani, Napolon Roshi, etj..

De Kuelari trondit regjimin

Vizita e Sekretarit të Përgjithshëm të OKB Perez de Kuelar, në maj 1990 në Tiranë, ishte dëshmi e presionit të Perëndimit për demokratizim të vendit dhe e vuri në gjendje alarmante shefin e komunizmit shqiptar.

De Kuelar i kërkoi prerë Alisë pluralizëm politik, kurse ky premtoi vetëm lirimin e të burgosurve politikë dhe lejimin e besimit fetar.

SHBA kushtëzon Alinë

Ndërkohë që Shqipëria shprehu zyrtarisht dëshirën për rivendosjen e marrëdhënieve diplomatike me Moskën dhe SHBA-të, ish Sekretari i Shtetit Xhejms Bejker deklaroi dhe ripërsëriti në Senatin amerikan, qartë dhe prerë, kushtin se Shqipëria duhej doemos të lejonte pluralizmin politik dhe të fillonte reformat drejt ekonomisë së Tregut të Lirë.

Alia sfidon KSBE-në

Por në mbledhjen e KSBE në Kopenhagen, në qershor 1990, ambasadori shqiptar Petrit Bushati deklaroi në emër të Ramiz Alisë se “Shqipëria nuk ka ndërmend të pranojë kushtin e vendosjes së pluralizmit politik”.

Kosova tmerron Alinë

Shtimi i represionit serb pas shfuqizimit të Autonomisë së Kosovës, shtypjes së grevës së minatorëve të Trepçës dhe heqja e shumë të drejtave kushtetuese që i shndërruan shqiptarët në qytetarë të dorës së dytë në Jugosllavi, i detyruan këta të krijonin parti politike që kërkonin pluralizëm dhe ngritjen e Kosovës si subjekt kushtetues federal nënjësi federative me Statusin e një Republike, sikurse edhe republikat e tjera.

Por ishte pikërisht ideja e pluralizmit politik që u ngjiz dhe u jetësua me parti konkrete politike në Kosovë ajo që e tmerroi Alinë. Ndaj dhe bash më 2 Korrik 1990, jo rastësisht, por natyrisht në bashkërendim me Beogradin, në Tiranë Alia dhe regjimi përgatitën dhe realizuan të ashtuquajturën Ngjarja e Ambasadave, ku mijëra shqiptarë u sulën për disa ditë radhazi dhe arritën tëfuten në ambasadat e vendeve perëndimore për të marrë azil politik e për t’u larguar nga Shqipëria, alias “vendi mëi lumtur në botë”.

Alia “hap” ambasadat

Natyrisht ishte Sigurimi i Shtetit që shpërndau si rrufe lajmin për “hapjen e ambasadave”, çka me këtë rast shkarkoi tensionet sociale nëpërmjet largimit të pjesës më agresive kundër regjimit, krahas shmangies së prozhektorëve mediatikë botërorë nga ngjarjet në Prishtinë.Kësisoj ngjarjet ramiziste disaditore të Ambasadave devijuan, sfumuan dhe verbuan enkas, e me skenar të parapërgatitur,vemendjen e mediave botërore ndaj aktit mëtë lartë kushtetues tëpërfaqësuesve të popullit shqiptar të Kosovës shqiptare – deklarimin e Kosovës si njësi e pavarur dhe e barabartë me njësitë e tjera në Jugosllavi, pra shpalljen e Kosovës “Republikë…”.

2 Korriku serb i Alisë

Ky akt i hapur tradhtie kombëtare, maskuar nga Alia me trukun e “Ngjarjes së Ambasadave”, u realizua me sukses teksa në Kaçanik përfaqësuesit politikë të shqiptarëve (deputetët e Kuvendit të Kosovës), u mblodhën për të miratuar dhe shpallur publikisht Deklaratën Kushtetuese mbi “Kosovën – Republikë në kuadër të Jugosllavisë”, bazuar në frymën dhe nenet e Kushtetutës së Jugosllavisë së vitit 1974, asokohe ende në fuqi.

Sipërmarrja madhore e “Kosovës-Republikë” kishte vlera të pallogaritshme, pasi kishte karakter “de lege ferende” dhe përfaqësonte Aktin juridiko-kushtetues të vetëpërcaktimit politik të Kosovës e të popullit shqiptar atje si popull shumicë që shpallej “komb”, dhe jo “kombësi”, ose “pakicë kombëtare”. Dhe për më tepër ndërmerrej kur Jugosllavia gjendej në fazën e ripërkufizimit të pozitës kushtetuese të saj e të elementëve përbërës konstituivë(që ishin njësitë përbërëse federative), dhe realizohej me shprehjen e vullnetit sovran të shqiptarëve si komb dhe popull i barabartë me kombet dhe popujt e tjerë atje.

Puto-t dhe Omar-ët heshtën për këtë tradhti dhe kësisoj, me trysninëdhe ndihmën e Beogradit, Tirana zyrtare sfumoi dhe fshiu përfundimisht ndërkombëtarizimin logjik të Çështjes së Kosovës e të shqiptarëve në prag të shpërbërjes së Jugosllavisë, bashkë me idenë e pluralizmit politik që përcillej dhe vinte që andej në vendin-amë, duke e lënë sërish monizmin e Tiranës si kolona më e fuqishme e serbizmës në Shqipëri.

Për të ngritur në zenit zhurmnajën dhe pluhurnajën e harresës antikosovareAlia përgatiti mitingun e 13 korrikut, në të cilin akuzoi 4700 azilantët e Ambasadave si “huliganë dhe gangsterë që braktisën atdheun si kusarë…”, duke “harruar” braktisjen komuniste të2 milionë bashkatdhetarëve nën thundrën e Millosheviçit.

Alia tubon intelektualët

Në gusht 1990 Alia organizoi takimin me intelektualët e përzgjedhur si ajka e regjimit, e ku askush nuk kërkoi pluralizmin politik. Sali Berisha kërkoi vetëm heqjen nga Kushtetuta në fuqi të nenit që përcaktonte se PPSH kishte rolin udhëheqës në jetën e vendit,krahas transparencëstë shtuar në mediat shqiptare për informacionin dhe pakësimit të censurës politike mbi to.

Alia ua përmendi intelektualëve-ajkë të regjimit “pluralizmin”, por ata deklaruan se nuk e kuptonin këtë nocion politik, ndaj dhe shefi i komunizmit shqiptar u detyrua t’u shpjegonte se “pluralizëm politik do të thotë që përveç PPSH-së të lejohet krijimi edhe i partive të tjera si partia Ambientaliste, partia Agrare, partia Republikane, partia Demokratike, partia Socialdemokrate”, pra bash partitë që më vonë krijoi dhe miratoi.

Mirëpo intelektualët ishin të mendimit se Shqipëria kishte nevojë vetëm për pluralizëm të mendimit, “sipas traditës së kuvendeve në odat e burrave”, dhe jo për pluralizëm politik, që sipas tyre “do të përçante unitetin e popullit të bashkuar rreth partisë”. Ndaj dhe Alia u mburr deri në fund të jetës, duke deklaruar: “I pyeta nëse ishin dakord të miratonim pluralizmin politik, por ata nuk e pranuanidenë”.

Ramizistët “keqkuptojnë” pluralizmin

Prandaj jo rastësisht, si shprehje e debateve kuvendore të ngjashme me ato nëodat e burrave, si dhe e pakësimit tëcensures moniste, për muaj me radhënë shtypin kohës u botuan shkrime të“ajkës intelektuale”, ku vajtohej koha e humbur nga mosvlerësimi i rolit tëeksperimenteve të Pavllovit në fiziologji dhe aludimet e “guximshme”për “elementë konservatorë që nuk kuptonin dhe nuk zbatonin porositë e shokut Ramiz Alia për pluralizmin e mendimit sipas traditës së kuvendeve të odave të burrave”.

Alia shpik 80 përqindshin

Rritja e presionit ndërkombëtar, kolapsi ekonomik dhe vonesat e regjimit qëe gjeti zgjidhjen tek vendosja e 80 %-shit si masë për të frenuar rebelimin e të varfërve të papunë në qytete; disa ndryshime në Politbyro dhe qeveri, që kulmuan me emërimin e Fatos Nanos si Sekretar i Përgjithshëm i Këshillit të Ministrave dhe Gramoz Pashkos si këshilltar për ekonominë pranë kryeministrit Çarçani; shpallja e reformës Nano-Pashko si shpëtim në ekonomi – thjesht e thelluan krizën totale të regjimit dhe vendit.

Shfaqet Lëvizja Studentore

Në këto kushte Alia projektoi ndryshimet trukuese nëpërmjet nxitjes së një lëvizjeje studentore. Ai nuk guxoi të përdorte për nxitje të ndryshimeve segmente të “kllasës punëtore”, sepse problemi do të merrte trajtën sikur pushtetit të diktaturës së proletariatit po i kundërvihej vetë klasa punëtore në fuqi.

Fshatarësia e mbetur në izolimin e fshatit dhe në injorancëtë thellë e masive, as që mund të përdorej, sepse ideatorët do të vetëdiskreditoheshin, ndaj u gjetën studentët. Ata ishin të rinj, të paditur në punët e politikës, të brishtë e të manipulueshëm, dhe në shumicë bij e nipër të komunistëve më të privilegjuar, më të pushtetshëm e më të afërt me regjimin.

Pasi rëndoi me qëllim kushtet e jetesës së studentëve konviktorë që përbënin shumicën studentore nëpër universitete, Alia nxiti rebelimin e tyre për kushtet mizerabël dhe kërkesa ekonomike që do të eskalonin me kalkulime në kërkesa politike qënë fundore mund të çonin thjesht në krijimin e ndonjë organizate studentore, së cilës do t’i jepej ngjyrimi i një partie politike që do të konkurronte si e tillë me PPSH-në, krahas rripave të transmisionit komunist, që ishin organizatat e masave, sikurse ajo e Grave, e Rinisë dhee Bashkimeve Profesionale.

Studentët refuzojnë manipulimin

Dhe rasti u krijua në ditët e ftohta të fillim-dhjetorit 1990, kur në Qytetin “Studenti”u prenë dritat. Studentët konviktorë u acaruan dhe në errësirë filluan të artikulonin thjesht kërkesa ekonomike. Çdo gjë shkoi sipas planit deri në radikalizimin e Lëvizjes Studentore, që u shkaktua nga ish studentë të sapodiplomuar e specializantë, të cilët ishin shumë më të qartë politikisht e më të vendosur, por që nuk arritën të formulonin kërkesë më të avancuar politike përveçse krijimit të një organizate thjesht studentore, me atributet e përfaqësimit politik për mbrojtjene interesave të këtij grupimi rinor. Dhe bash në këtë kohë u futën në lojë intelektualët e përgatitur nga regjimi, shumica pedagogë, të cilët morën në duar drejtimin e Lëvizjes Studentore dhe formuan një parti politike në lidershipin e së cilës studentët ishin në minorancë.

Më pas gjithçka shkoi sipas planeve të Alisë, që, pas takimit me studentët të cilëve u miratoi menjëherë partinë, u vetëshpall dhe e shpallën si “babai i demokracisë në Shqipëri”, por që“rrezikohej me jetë nga konservatorët dhe enveristët brenda PPSH, Ushtrisë e Sigurimit të Shtetit”, ndaj dhe “duhej mbështetur e shpëtuar…”.

Studentët ngarendin kah Liria

Natyrisht që Lëvizja Studentore e Dhjetorit 1990 është i vetmi aksion politik i shqiptarëve në historinë e tyre, që realizoi ndryshimine sistemit politik në mënyrë paqësore, teksa legjitimoi pluralizmin politik duke ndryshuar rregullat e lojës politike dhe duke delegjitimuar sistemin monist komunist.Por ama në analet e historisë ka mbetur thjesht fakti i pamohueshëm se protagonistët dhe liderët e kësaj Lëvizjeje nuk artikuluan veçse kërkesën për krijimin e një organizate kuazipolitike “të studentëve dhe intelektualëve të rinj”, krahas kërkesave të tjera kryesisht me karakter ekonomik.

Radikalizimi i pjesshëm i Lëvizjes Studentore ndodhi kur ajo u mbështet fuqimisht nga intelektualët dhe punëtoria në Tiranë dhe mbarë vendin, çka e detyroi Alinë ta merrte nën kontroll të menjëhershëm nëpërmjet skalioneve të“intelektualëve-desantë” qëi kish përgatitur prej kohësh duke i saturuar me idenë e frikshme se, nëse nuk e merrnin ata nën kontroll Lëvizjen Studentore dhe partinë e sapokrijuar, do ta merrnin armiqtë e regjimit dhe vendi do të shkonte në luftë civile.

Ramizistët kapin timonin

Pasi skema u realizua pa “armiqtë e deklasuar”, në mitingun e parë madhështor tëQytetit “Studenti”, ku merrnin pjesë të gjithë studentët dhe punëtoria e Tiranës që hidhte parulla të egra kundër Bllokut, komunistëve dhe regjimit, komunisti Gramoz Pashko, që mbante ende postin e këshilltarit pranë kryeministrit Çarçani, deklaroi para kamerës së Alfons Gurashit: “Ju betohemi shoku Ramiz se kurrë nuk do ta tradhtojmë gjakun e derdhur prej jush dhe baballarëve tanënë luftën kundër pushtuesve, kolaboracionistëve e tradhtarëve ballistë e zogistë…, kurrë nuk do të lejojmë që gjakpirësit e popullit të na marrin tokat dhe pronat…”.

Natyrisht studentët kanë meritën që u mobilizuan dhe u strukturuan me shpejtësi duke përshpejtuar zhvillimet politike që u shfrytëzuan jo për faj të tyre nga intelektualët e dërguar nga Alia.

Studentët me breroren e Lirisë

Studentët me vrullin rinor shërbyen si bërthamë politike rreth së cilës u afruan shtresat opozitare më të ndërgjegjësuara, që sëbashku iu kundërvunë një sistemi represiv shumë të fuqishëm.

Të etur për pavarësi qëndrimesh dhe të trembur nga furia e manipulatorëve me pardesy të bardha dhe xhupa të zinj e patllake Sigurimi, studentët për një kohë të gjatë, nën ndikimin e liderëve të pakontrolluar politikisht ruajtën pavarësinë dhe dallueshmërinë e Lëvizjes Studentore nga partitë politike, nëpërmjet organizatave dhe individëve të veçantë.

Dëshmia më e fortë e këtij fakti ishte planifikimi, organizimi, drejtimi dhe mbyllja me sukses e Grevës Historike të Urisë, që e detyroi sistemin të hiqte statujën dhe emrin e themeluesit të vet, Enver Hoxhës, dhe të pranonte humbjen e legjitimitetit.

Ishte kjo fitore e Lëvizjes Studentore që çliroi masat e gjera të popullit dhe të gjitha shtresat nga kontrolli politik, frika, detyrimi dhe dyshimi.

Lëvizja parcelizohet politikisht

Lëvizja Studentore e Dhjetorit 1990 ishte një rast klasik i Mosbindjes Civile dhe mosvazhdimit të konformimit me sistemin më gjakatar që ka njohur historia jonë.Fatkeqësisht, rolit politik dhe reformues të Lëvizjes Studentore, pas krijimit të partive politike do t’i vinte fundi i natyrshëm thjesht për faktin se aktorët politikë ndërkombëtarë nuk mund të mbështesnin dhe t’i siguronin partnership një Lëvizjeje Studentore me organizim dhe objektiva të varfër politikë, e që nuk mund të siguronte fitoren e opozitës në zgjedhjet përballë PPSH-së. Aq më tepër kur PD dhe komunistët, sëbashku, e përçanëmenjëherëLëvizjen Studentore në organizata dhe fraksione politike me ngjyrime të ndryshme, që shërbyen më pas si kontigjente për krijimin e forumeve rinore të partive që u shfaqën në skenën politike.

Gjithashtu po fatkeqësisht, Lëvizja Studentore u përgatit, u iniciua dhe u drejtua nga lart, nga kreu i regjimit dhe ndihmësat e tij nëpër partitë politike. Poashtu, edhe frytet e idealeve dhe fuqisë transformuese të saj u volën nga njerëzit e përgatitur dhe desantuar nga regjimi.

Studentët mbetën në Histori

Nuk kishte si të ndodhte ndryshe sa kohë që edhe vetë studentët më të radikalizuar nuk mund të konfrontoheshin politikisht dhe me dhunë me prindërit e tyre komunistë e të lidhur ngushtë me regjimin… Ndaj dhe krerët më të painkriminuar e të pamanipuluar tëkësaj lëvizjeje nuk mund ta shpëtonin atë nga fati historik i paracaktuar.

Por kjo megjithatë nuk e zbeh rolin dhe kontributin e saj për miratimin e pluralizmit politik, për bilancin zhgënjyes të të cilit nuk mund të fajësohen studentët idealistëqë aspiruan demokracinë dhe Shqipërinë si gjithë Europa.

Kjo është edhe arsyeja përse Lëvizja Studentore 1990 do të mbetet në historinëtonësi detonatori që shpërtheu në themelet e diktaturës, të cilën e braktisën të gjithë mbështetësit e saj, për të hipur në barkat e shpëtimit dhe për t’u drejtuar drejt brigjeve që u siguruan mbijetesën dhe pushtetet që ndërrohen në mënyrë ciklike, me marrëveshje…Pushtete që janëdhe përfaqësojnëestablishmentet e tradhtisë së pastër ndaj idealeve demokratizuese të Lëvizjes Studentore të Dhjetorit 1990.

Të nderuar shkrimtarë, poetë, miq e dashamirës të artit e letërsisë që aderoni në Shoqatën e Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë./

 Ju urojmë suksese në krijimtarinë tuaj!/

 Më dt. 16-Prill 2016, Ditën e Shtunë, në ambientet e Monroe College, Bronx, adresa 2501 Jerome Avenue, Bronx, Neë York  10468, ora 12 p.m., Shoqata e Shkrimtarëve Shqiptaro –Amerikanë, me mbështetjen dhe bashkëpunimin e  ”Shoqata e Grave Shqiptaro -Amerikane”Hope & Peace”, (The Albanian-American Women’s Organization”),  me Presidenten e saj, gazetaren dhe publicisten, znj. Mimoza Dajci,  dhe ndihmën e pakursyer  të intelektualit artist, piktorit e publicistit Astrit Tota, dhe të ndihmës brilante e të mrekullueshme prof. Haxhi Berishës, do të mbahet: Promovimi i vëllimit poetik, “Ndjenjë Perëndie”, i poeteshës së talentuar e të mirënjohur, e vlerësuar gjithashtu si humaniste dhe veprimtare e shquar e cështjes kombëtare, Poetja e Kombit në Letërsi: Znj.Rita SALIU.

Promovimi i këtij vëllimi poetik me titull sinjifikativ mes Hyjnores e Njerëzores –“Ndjenjë Perëndie”, është ideuar në formën e “Mbasdite Letraro-Artistike”, me referenca rreth veprimtarisë së  znj. Rita Saliu,  Luftëtare e Paepur dhe e palodhëshme për cështjen kombëtare, rolit të saj si humaniste dhe Poetja dhe Veprimtarja e Kombit në Letërsi.  Ftesë Speciale për Shoqatën Pan Shqiptare “Vatra”, dhe editorin e gazetës “Dielli”, Dalip Greca. Do të referojnë figura të njohura në letrat shqipe, botën akademike, intelektuale, art dhe kulturë, që jetojnë, punojnë dhe ushtrojnë aktivitetin e tyre krijues, qytetar dhe intelektual në komunitetin shqiptaro-amerikan.  Janë të ftuar mediat televizve dhe e shkruar, gazetarë të organeve të shtypit shqiptaro-amerikan dhe gazetarë të pavarur.

Të ftuar janë gjithashtu,  autorë, veprimtarë, dashamirës të artit e letërsisë që krijojnë dhe kontribuojnë me penën e tyre jashtë SHSHSHA-së.

 Kryesia e SHSHSHA-së,                                                     Kryetare e SHSHSHA-së

President NDERI                                                                   Raimonda MOISIU

Adnan MEHMETI

  Sekretare e SHSHSHA-së

1. Yllka FILIPI